СИЁСАТ
Панҷшанбе 28 Март 2024 11:50
(Идома аз шумораҳои гузашта)
Пайдост, ки ҳар чизи нав дар баробари фоида аз зарар ҳам орӣ нест, хоса вақте ки сӯиистифода шавад. Шабакаҳои иҷтимоӣ ҳам чунинанд. Дар баробари он ки ба ҳам дар иртибот будани инсонҳоро дар фосилаи кӯтоҳи вақт ва бидуни вобастагӣ ба миқёсу масоҳат таъмин мекунанд, завқ мебахшанд, боз паҳлуҳои дигари зиёде ҳам доранд, ки ба нафъи инсонҳо нестанд. Масалан, барои инсон маҳрамият бисёр муҳим аст. Ҳар як нафар хоҳ вай дар Ғарб зиндагӣ мекунад, хоҳ дар Шарқ, асрор ё худ маълумоти инфиродие дорад, ки донистанаш танҳо ба худ ва ё ду-се нафар аз пайвандонаш аҳамиятнок аст. Мехоҳад, ки сир, маълумоти шахсӣ ва ё ҷузъиёти зиндагиаш пӯшида бошад. Ба дасти касе нарасад, то бар зарари худаш истифода нагардад. Дар сурати ба дасти дигарон расидан, яъне ифшо шудани асрори, фарз кардем, шахсӣ, маҳрамона ва ё кории як нафар метавонад зиндагии ӯро дарҳам барҳам созад, ҳолати руҳиашро хароб гардонад. Беҳуда нагуфтаанд, ки дар асри XXI дунёро иттилоъ (маълумот) идора мекунад. Ҳар кӣ маълумот бештар дорад, ба навъе сарватманд ҳамон аст.
Мутаассифона, мо инсонҳо дар шабакаҳои иҷтимоӣ бештар ба паҳлуи дилхушӣ ё завқбахшии он аҳамият додаем. Ҳатто чунон дода шудаем, ки акнун тамоми маҳрамияти худро бидуни андеша ва ташвиши иловагӣ ба намоиш гузоштаем. Аксу навор, матну пораҳои ёддоштӣ, умуман ҳар чи ки дорем дар лаҳзаи “гармиаш” нашр мекунем. Албатта, нияти аксари мо нек аст, мехоҳем аз хушиҳои ҳаёт, аз навгониҳои зиндагиамон дӯстонамонро огоҳ созем. Дӯсти ҳақиқӣ аз ин, бешак, шод мешавад. Вале ин шодӣ то куҷо барои дӯстони маҷозӣ хос аст, номаълум. Ба ҳар сурат бояд огоҳ буд, ки дар асри XXI, асри рушди технология ва навгониҳои рақамӣ ҳар амали мо метавонад ба муқобили худи мо истифода гардад. Аз шабакаҳои иҷтимоӣ намунааш ҳамин Facebook аст, ки рӯзномаи “Ҷавонони Тоҷикистон” чанд ҳафта боз дар ин хусус ба хонандагон маълумот дода, балки он чиро, ки ба сари истифодабарандагони ин шабака дар ҷомеаҳои дигар омадаву барояшон дарди сар шудааст, ёдовар шуда истодааст. Мақсад, дар шабакаҳои иҷтимоӣ, умуман дар ҳар ҷое ки набошад бошуурона рафтор кунем...
Facebook чи кор кард? Facebook, балки роҳбарияти он ё худ тими кории ин шабака диданд, ки як сарвати бузург – бойгонии маълумоти инсонҳоро дар ихтиёр доранд ва ба хулосае омаданд, ки аз он пул кор кунанд. Чи гуна? Осон. Маълумот ҳар қадар зиёд ҳам бошад, дар ҷои худ истода ба дарде намехӯрад, онро бояд ба дасти “аҳли фаҳм” таслим кард, то таҳлил, коркард ва барои истифода омода гардонанд. Ҳамин тавр ҳам шуд. Ва як ҳиссаи хурдеро, маълумоти 50 миллион нафаракро аз он бойгонии азим гирифта “пул карданд”.
Ин “шоҳкорӣ” шояд пӯшида мемонд, агар нафароне аз дохили худи он тоифаи қаллобу найрангбоз ва ҳарису пулдӯст баромада масъаларо ифшо намекарданд. Бале, Крис Уайли, ки як ҳамҷинсгарои ошкоро (бадбахтона, ин падидаи зишт дар Аврупо маъмул аст ва ливотиён ошкоро амал мекунанд) ва ҳамзамон мутахассиси шабакаҳои иҷтимоист, иқрор шуд, ки дар ширкати Кембриҷ Аналитика ба истифодаи маълумот ва мушаххасоти истифодабарандагони Facebook бо мақсади таъсир расондан ба раванд ва натиҷаи интихоботҳо машғул будааст.
Бо ин як махсусияти дигари ҷаҳони муосир муайян гардид: Ҳар коре, амале ё рафторе, ки бар зарари инсоният аст, бадахлоқӣ аст, зиштӣ аст, дер ё зуд ошкор мешавад. Аммо ин як ошкоршавии муқаррарӣ нест, ғайриодӣ аст! Зеро нафароне баромада иқрор мешаванд, ки худашон дар ҳамон амали зишт, кори бад ё рафтори ношоиста саҳм доштанд. Ба ҳамон тоифаи бадкирдор шарик будаанд! Дар ин хусус намунаҳо кам нестанд. Ва кам нестанд, онҳое, ки то охир виҷдони худро комилан аз даст надода, дар кадом қисмате аз роҳ (роҳи бад) пас мегарданд. Зеро, бешак, онҳо ба беадолатӣ, ба амали ношоиста бар муқобили инсоният ё қисме аз инсонҳо тоб наовардаанд!
Табиист, ки баъд аз иқроршавии Крис Уайли роҳбарияти Кембриҷ Аналитика ҳама гуфтаҳои ӯро беасос хонд. Вале ҳамин ки баъди ду рӯз гузориши дигаре дар бораи ин ширкат нашр шуд, валвала дар атрофи масъала боз ҳам бештар шуд.
НАВОРИ МАХФӢ
Нуздаҳуми марти соли равон, дақиқан баъд аз ду рӯзи нашри мусоҳибаи ҳангомабарангези Крис Уайли дар рӯзномаи “The Guardian” гузориши дигаре роҷеъ ба мавзӯъ аз тарафи расонаи дигари англисӣ “Channel 4 News” ба чоп расид. Ин гузориш, ба истилоҳ, таъсири бомбаро дошт. Дар ин гузориш, ки маълумоташ аз тариқи навори махфӣ ба даст омадааст, дар бораи мушаххасоти ҳамон 50 миллион нафар истифодабарандагони Facebook сухан мерафт. Вале зикр мешуд, ки маълумоти шахсии истифодабарандагони шабакаи Facebook комилан бо иҷозат ва розигии худи эшон мавриди истифода қарор гирифтааст. Қаҳрамони навор директори ширкати Кембриҷ Аналитика Александр Никс буд ва рӯи рост эътироф мекард, ки аз маълумоти истифодабарандагони Facebook ба фоидаи Трамп, номзад ба президенти ИМА дар соли 2016 истифода шудааст. Александр Никс намедонист, ки ӯро пинҳонӣ ба навор гирифта истодаанд, бинобар ин озодона суҳбат мекард ва чи сон тағйир додани масири таърихи ИМА-ро бо хушҳолӣ нақл менамуд.
Хабарнигори “Channel 4 News” худро ҳамчун як тоҷир аз Шри-Ланка муаррифӣ карда, мегӯяд, хоҳиши онро дорад, ки ба раванди интихобот дар кишвараш таъсир расонад. Бо ин роҳ имкони мулоқот бо роҳбари Кембриҷ Аналитикаро пайдо мекунад. Ин мулоқот, ки дар як меҳмонхона дар Лондон мегузарад, бо тамоми ҷузъиёташ ба навор гирифта шудааст.
Александр Никс зимни мулоқот ёдовар мешавад, ки қабл аз интихоботи президентии ИМА дар моҳи ноябри соли 2016 бо номзади Ҳизби ҷумҳурихоҳон борҳо вохӯрдааст. Инчунин, таъкид мекунад, ки ширкати Кембриҷ Аналитика дар моҳҳои охири фаъолияти командаи интихоботии Трамп нақши муҳим бозидааст.
Никс эътироф менамуд, ки ба маъракаи Брексит, яъне раъйпурсӣ барои хориҷ шудани Британия аз Иттиҳоди Аврупо “почтаҳои электронӣ ва саҳифаҳои интернетие дар шабакаҳои иҷтимоӣ сохтаанд, ки пас аз гузашти як вақти муайян худ ба худ нобуд мешаванд”. Манзур, саҳифаҳое сохтаанд, ки пас аз иҷро кардани “вазифаашон” ба таври автоматӣ маҳв мегарданд. Саҳифаҳои худкуш! Аҷиб!
Ба гуфтаи Александр Никс ин ба он хотир будааст, ки исбот карданаш номумкин бошад. “Агар касе ҳам даъво кунад, ягон далел ё асосе дар миёна нест, исбот карда наметавонад...” – мегӯяд А. Никс зимни суҳбат бо “тоҷир аз Шри-Ланка”.
Як нуктаи аҷиби дигар дар мулоқоти Никс он аст, ки шеваи коҳиш додани нуфузи рақиби Трамп дар интихоботи президентӣ Ҳиллари Клинтонро ошкор мекунад. Тавре медонем, яке аз омилҳое, ки соли 2016 дар рақобатҳои пеш аз интихоботӣ Клинтонро ба қафо партофт, ифшо шудани мукотибаҳои вай ва аҳли оилааш буданд. Александр Никс мегӯяд, барои ин бо Ҷулиан Ассанҷ, соҳиби ташкилот ва сомонаи пуровозаи Викиликс (WikiLeaks) бевосита ба иртибот гузаштааст. Яъне барои дастрас кардани мукотибаҳои Ҳ. Клинтон Ҷулиан Ассанҷ кӯмак кардааст. Бо эҳтимоли зиёд мукотибаҳои махфии номзади демократҳоро ба Александр Никс фурӯхта бошад. Никс зимни суҳбат ошкоро нақл мекунад, ки чи гуна онҳо сиёсатмадоронро беобрӯ кардаанд. Хабарнигори “Channel 4 News” ё худ “тоҷир аз Шри-Ланка” дар суҳбат аз Никс мепурсад, ки оё бо Доналд Трамп вохӯрдааст? Ӯ ҷавоб медиҳад: “Чандин маротиба!”
“Мо тамоми маълумоти дастраскардаамонро таҳлилу коркард намудем. Қишрҳои мавриди ҳадафаро таҳқиқ ва хостаҳояшонро омӯхтем... Тамоми маъракаи рақамии интихоботро (манзур интихоботи ИМА дар соли 2016) тариқи телевизион тарғиб намуда, стратегияи интихоботиро мо таҳия кардем”, - бо ғурур иброз медорад Алекс Никс.
ДУХТАРҲОИ УКРАИНӢ БАРОИ СИЁСАТМАДОРОН?
Никс зимни суҳбат бо хабарнигорони “Channel 4 News” иброз медорад, ки ба суроғаи номзадҳо ё сиёсатмадорони довталаб дар интихобот “баъзе духтарон”-ро мефиристодаанд.
- Яъне дар ин кор аз духтарҳо низ истифода мекардед? – мепурсад хабарнигори “Channel 4 News”.
- Бале. Барои ин кор аз Украина баъзе духтарҳо овардем. Зеро онҳо дар ҳақиқат зебоянд... – ҷавоб медиҳад Никс.
Вақте ин гузоришро “Channel 4 News”-и Британия нашр кард, дарҳол роҳбари ширкати Кембриҷ Аналитика Александр Никсро аз вазифа озод карданд ва даҳҳо саҳифа дар сомонаи ширкат дастнорас гардид. Акнун маълум буд, ки вазъият дар Кембриҷ Аналитика ором нест.
Ширкати номбурда ҳамзамон изҳорот нашр кард. Дар он гуфта мешуд, ки муҳокимаи дохилиеро барои баррасии рафтори роҳбарони худи ширкат шуруъ кардааст. Бо ин “муҳокимаи дохилӣ” гӯё гуфтан мехост, ки ҳар он чи дар суҳбати Никс бо хабарнигори “Channel 4 News” иброз шудааст, ба фаъолият ва арзишҳои ширкат дахл надорад...
Вале ба ин кӣ бовар мекунад? Хоса дар Ғарб, дар Британия!
Аз ширкати Facebook бошад баъди нашри ин гузориш зуд изҳорот пахш гардид ва дар он гуфта мешуд, ки аз сӯиистифода шудани мушаххасоти истифодабарандагони шабакаи иҷтимоӣ аз тарафи Кембриҷ Аналитика дар ҳайрат афтодаанд!
Ин ҷиҳат низ чандон боваркарданӣ нест. Зеро ҳеҷ имкон надорад, ки Facebook аз бадахлоқии Кембриҷ Аналитика ва роҳбарони он бехабар бошад!
Зимнан, муассиси Facebook Марк Зукерберг баъд аз хомӯшии чоррӯза (ҳарчанд дар хусуси сӯиистифода шудани маълумоти истифодабарандагони Facebook дар расонаҳои Британия паи ҳам ду матлаби “вазнин” нашр шуда бошад ҳам, Зукерберг дар аввал мавқеашро нишон дод) баёноташро нашр кард. Дар он чунин гуфта мешуд: “Мо хато кардем. Мо барои ҳифзи маълумоти шахсии Шумо масъулятдор ҳастем, агар инро (масъулиятро) иҷро карда натавонем, пас мо сазовори Шумо нестем...”
Дар робита ба ин қазия ҳукумати Британия бо нигаронӣ изҳор дошт, ки ин масъала бениҳоят ташвишовар аст. Ду сенатори амрикоӣ аз роҳбари Facebook талаб карданд, ки дар бораи қазия ба комиссияи Конгресс ҳисобот диҳад. Комиссияи Иттиҳоди Аврупо бошад, аз Марк Зукерберг талаб намуд, ки масъаларо бо ҷузъиёташ тавзеҳ намояд. Акнун қимати саҳмияҳои Facebook паи ҳам коҳиш меёфтанд.
Дар бисёр ҷойҳо аллакай маъракаҳои хориҷшавӣ аз Facebook шурӯъ гардид. Аксари таҳлилгарон мегуфтанд, сарнавишти Facebook мисли сарнавишти шабакаи иҷтимоии “My Space” хоҳад шуд. Дар миёни онҳое, ки аз Facebook даст мекашиданд чанде аз чеҳраҳои маъруфи олам низ буд. Ба ин маърака аз ҷумла Брайан Эктон, муассиси мессенҷери WhatsApp низ ҳамроҳ шуд. Корманди фирории Агентии амнияти миллии Амрико (NSA) Эдуард Сноуден навишт, ки дар моҷарои Кембриҷ Аналитика Facebook ҷабрдида не, ҳамшарики гуноҳ аст...
(Давом дорад)
Пайдост, ки ҳар чизи нав дар баробари фоида аз зарар ҳам орӣ нест, хоса вақте ки сӯиистифода шавад. Шабакаҳои иҷтимоӣ ҳам чунинанд. Дар баробари он ки ба ҳам дар иртибот будани инсонҳоро дар фосилаи кӯтоҳи вақт ва бидуни вобастагӣ ба миқёсу масоҳат таъмин мекунанд, завқ мебахшанд, боз паҳлуҳои дигари зиёде ҳам доранд, ки ба нафъи инсонҳо нестанд. Масалан, барои инсон маҳрамият бисёр муҳим аст. Ҳар як нафар хоҳ вай дар Ғарб зиндагӣ мекунад, хоҳ дар Шарқ, асрор ё худ маълумоти инфиродие дорад, ки донистанаш танҳо ба худ ва ё ду-се нафар аз пайвандонаш аҳамиятнок аст. Мехоҳад, ки сир, маълумоти шахсӣ ва ё ҷузъиёти зиндагиаш пӯшида бошад. Ба дасти касе нарасад, то бар зарари худаш истифода нагардад. Дар сурати ба дасти дигарон расидан, яъне ифшо шудани асрори, фарз кардем, шахсӣ, маҳрамона ва ё кории як нафар метавонад зиндагии ӯро дарҳам барҳам созад, ҳолати руҳиашро хароб гардонад. Беҳуда нагуфтаанд, ки дар асри XXI дунёро иттилоъ (маълумот) идора мекунад. Ҳар кӣ маълумот бештар дорад, ба навъе сарватманд ҳамон аст.
Мутаассифона, мо инсонҳо дар шабакаҳои иҷтимоӣ бештар ба паҳлуи дилхушӣ ё завқбахшии он аҳамият додаем. Ҳатто чунон дода шудаем, ки акнун тамоми маҳрамияти худро бидуни андеша ва ташвиши иловагӣ ба намоиш гузоштаем. Аксу навор, матну пораҳои ёддоштӣ, умуман ҳар чи ки дорем дар лаҳзаи “гармиаш” нашр мекунем. Албатта, нияти аксари мо нек аст, мехоҳем аз хушиҳои ҳаёт, аз навгониҳои зиндагиамон дӯстонамонро огоҳ созем. Дӯсти ҳақиқӣ аз ин, бешак, шод мешавад. Вале ин шодӣ то куҷо барои дӯстони маҷозӣ хос аст, номаълум. Ба ҳар сурат бояд огоҳ буд, ки дар асри XXI, асри рушди технология ва навгониҳои рақамӣ ҳар амали мо метавонад ба муқобили худи мо истифода гардад. Аз шабакаҳои иҷтимоӣ намунааш ҳамин Facebook аст, ки рӯзномаи “Ҷавонони Тоҷикистон” чанд ҳафта боз дар ин хусус ба хонандагон маълумот дода, балки он чиро, ки ба сари истифодабарандагони ин шабака дар ҷомеаҳои дигар омадаву барояшон дарди сар шудааст, ёдовар шуда истодааст. Мақсад, дар шабакаҳои иҷтимоӣ, умуман дар ҳар ҷое ки набошад бошуурона рафтор кунем...
Facebook чи кор кард? Facebook, балки роҳбарияти он ё худ тими кории ин шабака диданд, ки як сарвати бузург – бойгонии маълумоти инсонҳоро дар ихтиёр доранд ва ба хулосае омаданд, ки аз он пул кор кунанд. Чи гуна? Осон. Маълумот ҳар қадар зиёд ҳам бошад, дар ҷои худ истода ба дарде намехӯрад, онро бояд ба дасти “аҳли фаҳм” таслим кард, то таҳлил, коркард ва барои истифода омода гардонанд. Ҳамин тавр ҳам шуд. Ва як ҳиссаи хурдеро, маълумоти 50 миллион нафаракро аз он бойгонии азим гирифта “пул карданд”.
Ин “шоҳкорӣ” шояд пӯшида мемонд, агар нафароне аз дохили худи он тоифаи қаллобу найрангбоз ва ҳарису пулдӯст баромада масъаларо ифшо намекарданд. Бале, Крис Уайли, ки як ҳамҷинсгарои ошкоро (бадбахтона, ин падидаи зишт дар Аврупо маъмул аст ва ливотиён ошкоро амал мекунанд) ва ҳамзамон мутахассиси шабакаҳои иҷтимоист, иқрор шуд, ки дар ширкати Кембриҷ Аналитика ба истифодаи маълумот ва мушаххасоти истифодабарандагони Facebook бо мақсади таъсир расондан ба раванд ва натиҷаи интихоботҳо машғул будааст.
Бо ин як махсусияти дигари ҷаҳони муосир муайян гардид: Ҳар коре, амале ё рафторе, ки бар зарари инсоният аст, бадахлоқӣ аст, зиштӣ аст, дер ё зуд ошкор мешавад. Аммо ин як ошкоршавии муқаррарӣ нест, ғайриодӣ аст! Зеро нафароне баромада иқрор мешаванд, ки худашон дар ҳамон амали зишт, кори бад ё рафтори ношоиста саҳм доштанд. Ба ҳамон тоифаи бадкирдор шарик будаанд! Дар ин хусус намунаҳо кам нестанд. Ва кам нестанд, онҳое, ки то охир виҷдони худро комилан аз даст надода, дар кадом қисмате аз роҳ (роҳи бад) пас мегарданд. Зеро, бешак, онҳо ба беадолатӣ, ба амали ношоиста бар муқобили инсоният ё қисме аз инсонҳо тоб наовардаанд!
Табиист, ки баъд аз иқроршавии Крис Уайли роҳбарияти Кембриҷ Аналитика ҳама гуфтаҳои ӯро беасос хонд. Вале ҳамин ки баъди ду рӯз гузориши дигаре дар бораи ин ширкат нашр шуд, валвала дар атрофи масъала боз ҳам бештар шуд.
НАВОРИ МАХФӢ
Нуздаҳуми марти соли равон, дақиқан баъд аз ду рӯзи нашри мусоҳибаи ҳангомабарангези Крис Уайли дар рӯзномаи “The Guardian” гузориши дигаре роҷеъ ба мавзӯъ аз тарафи расонаи дигари англисӣ “Channel 4 News” ба чоп расид. Ин гузориш, ба истилоҳ, таъсири бомбаро дошт. Дар ин гузориш, ки маълумоташ аз тариқи навори махфӣ ба даст омадааст, дар бораи мушаххасоти ҳамон 50 миллион нафар истифодабарандагони Facebook сухан мерафт. Вале зикр мешуд, ки маълумоти шахсии истифодабарандагони шабакаи Facebook комилан бо иҷозат ва розигии худи эшон мавриди истифода қарор гирифтааст. Қаҳрамони навор директори ширкати Кембриҷ Аналитика Александр Никс буд ва рӯи рост эътироф мекард, ки аз маълумоти истифодабарандагони Facebook ба фоидаи Трамп, номзад ба президенти ИМА дар соли 2016 истифода шудааст. Александр Никс намедонист, ки ӯро пинҳонӣ ба навор гирифта истодаанд, бинобар ин озодона суҳбат мекард ва чи сон тағйир додани масири таърихи ИМА-ро бо хушҳолӣ нақл менамуд.
Хабарнигори “Channel 4 News” худро ҳамчун як тоҷир аз Шри-Ланка муаррифӣ карда, мегӯяд, хоҳиши онро дорад, ки ба раванди интихобот дар кишвараш таъсир расонад. Бо ин роҳ имкони мулоқот бо роҳбари Кембриҷ Аналитикаро пайдо мекунад. Ин мулоқот, ки дар як меҳмонхона дар Лондон мегузарад, бо тамоми ҷузъиёташ ба навор гирифта шудааст.
Александр Никс зимни мулоқот ёдовар мешавад, ки қабл аз интихоботи президентии ИМА дар моҳи ноябри соли 2016 бо номзади Ҳизби ҷумҳурихоҳон борҳо вохӯрдааст. Инчунин, таъкид мекунад, ки ширкати Кембриҷ Аналитика дар моҳҳои охири фаъолияти командаи интихоботии Трамп нақши муҳим бозидааст.
Никс эътироф менамуд, ки ба маъракаи Брексит, яъне раъйпурсӣ барои хориҷ шудани Британия аз Иттиҳоди Аврупо “почтаҳои электронӣ ва саҳифаҳои интернетие дар шабакаҳои иҷтимоӣ сохтаанд, ки пас аз гузашти як вақти муайян худ ба худ нобуд мешаванд”. Манзур, саҳифаҳое сохтаанд, ки пас аз иҷро кардани “вазифаашон” ба таври автоматӣ маҳв мегарданд. Саҳифаҳои худкуш! Аҷиб!
Ба гуфтаи Александр Никс ин ба он хотир будааст, ки исбот карданаш номумкин бошад. “Агар касе ҳам даъво кунад, ягон далел ё асосе дар миёна нест, исбот карда наметавонад...” – мегӯяд А. Никс зимни суҳбат бо “тоҷир аз Шри-Ланка”.
Як нуктаи аҷиби дигар дар мулоқоти Никс он аст, ки шеваи коҳиш додани нуфузи рақиби Трамп дар интихоботи президентӣ Ҳиллари Клинтонро ошкор мекунад. Тавре медонем, яке аз омилҳое, ки соли 2016 дар рақобатҳои пеш аз интихоботӣ Клинтонро ба қафо партофт, ифшо шудани мукотибаҳои вай ва аҳли оилааш буданд. Александр Никс мегӯяд, барои ин бо Ҷулиан Ассанҷ, соҳиби ташкилот ва сомонаи пуровозаи Викиликс (WikiLeaks) бевосита ба иртибот гузаштааст. Яъне барои дастрас кардани мукотибаҳои Ҳ. Клинтон Ҷулиан Ассанҷ кӯмак кардааст. Бо эҳтимоли зиёд мукотибаҳои махфии номзади демократҳоро ба Александр Никс фурӯхта бошад. Никс зимни суҳбат ошкоро нақл мекунад, ки чи гуна онҳо сиёсатмадоронро беобрӯ кардаанд. Хабарнигори “Channel 4 News” ё худ “тоҷир аз Шри-Ланка” дар суҳбат аз Никс мепурсад, ки оё бо Доналд Трамп вохӯрдааст? Ӯ ҷавоб медиҳад: “Чандин маротиба!”
“Мо тамоми маълумоти дастраскардаамонро таҳлилу коркард намудем. Қишрҳои мавриди ҳадафаро таҳқиқ ва хостаҳояшонро омӯхтем... Тамоми маъракаи рақамии интихоботро (манзур интихоботи ИМА дар соли 2016) тариқи телевизион тарғиб намуда, стратегияи интихоботиро мо таҳия кардем”, - бо ғурур иброз медорад Алекс Никс.
ДУХТАРҲОИ УКРАИНӢ БАРОИ СИЁСАТМАДОРОН?
Никс зимни суҳбат бо хабарнигорони “Channel 4 News” иброз медорад, ки ба суроғаи номзадҳо ё сиёсатмадорони довталаб дар интихобот “баъзе духтарон”-ро мефиристодаанд.
- Яъне дар ин кор аз духтарҳо низ истифода мекардед? – мепурсад хабарнигори “Channel 4 News”.
- Бале. Барои ин кор аз Украина баъзе духтарҳо овардем. Зеро онҳо дар ҳақиқат зебоянд... – ҷавоб медиҳад Никс.
Вақте ин гузоришро “Channel 4 News”-и Британия нашр кард, дарҳол роҳбари ширкати Кембриҷ Аналитика Александр Никсро аз вазифа озод карданд ва даҳҳо саҳифа дар сомонаи ширкат дастнорас гардид. Акнун маълум буд, ки вазъият дар Кембриҷ Аналитика ором нест.
Ширкати номбурда ҳамзамон изҳорот нашр кард. Дар он гуфта мешуд, ки муҳокимаи дохилиеро барои баррасии рафтори роҳбарони худи ширкат шуруъ кардааст. Бо ин “муҳокимаи дохилӣ” гӯё гуфтан мехост, ки ҳар он чи дар суҳбати Никс бо хабарнигори “Channel 4 News” иброз шудааст, ба фаъолият ва арзишҳои ширкат дахл надорад...
Вале ба ин кӣ бовар мекунад? Хоса дар Ғарб, дар Британия!
Аз ширкати Facebook бошад баъди нашри ин гузориш зуд изҳорот пахш гардид ва дар он гуфта мешуд, ки аз сӯиистифода шудани мушаххасоти истифодабарандагони шабакаи иҷтимоӣ аз тарафи Кембриҷ Аналитика дар ҳайрат афтодаанд!
Ин ҷиҳат низ чандон боваркарданӣ нест. Зеро ҳеҷ имкон надорад, ки Facebook аз бадахлоқии Кембриҷ Аналитика ва роҳбарони он бехабар бошад!
Зимнан, муассиси Facebook Марк Зукерберг баъд аз хомӯшии чоррӯза (ҳарчанд дар хусуси сӯиистифода шудани маълумоти истифодабарандагони Facebook дар расонаҳои Британия паи ҳам ду матлаби “вазнин” нашр шуда бошад ҳам, Зукерберг дар аввал мавқеашро нишон дод) баёноташро нашр кард. Дар он чунин гуфта мешуд: “Мо хато кардем. Мо барои ҳифзи маълумоти шахсии Шумо масъулятдор ҳастем, агар инро (масъулиятро) иҷро карда натавонем, пас мо сазовори Шумо нестем...”
Дар робита ба ин қазия ҳукумати Британия бо нигаронӣ изҳор дошт, ки ин масъала бениҳоят ташвишовар аст. Ду сенатори амрикоӣ аз роҳбари Facebook талаб карданд, ки дар бораи қазия ба комиссияи Конгресс ҳисобот диҳад. Комиссияи Иттиҳоди Аврупо бошад, аз Марк Зукерберг талаб намуд, ки масъаларо бо ҷузъиёташ тавзеҳ намояд. Акнун қимати саҳмияҳои Facebook паи ҳам коҳиш меёфтанд.
Дар бисёр ҷойҳо аллакай маъракаҳои хориҷшавӣ аз Facebook шурӯъ гардид. Аксари таҳлилгарон мегуфтанд, сарнавишти Facebook мисли сарнавишти шабакаи иҷтимоии “My Space” хоҳад шуд. Дар миёни онҳое, ки аз Facebook даст мекашиданд чанде аз чеҳраҳои маъруфи олам низ буд. Ба ин маърака аз ҷумла Брайан Эктон, муассиси мессенҷери WhatsApp низ ҳамроҳ шуд. Корманди фирории Агентии амнияти миллии Амрико (NSA) Эдуард Сноуден навишт, ки дар моҷарои Кембриҷ Аналитика Facebook ҷабрдида не, ҳамшарики гуноҳ аст...
(Давом дорад)
Эзоҳи худро нависед