Дурӣ аз он сабаби баракат мегардад!

Як махсусияти ҷомеаи мо ин аст, ки ҳар чизи нав ё бо тамасхур қабул карда мешавад ё бо эътироз. Масалан, ба мо, ки одат кардаем мусофиркашро ҳар ҷое рост омад, интизор ва савор шавем, агар гӯянд: “Шаҳрвандони муҳтарам, минбаъд нақлиётро танҳо дар истгоҳ интизор шавед”, намефорад. Бо норизоӣ мегӯем: “Ку ҳавсала, ки боз 50-100 қадам тай карда то истгоҳ равем?!” Ё агар касеро бинем, ки дар масъалаи истифодаи маблағ боэҳтиёт муносибат карда, кӯшиш дорад ба исроф роҳ надиҳад, мегӯемаш: “Хеле одами хасису “мурда” будааст!” Ҳол он ки ба исроф роҳ надодан маънони “мурда” буданро надорад...

“Сарфа кардан”, “танзим намудан”, “самаранок истифода бурдан” ё ба қавли умум “эконом кардан” аз амалҳоеанд, ки ҳарчанд дар натиҷа хубанд, вале бештари вақт соҳиби ин амалҳо ба истеҳзои дигарон рӯ ба рӯ мешаванд. Аксари мо аз тангдастӣ, камии маош ва ба рӯзгорамон нокифоя будани он шикоят мекунем, аммо дар баробари ин ончунон сермасрафу серхароҷотем, ки зарурати аввалияамон бо зарурати ғайриаввалия даромехтааст. Яъне сарриштаи истифодаи дуруст ва танзимро аз даст дода, боз шиква аз бенавоӣ мекунем. Ин дар ҳолест ки қаноат беҳтарин хислат аст ва ҳар ки аз он баҳравар аст, не миннат мекашад, не ранҷурӣ мебинад.
Дар ин боб устоди адаб Саъдӣ бисёр зебо ҳикояте дорад:
Ҳотами Тойро гуфтанд:

- Аз худ бузургҳимматтар дар ҷаҳон дидаӣ ё шунидаӣ?
Гуфт:

- Бале. Рӯзе чиҳил уштур қурбонӣ карда будам умарои арабро. Пас ба гӯшаи саҳрое ба ҳоҷате берун рафта будам. Хорканеро дидам пушта фароҳам оварда.
Гуфтамаш:

- Бар меҳмонии Ҳотам чаро наравӣ, ки халқе бар суфраи ӯ гирд омадаанд?
Гуфт:

Ҳар кӣ нон аз амали хеш хӯрад.
Миннат аз Ҳотами Тойӣ набарад.

Ман ӯро ба ҳиммату ҷавонмардӣ аз худ бартар дидам...

Бешубҳа, дар ҳама давру замон, хоса дар шароити ҳозира, ки дар ҷаҳон зуд-зуд буҳронҳои сохтаи иқтисодӣ ба миён оварда мешаванд, сарфакор будан бамаврид ва фоидаовар аст. Алалхусус барои як ҷавон, ки нав донишгоҳро хатм карда, мутахассис мешавад ва ба муассисае ба кор медарояд, сарфакорӣ хеле дархур аст. Зеро дар зинаҳои минбаъдаи ҳаёташ ба мисли оила ба ҳараҷу мараҷ ва бенавоӣ рӯ ба рӯ намешавад. Ҳар қадар ба сарфакорӣ барвақт шуруъ кунем, ҳамон андоза беҳтар аст. Зеро пеши зарарро ҳар қадар барвақттар бигирем, ҳамон қадар ба фоидаи мост. Зимнан, дар ҷомеаи мо исрофкорӣ ва бенизом амал кардан замоне хеле авҷ гирифта буд, ки Ҳукумати кишвар зарур донист, Қонун “Дар бораи танзими анъана ва ҷашну маросим”-ро қабул намояд. Қонуни мазкур бисёр ба маврид буд ва ҳоло ҳам аҳамияташ гум нашудааст. Агар ба табиати қонун ва ба мақсади қабули он нигоҳ кунем, мебинем, ки маҳз замоне рӯи кор омад, ки ҷомеа ба исрофи беҳад роҳ медод, хурофотпарастӣ ривоҷ ёфта буд...

Дар Қуръони муъҷизулбаён ҳам ба инсонҳо таъкид шудааст, ки: “Бихӯред ва бинӯшед, вале исроф накунед!”

“Ба исроф роҳ надеҳ” ё “қаноатпеша бош” гуфтан маънои онро надорад, ки кор накун, соҳиби сарват нашав, не. Балки ҳарчи мехоҳӣ соҳиб шав, вале истифодаашро танзим намо, чаро ки аз истифодаи ноҷо ва бемаврид бебаракатӣ сар мезанад.

Худованд ҳам бар ивази неъматҳояш аз инсонҳо танҳо шукр мехоҳад. Исроф бошад, хилофи шукр аст ва ба таври ҳасратовар хор доштани неъмат мебошад. Ҳол он ки иқтисод ё сарфакорӣ ҳамзамон эҳтиром нисбат ба неъмат, сабаби баракат, мадори сиҳат дар бадан ва наҷот аз гадоии модию маънавист. Исроф бошад, азбаски аз ин ҳикматҳо маҳрум аст, натиҷаҳои ваҳмоваре дар пай дорад.

Пас, барои насли ҷавон ҳар қадар, ки иффату ҳаё доштан зарурати зиндагист, сарфакору дар муқовимат будан бо исроф низ муҳим аст. Чаро ки бо сарфакорӣ кас аз муҳтоҷиву тангдастӣ дур мегардад. Аз муҳтоҷӣ дур гаштан худ ба навъе мояи хушҳолист. Пас, ба хотири хушҳол будан намесазад, ки аз исроф даст кашем?

Зимнан, исроф на танҳо марбут ба мол аст, балки истифодаи ноҷои ҳама чиз исроф дониста мешавад. Барои як ҷавон қиматтарин ганҷ ҷавонист, ки дар сурати истифодаи нодуруст ва танзим нашудан исроф мешавад. Ҷавонӣ, ки исроф шуд, яъне бефоида сипарӣ шуд, ба ҳеҷ қимате наметавон онро пас гардонд. Баракси ин амалҳои шоистае, ки инсон дар айёми ҷавониаш анҷом медиҳад, самарашро дар вақташ набинад ҳам, дар пиронсолӣ ҳатман хоҳад дид. Масалан, агар илм андӯхт, аз дониш ба маънои томаш бархӯрдор гашт, метавонад дами пирӣ осуда бошад. Зеро андӯхтаҳояш ба дардаш мехуранд.

Истифодаи ноҷои вақт ҳам бадтарини исроф ҳисобида мешавад. Ҷавонон бояд инро ҳамеша дар мадди назар дошта бошанд. Ё саломатии мо низ ганҷи нодирест, ки танҳо ба қадраш замони аз даст рафтан мерасем. Пас, вақти бо мо будани саломатӣ бояд онро ҳам исроф накунем. Яъне барои ҳифзаш ба варзиш ё обутоби бадан машғул шавем.

Ниҳояти сухан, аз кадом паҳлуе, ки нигоҳ накунем, дур шудан аз исроф мояи сиҳатӣ, муваффақияту комёбӣ ва баракат аст. Пас, барои бенасиб нашудан аз баракат бояд бо исроф дар ҷанг бошем!

Башир УСМОН, “ҶТ”