МАОРИФ ВА ИЛМ
Шанбе 21 Декабр 2024 09:38
Муваффақияту комёбӣ дар дилхоҳ соҳа танҳо ҳамон лаҳза ба кас муяссар мегардад, ки агар интихоб аз ибтидо дуруст бошаду инсон заҳматкашу талошварз. Ин гуфта ҳақиқатест, ки дар ҳаёт борҳо исбот гардидааст.
Бо дарки ин нукта имрӯз бонувон баробари мардон дар тамоми соҳаҳо пайи фаъолият буда, бо заҳмату талошҳои пайвастаи хеш саҳми худро дар рушду нумуи Ватани азизамон гузошта истодаанд. Яке аз чунин бонувон омӯзгор Гулбаҳор Назирова мебошад.
Гулбаҳор Назирова, зодаи ноҳияи Зафарободи вилояти Суғд (соли таваллуд 1967) буда, пас аз хатми мактаби миёна, соли 1984 ба Институти педагогии шаҳри Самараи кишвари Русия дохил шуда, онро бо ихтисоси муаллимаи забон ва адабиёти рус соли 1989 сарбаландона ба анҷом расонидааст. Ӯ соли 1989 ба ватан баргашта, фаъолияти нахустини омӯзгории худро ба ҳайси муаллимаи забон ва адабиёти рус дар МТМУ №13-и ноҳияи Фархори вилояти Хатлон оғоз намуда, сипас аз соли 1995 баъди ба шаҳри Душанбе омадан, дар МТМУ №21-и ноҳияи Шоҳмансур то ҳол ҳамчун муаллимаи синфҳои ибтидоӣ кору фаъолият карда истодааст.
Дар ибтидои омадан ба боргоҳи маърифату партохтан ба таълиму тарбияи шогирдон ӯро ҳадаф ин буда, ки рисолати омӯзгории худро ба ҷо овардану муҳаббати донишандӯзиро дар замири ташналабони роҳи дониш ҷо намудан. Ӯ суханони собиқадорони соҳаро хеле хуб дар ёд дорад, ки мегуфтанд, омӯзгорӣ бисёр мушкил асту на ҳар кас муваффақ мешавад, ки дар ин роҳ ба дастовардҳои назаррас ноил гардад. Омӯзгор тарзе бояд рафтор намояд, ки ӯ хонандаро ва хонанда ӯро фаҳмад, яъне якдигарфаҳмӣ ба вуҷуд ояд. Агар якдигарфаҳмӣ ба миён омад, пас дар ин ҳолат омӯзгор дар кори худ комёб мегардад. Нафаре дар ин ҷода комёб мегардад, ки ба худу дониши худ боварӣ дорад. Вагарна дар ҳоли баръакс ҳеҷ чизе ба даст нахоҳад омад.
Гулбаҳор ин нуктаро аз ибтидои ворид гардидан ба ҷодаи омӯзгорӣ аз устодон шунидаву онро дар зеҳнаш ҷо карда буд. Чун вобаста ба чӣ гуна комёб гардидани омӯзгор дар раванди фаъолият пурсон гардидем, гуфт: “Мушкилӣ дар кори омӯзгорӣ мавҷуд аст. Тамоми соҳаҳо дорои душворӣ мебошанд. Аммо вақте инсон фидоии касби худ аст, албатта он ноҷуриҳои фаъолияти кориро бартараф хоҳад кард. Омӯзгор бояд касби худашро дӯст дорад. Вақте ки омӯзгор пешаи худро дӯст медораду сидқан онро интихоб намудааст, пас ӯ ҳатман дар роҳи хеш муваффақ мегардад. Инчунин омӯзгор бояд шогирдони худро дӯст дорад ва ба дарсҳо ҳамеша бо омодагӣ биёяд, то як чизи наверо ба онҳо омӯхта бошад. Вақте ки як омӯзгор дорои чунин хислатҳост, бо боварӣ метавон гуфт, ки ӯ шогирдони ботарбияву донишмандро ба камол хоҳад расонд”.
Ӯ ҳаргиз фаромӯш намесозад, он лаҳзаҳоеро, ки дар ҳаёташ нақши мондагорро дороанд. Зеро он лаҳзаҳои фаромӯшношуданӣ пас аз заҳматҳои доимӣ ва талошҳои зиёдаш дар роҳи омӯзгорӣ барояш насиб гардидаву самои зиндагияшро ахтарони барору комёбӣ нурафшон намудаанд. Ҳамин талош, заҳмат ва фаъолияти пурсамараш буданд, ки соли 2003 дар озмуни муаллими сол ширкат варзида, сазовори ҷойи ифтихорӣ гардидааст.
Чуноне мегӯянд, гузашти вақт беҳтарин довар аст, ки рози ҳар суоли ноҷавоб, ҳар муаммои нокушода ва ҳар печидагии рӯзгорро мекушояду шахсро мукаммал мегардонад, то дар идомаи рӯзгор роҳи хубтару беҳтар зистанро интихоб намояду рӯ ба афсурдагиву нотавонӣ наниҳад.
Гулбаҳори шавқманди роҳи маърифатомӯзро низ гузашти замон нерӯи тозае мебахшиданду рӯҳи дучанд, то дар роҳи пешанамудааш боз ҳам бештару беҳтар фаъолият созаду ғунчаҳои боғи донишро парвариш намояд. Ҳар вақте комёбии шогирдонашро мебинад, вуҷудашро ҳисси ифтихор ва сарфарозӣ фаро мегирад, ки тавонистааст чанд наврасеро илму дониш омӯхтаву дар замирашон муҳаббати донишомӯзиро ҷо намояд.
“Имрӯз муаллими синфҳои ибтидоӣ ҳастаму дорои шогирдони зиёд. Дар як синф 20- 30 нафар хонандаҳо ҳастанд. Маълум аст, ки ҳамаи онҳо психологияи якхела надоранд. Аз ин рӯ, барои оне, ки дарси мегузаштагият ба шогирдон таъсир кунаду онҳо чизеро омӯхта бошанд, бояд психологияи ҳар яке аз онҳоро донисту муносибати хуб кард. Ман ҳамеша талош менамоям, то дарсам хуб гузараду шогирдонам аз он чизеро омӯзанд. Хеле хурсандам, ки дорои шогирдони зиёдаму пас аз хатми мактаби миёна бисёре аз онҳо ба донишгоҳҳои олӣ дохил шуда, соҳиби маълумоти олӣ гардидаву имрӯз дар соҳаҳои гуногун кору фаъолият доранд. Вақте шогирдонам соҳибдонишу соҳибкасб мегарданд, ин худ барои ман хушбахтист, ки тавонистаам, онҳоро ба роҳи дуруст тарбия намояму дониш омӯхта бошам”, - бо хушнудӣ иброз медорад Гулбаҳор Назирова.
Дар баробари фаъолияти омӯзгорӣ ӯ пайваста дар озмунҳои шаҳрию вилоятӣ ва ҷумҳуриявӣ ширкат ва дар семинару конфронсҳо баромад намуда, маҳорат ва малакаи худро сайқал додаву таҷрибаашро ғанӣ мегардонад. Ҳамин гуна иштирок ва талоши пайвастааш аст, ки ҳамеша миёни ҳамкорон ва дӯстону наздикон дорои мавқеъ ва эҳтиром аст.
Талошу заҳмат ва кӯшиши пайвастааш бидуни қадрдонӣ намонда, барои фаъолияти пурсамар ва назарраси омӯзгорияш соли 2007 аз ҷониби Вазорати маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон бо нишони “Аълочии маориф” сарфароз гардидааст. Ӯ аз ин натиҷаи пурсамараш рӯҳбаланд гардида, ҷиҳати фаъолияти аз ин ҳам беҳтар доштан, пеши худ ҳадафҳои бузургтареро мегузорад, то дар роҳи илму дониш наврасони зиёдеро таълим додаву саҳмгузор дар рушди соҳаи хеш бошад.
Гулбаҳор Назирова хушнуд аз он аст, ки равонаи роҳи омӯзгористу муваффақияту комёбиро чун гавҳари ноёб аз умқи баҳри беохир тавассути ишқи воқеии пешаи дӯстдоштааш ба даст овардааст. Ӯ мутмаин аст, ки инсон замоне ба мурод мерасаду дар ҷодаи хеш мавриди таваҷҷуҳ қарор мегирад, ки агар дорои истеъдод бошаду дар соҳаи хеш талошварз. Чун дӯстдори соҳаи хеш аст, иброз медорад, ки агар рафту имкони дубора ба дунё омадану интихоби касб муяссар гардад, ҳатман пешаи омӯзгориро интихоб хоҳад кард. Зеро меҳр ва муҳаббати ин роҳ дар мағз-мағзи вуҷудаш ҷо гирифтааст.
“Ҷавонон бояд замони ҷавониро самаранок ва бомақсад истифода баранд, - иброз медорад Г. Назирова. – Ҷавонӣ ганҷи бебаҳост. Ҳар як ҷавон бояд ватани худро дӯст дораду ба қадри модару ватан ва ин ҳама шароиту имконоти мусоид бояд расад. Бубинед, имрӯз ҷиҳати илму дониш андӯхтан, тамоми шароитҳо муҳайёст. Танҳо ҷавонон бояд бо иродаи қавӣ соҳаи мавриди назари худро интихоб намоянду омӯзанд ва соҳиби касбу ҳунар гарданд. Чун онҳо ояндаи миллатанд, пас бояд соҳиби маълумот бошанду дар рушду нумуъ ва пешрафти ояндаи кишвари азизамон саҳми арзандаи худро гузоранд”.
Чанд лаҳзае, ки бо муаллима суҳбат доштем, аён гардид, ки ба роҳи омӯзгорӣ тасодуфӣ наомада, нафарест, ки бо муҳаббати ҳақиқӣ равонаи ин роҳ аст ва то охир ба пешаи хеш содиқ буда, чандин шогирдони дигарро тарбияву ба камол хоҳад расонд. Ҳар замоне шогирдон аз ӯ доир ба мавзӯи дарсӣ суол менамуданд, ӯ бо самимият посух медоду бо суханони навозишкоронааш дар замири шогирдон муҳаббати дониш андӯхтанро бештар менамуд.
Дар охири суҳбат аз муаллима Гулбаҳор Назирова чун доир ба дастгирии Ҳукумати ҷумҳурӣ ба соҳаи маориф пурсон гардидем, гуфт: “Имрӯз таваҷҷуҳи Ҳукумати кишвар ба соҳаи маориф хеле хуб мебошад. Далели ин гуфтаҳо ҳар сол дар манотиқи гуногуни кишвар сохта ба истифода дода шудани муассисаҳои таълимии миёна ва олӣ мебошанд. Мо, омӯзгорон, хеле хушнудем, ки бо дастгирии Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар баробари дигар соҳаҳо маоши мо – омӯзгорон низ баланд гардид, ки ин таваҷҷӯҳ ва ғамхориҳои пайвастаи Роҳбарияти олии кишвар нисбат ба мо, кормандони соҳаи маориф, мебошад. Мо ҷавобан ба ин дастгириҳо фаъолияти худро боз ҳам дар сатҳи баланд ба роҳ монда, дар рушди малакаи зеҳнии наврасону ҷавонон ва соҳаи маориф саҳми худро хоҳем гузошт”.
Бо дарки ин нукта имрӯз бонувон баробари мардон дар тамоми соҳаҳо пайи фаъолият буда, бо заҳмату талошҳои пайвастаи хеш саҳми худро дар рушду нумуи Ватани азизамон гузошта истодаанд. Яке аз чунин бонувон омӯзгор Гулбаҳор Назирова мебошад.
Гулбаҳор Назирова, зодаи ноҳияи Зафарободи вилояти Суғд (соли таваллуд 1967) буда, пас аз хатми мактаби миёна, соли 1984 ба Институти педагогии шаҳри Самараи кишвари Русия дохил шуда, онро бо ихтисоси муаллимаи забон ва адабиёти рус соли 1989 сарбаландона ба анҷом расонидааст. Ӯ соли 1989 ба ватан баргашта, фаъолияти нахустини омӯзгории худро ба ҳайси муаллимаи забон ва адабиёти рус дар МТМУ №13-и ноҳияи Фархори вилояти Хатлон оғоз намуда, сипас аз соли 1995 баъди ба шаҳри Душанбе омадан, дар МТМУ №21-и ноҳияи Шоҳмансур то ҳол ҳамчун муаллимаи синфҳои ибтидоӣ кору фаъолият карда истодааст.
Дар ибтидои омадан ба боргоҳи маърифату партохтан ба таълиму тарбияи шогирдон ӯро ҳадаф ин буда, ки рисолати омӯзгории худро ба ҷо овардану муҳаббати донишандӯзиро дар замири ташналабони роҳи дониш ҷо намудан. Ӯ суханони собиқадорони соҳаро хеле хуб дар ёд дорад, ки мегуфтанд, омӯзгорӣ бисёр мушкил асту на ҳар кас муваффақ мешавад, ки дар ин роҳ ба дастовардҳои назаррас ноил гардад. Омӯзгор тарзе бояд рафтор намояд, ки ӯ хонандаро ва хонанда ӯро фаҳмад, яъне якдигарфаҳмӣ ба вуҷуд ояд. Агар якдигарфаҳмӣ ба миён омад, пас дар ин ҳолат омӯзгор дар кори худ комёб мегардад. Нафаре дар ин ҷода комёб мегардад, ки ба худу дониши худ боварӣ дорад. Вагарна дар ҳоли баръакс ҳеҷ чизе ба даст нахоҳад омад.
Гулбаҳор ин нуктаро аз ибтидои ворид гардидан ба ҷодаи омӯзгорӣ аз устодон шунидаву онро дар зеҳнаш ҷо карда буд. Чун вобаста ба чӣ гуна комёб гардидани омӯзгор дар раванди фаъолият пурсон гардидем, гуфт: “Мушкилӣ дар кори омӯзгорӣ мавҷуд аст. Тамоми соҳаҳо дорои душворӣ мебошанд. Аммо вақте инсон фидоии касби худ аст, албатта он ноҷуриҳои фаъолияти кориро бартараф хоҳад кард. Омӯзгор бояд касби худашро дӯст дорад. Вақте ки омӯзгор пешаи худро дӯст медораду сидқан онро интихоб намудааст, пас ӯ ҳатман дар роҳи хеш муваффақ мегардад. Инчунин омӯзгор бояд шогирдони худро дӯст дорад ва ба дарсҳо ҳамеша бо омодагӣ биёяд, то як чизи наверо ба онҳо омӯхта бошад. Вақте ки як омӯзгор дорои чунин хислатҳост, бо боварӣ метавон гуфт, ки ӯ шогирдони ботарбияву донишмандро ба камол хоҳад расонд”.
Ӯ ҳаргиз фаромӯш намесозад, он лаҳзаҳоеро, ки дар ҳаёташ нақши мондагорро дороанд. Зеро он лаҳзаҳои фаромӯшношуданӣ пас аз заҳматҳои доимӣ ва талошҳои зиёдаш дар роҳи омӯзгорӣ барояш насиб гардидаву самои зиндагияшро ахтарони барору комёбӣ нурафшон намудаанд. Ҳамин талош, заҳмат ва фаъолияти пурсамараш буданд, ки соли 2003 дар озмуни муаллими сол ширкат варзида, сазовори ҷойи ифтихорӣ гардидааст.
Чуноне мегӯянд, гузашти вақт беҳтарин довар аст, ки рози ҳар суоли ноҷавоб, ҳар муаммои нокушода ва ҳар печидагии рӯзгорро мекушояду шахсро мукаммал мегардонад, то дар идомаи рӯзгор роҳи хубтару беҳтар зистанро интихоб намояду рӯ ба афсурдагиву нотавонӣ наниҳад.
Гулбаҳори шавқманди роҳи маърифатомӯзро низ гузашти замон нерӯи тозае мебахшиданду рӯҳи дучанд, то дар роҳи пешанамудааш боз ҳам бештару беҳтар фаъолият созаду ғунчаҳои боғи донишро парвариш намояд. Ҳар вақте комёбии шогирдонашро мебинад, вуҷудашро ҳисси ифтихор ва сарфарозӣ фаро мегирад, ки тавонистааст чанд наврасеро илму дониш омӯхтаву дар замирашон муҳаббати донишомӯзиро ҷо намояд.
“Имрӯз муаллими синфҳои ибтидоӣ ҳастаму дорои шогирдони зиёд. Дар як синф 20- 30 нафар хонандаҳо ҳастанд. Маълум аст, ки ҳамаи онҳо психологияи якхела надоранд. Аз ин рӯ, барои оне, ки дарси мегузаштагият ба шогирдон таъсир кунаду онҳо чизеро омӯхта бошанд, бояд психологияи ҳар яке аз онҳоро донисту муносибати хуб кард. Ман ҳамеша талош менамоям, то дарсам хуб гузараду шогирдонам аз он чизеро омӯзанд. Хеле хурсандам, ки дорои шогирдони зиёдаму пас аз хатми мактаби миёна бисёре аз онҳо ба донишгоҳҳои олӣ дохил шуда, соҳиби маълумоти олӣ гардидаву имрӯз дар соҳаҳои гуногун кору фаъолият доранд. Вақте шогирдонам соҳибдонишу соҳибкасб мегарданд, ин худ барои ман хушбахтист, ки тавонистаам, онҳоро ба роҳи дуруст тарбия намояму дониш омӯхта бошам”, - бо хушнудӣ иброз медорад Гулбаҳор Назирова.
Дар баробари фаъолияти омӯзгорӣ ӯ пайваста дар озмунҳои шаҳрию вилоятӣ ва ҷумҳуриявӣ ширкат ва дар семинару конфронсҳо баромад намуда, маҳорат ва малакаи худро сайқал додаву таҷрибаашро ғанӣ мегардонад. Ҳамин гуна иштирок ва талоши пайвастааш аст, ки ҳамеша миёни ҳамкорон ва дӯстону наздикон дорои мавқеъ ва эҳтиром аст.
Талошу заҳмат ва кӯшиши пайвастааш бидуни қадрдонӣ намонда, барои фаъолияти пурсамар ва назарраси омӯзгорияш соли 2007 аз ҷониби Вазорати маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон бо нишони “Аълочии маориф” сарфароз гардидааст. Ӯ аз ин натиҷаи пурсамараш рӯҳбаланд гардида, ҷиҳати фаъолияти аз ин ҳам беҳтар доштан, пеши худ ҳадафҳои бузургтареро мегузорад, то дар роҳи илму дониш наврасони зиёдеро таълим додаву саҳмгузор дар рушди соҳаи хеш бошад.
Гулбаҳор Назирова хушнуд аз он аст, ки равонаи роҳи омӯзгористу муваффақияту комёбиро чун гавҳари ноёб аз умқи баҳри беохир тавассути ишқи воқеии пешаи дӯстдоштааш ба даст овардааст. Ӯ мутмаин аст, ки инсон замоне ба мурод мерасаду дар ҷодаи хеш мавриди таваҷҷуҳ қарор мегирад, ки агар дорои истеъдод бошаду дар соҳаи хеш талошварз. Чун дӯстдори соҳаи хеш аст, иброз медорад, ки агар рафту имкони дубора ба дунё омадану интихоби касб муяссар гардад, ҳатман пешаи омӯзгориро интихоб хоҳад кард. Зеро меҳр ва муҳаббати ин роҳ дар мағз-мағзи вуҷудаш ҷо гирифтааст.
“Ҷавонон бояд замони ҷавониро самаранок ва бомақсад истифода баранд, - иброз медорад Г. Назирова. – Ҷавонӣ ганҷи бебаҳост. Ҳар як ҷавон бояд ватани худро дӯст дораду ба қадри модару ватан ва ин ҳама шароиту имконоти мусоид бояд расад. Бубинед, имрӯз ҷиҳати илму дониш андӯхтан, тамоми шароитҳо муҳайёст. Танҳо ҷавонон бояд бо иродаи қавӣ соҳаи мавриди назари худро интихоб намоянду омӯзанд ва соҳиби касбу ҳунар гарданд. Чун онҳо ояндаи миллатанд, пас бояд соҳиби маълумот бошанду дар рушду нумуъ ва пешрафти ояндаи кишвари азизамон саҳми арзандаи худро гузоранд”.
Чанд лаҳзае, ки бо муаллима суҳбат доштем, аён гардид, ки ба роҳи омӯзгорӣ тасодуфӣ наомада, нафарест, ки бо муҳаббати ҳақиқӣ равонаи ин роҳ аст ва то охир ба пешаи хеш содиқ буда, чандин шогирдони дигарро тарбияву ба камол хоҳад расонд. Ҳар замоне шогирдон аз ӯ доир ба мавзӯи дарсӣ суол менамуданд, ӯ бо самимият посух медоду бо суханони навозишкоронааш дар замири шогирдон муҳаббати дониш андӯхтанро бештар менамуд.
Дар охири суҳбат аз муаллима Гулбаҳор Назирова чун доир ба дастгирии Ҳукумати ҷумҳурӣ ба соҳаи маориф пурсон гардидем, гуфт: “Имрӯз таваҷҷуҳи Ҳукумати кишвар ба соҳаи маориф хеле хуб мебошад. Далели ин гуфтаҳо ҳар сол дар манотиқи гуногуни кишвар сохта ба истифода дода шудани муассисаҳои таълимии миёна ва олӣ мебошанд. Мо, омӯзгорон, хеле хушнудем, ки бо дастгирии Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар баробари дигар соҳаҳо маоши мо – омӯзгорон низ баланд гардид, ки ин таваҷҷӯҳ ва ғамхориҳои пайвастаи Роҳбарияти олии кишвар нисбат ба мо, кормандони соҳаи маориф, мебошад. Мо ҷавобан ба ин дастгириҳо фаъолияти худро боз ҳам дар сатҳи баланд ба роҳ монда, дар рушди малакаи зеҳнии наврасону ҷавонон ва соҳаи маориф саҳми худро хоҳем гузошт”.
Эзоҳи худро нависед