СИЁСАТ
Ҷумъа 26 Апрел 2024 11:50
Нақши мактаби давлатдории Пешвои миллат дар эҳё ва рушди тафаккури миллӣ
Эмоми Алӣ нуру зиёи Ватан аст,
Бунёдгар асту муттакои Ватан аст.
Иқболи баланду эътибори тоҷик,
Бар гўши ҷаҳониён садои Ватан аст.
Дарвоқеъ, таърих барои ҳар халқу миллат чеҳраҳоеро дар мароҳили гуногуни таърихӣ эҳдо мекунад, то бори сарҷамъӣ, хештаншиносӣ, танзим ва рушди миллатро ба дўш дошта бошанд.
Парвардигор барои миллати тоҷик ин гуна шахсияти шарифро дар симои Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ-Пешвои миллат, асосгузори давлати навини тоҷикон, меъмори ваҳдат, доҳии муаззами тоҷикистониён ва тоҷикони ҷаҳон, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Ҷаноби Олӣ, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон арзонӣ дошт.
Аҳамияти таърихии Иҷлосияи XVI-уми Шўрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон маҳз дар ҳамин нукта таҷассум ёфтааст, ки тавонист роҳбари наҷотбахшро ба халқи Тоҷикистон эҳдо намояд[1,22].
Тибқи иттилои сарчашмаҳои муътамад дар Иҷлосияи мазкур дар маҷмўъ, 74 санади ҳуқуқӣ, аз ҷумла, 15 қонун, 52 қарор, 6 фармон ва 1 изҳорот қабул гардида, муҳтаво ва мақсади асосии қабули онҳо барои ба эътидол овардани вазъи сиёсии кишвар, таҳкими низоми давлатдории навини миллӣ, ҳифзи арзишҳои олии миллию давлатӣ ва ҳимояи сохтори конститутсионӣ равона шуда буд.
Дар қабули санадҳои мазкур, тарҳрезии барномаи ояндабинии кишвар дар Иҷлосияи XVI-уми Шўрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон ба сифати роҳбари тозаинтихоб нақши калидиро бозид. Ў тавонист, ки бо вуҷуди ҷавонӣ аз тарзу усулҳои тоза ва ба худ хоси идоракунӣ ва роҳбарӣ истифода намуда, Тоҷикистони ба хоку хун кашидаро ба имрўзи гул-гулфишон расонад, ҳизбу ҳаракатҳои ба ҳам ниқорталабро ба ҳам созгор диҳад ва сохтори фалаҷи давлатиро ба дараҷаи олии низоми идоракунӣ боло барад.
Дар суханронии аввалини Пешвои миллат ба сифати Раиси Иҷлосияи XVI-уми Шўрои Олӣ ҳадафҳои аввалини стратегии Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар қолаби гуфтаҳои “Ман ба шумо сулҳ меорам” ва “Ман тарафдори давлати демократӣ ва ҳуқуқбунёд мебошам” таҷассум гардида буданд.
Аз ин рў, чун сухан дар бораи “Меъмори Ваҳдат”, “Бунёдгузори давлати навини Тоҷикистон”, “Тоҷикистони муосир”, “Тоҷикистони соҳибистиқлол” ва амсоли инҳо равад, симои бузурги сиёсию давлатӣ, раҳнамои миллати бузурги тоҷик, Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ-Пешвои миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон намоён мешавад [3,88-98; 4, 17-24; 5,25-31; 6, 91-97; 7,68-90].
Пешвои миллат гуфтааст: “Бояд ёдовар шуд, ки Иҷлосияи таърихии XVI-уми Шўрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои барқарорсозии сохти конститутсионии кишвар ва эъмори давлати демократӣ ва ҳуқуқбунёду дунявии Тоҷикистон оғози устувор бахшид”.
Имрўз Пешвои миллат на танҳо амнияти сохтори конситутсионии кишварро таъмин намуд, балки худ кафил ва ҳомии Конститутсия буда, барои эҷоди Консепсияи сиёсати ҳуқуқии кишвар заминаи боэътимод гузоштааст.
Муҳимтарин аркони давлатдорӣ ва заминаҳои сиёсати Президенти кишвар ба сифати Пешвои миллат, бешак, эҳё ва наҷоти миллату давлат, заминагузори давлати навини Тоҷикистон ва такомулбахшии рушди иқтисодию иҷтимоии ин кишвар ба пиндори мо дар нукоти зерин маъниёб гардидааст.
Якум, Пешвои миллат низоми нав ва миллии ҳуқуқии кишварро бунёд гузошт. Дар радифи ба вуҷуд омадани заминаҳои нави ҳуқуқии ҳокимияти давлатӣ ва низоми нави идораи давлат (Парламенти дупалатагӣ, раъйпурсии умумихалқӣ, тақсимоти ҳокимият ба шохаҳо), ки асоси рушди минбаъдаи кишварро таъмин намуданд, Президенти кишвар аз рўзҳои аввалини роҳбарӣ аз қолабҳои муқаррарии санадҳои меъёрии ҳуқуқии замони шўравӣ канора ҷўста, вазъи ҳуқуқии комилан нав ва миллии кишварро таҳррезӣ намуд. Бар саботи андеша метавон аз қонунҳои соф миллӣ: Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи танзими анъана ва ҷашну маросим дар Ҷумҳурии Тоҷикистон” ва Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи масъулияти падару модар дар таълиму тарбияи фарзанд” ҳарф зад.
Дар Тоҷикис-тон таҳти сарва-рии Пешвои мил-лат дар самтҳои ҳаёти ҷомеа тағйи-ротҳои куллӣ дар низоми ҳуқуқӣ ва эҷоди меъёрҳои нави ҳуқуқӣ ба миён омад, ки ба-рои ташкили дав-лати демократӣ, ҳуқуқбунёд, ду-нявӣ ва роҳ ба сўи иқтисодиёти бозорӣ имкониятҳои васеъро фароҳам овард.
То даврони соҳибистиқлолӣ масъалаҳои махсуси сиёсати давлатӣ, мисли дигар муносибатҳои Тоҷикистон бо кишварҳои хориҷӣ ба воситаи Вазорати корҳои хориҷии собиқ Шўравӣ ба роҳ монда мешуд[2,19-24]. Муносибатҳои байни халқҳои Тоҷикистон ва дигар ҷумҳуриҳои собиқ Шўравӣ дар он давра дар асоси ташкили намоишгоҳҳо, табодули таҷрибаҳо, сафарҳои ҳунарии соҳаи адабиёт ва фарҳанг, таҷрибаивазкунии олимон ва мутахассисон дар ҳайати намояндагии умумии шўравӣ сурат мегирифт.
Дуюм, низоми нави маориф ва ислоҳоти илм дар кишвар таҳти сарварии Пешвои миллат бори аввал дар таърихи давлатдории тоҷикон ба ҳам пайванд дода шуд. Имрўз дар кишвари маҳбуби мо маориф ва илм расман ба ҳам пайванд буда, “решаҳо”-и рушди маориф аз илм “об менўшанд”. Бо таваҷҷуҳ бар ин нукта, ки дар тўли таърихи давлатдории мо маориф ва илм ҳамеша дар иртибот будаву ҳамбастии ин ду соҳаи ҳаётан муҳими ҳар навъ ҷомеа бесобиқа набуд. Аммо дар замони соҳибистиқлолии мо ин ду соҳа, ки ногузир дар даврони гузашта низ бояд ба ҳам дар пайвандӣ рушд мекарданд, иртиботи расмӣ пайдо карда, маърифати имрўзи тоҷик дар илм амиқтар реша давонд. Дар ин замина, барномаҳои нави таълимӣ таълиф гардида, низоми таълими миллӣ эҷод шуд. Зеро низоми мукаммал ва муназзами маориф дар ҳама давру замон ҷиҳати рушди ҷомеа ва давлат заминаи боэътимод мегузорад. Қабули Стратегияи рушди маориф, миллии таҳсилот, қабули 15 Барномаи давлатӣ дари соҳаи Консепсиҳои маориф, бунёд ва таъмири садҳо муассисаҳои таълимӣ, қабули низоми кредитӣ дар соҳаи маориф, таъсиси Комиссияи Олии Аттестатсионӣ барои ҳимояи рисолаҳои илмӣ шаҳодати гуфтаҳои болоянд.
Сеюм, арзишҳои олии миллию давлатӣ дар даврони Истиқлолияти давлатӣ на танҳо муаррифӣ гардиданд, балки ҳуқуқ ва озодиҳои инсон “арзиши олӣ” гирифт,258 намуд, ки нишони волоияти аввалиндараҷа ва нахустафзалияти инсонро дар ҷомеаи мо бозгў менамояд. Барои халқи Тоҷикистон дар ин ҳошия мафҳуми муқаддасоти он: Тоҷикистон, Конститутсия, Президент, рамзҳои давлатӣ, забони давлатӣ, пули миллӣ, арзишҳои олии миллию давлатӣ, ҳуқуқ ва озодиҳои инсон ва шаҳрванд бештар рўнамо гардид.
Чорум, муносибатҳои дипломатиро дар шакли нави миллӣ ба роҳ монд. Имрўз кишвари маҳбуби мо ба 185 мамлакати олам равобити дўстона ва ҳасана дорад, ки асосгузори ҳамаи ин муносибатҳои хуби дипломатии мо Президенти кишвар Эмомалӣ Раҳмон буда, аввалин маротиба дар таърихи тоҷикон Пешвои миллат дар ҷаласаи Ассамблеяи Генералии Созмони Милали Муттаҳид Тоҷикистонро ҳамчун давлати «соҳибихтиёр, демократӣ, ҳуқуқбунёд ва дунявию ягона» муаррифӣ намуд.
Панҷум, фарҳангро (театр, кино, рассомӣ, наққошӣ, мусиқӣ ва ғ.) дар тарҳи нав муаррифӣ намуд ва фарҳанги миллиро асос гузошт. Таҳти сарварӣ ва аз файзи сиёсати оқилонаи Пешвои миллат ба аҳли ҷаҳон тавассути сафарҳои ҳунарӣ ва намоишҳо халқи бузурги мо ҳунарҳои миллии худ: шашмақомсароӣ, гуруғлихонӣ, санъати мунаббатӣ, рассомӣ, кандакорӣ, атласбофӣ, чакандўзӣ, сўзанӣ, каҷкорӣ, таомпазӣ ва амсоли онро шинос намуд.
Шашум, низоми самаранок ва муназзами иқтисодии кишварро (бо вуҷуди бисёр мушкил будан) бунёд кард. Дар Тоҷикистон барои рушди намудҳои гуногуни моликият замина ба вуҷуд омад ва ин амал боиси тараққиёти бемайлони иқтисодии кишвар гардид.
Ҳафтум, аз ҳама муҳим, Пешвои миллат дар зеҳну шуури мардуми Тоҷикистон андешаи миллӣ ва ба ин васила диди миллиро мундариҷ намуд. Дар зеҳни миллат ворид намудани тафаккури миллӣ аз ҷониби Пешвои миллат, ки худ на танҳо симои тоҷикона, тарҳи гуфтор ва пиндори тоҷикона, кирдори тоҷикона, сиёсати хоси тоҷикона ва ҳатто нигоҳи тоҷикона дорад, бо роҳҳои зерин сурат гирифтааст.
Аввалан, муқаддамтар аз ҳама Президенти кишвар тафаккури миллиро дар бораи ин ё он масъалаи ҳаётан муҳими ҷомеа мушаххас ва маҷмўъ намуда, ҳар як солро рамзан ба ҳамон тафаккури миллӣ эҳдо мекунад. Чунончи, соли маориф, соли тамаддуни ориёӣ, соли ҷавонон, соли рушди сайёҳӣ ва ҳунарҳои мардумӣ ва амсоли онҳо.
Сониян, маҷмўи мушаххасшудаи тафаккури миллии ҷанбаи ҷаҳонидоштаро ба сифати ма-соили арзиш-манд ва маҳсули зеҳнияти кишвар ба арсаи олам аз минбарҳои воло-мақоми ҷаҳонӣ пешниҳод мена-мояд ва ба ақсои олам дар як ра-диф изҳор медо-рад, ки ин тарзи афкор хоси мил-лати фарҳангӣ ва куҳантабори тоҷик аст.
Сеюм, дар ҷавҳари шуури мардуми кишвар ҳисси тавонбиниро парвариш дода, дид ва тафаккури миллиро ба сўйи муназзаҳию мунаққаҳӣ ва нуру некроӣ ҳидоят менамояд.
Ин ҷо ҳикояти устоди донишманд ва озмуни қабули шогирдони ў ба ёд мерасад, ки бамаврид медонам. Дар шаҳре устоди донишманд ҳамвора шогирдони закию ҳушманд ба воя мерасонда ва зумраи волидон ба назди ў омада, изҳор медоранд, ки фарзандонашон шогирди ў бошанд. Устод дар соати муайян тамоми волидони муштоқро ҳамроҳи фарзандонашон ба назди худ мехонад ва ба онҳо варақи сафедро нишон дода, се маротиба пурсон мегардад, ки дар ў ҳамагон чӣ мебинанд? Дар посух ҳама бо як овоз мегўянд, ки: “Ҳеҷ чиз?”. Сипас, устод дар он варақи сафед як нуқтаи сиёҳ мегузорад ва боз се маротиба пурсон мегардад, ки дар ў ҳамагон чӣ мебинанд? Дар посух ҳама бо як овоз мегўянд, ки: “Нуқтаи сиёҳ!”. Устод мунағғас шуда, мегўяд: “Ягон нафар аз шумо лоиқ ба шогирдии маро надоред. Зеро шумо ҷони тавонбин, нигоҳи равшан надоред. Аз ин рў, тамоми сафедии варақро дида натавонистед ва як нуқтаи майдаи сиёҳро дарҳол дидед. Ба ман шогирди тавонбин лозим аст, ки сипосгузор бошад. “Гургзода оқибат гург шавад, Гарчи бо одамӣ бузург шавад”. Ва ҳамин тавонбиниро, ки маънои шокирӣ ва шукр карданро дорад, ҳамора Пешвои муаззами миллати маҳбуби мо дар ҷони мардуми шарифи кишвар, дар зеҳнияти ҷомеаи мо мепарварад ва аминам ба ин андоза дар мунаққаҳии андешаи миллии мо роғиб аст, ки агар имкони воқеӣ вуҷуд медошт, ки тафаккурҳоро “бишўем” ва беолоиш намоем, қабл аз ҳама аз ҳамин амал ибдо мегирифт.
Мавлоно гўяд:
Шукри неъмат неъматат афзун кунад,
Куфри неъмат неъматат берун кунад.
Ношукр азои ҷумла ҳолат дорад,
Ҳатто ба Худои худ маломат дорад.
Ид аст барои шокирон ҳар ҳолат,
Шокир ба сипоси худ ибодат дорад.
Чаҳорум, Пешвои миллат ҳамеша дар зеҳни мо созандагӣ, ободкорӣ, бунёдгароӣ ва дасту дили поку мунаққо ва нияти неку инсонсолориро ҳидоят менамояд.
Панҷум, дар зеҳни мо сипоси амнияти миллӣ, сулҳу субот, оромию осоиштагии ҷомеа ва ҳифзу муқаддас донистани онҳоро мундариҷ намуда, дар як радиф орому осуда будани ҷисму ҷони ҳар як сокини кишварро илқо менамояд. Ҳатто Ҳазрати Пайғомбари акрам(с) низ фармудаанд, ки умматони шариф пеш аз саломатӣ, ки муҳимтарин рукни рўзгори ҳар як инсон аст, аз Парвардигор оромию осудагӣ ва тинҷию амонии ҷомеаро талаб намоянд.
Бо таваҷҷуҳ ба он нукта, ки якчанд нукоти муҳими сиёсати Пешвои миллат дар самти “зеҳншўӣ“-ии ҷомеа иброз шуд, метавон ба он назар расид, ки Президенти маҳбуби кишвар на танҳо дар ҷодаи тобу тавон бахшидани ҳаёти моддии мо, балки дар роҳи эҷоди тафаккули соф миллӣ, ки реша аз афкори
гузаштагонамон дошта, триадаи “Гуфтори нек, пиндори нек ва кирдори нек”-и ойини Маздоясноӣ бурҳони қотеъ ва нуронии он аст, нақши бориз ва калидӣ дорад.
Ҳамин минвол, Пешвои миллат рамзан ба тафаккури миллати шарифи тоҷик ҳисси худшиносии миллӣ, арҷгузорӣ ба тамаддуну фарҳанги худ, гуманизм, суннатгароӣ ва ватанпарвариро дар шакли муосир ва вобаста ба шароити муосир ҷой намуд. Баъд аз пошхўрии Иттиҳоди Шўравӣ давлатҳои пасошўравӣ ба низоми нави ҷамъиятӣ, сохтори омехтаи идоракунӣ рў ба рў шуда, барои ба роҳ мондани идоракунии самаранок дар навбати аввал ба модели идоракунии ҳамсоягон, ба вижа Федератсияи Русия такя менамуданд. Тоҷикистон таҳти сарварии Эмомалӣ Раҳмон, ба модели идоракунии дигарҳо такя накарда, комилан шеваи хоси миллии идоракунии худро дар идораи давлат истифода намуд, ки заминаи он аз таҷрибаи давлатдории гузаштагонамон “об менўшид”.
Дар ин замина, марҳилаҳои рушди иқтисодию иҷтимоии Тоҷикистони муосир таҳти низоми идоракунии самаранок ва муназзами Пешвои миллат дар марҳилаҳои эҳё, таҳаввулот, тараққиёт ва рушди бемайлон минбаъд ифода ёфтанд.
Халқи бузурги Тоҷикистон маҳз таҳти сарварии Пешвои миллат ҳадафҳои стратегии худро муайян намуд, ки ин мақсаду маром бо тадриҷ амалӣ гардида истодаанд ва имрўз дар марҳилаи сифатан нави таърихӣ қарор доранд.
Дар маҷмўъ, Тоҷикистон таҳти сарварии Пешвои миллат аз ибтидо сиёсати дохилию хориҷии худро ба ҳифзи истиқлолият ва тамомияти арзӣ, амният ва ваҳдати миллӣ, бунёди ҷомеаи демократӣ, руш-ди иқтисоди бо-зорӣ, эҷоди за-минаҳои устуво-ри ҳуқуқию бай-налмилалии ҳам-кориҳо равона кард ва ҳамкори-ҳои бисёрҷо-нибаи мутақоби-лан судманд бо кишварҳои ҷа-ҳон, созмонҳои гуногуни байналмилалӣ, ки дархўри манофеи миллии кишвар буданд, густариш ёфтанд.
Дар заминаи таҷрибаи бойи таърихӣ ва истифодаи дастовардҳои гузаштагони хеш Тоҷикистони соҳибистиқлол ин меросро боз ҳам густурдатар ва фарохтар гардонид.
Тоҷикистон ҳамчун узви комилҳуқуқи ҷомеаи ҷаҳонӣ ба аъзогии чандин созмону ташкилотҳои байналхалқӣ пазируфта шудааст[1,22].
Маҳз бо шарофати истиқлолият ва файзи сиёсати хирадмандонаи Пешвои миллат Ҷумҳурии Тоҷикистон имрўз дар шумори кишварҳои дигар мавқеву манзалати худро дар арсаи байналмилалӣ пайваста устувор мегардонад.
Хулоса, барои ҳар як фарди худогоҳу асил ва инсони комилу накусиришт на танҳо як рўзи муайяни тақвимӣ, балки ҳама рўз бояд рўзи Президент бошад. Имрўз барои тоҷикистониён мафҳумҳои Тоҷикистон (Ватан-Модар), Конститутсия, забони давлатӣ, Истиқлолияти давлатӣ, Ваҳдати миллӣ ва Президент ҳаммаъно буда, дар як радиф қарор доранд ва аз ҷумлаи муқаддасоти олии кишвари маҳбуби моянд. Ҳамчунин, ҷиҳати тадқиқи амиқтари мавзўи мазкур беш аз 170 шеъри 148 шоири ҷавон ва муосири тоҷик, ки ба Пешвои миллат бахшида шудаанд, мавриди омўзиш қарор гирифта, бар он назар омадем, ки Сарвари давлат ҳамчун асосгузори сулҳу суботи сиёсӣ, таҳкимбахши Истиқлоляти давлатӣ ва ҳувияти миллӣ дар бештар аз 200 намуд тавсиф ба қалам дода шудааст. Назари адибон ба шахсияти Пешвои миллат ва шеваи тозаи давлатдории ў ба сифати наҷотдеҳи миллату давлат ва эҳёгари Тоҷикистони навин ва мустақил аз ҳамдигар комилан фарқ мекунад. Аммо нуктаи дигар, ки муҳим аст ва аз омўзиши мо рўйи кор омад, дар он таҷассум ёфтааст, ки аз 148 нафар шоир қариб панҷоҳ дар сади онҳо Пешвои миллатро дар тавсифҳои «лутфи Яздон», «туҳфаи Яздон», «лутфи Худо», «нури Раҳмон», «сояи Ҳақ», «нури Худо», «эҳдои Худо», «азизи Худо», «фарри яздонӣ ба сар», «туҳфаи Ҳақ», «раҳмати Ҳақ», «сояи Яздон» ва амсоли онҳо таҷассум намудаанд. Мусаллам аст, ки ягон шоир бо дигаре дар эҷоди шеър ҷиҳати маъниофаринӣ, таркибсозӣ ва бандубасти шеър маслиҳат намекунад. Шеърҳо низ на танҳо дар доираи тафаккури мухталиф, балки дар макони мухталиф эҷод мешаванд. Тибқи маърифати исломӣ «олимон амонатнигаҳдори Ҳақ мебошанд». Аллома Иқбол мегўяд, ки «шоирон ворисони пайғамбаронанд».
Шоирон дар баробари шоирӣ олим ҳам мебошанд.Зеро донандаи илмҳои зиёд ва гуногунанд. Пас шоирон, ки ворисони пайғамбарон бошанд ва дар як баробар олим маҳсубанд, дар сурате, ки Пешвои миллатро ин гуна мешиносанд, ин нукта бар он маънӣ далолат мекунад, ки Пешвои миллат на танҳо эҷодгар ва таҳкимбахши Истиқлолияти давлатӣ ва ҳувияти миллӣ, балки шахси худоназаркарда ва аз ҳидояти Ҳақ баҳравар аст. Дар ашъори шоирони даврони истиқлоли тоҷик, бавижа ҷавоншоирон симои Пешвои миллатро ҳамчун эҷодгари сулҳу ваҳдат, ҷонфидои халқу миллат, бунёдкору созандаи Тоҷикистон, нумўдеҳи тамоми соҳаҳои кишвар, бавижа соҳаи ҷавонон, дар маҷмўъ, эҷодгар ва таҳкимбахши Истиқлолияти давлатӣ ва ҳувияти миллӣ бо тобишҳои тоза инъикос ёфта, ба ин васила дар тарбияи эстетикии ҷомеа мавқеи намоёнро ишғол намудааст.
Хушбахтона, имрўз халқи шарифи Тоҷикистон таҳти роҳбарии Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ-Пешвои миллат, асосгузори давлати навини тоҷикон, меъмори ваҳдат, доҳии муаззами тоҷикистониён ва тоҷикони ҷаҳон, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Ҷаноби Олӣ, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар роҳи расидан ба қуллаҳои рушд-ҳадафҳои стратегӣ, ҷомеаи шаҳрвандӣ дам ба дам ба комёбиҳои бузург мушарраф гардида истодааст, ки гувоҳи ваҳдати ҷовидона, сулҳу суботи пойдор, зиндагии файзбор ва истиқлолияти комили давлатӣ ба шумор меравад.
Шарифов Шариф Раҳмонович, номзади илмҳои филология, дотсент
Эмоми Алӣ нуру зиёи Ватан аст,
Бунёдгар асту муттакои Ватан аст.
Иқболи баланду эътибори тоҷик,
Бар гўши ҷаҳониён садои Ватан аст.
Дарвоқеъ, таърих барои ҳар халқу миллат чеҳраҳоеро дар мароҳили гуногуни таърихӣ эҳдо мекунад, то бори сарҷамъӣ, хештаншиносӣ, танзим ва рушди миллатро ба дўш дошта бошанд.
Парвардигор барои миллати тоҷик ин гуна шахсияти шарифро дар симои Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ-Пешвои миллат, асосгузори давлати навини тоҷикон, меъмори ваҳдат, доҳии муаззами тоҷикистониён ва тоҷикони ҷаҳон, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Ҷаноби Олӣ, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон арзонӣ дошт.
Аҳамияти таърихии Иҷлосияи XVI-уми Шўрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон маҳз дар ҳамин нукта таҷассум ёфтааст, ки тавонист роҳбари наҷотбахшро ба халқи Тоҷикистон эҳдо намояд[1,22].
Тибқи иттилои сарчашмаҳои муътамад дар Иҷлосияи мазкур дар маҷмўъ, 74 санади ҳуқуқӣ, аз ҷумла, 15 қонун, 52 қарор, 6 фармон ва 1 изҳорот қабул гардида, муҳтаво ва мақсади асосии қабули онҳо барои ба эътидол овардани вазъи сиёсии кишвар, таҳкими низоми давлатдории навини миллӣ, ҳифзи арзишҳои олии миллию давлатӣ ва ҳимояи сохтори конститутсионӣ равона шуда буд.
Дар қабули санадҳои мазкур, тарҳрезии барномаи ояндабинии кишвар дар Иҷлосияи XVI-уми Шўрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон ба сифати роҳбари тозаинтихоб нақши калидиро бозид. Ў тавонист, ки бо вуҷуди ҷавонӣ аз тарзу усулҳои тоза ва ба худ хоси идоракунӣ ва роҳбарӣ истифода намуда, Тоҷикистони ба хоку хун кашидаро ба имрўзи гул-гулфишон расонад, ҳизбу ҳаракатҳои ба ҳам ниқорталабро ба ҳам созгор диҳад ва сохтори фалаҷи давлатиро ба дараҷаи олии низоми идоракунӣ боло барад.
Дар суханронии аввалини Пешвои миллат ба сифати Раиси Иҷлосияи XVI-уми Шўрои Олӣ ҳадафҳои аввалини стратегии Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар қолаби гуфтаҳои “Ман ба шумо сулҳ меорам” ва “Ман тарафдори давлати демократӣ ва ҳуқуқбунёд мебошам” таҷассум гардида буданд.
Аз ин рў, чун сухан дар бораи “Меъмори Ваҳдат”, “Бунёдгузори давлати навини Тоҷикистон”, “Тоҷикистони муосир”, “Тоҷикистони соҳибистиқлол” ва амсоли инҳо равад, симои бузурги сиёсию давлатӣ, раҳнамои миллати бузурги тоҷик, Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ-Пешвои миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон намоён мешавад [3,88-98; 4, 17-24; 5,25-31; 6, 91-97; 7,68-90].
Пешвои миллат гуфтааст: “Бояд ёдовар шуд, ки Иҷлосияи таърихии XVI-уми Шўрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои барқарорсозии сохти конститутсионии кишвар ва эъмори давлати демократӣ ва ҳуқуқбунёду дунявии Тоҷикистон оғози устувор бахшид”.
Имрўз Пешвои миллат на танҳо амнияти сохтори конситутсионии кишварро таъмин намуд, балки худ кафил ва ҳомии Конститутсия буда, барои эҷоди Консепсияи сиёсати ҳуқуқии кишвар заминаи боэътимод гузоштааст.
Муҳимтарин аркони давлатдорӣ ва заминаҳои сиёсати Президенти кишвар ба сифати Пешвои миллат, бешак, эҳё ва наҷоти миллату давлат, заминагузори давлати навини Тоҷикистон ва такомулбахшии рушди иқтисодию иҷтимоии ин кишвар ба пиндори мо дар нукоти зерин маъниёб гардидааст.
Якум, Пешвои миллат низоми нав ва миллии ҳуқуқии кишварро бунёд гузошт. Дар радифи ба вуҷуд омадани заминаҳои нави ҳуқуқии ҳокимияти давлатӣ ва низоми нави идораи давлат (Парламенти дупалатагӣ, раъйпурсии умумихалқӣ, тақсимоти ҳокимият ба шохаҳо), ки асоси рушди минбаъдаи кишварро таъмин намуданд, Президенти кишвар аз рўзҳои аввалини роҳбарӣ аз қолабҳои муқаррарии санадҳои меъёрии ҳуқуқии замони шўравӣ канора ҷўста, вазъи ҳуқуқии комилан нав ва миллии кишварро таҳррезӣ намуд. Бар саботи андеша метавон аз қонунҳои соф миллӣ: Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи танзими анъана ва ҷашну маросим дар Ҷумҳурии Тоҷикистон” ва Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи масъулияти падару модар дар таълиму тарбияи фарзанд” ҳарф зад.
Дар Тоҷикис-тон таҳти сарва-рии Пешвои мил-лат дар самтҳои ҳаёти ҷомеа тағйи-ротҳои куллӣ дар низоми ҳуқуқӣ ва эҷоди меъёрҳои нави ҳуқуқӣ ба миён омад, ки ба-рои ташкили дав-лати демократӣ, ҳуқуқбунёд, ду-нявӣ ва роҳ ба сўи иқтисодиёти бозорӣ имкониятҳои васеъро фароҳам овард.
То даврони соҳибистиқлолӣ масъалаҳои махсуси сиёсати давлатӣ, мисли дигар муносибатҳои Тоҷикистон бо кишварҳои хориҷӣ ба воситаи Вазорати корҳои хориҷии собиқ Шўравӣ ба роҳ монда мешуд[2,19-24]. Муносибатҳои байни халқҳои Тоҷикистон ва дигар ҷумҳуриҳои собиқ Шўравӣ дар он давра дар асоси ташкили намоишгоҳҳо, табодули таҷрибаҳо, сафарҳои ҳунарии соҳаи адабиёт ва фарҳанг, таҷрибаивазкунии олимон ва мутахассисон дар ҳайати намояндагии умумии шўравӣ сурат мегирифт.
Дуюм, низоми нави маориф ва ислоҳоти илм дар кишвар таҳти сарварии Пешвои миллат бори аввал дар таърихи давлатдории тоҷикон ба ҳам пайванд дода шуд. Имрўз дар кишвари маҳбуби мо маориф ва илм расман ба ҳам пайванд буда, “решаҳо”-и рушди маориф аз илм “об менўшанд”. Бо таваҷҷуҳ бар ин нукта, ки дар тўли таърихи давлатдории мо маориф ва илм ҳамеша дар иртибот будаву ҳамбастии ин ду соҳаи ҳаётан муҳими ҳар навъ ҷомеа бесобиқа набуд. Аммо дар замони соҳибистиқлолии мо ин ду соҳа, ки ногузир дар даврони гузашта низ бояд ба ҳам дар пайвандӣ рушд мекарданд, иртиботи расмӣ пайдо карда, маърифати имрўзи тоҷик дар илм амиқтар реша давонд. Дар ин замина, барномаҳои нави таълимӣ таълиф гардида, низоми таълими миллӣ эҷод шуд. Зеро низоми мукаммал ва муназзами маориф дар ҳама давру замон ҷиҳати рушди ҷомеа ва давлат заминаи боэътимод мегузорад. Қабули Стратегияи рушди маориф, миллии таҳсилот, қабули 15 Барномаи давлатӣ дари соҳаи Консепсиҳои маориф, бунёд ва таъмири садҳо муассисаҳои таълимӣ, қабули низоми кредитӣ дар соҳаи маориф, таъсиси Комиссияи Олии Аттестатсионӣ барои ҳимояи рисолаҳои илмӣ шаҳодати гуфтаҳои болоянд.
Сеюм, арзишҳои олии миллию давлатӣ дар даврони Истиқлолияти давлатӣ на танҳо муаррифӣ гардиданд, балки ҳуқуқ ва озодиҳои инсон “арзиши олӣ” гирифт,258 намуд, ки нишони волоияти аввалиндараҷа ва нахустафзалияти инсонро дар ҷомеаи мо бозгў менамояд. Барои халқи Тоҷикистон дар ин ҳошия мафҳуми муқаддасоти он: Тоҷикистон, Конститутсия, Президент, рамзҳои давлатӣ, забони давлатӣ, пули миллӣ, арзишҳои олии миллию давлатӣ, ҳуқуқ ва озодиҳои инсон ва шаҳрванд бештар рўнамо гардид.
Чорум, муносибатҳои дипломатиро дар шакли нави миллӣ ба роҳ монд. Имрўз кишвари маҳбуби мо ба 185 мамлакати олам равобити дўстона ва ҳасана дорад, ки асосгузори ҳамаи ин муносибатҳои хуби дипломатии мо Президенти кишвар Эмомалӣ Раҳмон буда, аввалин маротиба дар таърихи тоҷикон Пешвои миллат дар ҷаласаи Ассамблеяи Генералии Созмони Милали Муттаҳид Тоҷикистонро ҳамчун давлати «соҳибихтиёр, демократӣ, ҳуқуқбунёд ва дунявию ягона» муаррифӣ намуд.
Панҷум, фарҳангро (театр, кино, рассомӣ, наққошӣ, мусиқӣ ва ғ.) дар тарҳи нав муаррифӣ намуд ва фарҳанги миллиро асос гузошт. Таҳти сарварӣ ва аз файзи сиёсати оқилонаи Пешвои миллат ба аҳли ҷаҳон тавассути сафарҳои ҳунарӣ ва намоишҳо халқи бузурги мо ҳунарҳои миллии худ: шашмақомсароӣ, гуруғлихонӣ, санъати мунаббатӣ, рассомӣ, кандакорӣ, атласбофӣ, чакандўзӣ, сўзанӣ, каҷкорӣ, таомпазӣ ва амсоли онро шинос намуд.
Шашум, низоми самаранок ва муназзами иқтисодии кишварро (бо вуҷуди бисёр мушкил будан) бунёд кард. Дар Тоҷикистон барои рушди намудҳои гуногуни моликият замина ба вуҷуд омад ва ин амал боиси тараққиёти бемайлони иқтисодии кишвар гардид.
Ҳафтум, аз ҳама муҳим, Пешвои миллат дар зеҳну шуури мардуми Тоҷикистон андешаи миллӣ ва ба ин васила диди миллиро мундариҷ намуд. Дар зеҳни миллат ворид намудани тафаккури миллӣ аз ҷониби Пешвои миллат, ки худ на танҳо симои тоҷикона, тарҳи гуфтор ва пиндори тоҷикона, кирдори тоҷикона, сиёсати хоси тоҷикона ва ҳатто нигоҳи тоҷикона дорад, бо роҳҳои зерин сурат гирифтааст.
Аввалан, муқаддамтар аз ҳама Президенти кишвар тафаккури миллиро дар бораи ин ё он масъалаи ҳаётан муҳими ҷомеа мушаххас ва маҷмўъ намуда, ҳар як солро рамзан ба ҳамон тафаккури миллӣ эҳдо мекунад. Чунончи, соли маориф, соли тамаддуни ориёӣ, соли ҷавонон, соли рушди сайёҳӣ ва ҳунарҳои мардумӣ ва амсоли онҳо.
Сониян, маҷмўи мушаххасшудаи тафаккури миллии ҷанбаи ҷаҳонидоштаро ба сифати ма-соили арзиш-манд ва маҳсули зеҳнияти кишвар ба арсаи олам аз минбарҳои воло-мақоми ҷаҳонӣ пешниҳод мена-мояд ва ба ақсои олам дар як ра-диф изҳор медо-рад, ки ин тарзи афкор хоси мил-лати фарҳангӣ ва куҳантабори тоҷик аст.
Сеюм, дар ҷавҳари шуури мардуми кишвар ҳисси тавонбиниро парвариш дода, дид ва тафаккури миллиро ба сўйи муназзаҳию мунаққаҳӣ ва нуру некроӣ ҳидоят менамояд.
Ин ҷо ҳикояти устоди донишманд ва озмуни қабули шогирдони ў ба ёд мерасад, ки бамаврид медонам. Дар шаҳре устоди донишманд ҳамвора шогирдони закию ҳушманд ба воя мерасонда ва зумраи волидон ба назди ў омада, изҳор медоранд, ки фарзандонашон шогирди ў бошанд. Устод дар соати муайян тамоми волидони муштоқро ҳамроҳи фарзандонашон ба назди худ мехонад ва ба онҳо варақи сафедро нишон дода, се маротиба пурсон мегардад, ки дар ў ҳамагон чӣ мебинанд? Дар посух ҳама бо як овоз мегўянд, ки: “Ҳеҷ чиз?”. Сипас, устод дар он варақи сафед як нуқтаи сиёҳ мегузорад ва боз се маротиба пурсон мегардад, ки дар ў ҳамагон чӣ мебинанд? Дар посух ҳама бо як овоз мегўянд, ки: “Нуқтаи сиёҳ!”. Устод мунағғас шуда, мегўяд: “Ягон нафар аз шумо лоиқ ба шогирдии маро надоред. Зеро шумо ҷони тавонбин, нигоҳи равшан надоред. Аз ин рў, тамоми сафедии варақро дида натавонистед ва як нуқтаи майдаи сиёҳро дарҳол дидед. Ба ман шогирди тавонбин лозим аст, ки сипосгузор бошад. “Гургзода оқибат гург шавад, Гарчи бо одамӣ бузург шавад”. Ва ҳамин тавонбиниро, ки маънои шокирӣ ва шукр карданро дорад, ҳамора Пешвои муаззами миллати маҳбуби мо дар ҷони мардуми шарифи кишвар, дар зеҳнияти ҷомеаи мо мепарварад ва аминам ба ин андоза дар мунаққаҳии андешаи миллии мо роғиб аст, ки агар имкони воқеӣ вуҷуд медошт, ки тафаккурҳоро “бишўем” ва беолоиш намоем, қабл аз ҳама аз ҳамин амал ибдо мегирифт.
Мавлоно гўяд:
Шукри неъмат неъматат афзун кунад,
Куфри неъмат неъматат берун кунад.
Ношукр азои ҷумла ҳолат дорад,
Ҳатто ба Худои худ маломат дорад.
Ид аст барои шокирон ҳар ҳолат,
Шокир ба сипоси худ ибодат дорад.
Чаҳорум, Пешвои миллат ҳамеша дар зеҳни мо созандагӣ, ободкорӣ, бунёдгароӣ ва дасту дили поку мунаққо ва нияти неку инсонсолориро ҳидоят менамояд.
Панҷум, дар зеҳни мо сипоси амнияти миллӣ, сулҳу субот, оромию осоиштагии ҷомеа ва ҳифзу муқаддас донистани онҳоро мундариҷ намуда, дар як радиф орому осуда будани ҷисму ҷони ҳар як сокини кишварро илқо менамояд. Ҳатто Ҳазрати Пайғомбари акрам(с) низ фармудаанд, ки умматони шариф пеш аз саломатӣ, ки муҳимтарин рукни рўзгори ҳар як инсон аст, аз Парвардигор оромию осудагӣ ва тинҷию амонии ҷомеаро талаб намоянд.
Бо таваҷҷуҳ ба он нукта, ки якчанд нукоти муҳими сиёсати Пешвои миллат дар самти “зеҳншўӣ“-ии ҷомеа иброз шуд, метавон ба он назар расид, ки Президенти маҳбуби кишвар на танҳо дар ҷодаи тобу тавон бахшидани ҳаёти моддии мо, балки дар роҳи эҷоди тафаккули соф миллӣ, ки реша аз афкори
гузаштагонамон дошта, триадаи “Гуфтори нек, пиндори нек ва кирдори нек”-и ойини Маздоясноӣ бурҳони қотеъ ва нуронии он аст, нақши бориз ва калидӣ дорад.
Ҳамин минвол, Пешвои миллат рамзан ба тафаккури миллати шарифи тоҷик ҳисси худшиносии миллӣ, арҷгузорӣ ба тамаддуну фарҳанги худ, гуманизм, суннатгароӣ ва ватанпарвариро дар шакли муосир ва вобаста ба шароити муосир ҷой намуд. Баъд аз пошхўрии Иттиҳоди Шўравӣ давлатҳои пасошўравӣ ба низоми нави ҷамъиятӣ, сохтори омехтаи идоракунӣ рў ба рў шуда, барои ба роҳ мондани идоракунии самаранок дар навбати аввал ба модели идоракунии ҳамсоягон, ба вижа Федератсияи Русия такя менамуданд. Тоҷикистон таҳти сарварии Эмомалӣ Раҳмон, ба модели идоракунии дигарҳо такя накарда, комилан шеваи хоси миллии идоракунии худро дар идораи давлат истифода намуд, ки заминаи он аз таҷрибаи давлатдории гузаштагонамон “об менўшид”.
Дар ин замина, марҳилаҳои рушди иқтисодию иҷтимоии Тоҷикистони муосир таҳти низоми идоракунии самаранок ва муназзами Пешвои миллат дар марҳилаҳои эҳё, таҳаввулот, тараққиёт ва рушди бемайлон минбаъд ифода ёфтанд.
Халқи бузурги Тоҷикистон маҳз таҳти сарварии Пешвои миллат ҳадафҳои стратегии худро муайян намуд, ки ин мақсаду маром бо тадриҷ амалӣ гардида истодаанд ва имрўз дар марҳилаи сифатан нави таърихӣ қарор доранд.
Дар маҷмўъ, Тоҷикистон таҳти сарварии Пешвои миллат аз ибтидо сиёсати дохилию хориҷии худро ба ҳифзи истиқлолият ва тамомияти арзӣ, амният ва ваҳдати миллӣ, бунёди ҷомеаи демократӣ, руш-ди иқтисоди бо-зорӣ, эҷоди за-минаҳои устуво-ри ҳуқуқию бай-налмилалии ҳам-кориҳо равона кард ва ҳамкори-ҳои бисёрҷо-нибаи мутақоби-лан судманд бо кишварҳои ҷа-ҳон, созмонҳои гуногуни байналмилалӣ, ки дархўри манофеи миллии кишвар буданд, густариш ёфтанд.
Дар заминаи таҷрибаи бойи таърихӣ ва истифодаи дастовардҳои гузаштагони хеш Тоҷикистони соҳибистиқлол ин меросро боз ҳам густурдатар ва фарохтар гардонид.
Тоҷикистон ҳамчун узви комилҳуқуқи ҷомеаи ҷаҳонӣ ба аъзогии чандин созмону ташкилотҳои байналхалқӣ пазируфта шудааст[1,22].
Маҳз бо шарофати истиқлолият ва файзи сиёсати хирадмандонаи Пешвои миллат Ҷумҳурии Тоҷикистон имрўз дар шумори кишварҳои дигар мавқеву манзалати худро дар арсаи байналмилалӣ пайваста устувор мегардонад.
Хулоса, барои ҳар як фарди худогоҳу асил ва инсони комилу накусиришт на танҳо як рўзи муайяни тақвимӣ, балки ҳама рўз бояд рўзи Президент бошад. Имрўз барои тоҷикистониён мафҳумҳои Тоҷикистон (Ватан-Модар), Конститутсия, забони давлатӣ, Истиқлолияти давлатӣ, Ваҳдати миллӣ ва Президент ҳаммаъно буда, дар як радиф қарор доранд ва аз ҷумлаи муқаддасоти олии кишвари маҳбуби моянд. Ҳамчунин, ҷиҳати тадқиқи амиқтари мавзўи мазкур беш аз 170 шеъри 148 шоири ҷавон ва муосири тоҷик, ки ба Пешвои миллат бахшида шудаанд, мавриди омўзиш қарор гирифта, бар он назар омадем, ки Сарвари давлат ҳамчун асосгузори сулҳу суботи сиёсӣ, таҳкимбахши Истиқлоляти давлатӣ ва ҳувияти миллӣ дар бештар аз 200 намуд тавсиф ба қалам дода шудааст. Назари адибон ба шахсияти Пешвои миллат ва шеваи тозаи давлатдории ў ба сифати наҷотдеҳи миллату давлат ва эҳёгари Тоҷикистони навин ва мустақил аз ҳамдигар комилан фарқ мекунад. Аммо нуктаи дигар, ки муҳим аст ва аз омўзиши мо рўйи кор омад, дар он таҷассум ёфтааст, ки аз 148 нафар шоир қариб панҷоҳ дар сади онҳо Пешвои миллатро дар тавсифҳои «лутфи Яздон», «туҳфаи Яздон», «лутфи Худо», «нури Раҳмон», «сояи Ҳақ», «нури Худо», «эҳдои Худо», «азизи Худо», «фарри яздонӣ ба сар», «туҳфаи Ҳақ», «раҳмати Ҳақ», «сояи Яздон» ва амсоли онҳо таҷассум намудаанд. Мусаллам аст, ки ягон шоир бо дигаре дар эҷоди шеър ҷиҳати маъниофаринӣ, таркибсозӣ ва бандубасти шеър маслиҳат намекунад. Шеърҳо низ на танҳо дар доираи тафаккури мухталиф, балки дар макони мухталиф эҷод мешаванд. Тибқи маърифати исломӣ «олимон амонатнигаҳдори Ҳақ мебошанд». Аллома Иқбол мегўяд, ки «шоирон ворисони пайғамбаронанд».
Шоирон дар баробари шоирӣ олим ҳам мебошанд.Зеро донандаи илмҳои зиёд ва гуногунанд. Пас шоирон, ки ворисони пайғамбарон бошанд ва дар як баробар олим маҳсубанд, дар сурате, ки Пешвои миллатро ин гуна мешиносанд, ин нукта бар он маънӣ далолат мекунад, ки Пешвои миллат на танҳо эҷодгар ва таҳкимбахши Истиқлолияти давлатӣ ва ҳувияти миллӣ, балки шахси худоназаркарда ва аз ҳидояти Ҳақ баҳравар аст. Дар ашъори шоирони даврони истиқлоли тоҷик, бавижа ҷавоншоирон симои Пешвои миллатро ҳамчун эҷодгари сулҳу ваҳдат, ҷонфидои халқу миллат, бунёдкору созандаи Тоҷикистон, нумўдеҳи тамоми соҳаҳои кишвар, бавижа соҳаи ҷавонон, дар маҷмўъ, эҷодгар ва таҳкимбахши Истиқлолияти давлатӣ ва ҳувияти миллӣ бо тобишҳои тоза инъикос ёфта, ба ин васила дар тарбияи эстетикии ҷомеа мавқеи намоёнро ишғол намудааст.
Хушбахтона, имрўз халқи шарифи Тоҷикистон таҳти роҳбарии Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ-Пешвои миллат, асосгузори давлати навини тоҷикон, меъмори ваҳдат, доҳии муаззами тоҷикистониён ва тоҷикони ҷаҳон, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Ҷаноби Олӣ, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар роҳи расидан ба қуллаҳои рушд-ҳадафҳои стратегӣ, ҷомеаи шаҳрвандӣ дам ба дам ба комёбиҳои бузург мушарраф гардида истодааст, ки гувоҳи ваҳдати ҷовидона, сулҳу суботи пойдор, зиндагии файзбор ва истиқлолияти комили давлатӣ ба шумор меравад.
Шарифов Шариф Раҳмонович, номзади илмҳои филология, дотсент
Хабарҳои дигар
Рӯзнома
Эзоҳи худро нависед