Айни замон наздик ба як миллиард аҳолии сайёра ба оби тоза дастрасӣ надоранд ва масъулияти таъмини об барои ниёзҳои маишӣ асосан ба уҳдаи занону кӯдакон буда, вақти зиёди онҳоро талаф мекунад.

Таъмини қисмати зиёди аҳолии ҷаҳон бо оби тоза ниёз ба минтақаҳои кӯҳӣ дорад. Чунончи, 50 миллион аҳолии Осиёи Марказӣ аз файзи пиряхҳои кӯҳҳои Помиру Тён-Шон бархӯрдоранд. Вале дар баробари омилҳои табиӣ, истифодаи ғайримақсаднок ва сарфаи беҳудаи об боиси камшавии ҳаҷми захираҳои ин неъмати бебаҳо гардида, эҳтимоли эҷоди хатарҳоро ба бор меорад. Аз ҷумла, бар асари муносибати нодуруст ба табиат ва манбаъҳои об аз меъёр бештар об шудани пиряхҳо ба вуҷуд омадааст, ки дар сурати пешгирӣ нашудани он хавфи обхезӣ ва дигар офатҳои маргборро дар пай хоҳад дошт.  Бинобар ин, Пешвои миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бо дарки ин мушкилии сайёра борҳо диққати ҷаҳониёнро ба ин масъала ҷалб намудаанд.

Созмони Милали Муттаҳид алҳол ягона созмони бузурги байналмилалист, ки дар ҳалли ин проблема саҳми назаррас дошта метавонад. Хушбахтона, чанде аз қатъномаҳои Маҷмаи умумии СММ марбут ба об аз рӯи пешниҳодҳои ҷониби Тоҷикистон қабул шудаанд.

Ба андешаи коршиносон, талошҳои Президенти мамлкати мо вобаста ба масоили об, ҳифзу нигаҳдошти захираҳои обӣ, сатҳи некуаҳволии инсониятро кафолат дода, оқибатҳои фалокатборро ҷилавгирӣ менамояд. Ин дар ҳолест ки тибқи маълумоти пешниҳоднамудаи Созмони Милали Муттаҳид то соли 2025 аз се ду ҳиссаи аҳолии мамлакатҳои ҷаҳон аз норасоии оби нӯшиданӣ танқисӣ хоҳанд кашид.

Қобили қайд аст, ки новобаста ба кишвари дорои захираҳои фаровони оби тоза маҳсуб будани ҷумҳурии мо беш аз 40 фоизи аҳолӣ ба оби тозаи нӯшиданӣ дастрасӣ надоранд. Дар баъзе маҳалҳо масъалаи оби нӯшокӣ хеле нигаронкунанда мебошад.

Масъалаи таъмини аҳолӣ бо оби тозаи нӯшокӣ сол ба сол мушкилтар мегардад. Зеро шумори таваллуд дар аксари мамолик хеле зиёд буда, айни замон ҳаҷми заминҳои кишт сол ба сол коҳиш ёфта истодааст. Нарасидани оби тоза, торафт ифлос гардидани ҷӯю дарёҳо ва манбаъҳои об ҳалли мушкилотро бадтар мегардонад. То соли 2025 дар кишварҳое, ки аз оби тоза танқисӣ доранд, шумори аҳолӣ ба 3 миллиард мерасад. Кулли кишварҳои дар ҳоли рушд инфраструктураи дуруст надоранд, шабакаҳои мукаммали нигоҳдорӣ, тақсимкунанда ва истифодаи об кор намекунанд.

Мамлакатҳои ҷаҳон ҳар сол дар масъалаи қабул кардани қарорҳо дар бобати тақсимоти об ва ба ҷо овардани манфиати истеъмолкунандагони об ва сохторҳои истифодабарандаи он ба мушкилот рӯ ба рӯ меоянд. Торафт сангинтар гардидани бехатарии озуқаворӣ, рушди гидроэнергетика, баланд шудани қимати маводи ғизо дар солҳои охир ба коҳиш ёфтани сатҳи камбизоатӣ ва афзудани талабот ба об дар соҳаи кишоварзӣ ва энергетика таъсири манфӣ расонида истодааст. Дастрасии пурра надоштани табақаи васеи аҳолӣ ба оби тоза, кори дурусти корезҳо низ пеши роҳи баланд шудани сатҳи зиндагонии мардумро мегирад.

Дар панҷ соли сипаригардида дар ҳалли бисёр проблемаҳои сатҳи минтақавию байналмилалӣ ҷунбише ба амал омад. Ҷомеаи ҷаҳон ба масъалаҳои марбут ба об бештар диққат медодагӣ шуд. Ҳоло давраи ба поён расидаро баррасӣ намуда, хулосаҳои даркорӣ бароварда, оид ба амалигардонии Ҳадафҳои Рушди Ҳазорсола ва дигар нақшаҳои азим чораҳои иловагӣ андешида мешаванд.

Хабари навбатие, ки миллати тоҷикро хушҳол кард, ин бевосита аз ҷониби Созмони Милали Муттаҳид (СММ) қабул гардидани ташаббуси Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон мебошад, ки бо пешниҳоди сарвари давлати мо Қатъномаи Даҳсолаи байналмилалии амал “Об барои рушди устувор, 2018-2028” қабул гардида, он аз ҷониби 192 давлати дунё эътироф карда шуд. Зарурати қабули қатънома барои ҳамаи кишварҳои олам дахл дорад. Аз ҷумла, дар он зикр шудааст, ки «афзоиши аҳолию раванди шаҳрнишинӣ, биёбоншавӣ, хушксолӣ ва тағйири иқлим, инчунин набудани имконот барои таъмини истифодаи мақсадноки об ва дар оянда авҷ гирифтани мушкилоти марбут ба набудани дастрасӣ ба оби нӯшокии бехатар, хизматрасонии асосӣ дар соҳаи беҳдошт ва малакаҳои қавии тозагӣ, нобаробарӣ ба дастрасӣ, офатҳои гидрологӣ ва норасоии об оварда мерасонад».

Дар баробари ин «хоҷагидории бесамар, таҳияи бемақсад, афзоиши номуайяниҳо ва хатарҳое, ки бар асари тағйирёбии иқлим ва дигар омилҳо ба амал меоянд, бисёре аз низомҳои экологиро (экосистемаҳоро) зери хатар қарор медиҳанд».

Дилбар ФАҚИРОВА,
омӯзгори МТМУ №82-и ноҳияи Синои шаҳри Душанбе