(памфлет)

Аз пирамарде шунида будам, ки ду дӯст, агарчи бо ҳам қарину наздик бошанд ҳам, фикру ақида, рафтору кирдор ва ҳатто тарзи суханрониашон аз ҳамдигар фарқ мекунад. Малеҳо бо Қабеҳо аз хурдӣ бо ҳам аҳду паймони дӯстӣ баста буданду мактабро якҷо хатм карданд ва ҳатто ҳамроҳ дар як донишгоҳ ва дар хобгоҳ якҷо буданд. Аҳди дӯстии онҳо агарчи таърихи зиёд дошта бошад ҳам, аммо ҳеҷ фикрҳояшон мувофиқ намеомад.

- Салом Қабеҳо!
- Салом, салом, Малеҳо!

- Мегӯям, ки имрӯз ба саёҳат бароем. Ту чӣ фикр дорӣ?

- Баромадан бошад, мебароем, аммо боз табъам хира шуда бармегардем, Малеҳо, худат медонӣ-ку ман мисли ту сабр надорам. Хайр, ку бигӯ ба куҷо мебароем?
- Ба саёҳати Донишгоҳи миллии Тоҷикистон.
- Донишгоҳи миллии Тоҷикистон?

- Бале дӯстам, имрӯз хубтар ва наздиктар аз Донишгоҳи миллии Тоҷикистон, аниқтараш аз донишгоҳи худамон дидан менамоем.
- Ман розӣ, аммо...
- Чӣ “аммо”?

- Саёҳатро аз бинои асосӣ оғоз мекунем.
- “Аммо”-и ту ҳамин бошад, ман ҳам розӣ. Меравем.

Бо эътирози бардавому тамомнашавандаи Қабеҳо ба бинои асосӣ расиданд ин ду рафиқ.

- Дӯстам, Қабеҳо, навигариҳоро бин, шиору овезаҳоро бин, рӯз то рӯз ин макон зебо мешавад.
- Оҳиста, оҳиста! Аз даҳонат об рехт, о бас аст ин қадар тавсиф.
- Васф накардаам, танҳо аёнро мегӯям.

- Васфу ситоишро як тараф гузор, Малеҳо. Ту беҳтараш ба ман бигӯ, ки ин донишҷӯён дар ин вақти дарсӣ берун аз дарс чӣ кор мекунанд? Чаро дар дарс нестанд? Чаро? Чаро?
- О ин ду-се нафрро дар назар дошта бошӣ, мумкин ягон корашон баромадааст ё шояд бо ягон амри инсонӣ, ягон зарурате берун шуда бошанд ё гурусна монданд, ҳама кор шуданаш мумкин-ку?!
- Боз коре кардӣ, ки гапатро гузарондӣ, рафиқ Малеҳо!

Малеҳо мехост пас аз дидани бинои асосии ДМТ ба Шаҳраки донишҷӯён равад, аммо рафиқи қиёматиаш нагузошт.
- Қабеҳо, биё якравӣ накарда равем.

- Не, аввал ба биноҳои 7, 8 ва 9 меравем. Модоме ки дилат саёҳат хост ва барои саёҳат махсус донишгоҳро интихоб кардӣ, пас мо бояд ҳама биноҳои таълимии донишгоҳамонро аз назар гузаронем.
- Меравем, бигзор гапи ту шавад, ҷаноби Қабеҳо.

Ин ду сайёҳи донишгоҳи худ якбора дар назди пайкараи Садриддини Айнӣ шах шуда монданд. Махсусан, Қабеҳои айбҷӯ. “Биё, бача, Ваҳдат, бозори боло”, “акаҷон, мерай Ваҳдат, бозори боло”, “биё, мерем Ваҳдат, бозори боло, 4 сомонӣ”

- Малеҳо, худаш чӣ гап?

- Чӣ хел “чӣ гап”? Ба ман ин тавр нигоҳ накун. Магар аз дасти ман коре меояд, барои хомӯшии инҷоро таъмин кардан?

- Ман туро нагуфтаам, ки ин таксиҳоро аз инҷо пеш кун, танҳо хоҳишам аз ту ин аст, ки маро гузор назди ин таксиҳо рафта, роҳи хомӯшона мусофир ёфтанро фаҳмонам, ҳам корашон осон мешавад ва ҳам донишҷӯёни инҷо таҳсил мекарда аққалан мавзӯи дарсро фаҳмида метавонанд. Магар ҳамин садои маркази савдои “Садбарг” басанда нест, ки боз инҳо доду мағал доранд. Ба онҳояш нигар! Нигар ба он тарафи роҳ! “Биё, бача, Сирк, Султони Кабир, Чилушаш, Саховат, Корвон...”

- Қабеҳо, дӯстам, аҳамият надеҳ, инҳо ҳам зиндагӣ доранд, инҳо ҳам озод ҳастанд ба мисли ману ту.

- Ту худатро доно метарошӣ, ҷаноби Малеҳо, аммо нисфи мана фаҳмиш надорӣ! Озодӣ нест ин! Ба озодии дигарон халал расондан аз кай боз озодӣ шудааст?
- Хайр, бас аст акнун. Биё, ба “Шаҳраки донишҷӯён” меравем.

- Ҳоло ман дар бораи инҷо гапамро тамом накардам, исто куҷо давида истодаӣ?

- Дав, дав, Қабеҳо, автобуси 8 омад!

- Эээ намондӣ, ки намондӣ...

Дар автобус табъи ҳар ду ҳам хира буд, зеро Қабеҳо чизҳое медид, ки тамоман ба ӯ писанд намеомад ва ҳар дидаашро, ҳар нозу нузашро, ҳар эътирозашро ба дӯсташ Малеҳо мегуфт ва дар натиҷа табъи ҳарду хира мегашт.
- Боз омаданд... Ин талбандаҳоро ба фикри ту кӣ бояд назорат кунад, Малеҳо?

- Ин мушкили муваққатист...

- Мо - донишҷӯ худамон нони хурдан намеёбем, дар хобгоҳ ташнаву гурусна зиндагӣ мекунем, инҳо аз ҳама узвҳои баданат меқапанд, ки як сомонӣ деҳ! Охир, сари роҳи сарватмандро гир, наход пеши донишҷӯро гирӣ?!
- Ин ҳал мешавад, ғам нахур дӯстам!

- Кошкӣ, кошкӣ ҳал мешуд.

- Қабеҳо, ту худат медонӣ-ку аксарияти факултаҳои донишгоҳ дар ҳамин шаҳраканд ва фикр дорам ҳамаи ин факултаҳоро об барин азёд медонӣ. Биё, беҳтраш ба ошхона рафта, ягон дами гарм мехурем.
- Намешавад, аввал Ҷазираро, ба гуфти ту “Шаҳраки донишҷӯён”-ро тагу рӯ карда, ба қавли баъзеҳо “аз ғирбол мегузаронем” пасон меравем ошхона.

- Куҷояшро мебинӣ ту, бас кун айбҷӯиро, айб аст ин корат рафтем, ки ман сахт гуруснаам.

- Намондӣ, ки намондӣ...
- Қабеҳо, ошхонаи “Ориёно”-ро дидӣ, дар 3 сомонӣ сер шудам.
- Вале ман сер нашудам.

- Биё мон ту, ҳама вақт норозӣ ҳастӣ, аз ҳама чиз, ҳатто аз ҳаёт ҳам! Ман имрӯз ба тамошо баромадам, яъне ба асаборомкунӣ, ба саёҳат, аммо ту саёҳатамро заҳр ва асабҳоямро хароб кардӣ!!!

Ҳафизулло ТОҲИРӢ,
донишҷӯи факултаи журналистикаи ДМТ