Интернет ин ҷаҳони бузургу бепаҳнои виртуалиест, ки дар он ҳама фазои худро дорад. Он то ҳадде маъмулу шуҳратманд аст, ки моро мебояд, ҳатман аз таърихи пайдоишаш огаҳ бошем, донем, ки он чист, барои чӣ лозим аст ва чӣ гуна кор мекунад.

АНКАБУТИ АЗИМҶУССА

Интернет ҳанӯз ҳам аз доираи чизҳои тасаввурнопазир берун нест. Онро чи бо мақсади шахсӣ истифода намоем, чи бо мақсади тиҷорат, чи василаи донишомӯзӣ бошаду чи манбаи иттилоърасон, моро ба дунёи пурасроре, ки ҳар замон тағйир меёбад, мепайвандад. Бесабаб нест, ки онро анкабути азимҷусса унвон кардаанд. Оё мо доир ба ин анкабути азимҷусса, ки дар дунё инқилобе барангехтааст, ба таври кофӣ маълумот дорем?

Дар интернет чизи наве вуҷуд надорад. Ҳамагӣ панҷ даҳсола пеш он сохти махсусе дошт, ки аз ҷониби як ҳарбии амрикоӣ тавассути лоиҳае бо номи Arpanet арзи ҳастӣ намуд. Шакли пурраи Arpanet ин Advanced Research Projects Agency аст, ки маънояш Агентии лоиҳаҳои тадқиқотии ояндадор мебошад. Ин лоиҳа соли 1958 аз ҷониби вазири мудофиаи ИМА таҳия гардид. Ва соли 1962, вақте Ҷон Ликлайдер идеяи таъсиси шабакаеро барои муоширати истифодабардагон тавассути компютерҳояшон пешниҳод намуд, он моҳиятан мукаммалтар гардид.

Arpanet имкон дод, ки алоқаи бехатар миёни муассисаҳои гуногуни тадқиқотии давлат ба роҳ монда шавад. Ҳамин тариқ, ҳадафи ин лоиҳа равона шуд ба самти маъмуриятчигӣ ва амният.

ARPA - НАХУСТИН ҚАДАМИ ТЕХНОЛОГӢ

Интернет дар муҳити ҳарбӣ ба шарофати рушди лоиҳаи Arpanet тавлид ёфт. Соли 1958 Вазорати мудофиаи ИМА тасмим гирифт, ки алоқаи бехатари мустақимро дар байни муассисаҳои давлатӣ барпо намояд. Сипас Arpa пайдо шуд.

Arpa нахустин қадами технологӣ барои таъсис додани шабакаҳо буд. Ин лоиҳа дорои буҷаи калон ва 200 нафар мутахассис буд, ки зиёда аз 10 соли ҳаёти худро барои ба даст овардани ҳадафи он: - муошират бо истифодабарандагон тавассути шабакаҳои интернетӣ бахшиданд.

Ба туфайли кори мунтазам ва таҳқиқотҳои Донишкадаи технологии Массачусет Rand Corporation ва Лабораторияи миллии физикӣ нақшаи таъсиси шабакаи компютерӣ бо унвони Arpanet тарҳрезӣ шуд, ки соли 1971 шабакаи иборат аз 23 адад нуқтаҳои пайвастшуда дошт.

АСОСГУЗОРИ ҶАҲОНИ ШАБАКАВИИ МУОСИР

Ширкати Arpanet нахустин маълумоташро 29 октябри соли 1969 нашр намудаву ба ҷаҳони шабакавии муосир асос гузошт. Донишгоҳи Калифорния нахустин шабакаи онро таҳия намуда, 21 ноябри соли 1969 нахустин иттилоот тавассути компютери SDS 940 аз Донишгоҳи Стенфорд интиқол дода шуд.
Соли 1983 Вазорати мудофиаи ИМА шабакаи MILNET-ро таъсис дод, ки қисми таркибии Arpanet маҳсуб ёфта, маълумоти ғайримахфии ҳарбиро дар бар мегирифт. (MILNET баъдтар NIPRNET –ро гирифт)

Соли 1984 Arpanet ба Интернет табдили ном кард. Ин замон он 1000 хостҳоро бо лабораторияҳои донишгоҳҳо ва иттиҳодияҳо мепайваст.
Тибқи иттилои Internet World Stats имрӯз истифодабарандагони интернет дар ҷаҳон зиёда аз 4,5 миллиард нафарро ташкил медиҳанд. Дар маҷмуъ Интернет аз муҳити коммуникатсия ё алоқа ба фазои беканоре табдил ёфта, зиндагии аз чор се ҳиссаи аҳолии сайёраро фаро гирифтааст.

Имрӯз, баъди 50 соли тавлиди Arpanet, дар ҷаҳон шумораи дастгоҳҳои пайваст ба Интернет нисбат ба одамон бештар гардидааст, трафикҳо бошад, акнун бо эксабайтҳо чен карда мешаванд. Инак, баъди зиёда аз 50 сол беш аз 4, 5 миллиард нафар ба интернет дастрасӣ дорад. Шумораи дастгоҳҳои пайваст ба IP –шабакаҳо бошад, ду маротиба бештар аз аҳолии сайёра мебошад.

АРПАНЕТ ЧӢ ГУНА КОР МЕКАРД?

Arpanet хатҳои алоқаи дар минтақаҳои гуногун ҷойгирбударо бо ҳам мепайваст. Нахуст пайвастшавӣ тавассути низоми NLS, ки шакли асосии матн ба шумор мерафт, ба роҳ монда шуда буд. Баъди якчанд сол, яъне соли 1981 протоколи TCP/IP тавлид ёфт ва Arpanet инқилоби онро ҷашн гирифт. Ин протокол барои рушди интернет ва шабакаҳои дигаре, ки мо имрӯз мешиносем, бисёр муҳим буд.

ШАБАКА ЧИСТ?

Шабака ин маҷмуи компютерҳои бо ҳам пайвастшуда мебошад, ки имкон медиҳад, то захираҳо, замимаҳо, файлҳои гуногунҳаҷму гуногунсохт ба таври муштарак истифода шаванд. Ҳар як шабака бояд дорои сервере бошад, ки тавассути дастгоҳҳои музофотӣ ё ғайримарказӣ ва муштариён идора карда мешавад. Акнун гурӯҳи шабакаҳоеро тасаввур кунед, ки дорои хизматрасониҳои худ дар тамоми дунё мебошанд ва ин шабакаи Интернет аст. Дар миёни хизматрасониҳои зиёди хусусӣ почтаи электронӣ, веб-саҳифаҳо ва протоколҳои интиқоли файлҳо фарқкунандаанд.

Албатта веб-саҳифаҳо, почтаи электронӣ ва протоколҳои гуногуни интернетӣ заруранд, аммо боре андешидаем, ки онҳо чӣ гуна пайдо шудаанду чӣ аҳамият доранд?

Дар ин бора дар шумораҳои оядаи рӯзнома маълумот хоҳем дод.

Таҳияи
Ш. ЭШОНОВА, “ҶТ”