ҶОМЕА
Якшанбе 28 Апрел 2024 12:15
Солҳои навадуми асри гузашта барои оилаи Раҳматшоевҳо оғози марҳилаи нави кору пайкор ба шумор меравад. Гулос Раҳматшоев соли 1992 аз ноҳияи Ёвон ба Бадахшон кӯч баст ва тасмим гирифт, ки ба ҳайси омӯзгор кору фаъолият намуда, ризқу рӯзии хонаводаро пайдо кунад. Аммо санадҳои меъёрии дар он солҳо дар самти фаъолияти соҳибкорӣ ба тасвибрасида таваҷҷуҳи ӯро бештар ҷалб намуду бо ҳамсараш рӯ овард ба тиҷорат. Ӯ имрӯз худро яке аз нафарони муваффақ мешумораду таҷрибаи кориашро омӯзанда. Инро аз суҳбат бо ин соҳибкори таҷрибаандӯхта ба осонӣ пай бурдан мумкин.
- Нахуст оид ба қадамҳои нахустини худ ба соҳаи тиҷорат ва соҳибкорӣ чанд маълумот диҳед.
- Соли 1993 ширкати хусусиамро аз қайди давлатӣ гузаронида, аз шаҳрҳои Ош, Бишкек, Хуҷанд молҳои ниёзи мардумро ба Бадахшон оварда, мефурӯхтам. Чандин маротиба муфлисшавиву бебарориҳо низ иродаамро шикаста натавонист ва соли 1998 ҳамроҳи завҷаам ташкилоти ҷамъиятии “Мадина ва ҳамкорон”-ро ташкил додем. Баҳри пиёда сохтани чандин лоиҳа оид ба рушди ҷомеа ба кишварҳои хориҷ сафарҳо анҷом додаву дар конфронсҳои байналмилалӣ ширкат варзидам. Соли 2007 дар барномаи ҷонибдории манотиқи кӯҳистон ба ҳайси тренер-консултант оид ба рушди ҷомеа курсҳои омӯзишӣ мегузарондам. Баъдан фаъолияти худро ҳамчун машваратчӣ дар ташкилотҳои қарздиҳии хурд идома дода, Ташкилоти қарздиҳии хурди “Рушди Помир”-ро дар шаҳри Хоруғ ва “Рушди Дарвоз”-ро дар ноҳияи Дарвоз таъсис додам. Минбаъд ҳамчун директори ташкилоти қарздиҳии хурди “Рушди Помир” фаъолияти худро идома дода, дар назди худ мақсад гузоштам, ки ин ташкилотро ба яке аз ташкилотҳои намунавӣ дар минтақа табдил хоҳам дод. Мақсади ягонаам ин буд, ки дар муддати 5 сол ин ташкилотро ба ташкилоти депозитӣ табдил дода, тавассути гузаронидани курсҳои молиявӣ маблағи зиёди мардумро дар ин ташкилот пасандоз намоям. Таҷрибаи асосии кориро дар соҳаи тиҷорат ҳангоми сафарҳои корӣ ба кишварҳои хориҷ андӯхтам. Соли 2015 бо кӯмаку дастгирии ташкилотҳои хориҷӣ барои ҷавонони ноҳияҳои вилоят 107 грант ҷудо намуда, зиёда аз 400 ҷойи корӣ таъсис додем ва ин барномаҳо имрӯз хеле фаъолияти пурсамар доранд. Мавриди зикр аст, ки ба ғолибон маблағ дода намешавад, балки барои онҳо таҷҳизот оварда мешавад. Ба ҷавононе, ки соҳиби грантҳо гардидаанд, барои рушди тиҷораташон кӯмак расонида мешавад. Аксари ин ҷавонон аъзои иттифоқи карздиҳӣ мегарданд. Бо боварии комил гуфта метавонам, ки ин беҳтарин таҷриба аст.
- Айни ҳол дар назди ташкилоти ҷамъиятии “Мадина ва ҳамкорон” курсҳои донишомӯзӣ фаъолият менамояд. Мақсад аз ташкили ин курсҳо дар чист?
- Аввалан, мехоҳам донишу таҷрибаи андӯхтаамро ба ҷавонон омӯзам, то ҷавонон соҳиби донишҳои молиявӣ гарданд. Ба андеаши ман ҳар нафар новобаста аз он ки соҳиби кадом касбу кор аст, бояд ҳатман дониши молиявӣ дошта бошад. Дар даврони шуравӣ мардум, хоса сокинони ВМКБ ба кори бозору тиҷорат умуман сару кор надошт, дар бораи хариду фурӯши молу ашёи худӣ бошад, тасаввурот надоштанд. Баъзеҳо пулро начандон муҳим ва ҳатто мояи бадбахтӣ мешумориданд. Ба қавле ба “ками беғам” қаноат мекарданд. Ин буд, ки чунин муомилот дар замони гузариш ба иқтисоди бозорӣ мардумро ба мушкилоти зиёд дучор намуд. Соҳибкороне буданд, ки дар муҳлати кутоҳ соҳиби маблағи кофӣ мегардиданд, аммо бо иллати нокифоя будани донишҳои молиявӣ он маблағҳоро ба осонӣ аз даст медоданд. Имрӯз тавассути бонкҳо маблағҳои зиёде ворид мешавад, аммо боз ҳам бо сабаби паст будани дониши молиявӣ онро барои гузаронидани ҳар гуна маъракаҳои боҳашамат ва ҷашну маросимҳои сермасраф хароҷот мекунанд. Мақсади асосии роҳандозии курсҳои омӯзишӣ ҳарчи бештар баланд бардоштану тақвият додани донишҳои молиявии аҳолӣ ва дар ин замина баланд бардоштани сатҳи зиндагии онҳо мебошад. Ҳама шахс имкони пулдор шуданро дорад, хоҳиш низ. Танҳо бисёриҳо роҳҳои чӣ гуна онҳоро истифода бурданро намедонанд. Дар маҳалҳои дурдаст дастрасӣ ба иттилоот, донишҳои замонавӣ маҳдуд аст. Имрӯз мардумро мебояд, ки бо аз бар намудани донишҳои замонавӣ муносибаташонро ба зиндагӣ дигар кунанд. Сабаби муфлисшавии соҳибкорон, қашшоқии мардум, рӯ ба муҳоҷират овардани ҷавонон низ дар сатҳи паст будани дониши молиявии онҳо мебошад. Ин курсҳо аз соли 2011 инҷониб фаъолият менамоянд ва то имрӯз зиёда аз 2000 нафар шахсони синну соли гуногун онро гузаштаанд. Ҳайати асосии ин курсҳо донишҷӯёнанд.
- Чӣ бояд кард, то машғулиятҳо самараи хуб диҳанд?
- Дар ҳама кор натиҷа хеле муҳим аст ва имрӯз вақти он расидааст, ки аз сухан ба амал гузарем. Мутаассифона, имрӯз аксари чунин чорабиниҳо рӯякӣ гузаронида мешаванд, мутасаддиёни тасодуфӣ ба онҳо ҷалб мегарданд. Баъзан роҳаброни ташкилоту идораҳо изҳори нигаронӣ мекунанд, ки чаро мардумро ба тренингҳои бепул даъват мекунему онҳо намеоянд. Ин ҷо дониш ва маҳорату малакаи тренерҳо, забондониву самимияти онҳо низ хеле муҳим аст. Ин сифатҳоро шунаванда дарҳол эҳсос мекунад. Умуман, имрӯз ҷавонон ташнаи иттилооту дониш ҳастанд. Тренингҳоро тавре бояд гузаронд, ки ғайр аз кофе-брейку хӯрокхӯрӣ боз шавқу ҳавас ва таассуроти зиёди дигар низ дар қалби онҳо ҷой гирад. Имрӯз қариб 60 % иштирокчиёни курсҳои мо дар бонкҳо пасандоз доранд, ки соле қабл ин нишондод хеле паст буд. Мутаассифона, аксари соҳибони пул нақшаи хароҷот доранду нақшаи даромад не. Ин аст, ки айни ҳол иштирокчиёни курсҳои мо тасмим гирифтанд, ки то 5 сол пулҳои худро пасандоз менамоянд. Масалан, як гурӯҳи мо аллакай 400 000 сомонӣ сандуқи қарздиҳӣ дорад. Соли 2015 клуби соҳибкорони “Васл”-ро ташкил кардем, ки қариб ҳамаи аъзои 8 гурӯҳи “Иттифоқи қарздиҳӣ” шомили ин клуб мебошанд. Сайқал додани донишҳои молиявии ҷавонон муносибати онҳоро ба ҳаёт тағйир медиҳад.
- Соҳибкорони Бадахшон имрӯз ба чӣ бештар ниёз доранд?
- Дар Бадахшон барои рушди соҳибкории хурду миёна имкониятҳои зиёд вуҷуд дорад. Нархҳо дар бозорҳои шаҳри Хоруғ хеле қиматанд. Масалан, тарбузро аз вилояти Хатлон бо нархи 3-5 сомонӣ харида, дар Бадахшон бо нархи 15-20 сомонӣ ба фурӯш мебароранд. Идораҳои марбута дар мавриди танзими нарху наво чорае андешида наметавонанд. Дар ҳамин гуна вазъият соҳибкороне пайдо шуданд, ки барои паст кардани нарху наво дар бозори истеъмолии шаҳр мусоидат намуданд. Имрӯз соҳибкорони ҷавони Бадахшон ба дастгирӣ ниёз доранд. Онҳо дар мавриди дастрас намудани тендерҳо мушкилӣ мекашанд. Онҳо пул доранд, аммо идея надоранд. Онҳо ба донорон ва сармоягузорон дастрасии кам доранд. Албатта сулҳу субот ва оромиву осоиштагӣ ба рушди соҳибкорӣ низ ҳамаҷониба мусоидат менамояд, танҳо аз шароитҳои мавҷуда бояд самаракон истифода намуда, сатҳи зиндагиамонро боло бардорем. Имрӯз мебояд, ки ҷавононро бо донишҳои замонавӣ мусаллаҳ намоем, то онҳо низ ба ояндаи бузурги ватанамон боварӣ пайдо намоянд. Худи соҳибкорон низ ба хубӣ дарк намудаанд, ки бе донишҳои замонавӣ тиҷоратро пеш бурдан душвор аст.
- Дар оянда боз кадом накшаҳоро амалӣ кардан мехоҳед?
- Ният дорам, аз ҳисоби клуби соҳибкорони “Васл” кооператив ташкил намуда, ба пастравии нархҳо дар бозор таъсир расонем. То охири соли 2017 аз ҳисоби гурӯҳҳое, ки курси “Донишҳои молиявӣ”-ро дар шаҳри Хоруғ хатм намудаанд, 4 ташкилоти қарздиҳиро аз қайди давлатӣ мегузаронем. Чунин курсҳои донишҳои молиявӣ ва биснез-нақшаро дар тамоми қаламрави вилоят мегузаронем, зеро мақсади мо ҳамин аст, ки бояд дар ҳар хонавода ақаллан як нафар дониши молиявӣ дошта бошад. Барои ин ҳамкориҳоро бо роҳбарон ва аъзои иттифоқҳои қарздиҳӣ мустаҳкам кардан лозим ва онҳоро бояд муттаҳид созем. Нашри рӯзномаеро низ барои соҳибкорон дар нақша дорем ва ҳарчи бештар кӯшиш менамоем, то ҷойҳои корӣ барои ҷавонон муҳайё гарданд.
Мадина Саидшоева
- Нахуст оид ба қадамҳои нахустини худ ба соҳаи тиҷорат ва соҳибкорӣ чанд маълумот диҳед.
- Соли 1993 ширкати хусусиамро аз қайди давлатӣ гузаронида, аз шаҳрҳои Ош, Бишкек, Хуҷанд молҳои ниёзи мардумро ба Бадахшон оварда, мефурӯхтам. Чандин маротиба муфлисшавиву бебарориҳо низ иродаамро шикаста натавонист ва соли 1998 ҳамроҳи завҷаам ташкилоти ҷамъиятии “Мадина ва ҳамкорон”-ро ташкил додем. Баҳри пиёда сохтани чандин лоиҳа оид ба рушди ҷомеа ба кишварҳои хориҷ сафарҳо анҷом додаву дар конфронсҳои байналмилалӣ ширкат варзидам. Соли 2007 дар барномаи ҷонибдории манотиқи кӯҳистон ба ҳайси тренер-консултант оид ба рушди ҷомеа курсҳои омӯзишӣ мегузарондам. Баъдан фаъолияти худро ҳамчун машваратчӣ дар ташкилотҳои қарздиҳии хурд идома дода, Ташкилоти қарздиҳии хурди “Рушди Помир”-ро дар шаҳри Хоруғ ва “Рушди Дарвоз”-ро дар ноҳияи Дарвоз таъсис додам. Минбаъд ҳамчун директори ташкилоти қарздиҳии хурди “Рушди Помир” фаъолияти худро идома дода, дар назди худ мақсад гузоштам, ки ин ташкилотро ба яке аз ташкилотҳои намунавӣ дар минтақа табдил хоҳам дод. Мақсади ягонаам ин буд, ки дар муддати 5 сол ин ташкилотро ба ташкилоти депозитӣ табдил дода, тавассути гузаронидани курсҳои молиявӣ маблағи зиёди мардумро дар ин ташкилот пасандоз намоям. Таҷрибаи асосии кориро дар соҳаи тиҷорат ҳангоми сафарҳои корӣ ба кишварҳои хориҷ андӯхтам. Соли 2015 бо кӯмаку дастгирии ташкилотҳои хориҷӣ барои ҷавонони ноҳияҳои вилоят 107 грант ҷудо намуда, зиёда аз 400 ҷойи корӣ таъсис додем ва ин барномаҳо имрӯз хеле фаъолияти пурсамар доранд. Мавриди зикр аст, ки ба ғолибон маблағ дода намешавад, балки барои онҳо таҷҳизот оварда мешавад. Ба ҷавононе, ки соҳиби грантҳо гардидаанд, барои рушди тиҷораташон кӯмак расонида мешавад. Аксари ин ҷавонон аъзои иттифоқи карздиҳӣ мегарданд. Бо боварии комил гуфта метавонам, ки ин беҳтарин таҷриба аст.
- Айни ҳол дар назди ташкилоти ҷамъиятии “Мадина ва ҳамкорон” курсҳои донишомӯзӣ фаъолият менамояд. Мақсад аз ташкили ин курсҳо дар чист?
- Аввалан, мехоҳам донишу таҷрибаи андӯхтаамро ба ҷавонон омӯзам, то ҷавонон соҳиби донишҳои молиявӣ гарданд. Ба андеаши ман ҳар нафар новобаста аз он ки соҳиби кадом касбу кор аст, бояд ҳатман дониши молиявӣ дошта бошад. Дар даврони шуравӣ мардум, хоса сокинони ВМКБ ба кори бозору тиҷорат умуман сару кор надошт, дар бораи хариду фурӯши молу ашёи худӣ бошад, тасаввурот надоштанд. Баъзеҳо пулро начандон муҳим ва ҳатто мояи бадбахтӣ мешумориданд. Ба қавле ба “ками беғам” қаноат мекарданд. Ин буд, ки чунин муомилот дар замони гузариш ба иқтисоди бозорӣ мардумро ба мушкилоти зиёд дучор намуд. Соҳибкороне буданд, ки дар муҳлати кутоҳ соҳиби маблағи кофӣ мегардиданд, аммо бо иллати нокифоя будани донишҳои молиявӣ он маблағҳоро ба осонӣ аз даст медоданд. Имрӯз тавассути бонкҳо маблағҳои зиёде ворид мешавад, аммо боз ҳам бо сабаби паст будани дониши молиявӣ онро барои гузаронидани ҳар гуна маъракаҳои боҳашамат ва ҷашну маросимҳои сермасраф хароҷот мекунанд. Мақсади асосии роҳандозии курсҳои омӯзишӣ ҳарчи бештар баланд бардоштану тақвият додани донишҳои молиявии аҳолӣ ва дар ин замина баланд бардоштани сатҳи зиндагии онҳо мебошад. Ҳама шахс имкони пулдор шуданро дорад, хоҳиш низ. Танҳо бисёриҳо роҳҳои чӣ гуна онҳоро истифода бурданро намедонанд. Дар маҳалҳои дурдаст дастрасӣ ба иттилоот, донишҳои замонавӣ маҳдуд аст. Имрӯз мардумро мебояд, ки бо аз бар намудани донишҳои замонавӣ муносибаташонро ба зиндагӣ дигар кунанд. Сабаби муфлисшавии соҳибкорон, қашшоқии мардум, рӯ ба муҳоҷират овардани ҷавонон низ дар сатҳи паст будани дониши молиявии онҳо мебошад. Ин курсҳо аз соли 2011 инҷониб фаъолият менамоянд ва то имрӯз зиёда аз 2000 нафар шахсони синну соли гуногун онро гузаштаанд. Ҳайати асосии ин курсҳо донишҷӯёнанд.
- Чӣ бояд кард, то машғулиятҳо самараи хуб диҳанд?
- Дар ҳама кор натиҷа хеле муҳим аст ва имрӯз вақти он расидааст, ки аз сухан ба амал гузарем. Мутаассифона, имрӯз аксари чунин чорабиниҳо рӯякӣ гузаронида мешаванд, мутасаддиёни тасодуфӣ ба онҳо ҷалб мегарданд. Баъзан роҳаброни ташкилоту идораҳо изҳори нигаронӣ мекунанд, ки чаро мардумро ба тренингҳои бепул даъват мекунему онҳо намеоянд. Ин ҷо дониш ва маҳорату малакаи тренерҳо, забондониву самимияти онҳо низ хеле муҳим аст. Ин сифатҳоро шунаванда дарҳол эҳсос мекунад. Умуман, имрӯз ҷавонон ташнаи иттилооту дониш ҳастанд. Тренингҳоро тавре бояд гузаронд, ки ғайр аз кофе-брейку хӯрокхӯрӣ боз шавқу ҳавас ва таассуроти зиёди дигар низ дар қалби онҳо ҷой гирад. Имрӯз қариб 60 % иштирокчиёни курсҳои мо дар бонкҳо пасандоз доранд, ки соле қабл ин нишондод хеле паст буд. Мутаассифона, аксари соҳибони пул нақшаи хароҷот доранду нақшаи даромад не. Ин аст, ки айни ҳол иштирокчиёни курсҳои мо тасмим гирифтанд, ки то 5 сол пулҳои худро пасандоз менамоянд. Масалан, як гурӯҳи мо аллакай 400 000 сомонӣ сандуқи қарздиҳӣ дорад. Соли 2015 клуби соҳибкорони “Васл”-ро ташкил кардем, ки қариб ҳамаи аъзои 8 гурӯҳи “Иттифоқи қарздиҳӣ” шомили ин клуб мебошанд. Сайқал додани донишҳои молиявии ҷавонон муносибати онҳоро ба ҳаёт тағйир медиҳад.
- Соҳибкорони Бадахшон имрӯз ба чӣ бештар ниёз доранд?
- Дар Бадахшон барои рушди соҳибкории хурду миёна имкониятҳои зиёд вуҷуд дорад. Нархҳо дар бозорҳои шаҳри Хоруғ хеле қиматанд. Масалан, тарбузро аз вилояти Хатлон бо нархи 3-5 сомонӣ харида, дар Бадахшон бо нархи 15-20 сомонӣ ба фурӯш мебароранд. Идораҳои марбута дар мавриди танзими нарху наво чорае андешида наметавонанд. Дар ҳамин гуна вазъият соҳибкороне пайдо шуданд, ки барои паст кардани нарху наво дар бозори истеъмолии шаҳр мусоидат намуданд. Имрӯз соҳибкорони ҷавони Бадахшон ба дастгирӣ ниёз доранд. Онҳо дар мавриди дастрас намудани тендерҳо мушкилӣ мекашанд. Онҳо пул доранд, аммо идея надоранд. Онҳо ба донорон ва сармоягузорон дастрасии кам доранд. Албатта сулҳу субот ва оромиву осоиштагӣ ба рушди соҳибкорӣ низ ҳамаҷониба мусоидат менамояд, танҳо аз шароитҳои мавҷуда бояд самаракон истифода намуда, сатҳи зиндагиамонро боло бардорем. Имрӯз мебояд, ки ҷавононро бо донишҳои замонавӣ мусаллаҳ намоем, то онҳо низ ба ояндаи бузурги ватанамон боварӣ пайдо намоянд. Худи соҳибкорон низ ба хубӣ дарк намудаанд, ки бе донишҳои замонавӣ тиҷоратро пеш бурдан душвор аст.
- Дар оянда боз кадом накшаҳоро амалӣ кардан мехоҳед?
- Ният дорам, аз ҳисоби клуби соҳибкорони “Васл” кооператив ташкил намуда, ба пастравии нархҳо дар бозор таъсир расонем. То охири соли 2017 аз ҳисоби гурӯҳҳое, ки курси “Донишҳои молиявӣ”-ро дар шаҳри Хоруғ хатм намудаанд, 4 ташкилоти қарздиҳиро аз қайди давлатӣ мегузаронем. Чунин курсҳои донишҳои молиявӣ ва биснез-нақшаро дар тамоми қаламрави вилоят мегузаронем, зеро мақсади мо ҳамин аст, ки бояд дар ҳар хонавода ақаллан як нафар дониши молиявӣ дошта бошад. Барои ин ҳамкориҳоро бо роҳбарон ва аъзои иттифоқҳои қарздиҳӣ мустаҳкам кардан лозим ва онҳоро бояд муттаҳид созем. Нашри рӯзномаеро низ барои соҳибкорон дар нақша дорем ва ҳарчи бештар кӯшиш менамоем, то ҷойҳои корӣ барои ҷавонон муҳайё гарданд.
Мадина Саидшоева
Хабарҳои дигар
Рӯзнома
Эзоҳи худро нависед