Чанд соли охир норасоии муассиҳои таҳсилоти томактабӣ дар Тоҷикистон хеле зиёд ба чашм мерасад. Мувофиқи маълумоти оморӣ ҳоло дар кишвар 680 муассисаи таҳсилоти томактабӣ фаъолият менамояд, ки ин шумора барои ба таври пурра фаро гирифтани кӯдакон нокифоя аст. Аксари кӯдакон, махсусан дар деҳот аз сабаби набудани боғчаҳо фарогири тарбия намешавад ва як давраи муҳими ҳаёти худро, ки ба қавли табибон давраи муҳими инкишоф аст, бидуни омӯзиши ба таври бояд аз даст медиҳанд.

Ин мушкил нигаронкунанда буда, пайваста дар расонаҳо ва миёни ҷомеа мавриди баҳсу баррасӣ қарор мегирад. Нухбагони ҷомеа бо пешниҳоди лоиҳаву идеяҳо барои бартараф кардани мушкил пайваста ҷаҳду талош мекунанд. Баъзан ба тарҳу усули нав сохтаву баистифодадиҳии ин гуна муассисаҳо далели ин аст. Аммо то ҳол ин мушкил ба таври бояд ҳалли худро наёфтааст.

Хушбахтона, он аз мадди назари Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти кишвар муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дур намонд. Сарвари давлат дар Паёми ахири худ ба Маҷлиси Олии кишвар зикр намуданд: “Яке аз мушкилоти асосӣ дар соҳаи маориф норасоии муассисаҳои таҳсилоти томактабӣ дар аксар шаҳру ноҳияҳо мебошад. Соли гузашта ҳамагӣ 14 муассисаи томактабӣ барои 2520 кӯдак бунёд гардидааст, ки ин нишондиҳанда ба талаботи рӯз ҷавобгӯ нест”.

Сарвари давлат зимни баромади худ вазоратҳои маориф ва илм, рушди иқтисод ва савдо, Кумитаи сармоягузорӣ ва идораи амволи давлатӣ ва раисони шаҳру ноҳияҳоро вазифадор намуданд, ки ҷиҳати бунёди кӯдакистонҳо ва марказҳои инкишофи кӯдакон диққати ҷиддӣ дода, тадбирҳои заруриро роҳандозӣ намоянд. Пас аз таъкиди Сарвари давлат то чӣ андоза ин мушкил бартараф гардида, дар ин муддат шахсони масъул чӣ тадбирҳоро амалӣ намудаанд? То куҷо ин мушкилро масъулин ҷиддӣ мегиранд ва пайи бартараф кардани онанд?

Мутахассисони соҳа омили асосии кам будани боғчаҳоро дар зиёдшавии аҳолӣ арзёбӣ мекунанд. Тавре Маҳина Бобоева, иҷрокунандаи вазифаи мудири шуъбаи муассисаҳои таҳсилоти томактабии Вазорати маориф ва илм иброз дошт: “Омили асосии ин мушкилот аввалан зиёдшавии аҳолӣ, сипас дар он аст, ки шумораи бештари муассисаҳои таҳсилоти томактабие, ки қаблан дар назди корхонаҳо ва хоҷагиҳои деҳқонӣ буданд, аз фаъолият бозмонданд. Чунки маблағгузори асосӣ корхонаҳои болозикр буда, пас аз қатъи фаъолият кӯдакистонҳо низ фаъолият карда натавонистанд. Сабаби дигар вазъи иқтисодии аҳолист. Аз санҷишҳо бармеояд, ки аксари оилаҳо бинобар сабаби мушкилоти молиявӣ имкони пардохти маблағи муайянгардидаи боғчаҳоро надоранд. Аз ин рӯ, фарзандонашон аз кӯдакистон берун мемонанд”.
Ба гуфтаи ин корманди вазорат дар боғчаҳо шумораи муайяни кӯдаконро бо имтиёз қабул менамоянд. “Лекин тамоми кӯдаконро мо аз пардохти маблағ озод карда наметавонем. Чунки муассисаи томактабӣ ғайр аз таълиму тарбия дигар паҳлуҳо низ дорад. Яъне бо аёниятҳои таълимӣ муҷаҳҳаз намудани кӯдакон ва хурду хоби онҳо имкон намедиҳад, ки пурра кӯдакон аз пардохти маблағ озод гарданд. Аз ин рӯ, мо шаклҳои алтернативии ҷалби кӯдаконро ба муассисаҳои томактабӣ ҷустуҷӯ дорем”, - иброз дошт, ҳамуҳбати мо.

Вазорат вазъи имрӯзаи муассисаҳои томактабии кишварро ба нокифоя будани маблағгузории мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатии маҳаллӣ рабт медиҳад. Омили дигар дар таълиму тарбияи кӯдакони ин муассисаҳо диққати ҷиддӣ надодани мутасаддиёни соҳа арзёбӣ мешавад. Солҳои охир таъмини муассисаҳои томактабии кишвар бо ашёҳои таълимӣ беҳтар гардида бошад ҳам, дар ин самт камбудиҳо ҷой доранд. Махсусан дар деҳот ин камбудиҳо зиёд ба назар расида, вазъ беҳбудиро талаб мекунад. Аксар муассисаҳои таҳсилоти томактабӣ ба мизу курсӣ, рахти хоб, таҷҳизотҳои варзишӣ ва адабиёти бачагона ниёз доранд.
Маҳина Бобоева афзуд, ки тибқи қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 22 июни соли 2019 “Дар бораи барномаи давлатии рушди таҳсилоти томактабӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2020 - 2025” ҷалби бештари кӯдакон ба муассисаҳои томактабӣ ба нақша гирифта шудааст. Яке аз талаботи барномаи мазкур зиёд намудани шумораи муассисаҳои таҳсилоти томактабӣ дар ҷумҳурӣ мебошад. Айни ҳол 12, 9 фоизи ин банд иҷро гардида, то амалишавии барномаи давлатӣ ин нишондиҳанда бояд 30 дарсадро ташкил диҳад.
Дар робита ба ин масъала аз моҳи январи соли ҷорӣ Вазорати маориф ва илм дар якҷоягӣ бо Вазорати рушди иқтисод ва савдо ва ҷалби соҳибкорон 4 муассисаи таҳсилоти томактабии хусусиро ба истифода доданд, ки шумораи кӯдакони ин муассисаҳо 97679 нафарро ташкил медиҳанд.

Ин шумора агарчанде кам нест, вале барои ҷомеае, ки ҳудуди 9 миллион аҳолӣ дорад, басо нигаронкунанда ва ҳалталаб аст. Ва чун муассисаҳои таҳсилоти томактабӣ заминаи асосии инкишофи тафаккури зеҳнию ақлонии кӯдакон ба шумор мераванд, бояд барои бунёди ҳарчи бештари онҳо камари ҳиммат баста шавад. Дар ҳоле ки кӯдаконро ҳамчун қишри хурдсоли ҷомеа ояндаи давлату миллат меҳисобем, барои дар руҳияи ватандӯстӣ тарбия ва ба камол расонидани онҳо моро лозим аст, ки диққати ҷиддӣ диҳем.