КИТОБХОНА
Душанбе 30 Декабр 2024 10:02
10161
Бекор мондам. Аслан бекорӣ барои як духтари ҷавон, ки ҳанӯз вобаста аст ба волидон, мушкил набояд бошад. Аммо дар ин ду ҳафта ба назарам мушкил менамояд. Ва ҳатто хеле. Мушкил аст агар ошиқи коратӣ. Агар то шом он ҷо будӣ ва муҳимтар аз ҳама лаззат мебурдӣ аз ҳар лаҳзаи он. Мушкил аст, агар ҳунаратро ва то ҳадде коргоҳатро дӯст дорӣ.

Мушкил аст вақте аз рӯи одат баробари субҳ чашм мекушоӣ ва ба ёд меорӣ, ки ҷое намеравӣ. Лозим нест биравӣ. Мисли мурғе, ки пар кушодан мехохаду ногаҳон ба хотир меорад - фазое барои парвоз надорад.

Ҳар рӯз ҳамон вақте ки одатан ба кор мерафтам, аз хона берун мешудам. Ягона коре, ки метавонистам бикунам, қадам задан буд. Ҳамроҳ бо гушмонакҳо. Бо шунидани мусиқӣ. Роҳ мерафтам. Хеле зиёд.

Ҳатто ба духтаре, ки дар як иҷорахона будем, дар ин хусус чизе нагуфта будам. Чун ӯ пайваста машғул буд. Ба кору эҷод. Ӯ шоира буд ва ман муҳандис.

Пас аз хатми донишгоҳ, ки аллакай 2 сол сипарӣ мешуд, дар як ширкати сохтмонӣ ба ҳайси лоиҳакаш фаъолият мекардам. Корамро дӯст медоштам ва маро низ дар коргоҳ. То ҷое муваффақ ҳам будам. Тибқи пешгӯиҳои роҳбарам, ки марди хирадманде буд, маро ояндаи хубе дар пеш буда. Ба ман бошад, ин боварҳо қувваи даҳчанд мебахшиданд. Аз айёме, ки ба дарки зиндагӣ расидам, доштани як хонаи ғайриоддӣ орзуям буд. Хонаи гаронарзиш на, аммо аҷиб, зебо ва комилан мутафовит. Хонае, ки дар минтақаамон ягона бошад. Бо шакл, даромадгоҳ ва боғчаи худ. Ин хонаро ҳамеша тасвир мекардам. Бо қалами хаёл рӯи дафтари андеша. Ман он ҷо сайр мекардам, механдидам, зиндагӣ мекардам. Аммо намедонам бо кӣ. Ман ҳатто чӣ гуна будани он хонаи орзуҳоямро хуб намедонистам. Шояд дар тасаввурам намеғунҷид. Танҳо мехостам афсонавӣ бошад. Бо роҳрави борикаке, ки атрофи пургул дорад, бо айвончаи зебо, бо боми шабеҳ ба лонаи паррандаҳо...

Ва маҳз инҳо буд, ки ҳар як лоиҳаамро бо тамоми вуҷуд месохтам. Бо ишқу муҳаббат.

Як моҳ қабл. Рӯзи аввали ҳафтаи корӣ. Соат тақрибан 10. Коргоҳи мо. Фазояш ором. Ҳама ғарқи кору андеша. Танҳо садои тугмаҳои роёна дар танин. Ин ягона мусиқии он фазо буд. Ба истиснои гоҳ-гоҳ хандиданҳоямон. Ногоҳ роҳбар ворид шуд. Бо симои ҷиддӣ ва файласуфона. Ӯ эълон кард, ки аз Олмон квота омадааст ва як нафар бо пешниҳоди лоиҳаи як бинои ғайриоддӣ имкон пайдо мекунад барои таҳсил. Ӯ илова кард, ки ба ман бовар дорад ва бояд кӯшиш кунам.

Ин боварӣ бароям неру бахшиду бол барои парвоз ба баландиҳо. Барои расидан ба қуллаи мурод ва шаҳри орзуҳо.

Шурӯъ аз он лаҳза ман ба мулоҳиза сар кардам. Барои сохтани тарҳи як бинои камназир. Пайваста меандешидам. Ҳолатам шабеҳи нафаре буд, ки ошиқи моҳ асту аз дур ба ӯ менигарад. Бо ҳасрат, бо умед. Тамоми талошашро барои расидан ба маъшуқ мекунад. Бо вуҷуди оне ки медонад аз ҳам дуранд. Ба андозаи як дунё.

Бегоҳӣ. Ман қадам мезадам, дар ҷустуҷӯи гавҳари умед. Дар сайри хиёбони андеша. Он рӯз истироҳат буду ба деҳа рафта будам. Барои лаҳзае оромиш бо хонавода. Бо худу хаёлотам ба зери дарахти себ рафтам. Дарахт пур аз себҳои сурх буду гуё аз ин ифтихор дошт, чун хеле сарбаланд буд. Себҳои сурх миёни баргҳои сабз ва шохаҳои бузурги дарахти пир ҷавондухтареро шабеҳ буданд, ки миёни чанд нафар аз калонсолон мондаанду мешарманд.

Он рӯз дар зери дарахти себ менишастам. Дар канорам гули бобуна. Якеро чидам. Баргҳои сафеду зебояшро як – як ба кандан шуруъ кардам. “Ғолиб мешавам – намешавам...”. Чанд лаҳза ба сайри наврасӣ рафтам. Дар даст бобуна. Вақте ба худам баргаштам, фикре ба сарам омад. Чӣ мешавад, ки тарҳи биное тасвир кунам, ки шакли бобубаро дошта бошад. Бобунае бо ин ҳама зебоӣ.

Баъди ба коргоҳ рафтан, ба роҳбар ақидаамро гуфтам. Ӯ пазируфт ва ман шуруъ кардам ба кор. Он рӯзҳо табъаш хира буд. Ба монанди ҳавои берун. Миёни ҳамкорон гап-гап буд, ки бо директори генералӣ гапҳояшон гурехтааст. Аммо касе дақиқ чизе намедонист. Зеро ӯ нафаре набуд, ки асабонияташро ба сари дигаре холӣ кунад ва қаҳрашро ба сари кормандаш бирезад. Ӯ эҳсосашро аз кораш ҷудо мекард. Ман ҳамеша ба ӯ ҳасад мебурдам. Ба тамкинӣ, инсоният, лаёқат ва меҳнатдӯстияш. Ӯ хеле зиёд кор мекард. Нахустин шуда ба коргоҳ меомад ва баъди ҳама мерафт. Имрӯзҳо ин гуна як роҳбар хеле кам аст.

Ин ҳолати ӯ чанд рӯз идома кард. Рӯзи охири кории он ҳафта бо ҳама худоҳофизӣ карда гуфт, ки бемор асту чанд рӯз ба кор намеояд. Ӯ он рӯз тарки одат кардаву пеш аз ҳама мерафт. “Нағз кор кун ва эҳтиёт шав” гуфт ба ман ва аз коргоҳ берун шуд. Хомӯшии аз одат беруне фазои коргоҳи моро пур кард. Ман ҳис кардам, ки ӯ дигар намеояд. Ҳама хомӯш буданд, шояд онҳо низ ба ин дарк расиданд. Он рӯз ва рӯзҳои дигар фазои коргоҳи мо абрӣ буд. Ҳама хомӯш. Ҳама ором. Ҳама ғамгин.

Баъди ду ҳафта барои мо роҳбари нав омад. Марде миёнсол, болобаланд, бадқавоқ ва мағрур. Ман ӯро мешинохтам. Ӯ роҳбари корхонае буд, ки ман чанд моҳ пеш аз хатми донишгоҳ барои кор рафта будам. Дар аввал маро хеле хуб пазируфта буд. Бо табассум. Бо самимият. Аз ин тарзи муносибат, муҳаббат нисбат ба кор дар қалбам гул мекард. Мешукуфт. Аммо бо гузашти чанд рӯз ҳис кардам, ки ӯ бо ин ғамхориҳо бо коҳ роҳе месозад, ки равандаашро мебарад ба чоҳ. Чоҳи макр. Чоҳи фиреб...

Ӯ шарм надошта, ба мане ки як дунё орзу дар бағал ба кор омада будам, мехост бағал кушояд. Он рӯз дар хуҷраи корияш ба ман изҳори муҳаббат кард. Дар сурати қабул карданам маро бе чанд моҳи таҷрибаомӯзӣ ба кор мегирифтааст. Ман дигар намешунидам. Ҳеҷ ҳарферо. Фақат меларзидам. Ин гуна сардию ларзаро дар вуҷудам эҳсос накарда будам. Ҳеҷ гоҳе. Ҳатто замони кӯдакӣ, ки аз барфбозии зиёд дастонамон месӯхту ба хона намерафтем. Аз тарси оне, ки дигар иҷозаи бозӣ намедиҳанд. Аммо ман он рӯз фақат рафтан мехостам. Бебозгашт. Гурехтан мехостам аз он сардии кушанда. Натавонистам чизе бигӯям. Барои ин то ҳол ба худам нафрат дорам. Аммо дар он ҷо, аз он сардие, ки ҳатто дар Сибир нест, ях баста буд. Забонам, мағзам, қалбам.

Ман берун шудам. Бе ягон ҳарф. Дар бораи чизе фикр намекардам. Танҳо мерафтам. Шояд он рӯз ба девонаҳо монанд шуда будам. Зеро ҳама ба ман аҷиб- аҷиб менигаристанд. Инро ман баъди хеле вақт ҳис кардам. Хуллас, ман дигар боре ба он сардистон нарафтам. Ва акнун, оне ки ман ба андозаи як дунё аз диданаш метарсидам, роҳбарам буд. Аввалин коре, ки ӯ кард, тафтиши корҳои кардаи ман буд. Аз ҳар нақшаву лоиҳаам танҳо як чиз меҷуст - камбудӣ. Ман танҳо бист рӯз тавонистам таҳаммул кунам. Бе асос ҷанҷол кардану пастзаданҳояшро. Баъди оне, ки ӯ лоиҳаи маро напазируфту барои иштирок дар он квота иҷоза надод, чизе нагуфта аз наздаш баромадам. Фақат ба рӯяш оташи нигоҳе рехтам, пур аз нафрат. Ӯ сурх шуд. Шояд сузишеро ҳис кард. Ман аслан ба онҳое, ки бадтарин ҳарфҳоро гуфтан мехоҳам, чизе гуфта наметавонам. Намедонам чаро.

Он рӯз ман аз ҷевончаам ҳар чӣ ки доштам гирифтам. Ду китоби шеър, як роман, як дафтарча ва як расме , ки ба ман туҳфа карда буданду хеле бароям писанд буд. Дар он роҳи дуру дарозе тасвир ёфта буд, ки пешорӯяш офтоб медурахшид. Нур мепошид. Роҳе дароз, аммо пурнур. Ва ман рафтам. Бе видоъ. Монда ҳам наметавонистам. Ягона чизе, ки маро дар он ҷо баъди омадани он нафар бозмедошт, танҳо ҳамин лоиҳа буд, ки акнун нест. Ба ҳар ҳол ман барои назарсанҷӣ онро ба собиқ роҳбарамон фиристода будаму бо маслиҳати ӯ чанд ҷояшро ислоҳ кардам. Баъди чанд рӯз лоиҳаи таҳриршударо аз ман хоста буд. Аммо сабабашро нагуфт.

Рӯзҳои охирини фасли пойиз буд он рӯз. Дар як даст ҷузвдон ва дар дасти дигар халтаи китобҳоям мерафтам. Бо шитоб. Зудтар дур шудан мехостам аз он ҷо. Аз маконе, ки ман ҳар субҳ сӯяш мешитобидам. Бо ишқ.

Ҳавои берун аз ҳавои қалби ман андуҳноктар буд. Осмон гуё аз бардоштани бори гарони зарфҳои оби ба дӯшаш буда хаста гашта буд, ки меборид. Сахту боқаҳр. Ман ҳамоно шитоб доштам, дар зери борон. Бе чатр. Сардиеро, ки ду соли қабл эҳсос намуда будаму то ҳол аз такрор шуданаш метарсидам, боз эҳсос намудам. Тарсидам. Хеле сахт. Дилам гирифта буд. Аммо наметавонитсам ашк бирезам. Шояд ғурурам ин иҷозаро бароям намедод. Аслан барои ҳоли нохуби худам кам гиря мекунам. Заиф, сустирода ва шикастпазир будан намехоҳам.

Рӯзҳо мегузаштанд. Якранг. Аммо кам – кам ба ин ҳама одат мекардам.

Ман тули ин як ҳафтае, ки бекор будам, зиёд қадам задам. Дар хиёбонҳо. Ба назарам ҳавои шаҳр хеле олуда буд. Аз нафасҳои ҳарисона, аз назарҳои нотавонбинона, аз умедҳои мурда ва хеле азҳои дигар.

Билохира тасмим гирифтам, ки меравам. Ба деҳа. Ба макони хурде, ки дар он ҷо мақоми эҳтиром, дастгирӣ, муҳаббат, обрӯ, номус ва хеле хеле чизҳои дигар бузург аст.

Субҳи рӯзи чоршанбе. Ба қароре омадам, ки ба хонаамон мераваму чанде он ҷо мемонам. Бо азизон. Ва баъд бо табъу қувваи хуб бармегардам. Барои коре.

Омода шудаму ҷузвдонамро гирифтам. Хостам китобе бо худ бубарам. Дар ҳоли ҷустуҷуи китоб, паёме ба гӯшиям омад. Гӯширо гирифта паёмро хондам. Паёме бо матни аҷиб. Ҳайрон шудам. Баъди чанде паёми дигар омад. Аз роҳбарам. Маро табрик мекард барои гузаштани лоиҳаам. Гӯшӣ дар дастонам меларзид. Қалб дар синаам бештар. Дарк кардам, ки набояд ноумед шуд. Набояд шикастро пазируфт. Набояд таслим шуд. Ҳавзи чашмонам пур-пури об шуду баробари мижа задан ба рухсорам шориданд. Эҳсос кардам, ки дасти қисмат рӯямро навозиш кард. Бо муҳаббат. Чашм аз матни паёме, ки лаҳзае пеш бароям нофаҳмо буд, намекандам. Худро дар донишгоҳҳои Олмон дидам. Ашк дар чашмонам дурахшид...

Моҳистон САФАРЗОДА,
эҷодкор

Эзоҳи худро нависед



Рамзҳо дар расм