ҶОМЕА
Душанбе 14 Июл 2025 01:46
Ё чаро баъзеҳо ба фолбину ҷодугар бовар мекунанд?
Сеҳру чашмбандӣ бештар хоси сиркбозону соҳирон аст, ки бо ҳамин роҳ мардумро ба ҳайрат оварда, бо ҳар гуна бозиҳои шавқовар руҳи онҳоро болида мегардонанд. Ба фолбинию ҷодугарӣ машғул шудан, амали нангин буда, бо роҳи макру фиреб даромади ҳангуфт ба даст овардан мебошад. Сахттар аз ин, кирдори ашхосе мебошад, ки ба суханони дурӯғу бофтаи ин тоифа бовар карда, аз онҳо барои дардашон “шифо”, барои корашон “баракат” ва талаби амалӣ шудани хостаҳои худро мекунанд.
Чӣ аз нигоҳи қонун ва чӣ аз фармудаи дин, даст задан ба фолбинию ҷодугарӣ амали нек набуда, инсонро гумроҳу гунаҳкор мекунад. Шахсоне, ки саводи нокифояву ҷаҳонбинии маҳдуд доранд, ба ин амалҳои ғайриинсонӣ даст мезананд. Ин дар ҳолест, ки онҳо қувваи корӣ доранд ва метавонанд бо меҳнати ҳалол кор кунанду зиндагии худро пеш баранд. Ашхоси зудбовару сода ва гумроҳ фирефтаи таблиғи кору пайкори фолбинон мегарданд. Сабаб чист, ки бо вуҷуди донистани ҷурм будани ин амал дар назди қонун, боз ҳам ба корҳои фиребгаронаи фолбинону ҷодугарон бовар мекунанд ва ба назди онҳо мераванд?
БОВАРИИ СОКИНОН БА АМАЛҲОИ ФОЛБИНОН
Фаъолияти фолбинону бахшиҳо бешак амалҳои хурофотона буда, дар асоси тадбирҳои ғайридинӣ таваҷҷуҳи мардумро ба худ ҷалб месозанд ва бо ин роҳ ҷайби онҳоро ғорат мекунанд. Албатта, шахси босаводу бофаҳм фирефтаи ҳарзагӯиҳои онҳо нашуда, тақдири худро аз Офаридгор мебинад.
Абдуллоҳ Латифӣ, ҷомеашинос, дар хусуси мавзӯи мо изҳор медорад, ки масъалаи сеҳру ҷодуро бештари мардум ба ислому мусалмонӣ ва Қуръон марбут медонанд, аммо ин комилан ғалат мебошад: “Ин ҷо як нуктаи дигарро метавон қайд кард, ки аксари мардум ҷодугаронро мулло гуфта, хитоб мекунанд, ки ин ғалат аст. Ба ақидаи шахсии инҷониб, ҳар касе, ки худ фолбину ҷодугар аст, пурра аз дин дур аст. Ба сеҳру ҷоду машғул шудан, ин чандин омил дорад, ки яке аз онҳо дониши кофӣ надоштан аст. Шахси донишманд ҳеҷ вақт ба ин кор даст намезанад. Омили он ки ба ин кор бештар занону духтарон машғул мешаванд, бедонишию зудбоварии онҳост. Сарчашмаи бедонишиҳои онҳо низ аз волидон оғоз мешавад, ки дар хурдӣ намегузоранд духтаронашон дар ин ё он макотиби олӣ таҳсил кунанд”, - изҳор медорад ҳамсуҳбати мо.
Мутаассифона, дар ҷомеаи мо мардум ба суханони беасоси фолбину бахшӣ бештар вобаста шудаанд. Мантиқан фирк кардан мумкин аст, ки агар бахшӣ барои тақдири мардум чизеро бахшидан метавонист, нахуст сарнавишти худро дигар мекард. Барои худ шароити мусоид фароҳам меовард ва муҳтоҷи маблағи мардум намешуд.
ФОЛБИНИЮ ҶОДУГАРӢ АЗ НИГОҲИ ДИН
Маҳмуд Сангалиев, сармутахассиси Раёсати фатвои Маркази исломии Ҷумҳурии Тоҷикистон, мавзуи матраҳшудаи моро аз нигоҳи дин чунин шарҳ дод: “Надоштани савияи дониши дунявӣ ва динии мардум аст, ки ба фолбинӣ рӯ меоранд. Мардуми мо дин ва мазҳаби худро бояд биомӯзанд ва бидонанд, ки касе даъвои донистани илми ғайбро мекунад, яъне гӯё медонад, ки кӣ хушбахт мешаваду кӣ бадбахт ва барои кӣ чӣ бахшида метавонад, куллан хатост. Ҳамадон будан ва аз илми ғайб хабар доштан, хоси Худованд аст. Онҳо бояд донанд ва биомӯзанд, ки инсон дар натиҷаи ин даъвоҳояш аз дини Ислом берун мешавад. Пайғамбари Худо дар мавриди он нафароне, ки мегӯянд ба суханони фолбинон бовар надорем, вале барои санҷидан маротибае рафта бинем, мефармояд, ки 40 рӯз намозашон қабул нест”.
ҚОНУН ДАР ИН МАВРИД ЧӢ МЕГӮЯД?
Тибқи моддаи 482 Кодекси ҳуқуқвайронкунии маъмурии Ҷумҳурии Тоҷикистон, барои машғул шудан ба фолбинӣ ба шахсони воқеӣ ба андозаи аз 80 то 100 нишондиҳанда барои ҳисобҳо ҷарима ё ба ҳабси маъмурӣ ба муҳлати аз 10 то 15 шабонарӯз таъин карда мешавад.
Нисбати фолбиноне, ки баъди татбиқи ҷазои маъмурӣ дар давоми сол такроран ба ин кор даст мезананд, парвандаи ҷиноятӣ оғоз карда мешавад. Тибқи талаботи моддаи 240 Кодекси ҷинояти Ҷумҳурии Тоҷикистон, дар ҳолати дубора такрор кардани ин амалашон, нисбати фолбинон ҷарима ба андозаи аз 1500 то 2000 нишондиҳанда барои ҳисобҳо ё маҳрум сохтан аз озодӣ ба муҳлати аз як то ду сол ҷазо дода мешавад. Қонуни мазкур бо мақсади пешгирӣ ва монеъ шудани корҳои сеҳру ҷоду, гирифтани таълими ғайриқонунӣ бо роҳи пинҳонӣ ва анҷом додани ин амалҳои номатлуб роҳандозӣ шудааст.
ВКД АЗ ЧӢ ХАБАР МЕДИҲАД?
Чанд моҳи охир мақомоти корҳои дохилии кишвар аз машғул шудани бархе сокинон ба амалҳои хурофотию ғайридинӣ хабар медиҳад.
Зимни санҷишҳое, ки гузаронида мешавад, бештари онҳо ба бахткушоию фолбинӣ, сеҳргарӣ ва ба истилоҳи мардумӣ ба “гармиву хунуккунӣ” машғул будаанд. Ҳангоми азназаргузаронии манзили истиқоматии дастгиршудагон як қатор ашёҳои барои сеҳру ҷоду ва фолбинӣ истифодашаванда дарёфту мусодира карда шуданд.
Вобаста ба ҳолатҳои мазкур нисбати ин гуна афрод тибқи талаботи моддаи 482 Кодекси ҳуқуқвайронкунии маъмурии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида шуданд.
Хушбахтона, барои беҳтару хубтар гардондани сатҳу сифати зиндагии мардум ва тоза кардани ҷомеа аз чунин ашхосу амалҳои нангин амалиётҳои гуногун аз тарафи ВКД гузаронида шуда истодааст. Дар ин раванд, аз ҷониби масъулин барои кам намудани сатҳи чунин ҷиноят ҳушдор дода шудааст, ки мазмунан чунин аст:
“Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон минбаъд барои пешгирии чунин қонуншиканиҳо тамоми шаҳрвандоне, ки ба назди фолбинону ҷодугарон мераванд, онҳо низ ба шуъбаҳои Вазорати корҳои дохилӣ даъват гардида, мавод тартиб дода шуда, дар махзанҳои ВКД бо расмҳояшон гузошта мешаванд”.
Тибқи назарсанҷии кӯтоҳе, ки дар ин бора миёни аҳли ҷомеа гузаронидем, 90 фисади онҳо анқариб як ҷавобро гуфтанд, ки ба ҳамдигар монанд буданд. Якум, мардум саводи кофии динӣ ва ё дунявӣ надоранд. Дуюм, фолбинон муфтхӯранд, вагарна қувваи корӣ доранд, метавонанд бо роҳи меҳнати ҷисмонӣ нони ҳалол ёфта, зиндагиашонро пеш баранд. Сеюм бошад, сабаби бештар занҳо ба ин кор даст задан, ин зудбовар буданашон аст, ки омили ин зудбоварии онҳо ва ҷаҳонбинии васеъ надоштанашон мебошад.
Шаҳодат ХОЛОВА, "ҶТ"
Сеҳру чашмбандӣ бештар хоси сиркбозону соҳирон аст, ки бо ҳамин роҳ мардумро ба ҳайрат оварда, бо ҳар гуна бозиҳои шавқовар руҳи онҳоро болида мегардонанд. Ба фолбинию ҷодугарӣ машғул шудан, амали нангин буда, бо роҳи макру фиреб даромади ҳангуфт ба даст овардан мебошад. Сахттар аз ин, кирдори ашхосе мебошад, ки ба суханони дурӯғу бофтаи ин тоифа бовар карда, аз онҳо барои дардашон “шифо”, барои корашон “баракат” ва талаби амалӣ шудани хостаҳои худро мекунанд.
Чӣ аз нигоҳи қонун ва чӣ аз фармудаи дин, даст задан ба фолбинию ҷодугарӣ амали нек набуда, инсонро гумроҳу гунаҳкор мекунад. Шахсоне, ки саводи нокифояву ҷаҳонбинии маҳдуд доранд, ба ин амалҳои ғайриинсонӣ даст мезананд. Ин дар ҳолест, ки онҳо қувваи корӣ доранд ва метавонанд бо меҳнати ҳалол кор кунанду зиндагии худро пеш баранд. Ашхоси зудбовару сода ва гумроҳ фирефтаи таблиғи кору пайкори фолбинон мегарданд. Сабаб чист, ки бо вуҷуди донистани ҷурм будани ин амал дар назди қонун, боз ҳам ба корҳои фиребгаронаи фолбинону ҷодугарон бовар мекунанд ва ба назди онҳо мераванд?
БОВАРИИ СОКИНОН БА АМАЛҲОИ ФОЛБИНОН
Фаъолияти фолбинону бахшиҳо бешак амалҳои хурофотона буда, дар асоси тадбирҳои ғайридинӣ таваҷҷуҳи мардумро ба худ ҷалб месозанд ва бо ин роҳ ҷайби онҳоро ғорат мекунанд. Албатта, шахси босаводу бофаҳм фирефтаи ҳарзагӯиҳои онҳо нашуда, тақдири худро аз Офаридгор мебинад.
Абдуллоҳ Латифӣ, ҷомеашинос, дар хусуси мавзӯи мо изҳор медорад, ки масъалаи сеҳру ҷодуро бештари мардум ба ислому мусалмонӣ ва Қуръон марбут медонанд, аммо ин комилан ғалат мебошад: “Ин ҷо як нуктаи дигарро метавон қайд кард, ки аксари мардум ҷодугаронро мулло гуфта, хитоб мекунанд, ки ин ғалат аст. Ба ақидаи шахсии инҷониб, ҳар касе, ки худ фолбину ҷодугар аст, пурра аз дин дур аст. Ба сеҳру ҷоду машғул шудан, ин чандин омил дорад, ки яке аз онҳо дониши кофӣ надоштан аст. Шахси донишманд ҳеҷ вақт ба ин кор даст намезанад. Омили он ки ба ин кор бештар занону духтарон машғул мешаванд, бедонишию зудбоварии онҳост. Сарчашмаи бедонишиҳои онҳо низ аз волидон оғоз мешавад, ки дар хурдӣ намегузоранд духтаронашон дар ин ё он макотиби олӣ таҳсил кунанд”, - изҳор медорад ҳамсуҳбати мо.
Мутаассифона, дар ҷомеаи мо мардум ба суханони беасоси фолбину бахшӣ бештар вобаста шудаанд. Мантиқан фирк кардан мумкин аст, ки агар бахшӣ барои тақдири мардум чизеро бахшидан метавонист, нахуст сарнавишти худро дигар мекард. Барои худ шароити мусоид фароҳам меовард ва муҳтоҷи маблағи мардум намешуд.
ФОЛБИНИЮ ҶОДУГАРӢ АЗ НИГОҲИ ДИН
Маҳмуд Сангалиев, сармутахассиси Раёсати фатвои Маркази исломии Ҷумҳурии Тоҷикистон, мавзуи матраҳшудаи моро аз нигоҳи дин чунин шарҳ дод: “Надоштани савияи дониши дунявӣ ва динии мардум аст, ки ба фолбинӣ рӯ меоранд. Мардуми мо дин ва мазҳаби худро бояд биомӯзанд ва бидонанд, ки касе даъвои донистани илми ғайбро мекунад, яъне гӯё медонад, ки кӣ хушбахт мешаваду кӣ бадбахт ва барои кӣ чӣ бахшида метавонад, куллан хатост. Ҳамадон будан ва аз илми ғайб хабар доштан, хоси Худованд аст. Онҳо бояд донанд ва биомӯзанд, ки инсон дар натиҷаи ин даъвоҳояш аз дини Ислом берун мешавад. Пайғамбари Худо дар мавриди он нафароне, ки мегӯянд ба суханони фолбинон бовар надорем, вале барои санҷидан маротибае рафта бинем, мефармояд, ки 40 рӯз намозашон қабул нест”.
ҚОНУН ДАР ИН МАВРИД ЧӢ МЕГӮЯД?
Тибқи моддаи 482 Кодекси ҳуқуқвайронкунии маъмурии Ҷумҳурии Тоҷикистон, барои машғул шудан ба фолбинӣ ба шахсони воқеӣ ба андозаи аз 80 то 100 нишондиҳанда барои ҳисобҳо ҷарима ё ба ҳабси маъмурӣ ба муҳлати аз 10 то 15 шабонарӯз таъин карда мешавад.
Нисбати фолбиноне, ки баъди татбиқи ҷазои маъмурӣ дар давоми сол такроран ба ин кор даст мезананд, парвандаи ҷиноятӣ оғоз карда мешавад. Тибқи талаботи моддаи 240 Кодекси ҷинояти Ҷумҳурии Тоҷикистон, дар ҳолати дубора такрор кардани ин амалашон, нисбати фолбинон ҷарима ба андозаи аз 1500 то 2000 нишондиҳанда барои ҳисобҳо ё маҳрум сохтан аз озодӣ ба муҳлати аз як то ду сол ҷазо дода мешавад. Қонуни мазкур бо мақсади пешгирӣ ва монеъ шудани корҳои сеҳру ҷоду, гирифтани таълими ғайриқонунӣ бо роҳи пинҳонӣ ва анҷом додани ин амалҳои номатлуб роҳандозӣ шудааст.
ВКД АЗ ЧӢ ХАБАР МЕДИҲАД?
Чанд моҳи охир мақомоти корҳои дохилии кишвар аз машғул шудани бархе сокинон ба амалҳои хурофотию ғайридинӣ хабар медиҳад.
Зимни санҷишҳое, ки гузаронида мешавад, бештари онҳо ба бахткушоию фолбинӣ, сеҳргарӣ ва ба истилоҳи мардумӣ ба “гармиву хунуккунӣ” машғул будаанд. Ҳангоми азназаргузаронии манзили истиқоматии дастгиршудагон як қатор ашёҳои барои сеҳру ҷоду ва фолбинӣ истифодашаванда дарёфту мусодира карда шуданд.
Вобаста ба ҳолатҳои мазкур нисбати ин гуна афрод тибқи талаботи моддаи 482 Кодекси ҳуқуқвайронкунии маъмурии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида шуданд.
Хушбахтона, барои беҳтару хубтар гардондани сатҳу сифати зиндагии мардум ва тоза кардани ҷомеа аз чунин ашхосу амалҳои нангин амалиётҳои гуногун аз тарафи ВКД гузаронида шуда истодааст. Дар ин раванд, аз ҷониби масъулин барои кам намудани сатҳи чунин ҷиноят ҳушдор дода шудааст, ки мазмунан чунин аст:
“Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон минбаъд барои пешгирии чунин қонуншиканиҳо тамоми шаҳрвандоне, ки ба назди фолбинону ҷодугарон мераванд, онҳо низ ба шуъбаҳои Вазорати корҳои дохилӣ даъват гардида, мавод тартиб дода шуда, дар махзанҳои ВКД бо расмҳояшон гузошта мешаванд”.
Тибқи назарсанҷии кӯтоҳе, ки дар ин бора миёни аҳли ҷомеа гузаронидем, 90 фисади онҳо анқариб як ҷавобро гуфтанд, ки ба ҳамдигар монанд буданд. Якум, мардум саводи кофии динӣ ва ё дунявӣ надоранд. Дуюм, фолбинон муфтхӯранд, вагарна қувваи корӣ доранд, метавонанд бо роҳи меҳнати ҷисмонӣ нони ҳалол ёфта, зиндагиашонро пеш баранд. Сеюм бошад, сабаби бештар занҳо ба ин кор даст задан, ин зудбовар буданашон аст, ки омили ин зудбоварии онҳо ва ҷаҳонбинии васеъ надоштанашон мебошад.
Шаҳодат ХОЛОВА, "ҶТ"
Хабарҳои дигар
Рӯзнома
Эзоҳи худро нависед