Аз оғози сентябри соли гузашта, ки бо савгандшикании чанде аз фармондеҳон ва аскарони Қувваҳои Мусаллаҳи кишвар расонаӣ шуд, тадбирҳои амниятӣ дар саросари ҷумҳурӣ пурзӯр гардид. Бахусус даромад ба кишвар ва баромади шаҳрвандон ба давлатҳои хориҷие чун Русия, Туркия, кишварҳои араб зери назорати хоса қарор гирифт. Ҳамчунин аз ҷониби мақомоти дахлдор барои пешгирии пайвастшавии шаҳрвндон ба ҷангҳои мазҳабиву террористӣ дар Кодекси ҷиноӣ банди иловагӣ ворид шуд. Бешубҳа, ин ҳама тадбирҳо ба хотири амнияту осоиштагӣ ва зуҳури ҳар гуна ҷараёнҳои ифротӣ-террористӣ дар кишвар роҳандозӣ шудаанд. Вале оё чораҳои андешидашуда муассир ва кофианд? Чаро ки теъдоди гумроҳшудагон – онҳое, ки ба сафи ифротиён дар Сурия пайвастаанд, беш аз ҳазор нафар арзёбӣ мешавад.

Буҳрони иқтисодии мавҷуда на танҳо кишвари мо, балки соири кишварҳои собиқ шӯравиро ба танг овардааст. Муҳоҷирати меҳнатӣ, ки баъд аз пошхӯрии Иттиҳоди Шӯравӣ барои кишварҳои Осиёи Марказӣ василаи муътадил нигоҳ доштани иқтисодиёт гардид, аз таъсири буҳрон бенасиб намонд. Таҳлилҳо нишон додаанд, муҳоҷирони меҳнатие, ки аз кишварҳои Осиёи Марказӣ дар Русия қарор доранд, осебтарин қишр ба шумор рафта, бештар ба доми эмиссарҳои ифротӣ меафтанд. Тибқи изҳороти Юсуф Раҳмон, прокурори генералии кишвар, 85 фисади ба ҳаракатҳои террористӣ пайвастшудагонро муҳоҷирони меҳнатӣ ташкил медиҳанд, ки аз ҷониби пайравони идеологияи салафия мағзшӯӣ мешаванд. Пас, пӯшида нест, ки пайвастшавии шаҳрвандон ба гурӯҳҳои ифротиву террористӣ характери молӣ дорад. Чаро ки бар ивази пайваст шудан ба “ҷиҳод” ҳаракатҳо маблағ ва зиндагии “ҷаннатосо” ваъда мекунанд.

Пажӯҳиши расмии “Soufan Group” муайян намудааст, ки теъдоди пайвастшудагон ба гурӯҳҳои ифротӣ-террористӣ аз Русия ва Осиёи Марказӣ ба панҷ ҳазор нафар расида, ин рақам аз моҳи июни соли 2014 дар ҳоли афзоиш будааст. Эҳтимол бо таъсири буҳрони иқтисодӣ, адами дурнамои созанда барои беҳбуди институтҳои иҷтимоии кишварҳои минтақа шумори пайвастшудагон бештар шавад. Аз ин лиҳоз тадбирҷӯӣ бояд аз беҳгардонии вазъи иқтисодии кишварҳо, соҳаи маориф ва баланд бардоштани маърифати динии шаҳрвандон оғоз гардад. Масалан, дар кишвари мо ин тадбирро пеш аз ҳама бояд аз манотиқи наздисарҳадӣ шуруъ кард ва дар кори он аз кӯмаки коршиносони мақомоти амниятӣ, соҳаи иқтисод, ҷомеашиносон, равоншиносон ва руҳониён самаранок истифода бурд.

Бинобар иттилои мақомот бештари онҳое, ки аз Тоҷикистон ба гурӯҳҳои террористӣ пайвастаанд, сокинони минтақаҳои Хатлон ва Суғд мебошанд. Ба минтақаҳои мазкур аҳамияти хоса додани эмиссарҳои хориҷӣ низ беҳадаф нест. Зеро пас аз пошхӯрии ҳокимияти шӯравӣ дар минтақаҳои мазкур сармоягузории ҷиддӣ, ба низом даровардани истеҳсолоти саноати вазнин ва рушди фаъолиятҳои фарҳангӣ чандон назаррас набудааст. Шумори шаҳрвандоне, ки бо кори доимии даромаднок таъмин бошанд, аққалиятро ташкил медиҳанд. Инчунин, сокинони ин манотиқ  бештар рӯ ба муҳоҷирати меҳнатӣ овардаанд.

Бе ягон шубҳа, Ҳукумати кишвар аз вазъи иқтисодии минтақаҳои мазкур ба хубӣ огоҳ аст ва барои беҳбудии он кӯшиш ба харҷ медиҳад. Хусусан қарори таъсиси «Минтақаҳои озоди иқтисодӣ» аз соли 2008 дар минтақаҳои шимоливу ҷанубӣ яке аз дурнамои аслии ҳалли мушкилоти минтақа буда метавонад. Илова бар ин, Сарвари кишвар, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон зимни ироаи Паёмашон ба Маҷлиси Олӣ зикр намуданд, ки Ҳукумат нақшаи чорабиниҳои иловагӣ қабул карда, барои тараққиёти соҳаҳои воқеии иқтисодиёти давлат, дастгирии давлатии соҳибкорӣ, ҷалби ҳарчи бештари сармояи дохиливу хориҷӣ, таъсиси корхонаҳои истеҳсолӣ ва ғайра як силсила тадбирҳои судмандро амалӣ намудааст. Дурнамои таъмини аҳолӣ бо сесад ҳазор ҷойи нави корӣ дар соли равон метавонад вазъи шаҳрвандонро беҳтар гардонад. Аммо ин ҳама рақамҳои овардашуда он вақт маъное ифода мекунанд, ки супоришоти Президенти ҷумҳурӣ аз ҷониби мақомот ва ҳокимиятҳои маҳал дар ҳақиқат иҷро карда шаванд. Зеро сесад ҳазор ҷойи нави корӣ маънои пешгирӣ намудани сесад ҳазор шаҳрванди эҳтимолие мебошад, ки метавонанд ба гурӯҳҳои ифротӣ-террористӣ бипайванданд.

Давоми соли 2015 беш аз бист ҳазор соҳибкори ватанӣ фаъолияти тиҷоратии хешро қатъ кардаанд. Сабаби чунин ҳолатро ба буҳрони иқтисодӣ ва гарон будани шароити андозситонӣ рабт медиҳанд. Чунин ба назар мерасад, ки низоми андозситонӣ дар кишвар нақшаҳои кӯтоҳмуддати солона дошта, бо кадом роҳе набошад, сирф барои пур крдани хазинаи давлат ба роҳ монда шудааст. Мақомоти дахлдор бояд дорои нақшаҳои дарозмуҳлат бошанд, ки ҳам барои соҳибкорон ва ҳам барои хазинаи давлат муфид гардад. Хусусан дар шароити сангини буҳрони иқтисодӣ Кумитаи андоз ва мақомоти дахлдор барои дастгирии соҳибкории миёна ва саноатикунонии мамлакат дурнамои муассиреро бояд пешниҳод кунанд. Чунин дурнамои мақомот метавонад дар доираи нақшаи пешгирифтаи ҳукумат оид ба Стратегияи миллии рушди Тоҷикистон барои давраи то соли 2030 таҳия гардад. Вагарна сафи соҳибкорон коҳиш ёфта, сармоягузорони феълӣ аз рушду тавсеаи фаъолияти тиҷоратии хеш дар Тоҷикистон худдорӣ мекунанд. Ин равиши манфӣ сафи бекоронро зиёд намуда, сатҳи ҷинояткориро дар мамлакат меафзояд. Бинобар омори ВКД тайи ду моҳи охир ин нишондод нисбат ба ҳамин давраи соли гузашта 2,5% боло рафтааст.

Ҳоло дар арафаи ҷашни 25-солагии Рӯзи истиқлолияти кишварамон қарор дорем. Ҳукумати ҷумҳурӣ нақша дорад бахшида ба ин сана 161 корхонаи саноатӣ ва 155 бинои муассисаи таълимиро ба истифода супорад. Интизор меравад, ки бо ифтитоҳи корхонаҳо даҳ ҳазор шаҳрванди ҷумҳурӣ бо кори доимӣ таъмин хоҳад гашт. Бояд зикр кард, ки таъмини шаҳру навоҳӣ бо муассисаҳои таълимии босифат ва кадрҳои кордон яке аз василаҳои муассир барои пешгирии авҷи нуфузи ҳаракатҳои ифротӣ ва коҳиши сафи ҷинояткорӣ дар кишвар мебошад. Хосатан баланд бардоштани сатҳи маърифати динӣ ва ҷаҳди донишомӯзии сокинони минтақа фактори қуввашикани ин зуҳуроти номатлуб аст.

Ҳоло мавзӯи терроризм яке аз мушкилоти умдатарини тамоми кишварҳои олам гаштааст. Аз байн бурдани ин зуҳуроти номатлуб танҳо бо ҳамдастӣ бо сарварони кишварҳои ҳамсоя ва шарикони стратегӣ имконпазир аст. Илова бар ин, элитаҳои ҷаҳонӣ, зиёиёни ватаниву хориҷӣ барои ҳалли ин мушкил бояд дастаҷамъона талош варзанд. Аз минбарҳо мазаммат кардану лаънат кардани терроризм дигар кофӣ нест. Аксари ононе, ки дар қатори гурӯҳҳои террористӣ силоҳ ба даст мегиранд, ашхоси ҷоҳиланд. Онҳо дар бораи дин ва ҳаёти Расули Акрам (с) дониши ибтидоӣ ҳам надоранд. Гузашта аз ин, ашхосе, ки ба чунин гурӯҳҳо мепайванданд, бинобар сабабҳои равонӣ рӯ ба ифрот меоранд. Илдар Аляутдинов, имомхатиби шаҳри Маскав оид ба масъалаи пайвастшавии муҳоҷирони меҳнатӣ ба ҳаракатҳои террористӣ иброз доштааст, ки: «Вақте бо ашхосе ҳамсуҳбат мешавед, ки мехоҳанд ба ҳаракатҳои террористӣ пайваст шаванд, маълум мегардад, онҳо дар ҳаёт бо мушкилоти психологие рӯ ба рӯ шудаанду онро мустақилона ҳал карда натавонистаанд». Яке аз омилҳои асосии чунин гароишҳои барабасро И. Аляутдинов дар сатҳи пасти маърифати динӣ, адами меъёрҳои ахлоқӣ ва заъфи масъулиятшиносии иҷтимоӣ медонад, ки аввал ҳукуматҳои кишварҳо бояд бо он мубориза баранд.

Аз ин ҷо бармеояд, ки ташхиси саривақтӣ ва ҳалли мушкилоти ҷомеа метавонад сокинони зиёди кишварро аз қадамҳои беҷо задан наҷот диҳад. Зеро ҳар шаҳрванди ба гурӯҳҳои ифротӣ пайвастшуда, бо худ чанд каси дигарро ҳам ба вартаи нобудӣ мебарад. Дар ин марҳила танҳо аз пайи чораҷӯӣ ва пешгириҳо шудан, эҳтимол барои рафъи мушкилот самараи лозимаро надиҳад. Аз он ки дар пайи нобуд кардани хомӯшакҳо бошем, беҳтар аст, аввал ботлоқро хушк созем!