ё “ҷавонӣ” кардан ҳам ҳад дорад 

Шомгоҳон назди Сирки давлатӣ, чун дигар кӯчаву хиёбонҳои пойтахт, хеле серодам мешавад. Зану мард, духтару писар, умуман хурду калон ба берун мебароянд. Ҳама мехоҳанд, ки баъди ташвишҳову даводави зиёди рӯз руҳу ҷисмашонро, каме ҳам бошад, ором кунанд. Хусусан ҷавонон.

Шоми дирӯз ман ҳам ба хотири сайругашт дар ҳавои тоза назди бинои сирк рафтам. Назар ба рӯз дар бегоҳӣ табъи мардум болида менамуд. Бахусус ҷавонон назар ба дигарон хурсандии зиёд доштанд. Чанде давра шуда, зери навои асбоби мусиқӣ суруд мехонданд. Гурӯҳи дигар волейбол бозӣ мекарданд. Ва аксарият ду-ду, се-се нишаста суҳбат доштанд. Дар ҳамин миён бо овози баланд суҳбат намудани се писару ду духтар диққати атрофиёнро ба худашон ҷалб намуд. Онҳо гӯё дар атроф касе набошад, ҳар сухани аз даҳонашон баромадаро мегуфтанд. Ин бас набуд, ки писарон як-як духтаронро оғӯш гирифтаву мебӯсиданд. Ҳама онҳоро назорат дошт. Марди калонсоли дар назди ман буда, ғур-ғуркунон назди онҳо рафту хитоб кард: “Ҷавонон, хиҷолат кашед, шарму ҳаёро донед. Ин ҷо модарону хоҳарони шумо нишастаанд. Дар миёни мардум чунин рафтор кардан айб аст.”. Ҷавоне аз он миён овоз баланд кард: “Ҷавонӣ мекунем, амак”.  Ҳамроҳонаш бошанд ба суханони мард ҳеҷ таваҷҷуҳе накарда, ба кори худ идома доданд ва бо ҳамон рафторҳои бешармонаи худ оҳиста-оҳиста аз миёни омма дур шуданд. Мард баргашта омаду дар ҷояш нишаст. Сипас бо таассуф оҳ кашиду ба сухан даромад: “Бадбахтона, ҳамин гуна чанд ҷавони бадахлоқу беҳаё номи ҷавонони дигарро доғдор месозанд. Дуруст аст, ки ҷавонон ба фарҳанги аврупоӣ гаравида истодаанд, аммо ин фарҳанг нест. Ин беахлоқии маҳз аст. Афсӯс, аз калонсолонашон дар оила чӣ будани шарму ҳаё ва муқаддас будани ору номусро наомӯхтаанд. Маълум, ки инҳо донишҷӯянду аз волидонашон дур. Бадбахтона, ин дуриро фурсат шумурда, ба беҳаёию бадахлоқӣ даст мезананд. Ба қавли худашон “ҷавонӣ” мекунанд”. 
     
“Ҷавонӣ кунед” - ро ҳар кас ба таври худ дарку фаҳм мекунад. Баъзеҳо ба ин назаранд, ки дар ҷавонӣ бояд илм омӯхту босавод буд. Дигарон кӯшиш мекунанд, ки ҷавониро сарфи омӯхтани ин ё он касб кунанд. Иддае мекӯшанд, ки бо қувваи ҷавонӣ намудҳои гуногуни варзишро аз худ кунанд. Ҳамчунин, аксарияти ҷавонон талқини одобу ахлоқ ва шарму ҳаёро яке аз хислатҳои асосии ҷавонӣ медонанд.

Мутаассифона, зиёданд ҷавононе, ки дониш доранду одоби хуб барояшон бегона аст. Сару либос ва зоҳири хубу зебо доранд, аммо аз хӯву хислати шоиста дуранд. Тану бозуи қавӣ доранду рафтору кирдори дурустро намешиносанд. Бо чунин ҷавонон метавон дар ҳама ҷо рӯ ба рӯ шуд. Дар донишгоҳу мактаб, дохили нақлиёту мағозаҳо, роҳу растаҳо ва дигар ҷойҳои ҷамъиятӣ кам нестанд ҷавононе, ки бо рафтору кирдор ва гуфтори қабеҳу берун аз доираи одоби инсонӣ табъи атрофиёнро хира месозанд. Ва ба қавле “ҷавонӣ мекунанд”. 

Бешак, шарму ҳаё, иффату покдоманӣ, хислатҳои бузурги инсонианд, ки одамиро зебу зиннат, обрӯю эътибор ва фаросат мебахшанд. Шарму ҳаё ҳамчун зевар ва ороиши бузург фитрати инсонро ҳашамат мебахшад. Ба ифодаи дигар инсонро дар зиндагӣ аз дигар махлуқоти зинда маҳз ҳамин хислат дар тафовут мегузорад. Шарму ҳаё ҳадди эътидолест, ки инсониятро дар чаҳорчӯбаи муайян нигоҳ медорад ва намегузорад, ки бешармона рафтор намояд. Ба таъбири Бедил:

Аз ҳаё магзар, ки дар номусгоҳи эътибор,
Шарм мардонро виқор асту занонро зевар аст.

Доштани шарму ҳаё аз асоситарин хислати инсонист. Бахусус дар айёми ҷавонӣ боҳаё будан заруру ҳатмист. Зеро шарму ҳаё қувваи ҷавониро танзим менамояд. Ҳаё ҷавононро водор месозад, ки миёни омма ботамкин бошанд, шаҳваташонро нигоҳ доранд, қувваи бузурги ҷавониро дар роҳи дуруст истифода намоянд ва аз истифодаи баъзе имкониятҳо худдорӣ кунанд. Беҳаёӣ бошад, инсонро миёни омма беобрӯву беманзалат месозад. Саъдии бузург ба ашхоси беҳаё лаънату нафрин хонда, мегӯяд:

Ҳаё бояд, ки дорад одамизод,
Ки лаънат бар вуҷуди беҳаё бод.