ҶОМЕА
Шанбе 20 Апрел 2024 03:48
Ва оё имрӯз қонун “Дар бораи масъулияти падару модар дар таълиму
тарбияи фарзанд” пурра риоя мегардад?
“Дар се моҳ як маротиба маҷлиси синфӣ баргузор менамоям. Аз синфе, ки 35 нафар хонанда дорад, танҳо волидайне, ки фарзандонашон бо баҳои хубу аъло мехонанд, иштирок менамоянд. Боқимонда волидайнд бо сабабҳои номаълум дар маҷлисҳои синфӣ иштирок намекунанд”. Ин андешаи як омӯзгоре мебошад, ки дар аксар маҷлисҳои баргузорнамудааш шумораи ками падару модарон иштирок мекунанд.
Оила ячейкаи асосии ҷамъият ба шумор рафта, фарзанд илму маърифат ва таълиму тарбияро маҳз аз муҳити хонаводагӣ меомӯзад. Омӯзгор танҳо роҳнамое мебошад, ки мувофиқи соатҳои дар ихтиёрдошта хонандаро барои омӯхтану азхудкунии илму дониш роҳнамоӣ мекунад. Боиси нигаронист, ки баъзе аз волидайн ин масъулиятро сарфи назар карда, аз рафти хониши фарзандонашон хабар намегиранд. Иртиботи онҳо бо омӯзгорон дар сатҳи паст қарор дошта, ҳатто дар маҷлисҳои синфие, ки дар се моҳ як маротиба баргузор мешавад, иштирок намекунанд.
Аз бемасъулиятии баъзе аз волидайн фарзандон оворагарду дарсгурез мешаванд. Тибқи таҳлилҳо баъзе аз волидайн бемасъулиятии худро ба шароит ва муҳити корӣ рабт медонанд. Гулсара Муллоҷонова мегӯяд: “Зани танҳо ва ягона таъминкунандаи оилаам ва 2 фарзанди мактабхон дорам. Гоҳе ба омӯзгорон занг зада, аз ҳоли фарзандонам пурсон мешавам, аммо дар маҷлисҳои синфӣ иштирок намекунам. Чунки ҳар дафъа аз ҷои кор ҷавоб гирифта наметавонам”.
Дар қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи масъулияти падару модар дар таълиму тарбияи фарзанд” қайд гардидааст, ки падару модар, новобаста ба он ки якҷоя ё ҷудо зиндагӣ мекунанд, дар таълиму тарбияи фарзанд ҳуқуқ ва уҳдадориҳои баробар доранд, ба истиснои ҳолатҳои пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон. Аз қабули қонуни мазкур 10 сол сипарӣ гардида бошад ҳам, ҳанӯз дар ин самт бемасъулиятии баъзе волидайн зиёд ба назар мерасад. Имрӯз волидайн таълиму тарбияи фарзандро пурра ба зиммаи омӯзгорон ва муассисаҳои таҳсилотӣ гузошта, масъулият ва уҳдадориҳои худро иҷро намекунанд.
Сардори Раёсати ҳифзи ҳуқуқи кӯдаки Вазорати маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон Ҷаҳонгир Бобоҷонов вобаста ба ин масъала гуфт: “Баъди қабул гардидани Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи масъулияти падару модар дар таълиму тарбияи фарзанд” комиссияҳои ҷамъиятии доимоамалкунандаи татбиқи қонуни мазкур дар назди ҳар як раёсат, шуъбаҳои маорифи шаҳру ноҳияҳо ва муассисаҳои таълимии умумӣ ташкил гардида, фаъолият менамоянд. Комиссия бо волидайн дар робита буда, дар ҳолати иҷро нагардидани уҳдадориҳои падару модар, аз ҷониби комиссияи мазкур нисбати онҳо чораҳои дахлдор пешбинӣ шудааст. Бо боварии комил метавон гуфт, ки дар ин самт мушкилиҳо бартараф гардида истодаанд”.
Дар асри навин аксар волидайн шабакаҳои иҷтимоӣ ва интернетро ягона робитаи зич ва осон бо омӯзгор дониста, бо ин восита аз рафти донишомӯзӣ ва таълиму тарбияи фарзандонашон огаҳ мешаванд. Сурайё Ниёзова, омӯзгори МТМУ №1 – и пойтахт мегӯяд: “Дар шабакаҳои интернетӣ гурӯҳеро ташкил додаам, ки дар он ҷо мунтазам бо волидайн дар тамосем. Падару модароне, ки ба маҷлис намеоянд, дар он ҷо маҷлиси онлайнӣ баргузор менамоям. Бо ин роҳ диққати падару модаронро каме ҳам бошад, ба таълиму тарбияи фарзандонашон равона месозем”.
Баргузории маҷлис ва суҳбатҳои маҷозӣ миёни омӯзгорон ва падару модар кифоя набуда, онҳоро лозим аст, ки баъзан дар дарсҳо иштирок намуда, аз раванди донишомӯзӣ ва давомоти фарзандонашон огоҳ бошанд. Вобаста ба ин масъала Абдулмаҷид Исоев, сокини пойтахт чунин ибрози назар кард: “Муносибати онлайнии волидайн бо омӯзгор шояд ҷиҳати мусбӣ дошта бошад, аммо ман ҳамчун падар ба ин робита розӣ нестам. Сабабгори асосии аз савод дур мондани кӯдак маҳз ҳамин робита аст. Аксари волидайн солҳо ба мактаб нарафта, аз ҳоли кӯдакон хабардор намешаванд. Дар кӯчактарин низоъ ва ё мушкили ба сари фарзанд омада, омӯзгор ва муассисаи таълимиро гунаҳгор месозанд. Пеш аз оне ки омӯзгорро гунаҳгор созем, бояд худро ба ҷои ӯ тасаввур намоем. Баъдан мебинем, ки мо ба фарзандамон чӣ гуна тарбия додаем. Такя ба муаллим намуда, боре аз фарзандамон намепурсем, ки ба мактаб меравад, чӣ хел мехонад, рафтораш чӣ гуна аст. Аз ин амали мо фарзанд чӣ тарбия мегирад? Албатта, тарбияи кофӣ нагирифта, даст ба корҳои ношоям мезанад. Ин ҳолат бисёр нигаронкунанда аст. Мо, падару модарон бояд пайи ислоҳи хатои худ шавем”.
Ин шакли робита миёни омӯзгору волидайн ба андешаи педагогҳо қаноатбахш набуда, бар он назаранд, ки шаклҳои муосири таълим ба роҳ монда шавад. Дилбар Салимова, педагог – равоншинос мегӯяд: “Вақти он расидааст, ки ҳамкории волидон бо мактабу омӯзгорро шаклан ва мазмунан нав намоем, яъне муассисаи таълимӣ барои волидайн манбаи боэътимоди машварат ва нуқтаи боварӣ гардад. Падару модар тавонанд, тамоми мушкилоти таълиму тарбияро, ки ҳам дар оила ва ҳам дар муассиса сар мезанад, муҳокима намуда, якҷоя роҳи дурусти онро ба манфиати кӯдак дида бароянд. Вақти он расидааст, ки равоншиносони муассисаҳои таълимӣ аз нақшаи фаъолияти қолабӣ баромада, тавассути пешгириҳои саривақтӣ нақша - барномаҳои педагогӣ - равониро маҳз барои волидайн бо унвони “Мактаби муоширати солим” таҳия намоянд. Дар якҷоягӣ бо омӯзгорони ботаҷриба, мутахассисону равоншиносон масъалаҳои мухталифи тарбиявӣ, равонӣ, физиологӣ, иҷтимоӣ ва хусусан низоъшиносиро муҳокима кунанд. Дар баробари ин, муассисаи таълимӣ бояд таҷрибаи пешқадами оиладориро дар симои волидайни бофарҳангу бомаърифати маҳалли худ ба инобат гирифта, шаклҳои муассири тарғибу таблиғро дар самти тарбияи фарзандон ҷорӣ намояд”.
Ҷомеашиносон бар он назаранд, ки волидайн вобаста аз қобилияти кӯдак бояд диққати ӯро ба фанҳои иловагӣ ҷалб намоянд. Чунки ӯ дар мактаб ҳамаи фанҳоро пурра омӯхта наметавонад.
-Таълим ва тарбияи дурусти кӯдак равандест, ки дар он волидайн ва омӯзгор саҳмгузоранд. Таҷрибаи шахсии ман нишон медиҳад, ки муаллимон ба таълиму тарбияи хонандагоне, ки волидайнашон бо мактаб ва омӯзгор иртиботи пайваста доранд, диққати бештар медиҳанд. Ҳангоме волидайн бо муаллим робитаи пайваста дошта бошанд, кӯшишу масъулияти фарзандон ҳам барои таҳсил зиёд мегардад. Бо ҳамкории пайвастаи волидайн ва устодон фарзандони донишманду соҳибилмро ба воя расонидан мумкин аст, - гуфт ҷомеашинос Фирӯз Миров.
Бо вуҷуди оне ки Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи масъулияти падару модар дар таълиму тарбияи фарзанд” тӯли 10 сол аст, ки амал мекунад, вале ҳамоно дар ин самт камбудиҳо ҷой доранд. Таҳлилҳо нишон медиҳанд, ки аз ду ҷониб баъзан беэътиноӣ зоҳир гардида, ин ҳолат ба тарбияи нодурусти кӯдак ва таълими нокифояи он таъсири манфӣ марасонад. Барои хирадманду соҳибилм ба воя расидани насли навин волидайн дар якҷоягӣ бо омӯзгору муассисаи таълимӣ бояд робитаи ногусастанӣ дошта бошанд.
тарбияи фарзанд” пурра риоя мегардад?
“Дар се моҳ як маротиба маҷлиси синфӣ баргузор менамоям. Аз синфе, ки 35 нафар хонанда дорад, танҳо волидайне, ки фарзандонашон бо баҳои хубу аъло мехонанд, иштирок менамоянд. Боқимонда волидайнд бо сабабҳои номаълум дар маҷлисҳои синфӣ иштирок намекунанд”. Ин андешаи як омӯзгоре мебошад, ки дар аксар маҷлисҳои баргузорнамудааш шумораи ками падару модарон иштирок мекунанд.
Оила ячейкаи асосии ҷамъият ба шумор рафта, фарзанд илму маърифат ва таълиму тарбияро маҳз аз муҳити хонаводагӣ меомӯзад. Омӯзгор танҳо роҳнамое мебошад, ки мувофиқи соатҳои дар ихтиёрдошта хонандаро барои омӯхтану азхудкунии илму дониш роҳнамоӣ мекунад. Боиси нигаронист, ки баъзе аз волидайн ин масъулиятро сарфи назар карда, аз рафти хониши фарзандонашон хабар намегиранд. Иртиботи онҳо бо омӯзгорон дар сатҳи паст қарор дошта, ҳатто дар маҷлисҳои синфие, ки дар се моҳ як маротиба баргузор мешавад, иштирок намекунанд.
Аз бемасъулиятии баъзе аз волидайн фарзандон оворагарду дарсгурез мешаванд. Тибқи таҳлилҳо баъзе аз волидайн бемасъулиятии худро ба шароит ва муҳити корӣ рабт медонанд. Гулсара Муллоҷонова мегӯяд: “Зани танҳо ва ягона таъминкунандаи оилаам ва 2 фарзанди мактабхон дорам. Гоҳе ба омӯзгорон занг зада, аз ҳоли фарзандонам пурсон мешавам, аммо дар маҷлисҳои синфӣ иштирок намекунам. Чунки ҳар дафъа аз ҷои кор ҷавоб гирифта наметавонам”.
Дар қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи масъулияти падару модар дар таълиму тарбияи фарзанд” қайд гардидааст, ки падару модар, новобаста ба он ки якҷоя ё ҷудо зиндагӣ мекунанд, дар таълиму тарбияи фарзанд ҳуқуқ ва уҳдадориҳои баробар доранд, ба истиснои ҳолатҳои пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон. Аз қабули қонуни мазкур 10 сол сипарӣ гардида бошад ҳам, ҳанӯз дар ин самт бемасъулиятии баъзе волидайн зиёд ба назар мерасад. Имрӯз волидайн таълиму тарбияи фарзандро пурра ба зиммаи омӯзгорон ва муассисаҳои таҳсилотӣ гузошта, масъулият ва уҳдадориҳои худро иҷро намекунанд.
Сардори Раёсати ҳифзи ҳуқуқи кӯдаки Вазорати маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон Ҷаҳонгир Бобоҷонов вобаста ба ин масъала гуфт: “Баъди қабул гардидани Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи масъулияти падару модар дар таълиму тарбияи фарзанд” комиссияҳои ҷамъиятии доимоамалкунандаи татбиқи қонуни мазкур дар назди ҳар як раёсат, шуъбаҳои маорифи шаҳру ноҳияҳо ва муассисаҳои таълимии умумӣ ташкил гардида, фаъолият менамоянд. Комиссия бо волидайн дар робита буда, дар ҳолати иҷро нагардидани уҳдадориҳои падару модар, аз ҷониби комиссияи мазкур нисбати онҳо чораҳои дахлдор пешбинӣ шудааст. Бо боварии комил метавон гуфт, ки дар ин самт мушкилиҳо бартараф гардида истодаанд”.
Дар асри навин аксар волидайн шабакаҳои иҷтимоӣ ва интернетро ягона робитаи зич ва осон бо омӯзгор дониста, бо ин восита аз рафти донишомӯзӣ ва таълиму тарбияи фарзандонашон огаҳ мешаванд. Сурайё Ниёзова, омӯзгори МТМУ №1 – и пойтахт мегӯяд: “Дар шабакаҳои интернетӣ гурӯҳеро ташкил додаам, ки дар он ҷо мунтазам бо волидайн дар тамосем. Падару модароне, ки ба маҷлис намеоянд, дар он ҷо маҷлиси онлайнӣ баргузор менамоям. Бо ин роҳ диққати падару модаронро каме ҳам бошад, ба таълиму тарбияи фарзандонашон равона месозем”.
Баргузории маҷлис ва суҳбатҳои маҷозӣ миёни омӯзгорон ва падару модар кифоя набуда, онҳоро лозим аст, ки баъзан дар дарсҳо иштирок намуда, аз раванди донишомӯзӣ ва давомоти фарзандонашон огоҳ бошанд. Вобаста ба ин масъала Абдулмаҷид Исоев, сокини пойтахт чунин ибрози назар кард: “Муносибати онлайнии волидайн бо омӯзгор шояд ҷиҳати мусбӣ дошта бошад, аммо ман ҳамчун падар ба ин робита розӣ нестам. Сабабгори асосии аз савод дур мондани кӯдак маҳз ҳамин робита аст. Аксари волидайн солҳо ба мактаб нарафта, аз ҳоли кӯдакон хабардор намешаванд. Дар кӯчактарин низоъ ва ё мушкили ба сари фарзанд омада, омӯзгор ва муассисаи таълимиро гунаҳгор месозанд. Пеш аз оне ки омӯзгорро гунаҳгор созем, бояд худро ба ҷои ӯ тасаввур намоем. Баъдан мебинем, ки мо ба фарзандамон чӣ гуна тарбия додаем. Такя ба муаллим намуда, боре аз фарзандамон намепурсем, ки ба мактаб меравад, чӣ хел мехонад, рафтораш чӣ гуна аст. Аз ин амали мо фарзанд чӣ тарбия мегирад? Албатта, тарбияи кофӣ нагирифта, даст ба корҳои ношоям мезанад. Ин ҳолат бисёр нигаронкунанда аст. Мо, падару модарон бояд пайи ислоҳи хатои худ шавем”.
Ин шакли робита миёни омӯзгору волидайн ба андешаи педагогҳо қаноатбахш набуда, бар он назаранд, ки шаклҳои муосири таълим ба роҳ монда шавад. Дилбар Салимова, педагог – равоншинос мегӯяд: “Вақти он расидааст, ки ҳамкории волидон бо мактабу омӯзгорро шаклан ва мазмунан нав намоем, яъне муассисаи таълимӣ барои волидайн манбаи боэътимоди машварат ва нуқтаи боварӣ гардад. Падару модар тавонанд, тамоми мушкилоти таълиму тарбияро, ки ҳам дар оила ва ҳам дар муассиса сар мезанад, муҳокима намуда, якҷоя роҳи дурусти онро ба манфиати кӯдак дида бароянд. Вақти он расидааст, ки равоншиносони муассисаҳои таълимӣ аз нақшаи фаъолияти қолабӣ баромада, тавассути пешгириҳои саривақтӣ нақша - барномаҳои педагогӣ - равониро маҳз барои волидайн бо унвони “Мактаби муоширати солим” таҳия намоянд. Дар якҷоягӣ бо омӯзгорони ботаҷриба, мутахассисону равоншиносон масъалаҳои мухталифи тарбиявӣ, равонӣ, физиологӣ, иҷтимоӣ ва хусусан низоъшиносиро муҳокима кунанд. Дар баробари ин, муассисаи таълимӣ бояд таҷрибаи пешқадами оиладориро дар симои волидайни бофарҳангу бомаърифати маҳалли худ ба инобат гирифта, шаклҳои муассири тарғибу таблиғро дар самти тарбияи фарзандон ҷорӣ намояд”.
Ҷомеашиносон бар он назаранд, ки волидайн вобаста аз қобилияти кӯдак бояд диққати ӯро ба фанҳои иловагӣ ҷалб намоянд. Чунки ӯ дар мактаб ҳамаи фанҳоро пурра омӯхта наметавонад.
-Таълим ва тарбияи дурусти кӯдак равандест, ки дар он волидайн ва омӯзгор саҳмгузоранд. Таҷрибаи шахсии ман нишон медиҳад, ки муаллимон ба таълиму тарбияи хонандагоне, ки волидайнашон бо мактаб ва омӯзгор иртиботи пайваста доранд, диққати бештар медиҳанд. Ҳангоме волидайн бо муаллим робитаи пайваста дошта бошанд, кӯшишу масъулияти фарзандон ҳам барои таҳсил зиёд мегардад. Бо ҳамкории пайвастаи волидайн ва устодон фарзандони донишманду соҳибилмро ба воя расонидан мумкин аст, - гуфт ҷомеашинос Фирӯз Миров.
Бо вуҷуди оне ки Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи масъулияти падару модар дар таълиму тарбияи фарзанд” тӯли 10 сол аст, ки амал мекунад, вале ҳамоно дар ин самт камбудиҳо ҷой доранд. Таҳлилҳо нишон медиҳанд, ки аз ду ҷониб баъзан беэътиноӣ зоҳир гардида, ин ҳолат ба тарбияи нодурусти кӯдак ва таълими нокифояи он таъсири манфӣ марасонад. Барои хирадманду соҳибилм ба воя расидани насли навин волидайн дар якҷоягӣ бо омӯзгору муассисаи таълимӣ бояд робитаи ногусастанӣ дошта бошанд.
Хабарҳои дигар
Рӯзнома
Эзоҳи худро нависед