ҶОМЕА
Сешанбе 30 Апрел 2024 09:43
мушкилоти занон надоштани касб аст
“Мо ифтихор мекунем, ки модари тоҷик дар тӯли тамоми таърих тарбиятгари фарзандони нобиғаву хирадманд, солеҳу поктинат, бофазлу соҳибмаърифат, ватандӯсту ватанпарвар ва ҳунарманду созанда будааст ва ин рисолати муқаддаси худро имрӯз низ бо иффату шараф идома мебахшад.”
Эмомалӣ Раҳмон
Муҳоҷират амали маҷбурии инсон аст. Муҳоҷират нишони тиҳидастии инсон аст. Муҳоҷират ифшои рӯзи сахти инсон назди ёру дӯстон аст. Муҳоҷират шоҳиди гардани каҷи инсон назди дари касу нокас аст... Ва илло магар имкон дорад, ки як нафар аз рӯзи хушу зиндагии бофароғат гом сӯи муҳоҷират бардорад? Магар имкон дорад, ки як нафар дур аз ватан бо бӯи ватан зор зиндагӣ кунад? Магар имкон дорад, ки ҳарифе бо пасттарин хӯ ба як нафари обрӯманд дар мулки ғариб муносибат кунаду ӯ аз рӯи ниёзмандӣ гардани каҷи худро рост накунад? Магар имкон дорад, ки як нафар гуларӯси худро баъди аз таги чодар берун кардан, аз хона берун шаваду солу солҳо бо ҳасрати рӯзҳои ширин зиндагӣ кунад? Магар имкон дорад, ки як нафар кӯдаки навзоди худро дар гаҳвора танҳо монаду роҳ сӯи дуриҳо гирад? Магар имкон дорад, ки як нафар чӣ тавр калон шудани тифлашро танҳо хобу хаёл донад? Магар имкон дорад, ки падаре ё модаре боиси муҳоҷират шуда, фарзандашро нашиносад? Магар имкон дорад, ки нафаре нолаи марги волидонашро аз ҳазорҳо километр дур кунад...? Ба ҳамин монанд садҳову ҳазорҳо саволҳост, ки буғзро дар гулӯи мо дармеорад. Ва баъдан дар ҷавобаш дар мемонему дарк мекунем, ки чора ҷуз муҳоҷират нест. Гулӯи аз буғз пури худро хомӯшона бо ашки ҳасрат холӣ мекунем ва тан ба сарнавишт медиҳем...
Муҳоҷират хоси як давлат нест. Ин тавр намешавад, ки андеша кунем: “маҳз Тоҷикистон аст, ки муҳоҷират дораду қисме аз аҳолиаш аз роҳи муҳоҷират қути лоямути худро пайдо мекунад”. Ин раванди ҳама кишварҳост. Ва бояд гуфт, ки бе муҳоҷират ҳеҷ як кишваре наметавонад, ки фаъолияти давлатдории худро пеш барад. Давлатҳо худ муҳоҷир қабул мекунанд ё ба муҳоҷират равон мекунанд. Аммо...
Дар ин миён ба чӣ навъ ба хотири кадом амалу фаъолиятҳо муҳоҷир шудани занҳо мавзӯи дигар аст. Бахусус дар ҷомеаи суннатии мо ки мақоми зан ба дараҷаи аъло бардошта шудааст, ин масъала диққати махсусро талаб мекунад. Аз бузургию шаҳомати зан Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти кишвар муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар аксари мулоқотҳояшон ёд мекунанд. Аз ҷумла Пешвои миллат фармудаанд: “Мо ба азму ирода ва масъулиятшиносии занон ҳамчун неруи бузурги ҷомеа эътимоди комил дорем”. Ё дар ҷои дигар мегӯянд: “Зан-модар ба мисли баҳори пурнакҳату муаттар таҷассумгари фардои обод буда, бо нияту орзуҳои нек фарзанди худро ба камол мерасонад ва ӯро дар роҳи хизмат ба халқу Ватан ҳидоятгару насиҳатгар мебошад”.
Имрӯз аз Тоҷикистон кам нестанд занҳое, ки барои беҳ намудани зиндагии худ роҳи муҳоҷиратро пеш гирифтаанд. Сабабҳои муҳоҷир шудани занҳои тоҷик гуногун аст. Асосан надоштани касбу ҳунар, ҷудо шудан аз шавҳар ва монанди инҳо занҳои моро водор месозад, ки рӯ ба муҳоҷират, хосатан ба давлати Русия оранд. Муҳайё Каримова, сокини ноҳияи Ёвон сабаби ба муҳоҷирати меҳнатӣ рафтанашро чунин шарҳ дод: “Баъди оне, ки аз шавҳарам ҷудо шуда ба хонаи падарам баргаштам, худро хеле бегона эҳсос кардам. Муносибати ҳамсарони бародаронам низ бо ман хуб набуд. Ин маҷбурам сохт, то барои пайдо кардани кор ва бо мақсади сохтани манзили истиқоматӣ ба Русия сафар кунам. Баъди ҷустуҷуҳои зиёд маро чун савдогар дар як бозори шаҳри Маскав ба кор қабул карданд. Аммо бо пеш омадани мушкилиҳои зиёд ин корро тарк карда, ба як нуқтаи хӯрокҳои тезтайёр ба кор даромадам. Тӯли чанд сол он ҷо кор кардам. Дар ҳамин шаҳр бо як ҳамватани худ ошно шуда, бо ӯ хонадор шудам. Ҳоло соҳиби хонаи обод ва фарзандони солеҳам. Аммо бояд гӯям, ки азобу машаққатҳои зиёди ғарибиро пушти сар кардам. Борҳо бе ҷойи истиқомат ва маблағ монда, ҳатто ба аҳли оила низ аз аҳволам хабар дода наметавонистам”. Гулрухсор Шарифова, сокини ноҳияи Файзободро мушкилие ҳамсон ба ин муҳоҷир кардааст. Ӯ мегӯяд: “Шавҳарам ба Русия барои кор кардан рафту бе ному нишон гашт ва аз худ дарак надод. Бо се фарзанди хурдсоли худ дигар дар хонаи хушдоман ҷой намеёфтем. Ҳарчанд, ки падарам моро дар хонааш ҷой дод, аммо боз ҳам бояд аз пайи кор кардану хӯронидани фарзандони худ мешудам. Бо маслиҳати як дӯстам ба шаҳри Маскав барои кор кардан рафтам. Аз сабаби он ки забони русиро хуб намедонистам, маро танҳо дар корҳои хурд, ки маошаш ночиз буд, мегузоштанд. Аммо кӯшиш карда забони русиро аз худ кардаму ба як маркази савдо чун фурӯшандаи либосҳои занона ба кор даромадам. Барои он ки фарзандонам аз чизе танқисӣ накашанд, маҷбур шудам дуриашонро таҳаммул карда, чанд сол он ҷо бошам. Бо вуҷуди он ки зиёд мехостам фарзандонам маълумоти олӣ гиранд, аммо аз надоштани чунин имконият маҷбур шудам, то духтари калониамро баъди хатми мактаби миёна зуд ба шавҳар диҳам. Писарамро, ки соли гузашта мактабро хатм кард, ҳамроҳи худ ба кор гузоштам ва духтари хурдиамро аз сабаби надоштани ҷойи истиқомат номзад кардам”.
Чуноне аз андешаҳои ду зане, ки муҳоҷиратро таҷриба карданд, маълум гардид, ранҷу машаққати онҳо маҳз аз он сар задааст, ки онҳо касбу ҳунари муайян барои худ надоранд. Агар онҳо соҳиби касбу ҳунар мебуданд, бо вуҷуди пош хӯрдани оилаҳояшон ё дигар мушкилиҳо метавонистанд, нони худро дар кишвар низ пайдо кунанд.
Хушбахтона, сол аз сол муҳоҷирати занҳо рӯ ба камшавӣ оварда истодааст. Ин гуфтаро омори расмии Кумитаи кор бо занон ва оилаи назди Ҳукумати кишвар низ тасдиқ мекунад. Тибқи омории расмии кумита шумораи занҳои муҳоҷир соли 2017 агар 68036 нафарро ташкил дода бошад, пас ин рақам дар соли 2018 ба 64512 нафар расидааст. Яъне, дар тӯли як сол сафи муҳоҷирон аз ҳисоби занҳо 3524 нафар кам гардид.
Ба гуфтаи Мамадалиева Сабоҳат, мудири бахши иттилооти Кумитаи кор бо занон ва оилаи назди Ҳукумати кишвар, Кумитаи кор бо занон ва оила барои дастгирии муҳоҷирзаноне, ки аз муҳоҷирати меҳнатӣ бармегарданд, корҳои зиёди фаҳмондадиҳӣ, тарғиботию ташвиқотиро анҷом медиҳад. Занону бонувоне, ки ба унвонии кумита ҷиҳати дарёфти ҷои кор муроҷит менамоянд, кумита дар ҳамкорӣ бо Вазорати меҳнат, муҳоҷират ва шуғли аҳолӣ ба онҳо мақоми бекорӣ дода, онҳоро бо ҷои кори доимӣ ва мавсимӣ таъмин менамояд:
“Аз соли 2006-ум то инҷониб Грантҳои Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ба маблағи 2 млн. сомонӣ барои рушди фаъолияти соҳибкории занону бонувон, аз ҷумла занони муҳоҷир пешбинӣ шудааст. Кумитаи кор бо занон ва оила занонеро, ки аз муҳоҷират баргаштаанду бекор мондаанд, бо грантҳои Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон таъмин менамояд. Инчунин, аз ҷониби кумита барои касбомӯзӣ ва ба шуғли доимӣ фаро гирифтани занони муҳоҷир 7 сехи дӯзандагӣ дар вилояти Хатлон ва ду сехи калони дӯзандагӣ дар шаҳри Душанбе мавриди баҳрабардорӣ қарор дода шудаанд. Аз ҳисоби занҳои муҳоҷир соли 2018 дар сехҳои мазкур зиёда аз 250 нафар ба кори доимӣ ва 486 нафар барои омӯхтани касбҳо ҷалб шуданд,”-гуфт Мамадалиева Сабоҳат.
Ба гуфтаи мусоҳиби мо дар аксари мавридҳо худи занҳои муҳоҷир корашонро душвор мекунанду барои беҳрӯзии худ ба кумита ва ё ниҳодҳои дахлдор муроҷиат намекунанд. Ҳамчунин, қисме аз онҳо бо вуҷуди тарғиботи ҳамешагӣ аз ҷониби Кумитаи кор бо занон ва оила ҳануз огоҳ нестанд, ки ба куҷо муроҷиат кунанд.
Метавон гуфт, ки дар ҳар шакл чӣ гуна сохтани зиндагӣ аз худи шахс вобастагии калон дорад. Аксари он занҳое, ки ба муҳоҷират мераванд, аз надоштани касб ва шуғл аст. Беҳунарӣ онҳоро маҷбуд мекунад, ки даст ба корҳои вазнини ҷисмонӣ зананду ба ҳама гуна фаъолияти музднок розӣ шаванд. Агар онҳо соҳибкасбу соҳибҳунар бошанд, ҳамеша метавонанд, ки зиндагии хушу бофароғат дошта бошанд.
Хуршед МАВЛОНОВ, “ҶТ”
Сайёра ШУКУРЗОДА,
волонтёри “ҶТ”
“Мо ифтихор мекунем, ки модари тоҷик дар тӯли тамоми таърих тарбиятгари фарзандони нобиғаву хирадманд, солеҳу поктинат, бофазлу соҳибмаърифат, ватандӯсту ватанпарвар ва ҳунарманду созанда будааст ва ин рисолати муқаддаси худро имрӯз низ бо иффату шараф идома мебахшад.”
Эмомалӣ Раҳмон
Муҳоҷират амали маҷбурии инсон аст. Муҳоҷират нишони тиҳидастии инсон аст. Муҳоҷират ифшои рӯзи сахти инсон назди ёру дӯстон аст. Муҳоҷират шоҳиди гардани каҷи инсон назди дари касу нокас аст... Ва илло магар имкон дорад, ки як нафар аз рӯзи хушу зиндагии бофароғат гом сӯи муҳоҷират бардорад? Магар имкон дорад, ки як нафар дур аз ватан бо бӯи ватан зор зиндагӣ кунад? Магар имкон дорад, ки ҳарифе бо пасттарин хӯ ба як нафари обрӯманд дар мулки ғариб муносибат кунаду ӯ аз рӯи ниёзмандӣ гардани каҷи худро рост накунад? Магар имкон дорад, ки як нафар гуларӯси худро баъди аз таги чодар берун кардан, аз хона берун шаваду солу солҳо бо ҳасрати рӯзҳои ширин зиндагӣ кунад? Магар имкон дорад, ки як нафар кӯдаки навзоди худро дар гаҳвора танҳо монаду роҳ сӯи дуриҳо гирад? Магар имкон дорад, ки як нафар чӣ тавр калон шудани тифлашро танҳо хобу хаёл донад? Магар имкон дорад, ки падаре ё модаре боиси муҳоҷират шуда, фарзандашро нашиносад? Магар имкон дорад, ки нафаре нолаи марги волидонашро аз ҳазорҳо километр дур кунад...? Ба ҳамин монанд садҳову ҳазорҳо саволҳост, ки буғзро дар гулӯи мо дармеорад. Ва баъдан дар ҷавобаш дар мемонему дарк мекунем, ки чора ҷуз муҳоҷират нест. Гулӯи аз буғз пури худро хомӯшона бо ашки ҳасрат холӣ мекунем ва тан ба сарнавишт медиҳем...
Муҳоҷират хоси як давлат нест. Ин тавр намешавад, ки андеша кунем: “маҳз Тоҷикистон аст, ки муҳоҷират дораду қисме аз аҳолиаш аз роҳи муҳоҷират қути лоямути худро пайдо мекунад”. Ин раванди ҳама кишварҳост. Ва бояд гуфт, ки бе муҳоҷират ҳеҷ як кишваре наметавонад, ки фаъолияти давлатдории худро пеш барад. Давлатҳо худ муҳоҷир қабул мекунанд ё ба муҳоҷират равон мекунанд. Аммо...
Дар ин миён ба чӣ навъ ба хотири кадом амалу фаъолиятҳо муҳоҷир шудани занҳо мавзӯи дигар аст. Бахусус дар ҷомеаи суннатии мо ки мақоми зан ба дараҷаи аъло бардошта шудааст, ин масъала диққати махсусро талаб мекунад. Аз бузургию шаҳомати зан Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти кишвар муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар аксари мулоқотҳояшон ёд мекунанд. Аз ҷумла Пешвои миллат фармудаанд: “Мо ба азму ирода ва масъулиятшиносии занон ҳамчун неруи бузурги ҷомеа эътимоди комил дорем”. Ё дар ҷои дигар мегӯянд: “Зан-модар ба мисли баҳори пурнакҳату муаттар таҷассумгари фардои обод буда, бо нияту орзуҳои нек фарзанди худро ба камол мерасонад ва ӯро дар роҳи хизмат ба халқу Ватан ҳидоятгару насиҳатгар мебошад”.
Имрӯз аз Тоҷикистон кам нестанд занҳое, ки барои беҳ намудани зиндагии худ роҳи муҳоҷиратро пеш гирифтаанд. Сабабҳои муҳоҷир шудани занҳои тоҷик гуногун аст. Асосан надоштани касбу ҳунар, ҷудо шудан аз шавҳар ва монанди инҳо занҳои моро водор месозад, ки рӯ ба муҳоҷират, хосатан ба давлати Русия оранд. Муҳайё Каримова, сокини ноҳияи Ёвон сабаби ба муҳоҷирати меҳнатӣ рафтанашро чунин шарҳ дод: “Баъди оне, ки аз шавҳарам ҷудо шуда ба хонаи падарам баргаштам, худро хеле бегона эҳсос кардам. Муносибати ҳамсарони бародаронам низ бо ман хуб набуд. Ин маҷбурам сохт, то барои пайдо кардани кор ва бо мақсади сохтани манзили истиқоматӣ ба Русия сафар кунам. Баъди ҷустуҷуҳои зиёд маро чун савдогар дар як бозори шаҳри Маскав ба кор қабул карданд. Аммо бо пеш омадани мушкилиҳои зиёд ин корро тарк карда, ба як нуқтаи хӯрокҳои тезтайёр ба кор даромадам. Тӯли чанд сол он ҷо кор кардам. Дар ҳамин шаҳр бо як ҳамватани худ ошно шуда, бо ӯ хонадор шудам. Ҳоло соҳиби хонаи обод ва фарзандони солеҳам. Аммо бояд гӯям, ки азобу машаққатҳои зиёди ғарибиро пушти сар кардам. Борҳо бе ҷойи истиқомат ва маблағ монда, ҳатто ба аҳли оила низ аз аҳволам хабар дода наметавонистам”. Гулрухсор Шарифова, сокини ноҳияи Файзободро мушкилие ҳамсон ба ин муҳоҷир кардааст. Ӯ мегӯяд: “Шавҳарам ба Русия барои кор кардан рафту бе ному нишон гашт ва аз худ дарак надод. Бо се фарзанди хурдсоли худ дигар дар хонаи хушдоман ҷой намеёфтем. Ҳарчанд, ки падарам моро дар хонааш ҷой дод, аммо боз ҳам бояд аз пайи кор кардану хӯронидани фарзандони худ мешудам. Бо маслиҳати як дӯстам ба шаҳри Маскав барои кор кардан рафтам. Аз сабаби он ки забони русиро хуб намедонистам, маро танҳо дар корҳои хурд, ки маошаш ночиз буд, мегузоштанд. Аммо кӯшиш карда забони русиро аз худ кардаму ба як маркази савдо чун фурӯшандаи либосҳои занона ба кор даромадам. Барои он ки фарзандонам аз чизе танқисӣ накашанд, маҷбур шудам дуриашонро таҳаммул карда, чанд сол он ҷо бошам. Бо вуҷуди он ки зиёд мехостам фарзандонам маълумоти олӣ гиранд, аммо аз надоштани чунин имконият маҷбур шудам, то духтари калониамро баъди хатми мактаби миёна зуд ба шавҳар диҳам. Писарамро, ки соли гузашта мактабро хатм кард, ҳамроҳи худ ба кор гузоштам ва духтари хурдиамро аз сабаби надоштани ҷойи истиқомат номзад кардам”.
Чуноне аз андешаҳои ду зане, ки муҳоҷиратро таҷриба карданд, маълум гардид, ранҷу машаққати онҳо маҳз аз он сар задааст, ки онҳо касбу ҳунари муайян барои худ надоранд. Агар онҳо соҳиби касбу ҳунар мебуданд, бо вуҷуди пош хӯрдани оилаҳояшон ё дигар мушкилиҳо метавонистанд, нони худро дар кишвар низ пайдо кунанд.
Хушбахтона, сол аз сол муҳоҷирати занҳо рӯ ба камшавӣ оварда истодааст. Ин гуфтаро омори расмии Кумитаи кор бо занон ва оилаи назди Ҳукумати кишвар низ тасдиқ мекунад. Тибқи омории расмии кумита шумораи занҳои муҳоҷир соли 2017 агар 68036 нафарро ташкил дода бошад, пас ин рақам дар соли 2018 ба 64512 нафар расидааст. Яъне, дар тӯли як сол сафи муҳоҷирон аз ҳисоби занҳо 3524 нафар кам гардид.
Ба гуфтаи Мамадалиева Сабоҳат, мудири бахши иттилооти Кумитаи кор бо занон ва оилаи назди Ҳукумати кишвар, Кумитаи кор бо занон ва оила барои дастгирии муҳоҷирзаноне, ки аз муҳоҷирати меҳнатӣ бармегарданд, корҳои зиёди фаҳмондадиҳӣ, тарғиботию ташвиқотиро анҷом медиҳад. Занону бонувоне, ки ба унвонии кумита ҷиҳати дарёфти ҷои кор муроҷит менамоянд, кумита дар ҳамкорӣ бо Вазорати меҳнат, муҳоҷират ва шуғли аҳолӣ ба онҳо мақоми бекорӣ дода, онҳоро бо ҷои кори доимӣ ва мавсимӣ таъмин менамояд:
“Аз соли 2006-ум то инҷониб Грантҳои Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ба маблағи 2 млн. сомонӣ барои рушди фаъолияти соҳибкории занону бонувон, аз ҷумла занони муҳоҷир пешбинӣ шудааст. Кумитаи кор бо занон ва оила занонеро, ки аз муҳоҷират баргаштаанду бекор мондаанд, бо грантҳои Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон таъмин менамояд. Инчунин, аз ҷониби кумита барои касбомӯзӣ ва ба шуғли доимӣ фаро гирифтани занони муҳоҷир 7 сехи дӯзандагӣ дар вилояти Хатлон ва ду сехи калони дӯзандагӣ дар шаҳри Душанбе мавриди баҳрабардорӣ қарор дода шудаанд. Аз ҳисоби занҳои муҳоҷир соли 2018 дар сехҳои мазкур зиёда аз 250 нафар ба кори доимӣ ва 486 нафар барои омӯхтани касбҳо ҷалб шуданд,”-гуфт Мамадалиева Сабоҳат.
Ба гуфтаи мусоҳиби мо дар аксари мавридҳо худи занҳои муҳоҷир корашонро душвор мекунанду барои беҳрӯзии худ ба кумита ва ё ниҳодҳои дахлдор муроҷиат намекунанд. Ҳамчунин, қисме аз онҳо бо вуҷуди тарғиботи ҳамешагӣ аз ҷониби Кумитаи кор бо занон ва оила ҳануз огоҳ нестанд, ки ба куҷо муроҷиат кунанд.
Метавон гуфт, ки дар ҳар шакл чӣ гуна сохтани зиндагӣ аз худи шахс вобастагии калон дорад. Аксари он занҳое, ки ба муҳоҷират мераванд, аз надоштани касб ва шуғл аст. Беҳунарӣ онҳоро маҷбуд мекунад, ки даст ба корҳои вазнини ҷисмонӣ зананду ба ҳама гуна фаъолияти музднок розӣ шаванд. Агар онҳо соҳибкасбу соҳибҳунар бошанд, ҳамеша метавонанд, ки зиндагии хушу бофароғат дошта бошанд.
Хуршед МАВЛОНОВ, “ҶТ”
Сайёра ШУКУРЗОДА,
волонтёри “ҶТ”
Хабарҳои дигар
Рӯзнома
Эзоҳи худро нависед