КИТОБХОНА
Ҷумъа 19 Апрел 2024 01:54
(Ҳикоя)
“Имрӯзу пагоҳ ба соли 2045 хайрухуш мекунем. Ману ҳамсарам бисёр хушбахтем. Писарамон Сино имсол дар курси сеюми Донишгоҳи тиббӣ таҳсил дорад. Духтарамон Розия бошад имсол донишҷӯи факултаи шарқшиносӣ гардид. Шукр, ки ин шабу рӯз вазъи оилавиямон хуб аст.
Акнун дар бораи соли рафтаистода. Мардум соли бақарро бобарор гуфта буданд, ки дуруст баромад. Дар ин сол бо як қатор фармону қарорҳо нақлиёти ҷамъиятӣ бепул шуд. Нарху навои бозорҳо ба эътидол даромад. Нафақа якбора баланд шуд. Маош то андозае баланд гардид, ки дигар натанҳо сарватмандон, балки ҳар тоҷикистонӣ дар бораи ба куҷо истироҳат рафтанаш фикр мекунад. Ҳоло дигар касе пинҳонӣ аз ҷойи кораш дар ҷустуҷӯи кори иловагӣ нест, ҳама қувват, фаҳмиш ва қобилияти коргар ба як кор сарф мешавад. Хона харидан осон шуд. Иҷора нишастан боз осонтар. Маблағи ҳангуфти макотиби олӣ ба ҷайби мардуми одӣ созгор шуд. Донишгоҳҳо то андозаи даркорӣ донишҷӯ қабул карда, ба ҳамон миқдори донишҷӯёнашон хобгоҳ сохтанд. Устодони донишгоҳҳо боқадр гашта, имтиҳоноти тестӣ аз байн рафт. Дигар тасодуфиҳо дар аудиторияҳо нестанд. Нархи интернет арзону суръаташ баланд гашт. Мардум газетахон шуда, китобхонаҳо пур аз китобхон гардид. Маҷбуран ба театр бурдани донишҷӯён барҳам хӯрд...”.
- Падар, модарам мегӯянд, ки хӯрок омода шуд...
- Ҳозир меоям, духтарҷон.
Ростӣ аз серкорӣ чанд рӯз боз дафтари хотираамро накушода будам ва имшаб, ки яке аз шабҳои охири сол аст, хостам чанд ҷумла болои дафтари куҳнаву зардшудаам корам, вале фикрам нотамом монд.
Мо ҳама сарҷамъ хӯроки шом хӯрдем ва мувофиқи қоидаи 23-солаи оиладорӣ ба ҳамсарам, ки одатан муаллима мегӯямаш чунин “гаппартоӣ” кардам:
- Муаллима, хӯроки дирӯза аз рӯзи пешина бомаззатар буд, имрӯзаат бошад, аз дирӯза дида болаззаттар шудааст.
- Не, забони шумо бомазза аст, - ӯ низ чун анъана хушгӯӣ кард.
Дар ин вақт ман аз ҷоям хестанӣ шудам, ки Розия радиоро аз хонаи дарунӣ овард ва наздамон гузошта, баланд кард. Ман шах шудам. Дигар на пурра аз ҷоям хестам ва на дар ҷоям нишастам. Дар радио Ҷонибек Муродов бо алам мехонд:
“Падар хуршед,
Падар маҳтоб,
Падар як ахтари ноёб.
Падар соҳил,
Падар дарё,
Падар чун гавҳари камёб...”
Каме ба худ омадам. Аз ҷоям хестам ва ба касе чизе нагуфта, якбора аз хона баромадам. Кӯчаҳои Душанбе ҳама чароғонанд. Ин кӯҷаҳо ба ман рӯзҳои некро ба хотир меоранд, аммо он суруди Ҷонибек хотираи бад ва фаромӯшнашавандаи маро, ки расо 27 сол пеш, замоне, ки дар курси чорум таҳсил мекардам пеши назарам овард. Дигар ашкамро дошта натавонистам. Борон ҳам сар кард. Ашкҳои маро қатраҳои борон бо худ омезиш дода, ба замин мешоронд.
Он суруд, борон, ашкҳо, кӯчаҳо, равуои мошинҳо, холигии роҳрав ва танҳоӣ замони донишҷӯиямро мисли филми даҳшатнок нишонам дод.
Ман соли 2015 донишҷӯ шудам. Аз беақлӣ ва тарсӯӣ, ки мабодо донишҷӯ намешавам шакли таҳсиламро шартномавӣ интихоб кардам. Донишҷӯи факултаи равоншиносӣ шудам. Ноҷурии рӯзгор буд, ки бо фаҳмидани миқдори маблағи шартномаи донишгоҳ аҳли оила ба таҳсили ман зид баромаданд. Умедамро куштанд. Орзуҳоямро гӯр ва худамро ба торикии беохир раҳнамоӣ карданд. Сояамро сӯзонданд.
Лек он вақт падарам зиди ҳама баромад. Бо ҳама ногап шуд. Ҳамаро ҷанг кард. Маро аз торикӣ баровард. Аз болои орзуҳоям хоки сиёҳро бардошт. Ба ман умеди нав дод. Аз рушноӣ, аз ояндаи дурахшон ва аз амалишавии ҳама орзуҳо гуфт. Дар қалбам шуълаи умед фурӯзон шуд.
Дар он замон, ки рӯз аз рӯз бойҳо бойтару нодорҳо нодортар мешуданд, дар пойтахт донишҷӯ шудан ва донишгоҳро хатм кардан қаҳрамонӣ буд. Маоши корманди давлатӣ 800 сомонӣ буд, аммо маблағи шартномаи ман 5100 сомонӣ.
Падарам дар замини наздиҳавлӣ аз ҳисоби фурӯши картошкаву помидор ба ман иҷорапулӣ, нонпулӣ ва маблағи дигар харҷҳои донишгоҳиямро равон мекард. Рӯзҳо мегузаштанд ва сарфу харҷи ман зиёд мешуд. Падарам аз ину он қарз мекард. Ба ришу мӯйи сафед ва умри наздик ба 70-солааш нигоҳ накарда, баробари дигар ҳамдеҳагони 40-45-солаамон аз заминҳои президентӣ 50 сотих замин гирифта, деҳқонӣ мекард. Падарам тарбуз мефурӯхт, ман китоб мехаридам. Падарам картошка мефурӯхт, ман иҷорапулӣ медодам. Падарам помидор мефурӯхт, ман сару либоси мавсимӣ мехаридам. Падарам заминҳоямонро медаравид, коҳашро мефурӯхт, ман ҳамроҳи ҳамкурсонам қурутобхона мерафтам. Падарам аз бонк қарз мекард, ман маблағи шарт-номаи донишгоҳамро медодам. Ман азоб намекашидам. Хароб намешудам. Зиқ намешудам. Аммо падарам азоб кашид. Харобу мӯйи сару ришаш сафедтар шуданд. Зиқ шуд, ғам хурд…
Ихтисоси ман равоншинос аст. Бо касби интихоб намудаам замони донишҷӯӣ коре дарёфтан душвор буд. Дар ҷое кор намекардам ва ҳама сарфу харҷам аз ҳисоби падарам буд. Боре ҳамсабақам Шуҳрат гуфт, ки ҳоло ҳама дар шабакаи Ютуб канали худро сохтаанд ва аз он ҷо пули хуб меёбанд. Чун соле буд, ки ҳама ҷавонон ба интернет таваҷҷуҳи зиёд доштанд, мо ҳамроҳ ба кори блоггерӣ оғоз кардем.
Кӯтоҳии қисса ҳамин, ки мо дар Ютуб канали худро кушодему аз ҷиҳати равоншиносӣ бинандагонро ба дӯст доштану ҳурмати волидон раҳнамоӣ мекардем. Бинандагон ҳам дар баробари худ ба мо саволҳояшонро мефиристоданд. Дар бобати муносибати фарзанд бо падару модар аз мо маслиҳат мепурсиданд. Ҳатто хуб дар ёд дорам, ки як обуначии канали мо чунин навишта буд:
- Акаҳо ҳазор раҳмат, барои чунин маслиҳатҳо. Ман як мушкилӣ дорам ва мехоҳам аз шумо маслиҳат гирам. Чаро ман падарамро ба зодрӯзаш табрик карда наметавонам?
Дар посухи ин суол видео то 11 дақиқа омода карда, аввал он ҷавонро каме сарзаниш кардем, ки ба ҳеҷ ваҷҳ набояд зодрӯзи падарро фаромӯш кард. Пасон маслиҳат додем, ки шахс бояд дар рӯзи зодрӯзи падар аз хубиҳои он кас ёдоварӣ намуда, ӯро бо суханҳои интернетӣ не, балки аз самими қалб табрик намояд.
Ҳамин тавр, мо миёни мардум ҳамчун дӯстдори волидон ва намунаи ибрат барои нафароне, ки падару модарашон аз онҳо розӣ нестанд, шинохта шудем. Ҳама моро дӯст медошт. Он замоне, ки дар YouTube блогеронро шарҳнависон дашномҳои зиёд медоданд, дар поёни наворҳои мо танҳо ва танҳо суханҳои хуб сабт меёфт.
Таътили тобистона шуд. Мо ба кор зиёдтар машғул мешудем. Кор, ки бисёр буд дар ду моҳу се моҳ як маротиба хона мерафтам ва он ҳам бошад бо даъватҳои зиёди падарам. Чун таътил аз ним гузашт ва падарам бисёр деҳа рафтанамро талаб кард, як ҳафтаина хона рафтам. Намози аср ба хона расидам. Намозро бо падарам ҷамоат карда, хондем ва якҷо ба замини боло рафта, зироатҳоро тамошо кардем. Шом шуд. Баргаштем. Намози шомро хондем. Модарам ба янгаҳоям барои ҳар чи доштаашонро ба сари дастархони писараш овардан, пайи ҳам супориш медод. Янгаҳоям ба “наоред”, “заҳмат накашед”, “ин ҳамаро кӣ мехӯрад”- гӯиҳои ман аҳамият надода, дастархонро пур карданд. Таоми шомро хӯрдем. Каме аз ину он суҳбат кардем. Суҳбати маъмулии хонаводагӣ. Дар ин вақт ба телефони падарам паёмак омад.
- Ҳамин рӯз як сомонӣ ба телефонам гузаронидам, ба фикрам худ ба худ ин ширкат он пулро гирифт, - падарам ин ҷумларо гуфта ба додарзодаам Шероз ишора кард, ки телефонашро аз паҳлуи телевизор биёрад.
Шероз телефони падарамро гирифта, паёмаки навомадаро баланд-баланд хонд:
- Муштарии муҳтарам, Муҳаммад! Шуморо бо фарорасии зодрӯзатон табрику таҳният гуфта, ба шумо беҳтарин хушиҳои зиндагиро орзумандем. Бахшида ба ин санаи муҳим ба шумо аз ҷониби ширкат 100 мегабайт туҳфа мекунем. Раҳмат, ки ширкати моро интихоб кардаед.
Ҳама хомӯш монданд. Аз чашмони падарам ашк рехт. Дар телевизор Ҷонибек Муродов бо ишораҳои ба худ хос суруд мехонд:
“Падар хуршед,
Падар маҳтоб,
Падар як ахтари ноёб.
Падар соҳил,
Падар дарё,
Падар чун гавҳари камёб...”.
Ҳафизуллоҳ ТОҲИРӢ
“Имрӯзу пагоҳ ба соли 2045 хайрухуш мекунем. Ману ҳамсарам бисёр хушбахтем. Писарамон Сино имсол дар курси сеюми Донишгоҳи тиббӣ таҳсил дорад. Духтарамон Розия бошад имсол донишҷӯи факултаи шарқшиносӣ гардид. Шукр, ки ин шабу рӯз вазъи оилавиямон хуб аст.
Акнун дар бораи соли рафтаистода. Мардум соли бақарро бобарор гуфта буданд, ки дуруст баромад. Дар ин сол бо як қатор фармону қарорҳо нақлиёти ҷамъиятӣ бепул шуд. Нарху навои бозорҳо ба эътидол даромад. Нафақа якбора баланд шуд. Маош то андозае баланд гардид, ки дигар натанҳо сарватмандон, балки ҳар тоҷикистонӣ дар бораи ба куҷо истироҳат рафтанаш фикр мекунад. Ҳоло дигар касе пинҳонӣ аз ҷойи кораш дар ҷустуҷӯи кори иловагӣ нест, ҳама қувват, фаҳмиш ва қобилияти коргар ба як кор сарф мешавад. Хона харидан осон шуд. Иҷора нишастан боз осонтар. Маблағи ҳангуфти макотиби олӣ ба ҷайби мардуми одӣ созгор шуд. Донишгоҳҳо то андозаи даркорӣ донишҷӯ қабул карда, ба ҳамон миқдори донишҷӯёнашон хобгоҳ сохтанд. Устодони донишгоҳҳо боқадр гашта, имтиҳоноти тестӣ аз байн рафт. Дигар тасодуфиҳо дар аудиторияҳо нестанд. Нархи интернет арзону суръаташ баланд гашт. Мардум газетахон шуда, китобхонаҳо пур аз китобхон гардид. Маҷбуран ба театр бурдани донишҷӯён барҳам хӯрд...”.
- Падар, модарам мегӯянд, ки хӯрок омода шуд...
- Ҳозир меоям, духтарҷон.
Ростӣ аз серкорӣ чанд рӯз боз дафтари хотираамро накушода будам ва имшаб, ки яке аз шабҳои охири сол аст, хостам чанд ҷумла болои дафтари куҳнаву зардшудаам корам, вале фикрам нотамом монд.
Мо ҳама сарҷамъ хӯроки шом хӯрдем ва мувофиқи қоидаи 23-солаи оиладорӣ ба ҳамсарам, ки одатан муаллима мегӯямаш чунин “гаппартоӣ” кардам:
- Муаллима, хӯроки дирӯза аз рӯзи пешина бомаззатар буд, имрӯзаат бошад, аз дирӯза дида болаззаттар шудааст.
- Не, забони шумо бомазза аст, - ӯ низ чун анъана хушгӯӣ кард.
Дар ин вақт ман аз ҷоям хестанӣ шудам, ки Розия радиоро аз хонаи дарунӣ овард ва наздамон гузошта, баланд кард. Ман шах шудам. Дигар на пурра аз ҷоям хестам ва на дар ҷоям нишастам. Дар радио Ҷонибек Муродов бо алам мехонд:
“Падар хуршед,
Падар маҳтоб,
Падар як ахтари ноёб.
Падар соҳил,
Падар дарё,
Падар чун гавҳари камёб...”
Каме ба худ омадам. Аз ҷоям хестам ва ба касе чизе нагуфта, якбора аз хона баромадам. Кӯчаҳои Душанбе ҳама чароғонанд. Ин кӯҷаҳо ба ман рӯзҳои некро ба хотир меоранд, аммо он суруди Ҷонибек хотираи бад ва фаромӯшнашавандаи маро, ки расо 27 сол пеш, замоне, ки дар курси чорум таҳсил мекардам пеши назарам овард. Дигар ашкамро дошта натавонистам. Борон ҳам сар кард. Ашкҳои маро қатраҳои борон бо худ омезиш дода, ба замин мешоронд.
Он суруд, борон, ашкҳо, кӯчаҳо, равуои мошинҳо, холигии роҳрав ва танҳоӣ замони донишҷӯиямро мисли филми даҳшатнок нишонам дод.
Ман соли 2015 донишҷӯ шудам. Аз беақлӣ ва тарсӯӣ, ки мабодо донишҷӯ намешавам шакли таҳсиламро шартномавӣ интихоб кардам. Донишҷӯи факултаи равоншиносӣ шудам. Ноҷурии рӯзгор буд, ки бо фаҳмидани миқдори маблағи шартномаи донишгоҳ аҳли оила ба таҳсили ман зид баромаданд. Умедамро куштанд. Орзуҳоямро гӯр ва худамро ба торикии беохир раҳнамоӣ карданд. Сояамро сӯзонданд.
Лек он вақт падарам зиди ҳама баромад. Бо ҳама ногап шуд. Ҳамаро ҷанг кард. Маро аз торикӣ баровард. Аз болои орзуҳоям хоки сиёҳро бардошт. Ба ман умеди нав дод. Аз рушноӣ, аз ояндаи дурахшон ва аз амалишавии ҳама орзуҳо гуфт. Дар қалбам шуълаи умед фурӯзон шуд.
Дар он замон, ки рӯз аз рӯз бойҳо бойтару нодорҳо нодортар мешуданд, дар пойтахт донишҷӯ шудан ва донишгоҳро хатм кардан қаҳрамонӣ буд. Маоши корманди давлатӣ 800 сомонӣ буд, аммо маблағи шартномаи ман 5100 сомонӣ.
Падарам дар замини наздиҳавлӣ аз ҳисоби фурӯши картошкаву помидор ба ман иҷорапулӣ, нонпулӣ ва маблағи дигар харҷҳои донишгоҳиямро равон мекард. Рӯзҳо мегузаштанд ва сарфу харҷи ман зиёд мешуд. Падарам аз ину он қарз мекард. Ба ришу мӯйи сафед ва умри наздик ба 70-солааш нигоҳ накарда, баробари дигар ҳамдеҳагони 40-45-солаамон аз заминҳои президентӣ 50 сотих замин гирифта, деҳқонӣ мекард. Падарам тарбуз мефурӯхт, ман китоб мехаридам. Падарам картошка мефурӯхт, ман иҷорапулӣ медодам. Падарам помидор мефурӯхт, ман сару либоси мавсимӣ мехаридам. Падарам заминҳоямонро медаравид, коҳашро мефурӯхт, ман ҳамроҳи ҳамкурсонам қурутобхона мерафтам. Падарам аз бонк қарз мекард, ман маблағи шарт-номаи донишгоҳамро медодам. Ман азоб намекашидам. Хароб намешудам. Зиқ намешудам. Аммо падарам азоб кашид. Харобу мӯйи сару ришаш сафедтар шуданд. Зиқ шуд, ғам хурд…
Ихтисоси ман равоншинос аст. Бо касби интихоб намудаам замони донишҷӯӣ коре дарёфтан душвор буд. Дар ҷое кор намекардам ва ҳама сарфу харҷам аз ҳисоби падарам буд. Боре ҳамсабақам Шуҳрат гуфт, ки ҳоло ҳама дар шабакаи Ютуб канали худро сохтаанд ва аз он ҷо пули хуб меёбанд. Чун соле буд, ки ҳама ҷавонон ба интернет таваҷҷуҳи зиёд доштанд, мо ҳамроҳ ба кори блоггерӣ оғоз кардем.
Кӯтоҳии қисса ҳамин, ки мо дар Ютуб канали худро кушодему аз ҷиҳати равоншиносӣ бинандагонро ба дӯст доштану ҳурмати волидон раҳнамоӣ мекардем. Бинандагон ҳам дар баробари худ ба мо саволҳояшонро мефиристоданд. Дар бобати муносибати фарзанд бо падару модар аз мо маслиҳат мепурсиданд. Ҳатто хуб дар ёд дорам, ки як обуначии канали мо чунин навишта буд:
- Акаҳо ҳазор раҳмат, барои чунин маслиҳатҳо. Ман як мушкилӣ дорам ва мехоҳам аз шумо маслиҳат гирам. Чаро ман падарамро ба зодрӯзаш табрик карда наметавонам?
Дар посухи ин суол видео то 11 дақиқа омода карда, аввал он ҷавонро каме сарзаниш кардем, ки ба ҳеҷ ваҷҳ набояд зодрӯзи падарро фаромӯш кард. Пасон маслиҳат додем, ки шахс бояд дар рӯзи зодрӯзи падар аз хубиҳои он кас ёдоварӣ намуда, ӯро бо суханҳои интернетӣ не, балки аз самими қалб табрик намояд.
Ҳамин тавр, мо миёни мардум ҳамчун дӯстдори волидон ва намунаи ибрат барои нафароне, ки падару модарашон аз онҳо розӣ нестанд, шинохта шудем. Ҳама моро дӯст медошт. Он замоне, ки дар YouTube блогеронро шарҳнависон дашномҳои зиёд медоданд, дар поёни наворҳои мо танҳо ва танҳо суханҳои хуб сабт меёфт.
Таътили тобистона шуд. Мо ба кор зиёдтар машғул мешудем. Кор, ки бисёр буд дар ду моҳу се моҳ як маротиба хона мерафтам ва он ҳам бошад бо даъватҳои зиёди падарам. Чун таътил аз ним гузашт ва падарам бисёр деҳа рафтанамро талаб кард, як ҳафтаина хона рафтам. Намози аср ба хона расидам. Намозро бо падарам ҷамоат карда, хондем ва якҷо ба замини боло рафта, зироатҳоро тамошо кардем. Шом шуд. Баргаштем. Намози шомро хондем. Модарам ба янгаҳоям барои ҳар чи доштаашонро ба сари дастархони писараш овардан, пайи ҳам супориш медод. Янгаҳоям ба “наоред”, “заҳмат накашед”, “ин ҳамаро кӣ мехӯрад”- гӯиҳои ман аҳамият надода, дастархонро пур карданд. Таоми шомро хӯрдем. Каме аз ину он суҳбат кардем. Суҳбати маъмулии хонаводагӣ. Дар ин вақт ба телефони падарам паёмак омад.
- Ҳамин рӯз як сомонӣ ба телефонам гузаронидам, ба фикрам худ ба худ ин ширкат он пулро гирифт, - падарам ин ҷумларо гуфта ба додарзодаам Шероз ишора кард, ки телефонашро аз паҳлуи телевизор биёрад.
Шероз телефони падарамро гирифта, паёмаки навомадаро баланд-баланд хонд:
- Муштарии муҳтарам, Муҳаммад! Шуморо бо фарорасии зодрӯзатон табрику таҳният гуфта, ба шумо беҳтарин хушиҳои зиндагиро орзумандем. Бахшида ба ин санаи муҳим ба шумо аз ҷониби ширкат 100 мегабайт туҳфа мекунем. Раҳмат, ки ширкати моро интихоб кардаед.
Ҳама хомӯш монданд. Аз чашмони падарам ашк рехт. Дар телевизор Ҷонибек Муродов бо ишораҳои ба худ хос суруд мехонд:
“Падар хуршед,
Падар маҳтоб,
Падар як ахтари ноёб.
Падар соҳил,
Падар дарё,
Падар чун гавҳари камёб...”.
Ҳафизуллоҳ ТОҲИРӢ
Хабарҳои дигар
Рӯзнома
Эзоҳи худро нависед