ҶОМЕА
Чоршанбе 17 Апрел 2024 01:46
Магар месазад, ки аз сухани кадом “кӯдак”-у хоби кадом шайхи араб эҳсоси гуноҳ дошта бошем?
Соат 1-и шаб буд. Аз тангии рӯзгор, дасти кутоҳ, норасоӣ, нодорӣ, машаққат ва ҳазору як камбудии зиндагӣ хобам намеомад. Ба фикр рафтам: “Сарамро дар куҷо занам. Аз куҷо нолае ба чанг орам. Охири моҳ қариб, каме дигар тоқат кунем, маошҳо мегузаранд. Ба гуфтаи кампири момаам, кафлезро бо дег ҷанг меандозему нафсамонро фиреб медиҳем, ки хӯрок тайёр мешавад. Ооо, инашро фаромӯш кардам, “Шукронаи дари хонаи мардум” барои ҳамин рӯзҳост. Дӯстону рафиқон шукр кам нестанд. Дар умум барои сари худамро задан ҳатман деворе пайдо мешавад. Аммо хона ғайр аз ин ҳазору як камбуду эҳтиёҷи дигар дорад. Сар аз иҷорапулӣ то пули обу барқу партобу дигару дигар. Назари Худо дар пастист. Ё мегӯянд, камбағалон 500 сол пеш аз дороён ба ҷаннат ворид мешаванд. Мо дорандаҳои ондунёием. Ба ҳар ҳол айб аст, ки зиндагӣ мардро ба зону шинонад. Ҳама чиз як давраи муайян аст. Дунё чархи гардон аст, имрӯз камризқему фардо аз дороии зиёд танҳо “шукрона” намерасад. Овози паёмаки телефон маро аз баҳри пуртуғёни андешаҳо берун кашид. “Аҷабо, дар ин соати шаб, мисли ман ҳам нафарони бедору дар фикри зиндагӣ кам набудаанд. Кӣ бошад?” Телефонро гирифтаму дидам, ки рафиқе паём додааст: “Агар пул надошта бошӣ, шукр кун, хона надошта бошӣ, шукр кун, омад надошта бошӣ, шукр кун, роҳат надошта бошӣ, шукр кун, вале Аллоҳ дорӣ, сабр кун. Инро агар хондӣ ба 20 нафар дӯстат бирасон, пагоҳ ба ту хабари хуш меояд, агар ту инро хондӣ ва ба дигарон нарасондӣ, то охири умрат беризқ мемонӣ”. Дарҳол тавозуни телефонамро хабар гирифтам. Тавозуни ҳарду рақамам 3-то сифр буд. Ва ёдам омад, ки охирон маротиба 25 рӯз пеш ба телефонам пул гузаронида будам. Он ҳам баъди ду рӯз тамом шуда буд. “Акнун ба кадом роҳ ман ин паёмро ба 20 нафар фиристам? Ҳаминаш намерасид. Ҳай дареғи бахти шум, акнун ин камбағалию нодорӣ то охири умр давом мекунад,” – бо ҳамин фикрҳо то субҳ хобам наёмад...
Кӣ мегӯяд, ки ба телефонаш ақалан як маротиба ба ҳамин шакл паёмакҳо наомадааст? Бовар дорам ҳама он нафароне, ки телефон доранду аз паёмрасонҳо истифода мекунанд, ҳатман як маротиба чунин паёмакҳоро қабул кардаанд. Одатан дар месенҷерҳо як нафар паём равон карда мегӯяд, агар инро ба даҳ нафар равон накунед, ба лаънати Худо гирифтор мешавед, агар инро ба 15 нафар равон накунед, ба мусибат дучор мешавед, бароятон хабари бад мерасад ва чанд чизи дигар. Агарчи ин гуна паёмакҳоро тавлидашон нав набошад ҳам, вале ба назар мерасад, ки тақрибан ҳар моҳе шакли нави онҳо пайдо мешавад ва дар телефонҳои дастӣ давр мехӯранд. Ба назар мерасад, ки созандагони ин гуна паёмакҳо барои нохун задан ба эҳсоси динию эътиқодии мардум, онҳоро рангубори динӣ дода, миёни аҳолӣ паҳн месозанд. Масалан чунин як паёмро айнан меорем: “Ҳазрати Муҳаммад с.а.с соли 570 дар Мадина ба дунё омадааст, соли 633 вафот кардааст, инро ба 20 нафар равон кун, саҳар хабари хуш мешунавӣ. Агар бепарвоӣ кунӣ, зиндагӣ аз ту рӯ мегардонад.” Ва бадии кор ҳам дар ҳамин аст, ки аксар ба чунин паёмакҳо боварӣ доранд ва кӯшиш мекунанд, то ба 20 нафар онро равон кунанд.
Албатта, ҳеҷ ҷои бадӣ надорад, вақте як паёме, ки дар боло бурдани зарфияти илмии мардум сабаб мешавад, миёни аҳолӣ паҳн гардад. Як видео ва ё сабте, ки ба эътиқоди динии мардум нохун намезанаду баръакс фоидааш дар ҷомеа ба навъе мерасад, хуб аст, ки барои дигарон ба иштирок гузорем. Аммо на ин ҷумла хурофотҳое, ки инак чандин солҳо боз дар телефонҳои мардум давр мезананду давр. Магар ҷои афсӯс нест, ки дар чунин як замоне чунин паёмакҳои бемантиқу аз маънӣ дур дар эътиқоду бовари мардум хутур кунад? Оё хоби кадом шайхи араб зарар ба зиндагии мо расонда метавонад? Албатта не. Ва натанҳо не, балки комилан бемантиқист, вақте гумон мекунем, ки ҳазф кардану ба дигарон паҳн накардани он зиндагии моро аз хушиҳо орӣ месозад. Чун дар паёмакҳо чандин солҳо боз паҳн мешавад: “Шайхи Аҳмад аз Арабистон дар хоби худ паёмбарро дид ва ба ӯ гуфт ин паёмро ба тамоми мусалмонони дунё паҳн кун. Касе инро нодида гирад, аз ӯ рӯ мегардонам.” Ё қабл аз моҳи мубораки Рамазон ҳар сол ин паёмак паҳн мешавад: “Расулуллоҳ с.а.с гуфтааст: Касе хабари моҳи Рамазонро ба дигарон башорат диҳад, оташи дӯзах бар ӯ ҳаром аст.” Дар куҷои ҳамин паёмакҳо мантиқ ёфт мешавад? Магар сохтаву бофта будани онҳо чун рӯз равшан нест?
Абдулвоҳид Ҳомидов, омӯз-гори калони Донишкадаи исломии Тоҷикистон ба номи Имоми Аъзам мегӯяд, он нафароне, ки чунин паёмакҳоро паҳн мекунанд, дар ислом фитнагар ном бурда мешаванд. “Ин афрод мехоҳанд дар роҳи ислом ва мусалмонон фитна барангезонанд. Дар асл маълум аст, ки ин гуна навиштаҷотҳо танҳо хурофот ҳастанду бас. Бадбахтона, ба ин паёмакҳо боз онҳое эътиқоду бовар мекунанд, ки хурофотиянд. Аз даҳони капири маҳалла агар як ҳарфро шунид, бе он ки андешад, он аз китобе бар наомадааст, танҳо ҳарфест беасос, онро миёни мардум паҳн мекунад,”-мегӯяд ӯ.
Албатта, касе дақиқ гуфта наметавонад, ки эҷоди ин хурофотҳо аз ҷониби кист. Вале возеҳ аст, ки пушти ҳар яки он бозӣ ба эҳсосу эътиқоди мардум меистад. Маҳмудшоҳ Кабиров, равоншиноси тоҷик мегӯяд ман низ борҳо шоҳиди гардиши ғайрихоҳишии ин паёмакҳо шудаам ва ҳарчанд дар оила фаҳмонам ҳам, онро боз ҳам паҳн мекунанд. Ӯ тарафҳои мусбат ва манфии ин паёмҳоро чунин шарҳ дод: “Масалан, оилаи ман ҳам ҳамин намуди паёмакҳоро тез- тез ба худи ман мефиристод ва аз мундариҷаи тарсонандаи он шикоят мекард. Ин паёмакҳо ҳам тарафҳои мусбат ва ҳам тарафҳои манфӣ доранд. Тарафи мусбаташ он аст, ки ба ширкат даромад аст ва барои фиристонандаи паёмак эҳсоси хайркунӣ медиҳад, яъне чизеро фиристод, ки касеро ба кори неку хуб водор месозад ва пас бало ё ягон воқеаи нохуш ӯро пушти сар мешавад ё гуноҳҳояш кам мешаванд. Тарафҳои манфии он ин аст, ки агар нафиристод, эхсоси гунаҳкорӣ медиҳад, тарсро бедор мекунад ва дар пеши шахсиятҳои муқаддас худро муттаҳам мепиндорад. Кӣ ин корро мекунад: - касоне, ки хурофотпарастанд, талқинияти баланд доранд (зудбовар), виҷдонашон азоб медиҳад, эҳсосоти гунаҳкорӣ доранд, тарсу ва камсаводанд”.
Абдулвоҳид Ҳомидов, омӯз-гори калони Донишкадаи исломии Тоҷикистон ба номи Имоми Аъзам мегӯяд, аслан барои мо ҳам маълум нест, ки ин паёмакҳо аз ҷониби кӣ паҳн мешаванд, вале ҳатман барои фоидаҳои пулӣ паҳн мегарданд. “Чунин хабарҳоро аниқ гуфта наметавонам, ки кадом гурӯҳ паҳн мекунад, аммо як чизро мехоҳам бигӯям, ки бархе аз гурӯҳҳои манфиатдор барои пиёда кардани ҳадафҳои худ ин гуна хабарҳоро паҳн мекунанд ва маблағ ба даст меоранд. Дигар ин ки чунин хабарҳоро баъзеҳо ва баъзе кумитаҳои махсуси давлатҳо барои санҷиши дониши исломии мо равон месозанд, яъне мехоҳанд бо чунин роҳ бифаҳманд, ки ҷавонони мо то кадом андоза саводи динию дунявӣ доранд”,-таъкид мекунад ӯ.
Албатта, ин ки паҳни чунин паёмакҳо кори кадом нафарон ва кумитаҳои беруна аст, танҳо гумону шубҳа мебошад. Вале ақли расо, дониши баланд ва фаҳмиши дуруст ин содагуфторҳои мардумфиребро бояд таҷзия кунад. Замонест, ки ҳамагон чунин паёмакҳоро ба пуррагӣ ҳазф созанду дар паҳни он ҳатто шарм кунанд. Чун ба гумони ғолиб ба дигарон расонидани он эҳсоси гуноҳу камбахтӣ кардан аз ҳазфашон, нуқтаи охирини камсаводӣ ё ҷоҳилият аст. Абдулвоҳид Ҳомидов мегӯяд, барои бовар накардани чунин хабарҳои бардурӯғ, ки гӯё мо хушбахт ё бадбахт мешавем, бояд корҳои фаҳмондадиҳӣ гузаронем. Мардум бояд дарк намоянд, ки сарчашмаи боэътимод барои дарёфт кардани хоҳ илми динӣ, хоҳ дунявӣ танҳо китоб асту халос. Танҳо бо мутолиаи китобҳои муфид метавон ин гуна паёмҳои дурӯғу фиребзоро аз миёни ҷомеа нест кард. Маҳмудшоҳ Кабиров бошад, пешниҳод мекунад, ки: “Ягона доруи ин маълумот аст. Талқини ин паёмакҳо дар баъзеҳо мегузарад, вале нафароне ҳастанд, ки намегузарад. Ҳар ки ҷаҳонбинии воқеӣ, худшиносӣ, нуқтаи назари дуруст, маълумотнокии илмӣ, дуруст дарккунии бандубастҳои олами ҳастӣ, қонуниятҳои сохтори иҷтимоӣ ва ояндабинии неку дурбинона дошта бошад, ба ин талқинҳои тарсонанда дода намешавад”.
Худованд дар Қуръони Карим дар сураи “Аъроф” ояи 188 ба паёмбар Муҳаммад (с.а.с) мегӯяд: “Бигӯ: “Ман молики нафъу зиёни худ нестам. Ғайри он чӣ Худо бихоҳад. Ва агар илми ғайб медонистам, ба хайри худ хеле меафзудам ва ҳеҷ шарре ба ман намерасид. Ман касе ҷуз бимдиҳанда ва муждадиҳандае барои мӯъминон нестам”. Акнун тасаввур кунед, вақте паёмбар аз дасташ чизе намеояду дар нафъу зарари мо ҳеҷ таъсире расонида наметавонад, пас чӣ расад ба касони дигар. Биноан, мо бояд донем ин ҳама хурофот асту ҳеҷ кадоми мо масъул нестем, ки ба хоби шайх Аҳмад, ба суханони кӯдаке аз гаҳвора, ба тори мӯе аз байни Қуръон, ба башорат додани моҳи Рамазон, ба таваллуди Расулуллоҳ ва паёмади хушбахтӣ аз он ва ҳозорон чунин бемантиқиҳо бовар кунем.
Соат 1-и шаб буд. Аз тангии рӯзгор, дасти кутоҳ, норасоӣ, нодорӣ, машаққат ва ҳазору як камбудии зиндагӣ хобам намеомад. Ба фикр рафтам: “Сарамро дар куҷо занам. Аз куҷо нолае ба чанг орам. Охири моҳ қариб, каме дигар тоқат кунем, маошҳо мегузаранд. Ба гуфтаи кампири момаам, кафлезро бо дег ҷанг меандозему нафсамонро фиреб медиҳем, ки хӯрок тайёр мешавад. Ооо, инашро фаромӯш кардам, “Шукронаи дари хонаи мардум” барои ҳамин рӯзҳост. Дӯстону рафиқон шукр кам нестанд. Дар умум барои сари худамро задан ҳатман деворе пайдо мешавад. Аммо хона ғайр аз ин ҳазору як камбуду эҳтиёҷи дигар дорад. Сар аз иҷорапулӣ то пули обу барқу партобу дигару дигар. Назари Худо дар пастист. Ё мегӯянд, камбағалон 500 сол пеш аз дороён ба ҷаннат ворид мешаванд. Мо дорандаҳои ондунёием. Ба ҳар ҳол айб аст, ки зиндагӣ мардро ба зону шинонад. Ҳама чиз як давраи муайян аст. Дунё чархи гардон аст, имрӯз камризқему фардо аз дороии зиёд танҳо “шукрона” намерасад. Овози паёмаки телефон маро аз баҳри пуртуғёни андешаҳо берун кашид. “Аҷабо, дар ин соати шаб, мисли ман ҳам нафарони бедору дар фикри зиндагӣ кам набудаанд. Кӣ бошад?” Телефонро гирифтаму дидам, ки рафиқе паём додааст: “Агар пул надошта бошӣ, шукр кун, хона надошта бошӣ, шукр кун, омад надошта бошӣ, шукр кун, роҳат надошта бошӣ, шукр кун, вале Аллоҳ дорӣ, сабр кун. Инро агар хондӣ ба 20 нафар дӯстат бирасон, пагоҳ ба ту хабари хуш меояд, агар ту инро хондӣ ва ба дигарон нарасондӣ, то охири умрат беризқ мемонӣ”. Дарҳол тавозуни телефонамро хабар гирифтам. Тавозуни ҳарду рақамам 3-то сифр буд. Ва ёдам омад, ки охирон маротиба 25 рӯз пеш ба телефонам пул гузаронида будам. Он ҳам баъди ду рӯз тамом шуда буд. “Акнун ба кадом роҳ ман ин паёмро ба 20 нафар фиристам? Ҳаминаш намерасид. Ҳай дареғи бахти шум, акнун ин камбағалию нодорӣ то охири умр давом мекунад,” – бо ҳамин фикрҳо то субҳ хобам наёмад...
Кӣ мегӯяд, ки ба телефонаш ақалан як маротиба ба ҳамин шакл паёмакҳо наомадааст? Бовар дорам ҳама он нафароне, ки телефон доранду аз паёмрасонҳо истифода мекунанд, ҳатман як маротиба чунин паёмакҳоро қабул кардаанд. Одатан дар месенҷерҳо як нафар паём равон карда мегӯяд, агар инро ба даҳ нафар равон накунед, ба лаънати Худо гирифтор мешавед, агар инро ба 15 нафар равон накунед, ба мусибат дучор мешавед, бароятон хабари бад мерасад ва чанд чизи дигар. Агарчи ин гуна паёмакҳоро тавлидашон нав набошад ҳам, вале ба назар мерасад, ки тақрибан ҳар моҳе шакли нави онҳо пайдо мешавад ва дар телефонҳои дастӣ давр мехӯранд. Ба назар мерасад, ки созандагони ин гуна паёмакҳо барои нохун задан ба эҳсоси динию эътиқодии мардум, онҳоро рангубори динӣ дода, миёни аҳолӣ паҳн месозанд. Масалан чунин як паёмро айнан меорем: “Ҳазрати Муҳаммад с.а.с соли 570 дар Мадина ба дунё омадааст, соли 633 вафот кардааст, инро ба 20 нафар равон кун, саҳар хабари хуш мешунавӣ. Агар бепарвоӣ кунӣ, зиндагӣ аз ту рӯ мегардонад.” Ва бадии кор ҳам дар ҳамин аст, ки аксар ба чунин паёмакҳо боварӣ доранд ва кӯшиш мекунанд, то ба 20 нафар онро равон кунанд.
Албатта, ҳеҷ ҷои бадӣ надорад, вақте як паёме, ки дар боло бурдани зарфияти илмии мардум сабаб мешавад, миёни аҳолӣ паҳн гардад. Як видео ва ё сабте, ки ба эътиқоди динии мардум нохун намезанаду баръакс фоидааш дар ҷомеа ба навъе мерасад, хуб аст, ки барои дигарон ба иштирок гузорем. Аммо на ин ҷумла хурофотҳое, ки инак чандин солҳо боз дар телефонҳои мардум давр мезананду давр. Магар ҷои афсӯс нест, ки дар чунин як замоне чунин паёмакҳои бемантиқу аз маънӣ дур дар эътиқоду бовари мардум хутур кунад? Оё хоби кадом шайхи араб зарар ба зиндагии мо расонда метавонад? Албатта не. Ва натанҳо не, балки комилан бемантиқист, вақте гумон мекунем, ки ҳазф кардану ба дигарон паҳн накардани он зиндагии моро аз хушиҳо орӣ месозад. Чун дар паёмакҳо чандин солҳо боз паҳн мешавад: “Шайхи Аҳмад аз Арабистон дар хоби худ паёмбарро дид ва ба ӯ гуфт ин паёмро ба тамоми мусалмонони дунё паҳн кун. Касе инро нодида гирад, аз ӯ рӯ мегардонам.” Ё қабл аз моҳи мубораки Рамазон ҳар сол ин паёмак паҳн мешавад: “Расулуллоҳ с.а.с гуфтааст: Касе хабари моҳи Рамазонро ба дигарон башорат диҳад, оташи дӯзах бар ӯ ҳаром аст.” Дар куҷои ҳамин паёмакҳо мантиқ ёфт мешавад? Магар сохтаву бофта будани онҳо чун рӯз равшан нест?
Абдулвоҳид Ҳомидов, омӯз-гори калони Донишкадаи исломии Тоҷикистон ба номи Имоми Аъзам мегӯяд, он нафароне, ки чунин паёмакҳоро паҳн мекунанд, дар ислом фитнагар ном бурда мешаванд. “Ин афрод мехоҳанд дар роҳи ислом ва мусалмонон фитна барангезонанд. Дар асл маълум аст, ки ин гуна навиштаҷотҳо танҳо хурофот ҳастанду бас. Бадбахтона, ба ин паёмакҳо боз онҳое эътиқоду бовар мекунанд, ки хурофотиянд. Аз даҳони капири маҳалла агар як ҳарфро шунид, бе он ки андешад, он аз китобе бар наомадааст, танҳо ҳарфест беасос, онро миёни мардум паҳн мекунад,”-мегӯяд ӯ.
Албатта, касе дақиқ гуфта наметавонад, ки эҷоди ин хурофотҳо аз ҷониби кист. Вале возеҳ аст, ки пушти ҳар яки он бозӣ ба эҳсосу эътиқоди мардум меистад. Маҳмудшоҳ Кабиров, равоншиноси тоҷик мегӯяд ман низ борҳо шоҳиди гардиши ғайрихоҳишии ин паёмакҳо шудаам ва ҳарчанд дар оила фаҳмонам ҳам, онро боз ҳам паҳн мекунанд. Ӯ тарафҳои мусбат ва манфии ин паёмҳоро чунин шарҳ дод: “Масалан, оилаи ман ҳам ҳамин намуди паёмакҳоро тез- тез ба худи ман мефиристод ва аз мундариҷаи тарсонандаи он шикоят мекард. Ин паёмакҳо ҳам тарафҳои мусбат ва ҳам тарафҳои манфӣ доранд. Тарафи мусбаташ он аст, ки ба ширкат даромад аст ва барои фиристонандаи паёмак эҳсоси хайркунӣ медиҳад, яъне чизеро фиристод, ки касеро ба кори неку хуб водор месозад ва пас бало ё ягон воқеаи нохуш ӯро пушти сар мешавад ё гуноҳҳояш кам мешаванд. Тарафҳои манфии он ин аст, ки агар нафиристод, эхсоси гунаҳкорӣ медиҳад, тарсро бедор мекунад ва дар пеши шахсиятҳои муқаддас худро муттаҳам мепиндорад. Кӣ ин корро мекунад: - касоне, ки хурофотпарастанд, талқинияти баланд доранд (зудбовар), виҷдонашон азоб медиҳад, эҳсосоти гунаҳкорӣ доранд, тарсу ва камсаводанд”.
Абдулвоҳид Ҳомидов, омӯз-гори калони Донишкадаи исломии Тоҷикистон ба номи Имоми Аъзам мегӯяд, аслан барои мо ҳам маълум нест, ки ин паёмакҳо аз ҷониби кӣ паҳн мешаванд, вале ҳатман барои фоидаҳои пулӣ паҳн мегарданд. “Чунин хабарҳоро аниқ гуфта наметавонам, ки кадом гурӯҳ паҳн мекунад, аммо як чизро мехоҳам бигӯям, ки бархе аз гурӯҳҳои манфиатдор барои пиёда кардани ҳадафҳои худ ин гуна хабарҳоро паҳн мекунанд ва маблағ ба даст меоранд. Дигар ин ки чунин хабарҳоро баъзеҳо ва баъзе кумитаҳои махсуси давлатҳо барои санҷиши дониши исломии мо равон месозанд, яъне мехоҳанд бо чунин роҳ бифаҳманд, ки ҷавонони мо то кадом андоза саводи динию дунявӣ доранд”,-таъкид мекунад ӯ.
Албатта, ин ки паҳни чунин паёмакҳо кори кадом нафарон ва кумитаҳои беруна аст, танҳо гумону шубҳа мебошад. Вале ақли расо, дониши баланд ва фаҳмиши дуруст ин содагуфторҳои мардумфиребро бояд таҷзия кунад. Замонест, ки ҳамагон чунин паёмакҳоро ба пуррагӣ ҳазф созанду дар паҳни он ҳатто шарм кунанд. Чун ба гумони ғолиб ба дигарон расонидани он эҳсоси гуноҳу камбахтӣ кардан аз ҳазфашон, нуқтаи охирини камсаводӣ ё ҷоҳилият аст. Абдулвоҳид Ҳомидов мегӯяд, барои бовар накардани чунин хабарҳои бардурӯғ, ки гӯё мо хушбахт ё бадбахт мешавем, бояд корҳои фаҳмондадиҳӣ гузаронем. Мардум бояд дарк намоянд, ки сарчашмаи боэътимод барои дарёфт кардани хоҳ илми динӣ, хоҳ дунявӣ танҳо китоб асту халос. Танҳо бо мутолиаи китобҳои муфид метавон ин гуна паёмҳои дурӯғу фиребзоро аз миёни ҷомеа нест кард. Маҳмудшоҳ Кабиров бошад, пешниҳод мекунад, ки: “Ягона доруи ин маълумот аст. Талқини ин паёмакҳо дар баъзеҳо мегузарад, вале нафароне ҳастанд, ки намегузарад. Ҳар ки ҷаҳонбинии воқеӣ, худшиносӣ, нуқтаи назари дуруст, маълумотнокии илмӣ, дуруст дарккунии бандубастҳои олами ҳастӣ, қонуниятҳои сохтори иҷтимоӣ ва ояндабинии неку дурбинона дошта бошад, ба ин талқинҳои тарсонанда дода намешавад”.
Худованд дар Қуръони Карим дар сураи “Аъроф” ояи 188 ба паёмбар Муҳаммад (с.а.с) мегӯяд: “Бигӯ: “Ман молики нафъу зиёни худ нестам. Ғайри он чӣ Худо бихоҳад. Ва агар илми ғайб медонистам, ба хайри худ хеле меафзудам ва ҳеҷ шарре ба ман намерасид. Ман касе ҷуз бимдиҳанда ва муждадиҳандае барои мӯъминон нестам”. Акнун тасаввур кунед, вақте паёмбар аз дасташ чизе намеояду дар нафъу зарари мо ҳеҷ таъсире расонида наметавонад, пас чӣ расад ба касони дигар. Биноан, мо бояд донем ин ҳама хурофот асту ҳеҷ кадоми мо масъул нестем, ки ба хоби шайх Аҳмад, ба суханони кӯдаке аз гаҳвора, ба тори мӯе аз байни Қуръон, ба башорат додани моҳи Рамазон, ба таваллуди Расулуллоҳ ва паёмади хушбахтӣ аз он ва ҳозорон чунин бемантиқиҳо бовар кунем.
Хабарҳои дигар
Рӯзнома
Эзоҳи худро нависед