СИЁСАТ
Шанбе 27 Апрел 2024 09:59
8505
Чанд андеша дар ҳошияи ҳодисаҳои ин шарики стратегӣ

Ахиран мақомоти Қазоқистон сабабҳои ошӯби сартосарӣ дар ин кишварро ҳамлаи террористии гибридӣ бо ҳадафи ноором кардани субот ва табаддулоти давлатӣ арзёбӣ карданд. Дар ин бора котиби давлатии Қазоқистон Ерлан Карин иттилоъ дод. Ӯ гуфт, ки дар ин кишвар тамоми намуди аслиҳа бар зидди Қазоқистон барои аз байн бурдани якпорчагии давлат истифода шудааст.

“Ман 20 сол боз бо мушкилоти терроризм сару кор дорам, аммо ҳатто дар ёд надорам, ки чӣ гуна чанд гурӯҳ метавонистанд ба шаҳрҳо ҳамла кунанд ва қасдан биноҳо ва муассисаҳоро тасарруф кунанд. Дар нигоҳдории якпорчагии давлат вазъияти хеле вазнин ба миён омад. Гап сари дақиқаҳо мерафт, бидуни муболиға. Бояд чораҳои қатъӣ андешида мешуд. Ва президент ин тасмимро гирифт”, - гуфт мансабдор.

Ба гуфтаи ӯ, ҳамаи нақшаҳои ноором кардани вазъ дар Қазоқистон бо амалҳои қатъии президенти Қазоқистон Қосим-Ҷомарт Тоқаев ва кумаки СААД бартараф шуданд.

Котиби давлатии Қазоқистон ҳодиса дар ин кишварро кори дасти неруҳои дохиливу хориҷӣ номид, ки ҳам шаҳрвандони Қазоқистон ва ҳам шаҳрвандони хориҷӣ дар он ширкат доштанд.


КУМАКИ ДАВЛАТҲОИ АЪЗОИ СААД БА ҚАЗОҚИСТОН

Дар натиҷаи мураккаб шудани вазъ дар Қазоқистон, мутобиқ ба нуктаҳои асосии ҳуҷҷатҳои оинномавии СААД, Президенти Қазоқистон Қосим-Ҷомарт Тоқаев 5 январ ба сарони давлатҳои аъзо муроҷиат намуд, ки барои ҷорӣ намудани тартиботи конститутсионӣ контингенти қувваҳои сулҳпарварро ба Қазоқистон ворид намоянд.

Ҷумҳурии Тоҷикистон ризоияти худро дод ва барои кумак ба Қазоқистон зиёда аз 200 низомиро фиристод, ки ин низомиён дар ҳайати неруҳои муштараки СААД ба таъмини тартибот дар Қазоқистон машғул мешаванд.

Тоқаев зимни дархости кумаки низомӣ аз роҳбарони кишварҳои узви СААД гуфт, дар кишвар гурӯҳҳои террористӣ даст доранд, ки байналмилалӣ мебошанд, чун омодагии ҷиддиро дар хориҷи кишвар гузаштаанд. Ӯ афзуд, ки ҳамлаи ин гурӯҳҳо ба Қазоқистон бояд ҳамчун таҷовуз пазируфта шавад.

Айни замон кишварҳои узви СААД - Тоҷикистон, Русия, Белорус, Қазоқистон, Қирғизистон ва Арманистон мебошанд, ки аллакай бархеяшон интиқоли неруро ба Қазоқистон оғоз кардаанд. Ҳадафи ин созмон ҳифзи якҷояи давлатҳои узв аз таҷовузи низомию сиёсии хориҷӣ ва ҳамчунин аз ҳамлаҳои террористӣ арзёбӣ мегардад.

То ҳол Федератсияи Русия 3000, Ҷумҳурии Беларус 500, Ҷумҳурии Тоҷикистон 200, Арманистон 70 нафар низомиёни худро ба Қазоқистон фиристоданд.

ҶОНБОЗИИ 50 АФСАРИ ҚАЗОҚ ДАР СОЛҲОИ 90

Дар воқеъ, Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Қазоқистонро натанҳо муносибатҳои неки солҳои соҳибистиқлолӣ, балки таъриху фарҳанг, таҷрибаи зиндагии якҷоя дар ҳайати Иттиҳоди Шӯравӣ ва дигар омилҳои дӯстиву ҳамсоягӣ ба ҳам мепайвандад. Ба гуфтаи коршиносон Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳангоми дучор шудан ба мудохилаи кишварҳои сеюм ва оғози ҷанги таҳмилии шаҳрвандӣ як кишваре, буд, ки дар ҳолати рушд қарор дошт ва дар мамлакат ҳатто артиши касбӣ ҳам ташкил нашуда буд. Вале дар чунин вазъияти ҳассос маҳз ёрии башардӯстона ва ҳарбии кишварҳои дуру наздик, аз ҷумла Қазоқистон буд, ки ба мо имкон дод, ки ба ин саҳифаи талхи таърихи худ хотима бахшем.

Ба гуфтаи Комрон Ҳидоятзода, cардори Раёсати омӯзиши масъалаҳои амнияти минтақавии МТС назди Президенти кишвар, нақши неруҳои посдори сулҳи Иттиҳоди Давлатҳои Мустақил дар Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки ба он афсарони Ҷумҳурии Қазоқистон низ шомил буданд, дар истиқрори сулҳ дар кишвари мо хеле калон аст.

“Дар солҳои 90-уми асри гузашта зиёда аз 50 нафар афсарони қазоқистонӣ ба хотири таъмини амнияту субот дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷони худро аз даст доданд. Хислати хуби мардуми мо дар он аст, ки некиро ҳаргиз фаромӯш намесозем ва дар вақтҳои мушкилу ҳассос доимо дар паҳлӯи якдигарем”,-қайд намуд ӯ.
Ӯ мегӯяд, ин буд, ки маҳз бо Фармони Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ-Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон аз 30 сентябри соли 2021 афсари қазоқистонӣ Батрканов Раҷан Армиевич бо мукофоти олии давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон - ордени “Спитамен” дараҷаи 1 қадрдонӣ гардид.

- Ин нишонаи қадрдонии афсарони қазоқистонӣ дар таъмини сулҳу субот дар кишвари мо аз ҷониби роҳбарияти олии кишвар маҳсуб меёбад. Мутаассифона, имрӯзҳо Ҷумҳурии Қазоқистон, ки яке аз шарикони муҳими стратегии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҳисоб меравад, худ гирифтори мушкилӣ гаштааст. Бо мудохилаи кишварҳои сеюм террористон ва ҷинояткорони мусаллаҳ бо яроқу аслиҳаҳои замонавӣ тайи чанд рӯз аст, ки шаҳрҳои бузургтарини ин кишвар, аз ҷумла Алма-Аторо ба харобазор табдил дода истодаанд. Ҳама бояд дуруст дарк намоянд, ки ташаббуси ирсоли нерӯҳои посдори сулҳи СААД дастаҷамъона буда, мақсади ягонаи он таъмини амният ва осудагии аҳолии осоиштаи Қазоқистон мебошад,-илова намуд номбурда.

ТАЪСИРИ ОН БА ОСИЁИ МАРКАЗӢ ЧӢ ГУНА АСТ?

Албатта, ҳар як ҳодисаву воқеаи муҳимми сиёсие, ки дар як кишвар рух медиҳад, ба кишварҳои ҳамсояи он бетаъсир нахоҳад монд. Ҳодисаҳои ахири кишвари Қазоқистон ба Осиёи Марказӣ ва алалхусус Тоҷикистон чӣ гуна таъсир хоҳад дошт?

Зубайдулло Давлатов, коршиноси масоили сиёсӣ мегӯяд, ҳодисаҳои 2 - 7 январи соли 2022 дар Қазоқистон баёнгари онанд, ки ин ҷо таҳаввулоти ҷиддитаре дар ҳоли шаклгирист.

“Аммо дар Қазоқистон то ҳол гурӯҳҳои ифротиро ҷиддӣ намегирифтанд ва фикр мекунам, дар шинохти ин гурӯҳҳо талоши ҷиддие анҷом намешуд. Ҳоло аз ин вазъ, гурӯҳҳои норозии дигар ҳам метавонанд истифода кунанд. Аммо фикр мекунам, ки вазъ ором мешавад ва ин ҷо нооромиҳо идома нахоҳанд ёфт”,-иброз дошт коршинос.
Ба андешаи ин сиёсатшинос, ҳар гуна нооромиҳо дар Қазоқистон метавонад ба кишварҳои ҳамсоя таъсири манфӣ расонад, зеро Ҷумҳурии Қазоқистон аз нигоҳи ҷуғрофӣ ва нуфуз калон аст.
- Роҳҳои транзитии Қазоқистон ба Русияву Аврупо ҳам барои Тоҷикистон ва ҳам барои кишварҳои минтақа роҳҳои ҳаётӣ ба ҳисоб мераванд. Ҳамлаҳо ба идораҳои давлатӣ, бонкҳо, беморхонаҳо кори дасти ифротиён аст, вале дигар омилҳоро низ бояд ба инобат гирифт. Зеро пушти ҳамаи ин низоъҳо коргардонҳои аслии он меистанд, тавре Президенти Ҷумҳурии Қазоқистон Қосим- Ҷомарт Тоқаев ба ин нукта сароҳатан ишора намуд,-илова намуд сиёсатшинос.
Сайфулло Сафаров, сиёсатшиноси тоҷик бар он бовар аст, ки ҳодисаҳои Қазоқистон ба Тоҷикистон бештар таъсири иқтисодӣ хоҳанд дошт, на сиёсӣ.
“Ба гузаштани қатораҳои Тоҷикистон аз ҳудуди он кишвар таъсир дорад. Ба шаҳрвандони Тоҷикистон, ки дар Қазоқистон кору зиндагӣ доранд, таъсир мерасонад. Мумкин аст, ба таъмини ғалла дар кишвар ҳам асари бад гузорад. Умуман таъсири иқтисодии ин ҳодисаҳо нисбат ба таъсири сиёсиаш, ба фикрам, бештар аст”,-қайд намуд номбурда.

Қазоқистон аз соли 2015 дар баробари Русияву Чин шарики стратегии Тоҷикистон аст.

ХИСОРОТ ЧӢ ҚАДАР АСТ?

Дар Қазоқистон гирдиҳамоии мардум аз 2 январи соли равон оғоз гардид, ки он алайҳи болоравии нархи гази моеъ арзёбӣ мешуд, вале баъдан он ба бетартибиҳо ва куштор печид, ки вазъиятро боз ҳам пурпечутоб намуд. Вале баъдан мақомот таҳқиқ намуда, эълон доштанд, ки ин амалҳо кори дасти террористон аст. Феълан дар Қазоқистон барои барқарорсозии тартиботи ҷамъиятӣ хатари дараҷаи сурх эълон гардидаст.

Ахиран “Атамекен” Палатаи миллии соҳибкорони ин кишвар иттилоъ дод, ки маблағи хисорот аз ошӯбҳо дар Қазоқистон тақрибан ба 212 миллион доллар афзоиш ёфтааст.

То шоми шанбе ҳаҷми хисорот аз ошӯбҳо дар кишвар тақрибан ба 203 миллион доллар гуфта мешуд. Дар даҳ минтақаи кишвар 920 субъекти соҳибкорӣ ва 1091 объект, аз ҷумла 856 субъект ва 1027 иншоот дар Алмаато зарар дидаанд.

Дар даҳ минотиқи кишвари Қазоқистон 1181 субъекти соҳибкории зарардида ва 1351 объект муайян карда шудааст, ки 935 субъект ва 1091 объект дар Алмаато мебошанд. 10 январ иҷлосияи ғайринавбатии Шӯрои амнияти дастҷамъии Созмони Аҳдномаи амнияти дастҷамъӣ дар шакли маҷозӣ баргузор гардид, ки дар он иштирокчиён масъала “Дар бораи вазъ дар Ҷумҳурии Қазоқистон ва тадбирҳои муътадилсозии он”-ро муҳокима карданд.

Аъзои СААД аз ҳолати мураккаби имрӯза дар Қазоқистон изҳори нигаронӣ намуданд.

Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон дар суханронии худ изҳор дошт, ки Тоҷикистон аз иқдомоти раҳбарияти Қазоқистон ҷиҳати ба эътидол овардани вазъ ва барқарор намудани тартибот дар ҷумҳурӣ ҷонибдорӣ мекунад.

Сарвари давлат таваҷҷуҳи аъзои Шӯроро ба мавҷудияти ячейкаҳои хуфтаи терроризми байналмилалӣ, ифротгароӣ ва радикализм дар кишварҳои узви СААД, инчунин талошҳои ҷалбу таблиғоти онҳо дар байни шаҳрвандон ҷалб намуд. Дар ин замина Эмомалӣ Раҳмон хос-тори таҳкими фаъолияти муштараки ҳамаҷонибаи мақомоти салоҳиятдори кишварҳои узви СААД дар муқобила бо ин чолишҳо ва таҳдидҳо шуд.

Сарони давлатҳои аъзои СААД аҳамияти барқарор кардани амният ва субот дар Қазоқистонро таъкид карданд.

Эзоҳи худро нависед



Рамзҳо дар расм