ҶОМЕА
Якшанбе 28 Апрел 2024 04:28
Норасоии ғизо, аз ҷумла синамаконии номуносиб, ҳар сол сабаби 45% ҳолатҳои марги кӯдакони то 5-сола мешавад.
Ҳар сол даҳаи якуми моҳи август бо мақсади беҳтар намудани сиҳатии кӯдакон дар саросари ҷаҳон даҳаи дастгирии синамакконӣ баргузор мешавад. Дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ин чорабинӣ аз соли 2001 роҳандозӣ гардидааст. Имсол он дар доираи ҷашни Эъломияи Инночентии Ташкилоти ҷаҳонии тандурустӣ зери унвони “Синамаконӣ – калиди рушди устувор” доир гардид.
Дар нишасти матбуотӣ, ки бахшида ба ҷараёни ин чорабинӣ рӯзи 8 август дар Маркази махзани маълумотии СММ дар Тоҷикистон доир гардид, мутахассисони Вазорати тандурустӣ ва ҳифзи иҷтимоии аҳолӣ, намояндагиҳои Ташкилоти ҷаҳонии тандурустӣ, Хазинаи кӯдаконаи СММ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон иштирок ва суханронӣ намуданд. Ҳангоми суҳбат атрофи масъалаҳои ғизодиҳӣ, инкишофи ҷисмонӣ ва тарбияи кӯдак андешаҳои мухталиф баён гардид. Таъкид шуд, ки саломатии кӯдак қабл аз ҳама ба ғизои дурусти ӯ вобастагии зиёд дорад. Унсурҳои ғизои солим бошад, танҳо дар таркиби шири модар вуҷуд доранд. Аз он изҳори нигаронӣ карда шуд, ки солҳои охир дар ҷумҳурӣ вазъи саломатии кӯдакон, фавт дар байни онҳо, бахусус бемориҳои сироятии меъдаю рӯда ва бемориҳои шадиди роҳҳои нафас ба яке аз масоили ҳалталаби соҳаи тандурустӣ табдил ёфтааст. Мутаассифона, баъзе модарони мо бо баҳонаҳои гуногун аз синамаконии кӯдаконашон худдорӣ намуда, онҳоро бо шири сунъӣ калон мекунанд.
Таҳлилҳои мутахассисон нишон додаанд, ки барои таъмини кӯдак то 6-моҳагӣ бо маводҳои омехтаи ғизоӣ, барои дастрас намудани ғизоҳои сунъӣ маблағҳои калон лозим аст. Барои як кӯдак аз таваллуд то синни 6-моҳагӣ 56 қуттӣ ғизои сунъӣ лозим аст. Агар ҳар қуттӣ 70 сомониро ташкил диҳад, пас дар шаш моҳ 4000 сомонӣ лозим мешавад. Ҳамчунин, кӯдакони ғизои сунъӣ истеъмолкунанда нисбатан осебпазиранд ва то 10-15 маротиба бештар ба бемориҳои сироятии меъдаю рӯда ва бемориҳои шадиди роҳҳои нафас гирифтор мешаванд. Хатари гирифтории бемории сироятӣ дар кӯдаконе, ки ғизои сунъӣ истеъмол мекунанд, нисбат ба кӯдаконе, ки аз шири модар ғизо мегиранд, 15 маротиба зиёдтар аст. Хоса, агар кӯдакон бо пистонак ва шишача ғизои сунъӣ гиранд, хатари беморшавӣ зиёд мешавад. Чунин кӯдакон аксаран мубталои камхунӣ низ мегарданд. Мутахассисон собит сохтаанд, ки ғизоҳои сунъӣ маводи зиддисироятӣ надоранд ва дар таркиби онҳо витаминҳо, чарбҳои зудҳалшаванда ва сафедаҳое, ки барои инкишофи мағзи сари кӯдак лозиманд вуҷуд надоранд. Ин аст, ки мутахассисон бо шири сина ғизо додани кӯдаконро муҳим шуморида, аз ҳама лиҳоз бартарият доштани шири модарро бо мисолҳои возеҳ собит месозанд. Онҳо ғизои иловагиро барои кӯдакон танҳо баъди 6-моҳагӣ тавсия дода, таъкид менамоянд, ки модар дар давоми 30 дақиқаи баъди таваллуд бояд ба кӯдаки худ сина маконад. Ба тифл аз рӯи талаботаш дар давоми як шабонарӯз аз 8 то 12 маротиба сина макондан лозим. Баъдан бояд шири модар намуди асосии ғизо боқӣ монад ва кӯдаки ширмак пайваста онро истеъмол намояд. Мутахассисон ҳатто ба модароне, ки худ бемор ҳастанд, қатъ кардани синамакониро тавсия намедиҳанд.
- Ҳар як инсон дар тули ҳаёти худ танҳо як маротиба имкон дорад, ки шири модарро истеъмол намояд, ин ҳам бошад, дар давраи то 2-солагӣ, - гуфт Наврӯз Зафаров, муовини вазири тандурустӣ ва ҳифзи иҷтимоии аҳолӣ. - Бартарияти шири модар дар он зоҳир мегардад, ки он барои истеъмол ҳамеша тайёр аст, ҳаргиз вайрон ё турш намешавад, ройгон ва дастрас аст ва танҳо барои кӯдак пешбинӣ шудааст.
Роҳбари намояндагии Ташкилоти ҷаҳонии тандурустӣ Игор Поканевич мегӯяд, дар радифи рушди технологияи муосир истеҳсол, истеъмол ва тарғибу ташвиқи ҳар гуна маҳсулоти ширӣ ва ғизоҳои сунъӣ барои кӯдакон тавассути ВАО босуръат идома меёбад. Аммо бехатарӣ ва фоиданокии шири модар ва беқиёс будани онро ҳам илм исбот намудаасту ҳам таҷриба. Номбурда нақши падаронро дар ғизодиҳии дурусти навзодҳо муҳим арзёбӣ намуда, аз ҷумла қайд намуд, ки солимии кӯдак ва риояи ғизодиҳии дурусти ӯ уҳдадории танҳо модар нест, балки дастгирии ҳамаҷонибаи падарон низ хеле зарур аст. “Вақте модар дастгириву пуштибонии мардро ҳамаҷониба эҳсос менамояд, ӯ моҳияти ғизои солими навзодро бештар дарк мекунад, - гуфт номбурда. – Аз ин рӯ, мардҳо набояд дар ин масъалаи муҳим худро канор бигиранд, чунки барои солимии наслҳои оянда маҳз онҳо манфиатдоранд.
- Ғизои асосии кӯдаки навзод ин шири модар аст ва кӯдак танҳо тавассути ғизои дурусту солим неру мегирад, ташаккул меёбад ва ҳамчун шахсият ба камол мерасад, - гуфт Марҷон Мунтазамӣ, муовини намояндагии Хазинаи кӯдаконаи СММ дар ҷумҳурӣ. – Синамаконӣ барои солимии модарон низ муфид аст. Таҳлилҳо нишон медиҳанд, ки синамаконӣ модаронро аз хавфи гирифторшавӣ ба саратони сина муҳофизат менамояд. Исбот шудааст, ки агар модарон ба таври зарурӣ ба кӯдакон шири сина бидиҳанд, 20 ҳазор марги бо сабаби бемории саратони сина пешгирӣ карда мешавад. Ҳамчунин, он сатҳи камбизоатиро коҳиш медиҳад.
Шералӣ Раҳматуллоев, сардори Раёсати ташкили хизматрасониҳои тиббӣ ба модарону кӯдакон ва танзими оилаи Вазорати тандурустӣ ва ҳифзи иҷтимоии аҳолӣ аз сатҳи пасти огоҳии мардум доир ба моҳияти синамаконӣ ва ғизои солим изҳори нигаронӣ намуда, нақши намояндагони ВАО-ро дар ин ҷода муҳим арзёбӣ кард. “Дар 1 сол барои харидории шири сунъӣ дар дунё 54 миллиард доллари ИМА (дар Тоҷикистон - 41 миллион доллар) масраф мешавад. Дар ҷаҳон ҳар сол 823 ҳазор нафар кӯдак бо сабабҳои ғизодиҳии номуносиб мемиранд. Боиси таассуф аст, ки тули ду даҳсолаи охир танҳо 34 фоизи модарони тоҷик кӯдакони навзоди худро то шашмоҳагӣ бо шири холис таъмин мекунанду халос. Ягон навъи маҳсулоти хӯрока ва ягон дорую дармон низ дар дунё шири модарро иваз карда наметавонад, чунки ҳуҷайраҳои таркиби шири модар зиндаанд ва беҳуда нест, ки шири модарро “хуни сафед” меноманд. Далелҳое низ мавҷуданд, ки баъзе бемориҳоро танҳо бо шири модар табобат кардан имкон дорад”.
- Модарони азиз, ба кӯдакон ҳарчи бештар сина маконед, то солимии ҷомеаро таъмин кунед! Зеро синамакконӣ барои саломатӣ ва некӯаҳволии якумрӣ замина фароҳам меорад, - ин буд муроҷиати иштирокчиёни вохӯрӣ.
Ҳар сол даҳаи якуми моҳи август бо мақсади беҳтар намудани сиҳатии кӯдакон дар саросари ҷаҳон даҳаи дастгирии синамакконӣ баргузор мешавад. Дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ин чорабинӣ аз соли 2001 роҳандозӣ гардидааст. Имсол он дар доираи ҷашни Эъломияи Инночентии Ташкилоти ҷаҳонии тандурустӣ зери унвони “Синамаконӣ – калиди рушди устувор” доир гардид.
Дар нишасти матбуотӣ, ки бахшида ба ҷараёни ин чорабинӣ рӯзи 8 август дар Маркази махзани маълумотии СММ дар Тоҷикистон доир гардид, мутахассисони Вазорати тандурустӣ ва ҳифзи иҷтимоии аҳолӣ, намояндагиҳои Ташкилоти ҷаҳонии тандурустӣ, Хазинаи кӯдаконаи СММ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон иштирок ва суханронӣ намуданд. Ҳангоми суҳбат атрофи масъалаҳои ғизодиҳӣ, инкишофи ҷисмонӣ ва тарбияи кӯдак андешаҳои мухталиф баён гардид. Таъкид шуд, ки саломатии кӯдак қабл аз ҳама ба ғизои дурусти ӯ вобастагии зиёд дорад. Унсурҳои ғизои солим бошад, танҳо дар таркиби шири модар вуҷуд доранд. Аз он изҳори нигаронӣ карда шуд, ки солҳои охир дар ҷумҳурӣ вазъи саломатии кӯдакон, фавт дар байни онҳо, бахусус бемориҳои сироятии меъдаю рӯда ва бемориҳои шадиди роҳҳои нафас ба яке аз масоили ҳалталаби соҳаи тандурустӣ табдил ёфтааст. Мутаассифона, баъзе модарони мо бо баҳонаҳои гуногун аз синамаконии кӯдаконашон худдорӣ намуда, онҳоро бо шири сунъӣ калон мекунанд.
Таҳлилҳои мутахассисон нишон додаанд, ки барои таъмини кӯдак то 6-моҳагӣ бо маводҳои омехтаи ғизоӣ, барои дастрас намудани ғизоҳои сунъӣ маблағҳои калон лозим аст. Барои як кӯдак аз таваллуд то синни 6-моҳагӣ 56 қуттӣ ғизои сунъӣ лозим аст. Агар ҳар қуттӣ 70 сомониро ташкил диҳад, пас дар шаш моҳ 4000 сомонӣ лозим мешавад. Ҳамчунин, кӯдакони ғизои сунъӣ истеъмолкунанда нисбатан осебпазиранд ва то 10-15 маротиба бештар ба бемориҳои сироятии меъдаю рӯда ва бемориҳои шадиди роҳҳои нафас гирифтор мешаванд. Хатари гирифтории бемории сироятӣ дар кӯдаконе, ки ғизои сунъӣ истеъмол мекунанд, нисбат ба кӯдаконе, ки аз шири модар ғизо мегиранд, 15 маротиба зиёдтар аст. Хоса, агар кӯдакон бо пистонак ва шишача ғизои сунъӣ гиранд, хатари беморшавӣ зиёд мешавад. Чунин кӯдакон аксаран мубталои камхунӣ низ мегарданд. Мутахассисон собит сохтаанд, ки ғизоҳои сунъӣ маводи зиддисироятӣ надоранд ва дар таркиби онҳо витаминҳо, чарбҳои зудҳалшаванда ва сафедаҳое, ки барои инкишофи мағзи сари кӯдак лозиманд вуҷуд надоранд. Ин аст, ки мутахассисон бо шири сина ғизо додани кӯдаконро муҳим шуморида, аз ҳама лиҳоз бартарият доштани шири модарро бо мисолҳои возеҳ собит месозанд. Онҳо ғизои иловагиро барои кӯдакон танҳо баъди 6-моҳагӣ тавсия дода, таъкид менамоянд, ки модар дар давоми 30 дақиқаи баъди таваллуд бояд ба кӯдаки худ сина маконад. Ба тифл аз рӯи талаботаш дар давоми як шабонарӯз аз 8 то 12 маротиба сина макондан лозим. Баъдан бояд шири модар намуди асосии ғизо боқӣ монад ва кӯдаки ширмак пайваста онро истеъмол намояд. Мутахассисон ҳатто ба модароне, ки худ бемор ҳастанд, қатъ кардани синамакониро тавсия намедиҳанд.
- Ҳар як инсон дар тули ҳаёти худ танҳо як маротиба имкон дорад, ки шири модарро истеъмол намояд, ин ҳам бошад, дар давраи то 2-солагӣ, - гуфт Наврӯз Зафаров, муовини вазири тандурустӣ ва ҳифзи иҷтимоии аҳолӣ. - Бартарияти шири модар дар он зоҳир мегардад, ки он барои истеъмол ҳамеша тайёр аст, ҳаргиз вайрон ё турш намешавад, ройгон ва дастрас аст ва танҳо барои кӯдак пешбинӣ шудааст.
Роҳбари намояндагии Ташкилоти ҷаҳонии тандурустӣ Игор Поканевич мегӯяд, дар радифи рушди технологияи муосир истеҳсол, истеъмол ва тарғибу ташвиқи ҳар гуна маҳсулоти ширӣ ва ғизоҳои сунъӣ барои кӯдакон тавассути ВАО босуръат идома меёбад. Аммо бехатарӣ ва фоиданокии шири модар ва беқиёс будани онро ҳам илм исбот намудаасту ҳам таҷриба. Номбурда нақши падаронро дар ғизодиҳии дурусти навзодҳо муҳим арзёбӣ намуда, аз ҷумла қайд намуд, ки солимии кӯдак ва риояи ғизодиҳии дурусти ӯ уҳдадории танҳо модар нест, балки дастгирии ҳамаҷонибаи падарон низ хеле зарур аст. “Вақте модар дастгириву пуштибонии мардро ҳамаҷониба эҳсос менамояд, ӯ моҳияти ғизои солими навзодро бештар дарк мекунад, - гуфт номбурда. – Аз ин рӯ, мардҳо набояд дар ин масъалаи муҳим худро канор бигиранд, чунки барои солимии наслҳои оянда маҳз онҳо манфиатдоранд.
- Ғизои асосии кӯдаки навзод ин шири модар аст ва кӯдак танҳо тавассути ғизои дурусту солим неру мегирад, ташаккул меёбад ва ҳамчун шахсият ба камол мерасад, - гуфт Марҷон Мунтазамӣ, муовини намояндагии Хазинаи кӯдаконаи СММ дар ҷумҳурӣ. – Синамаконӣ барои солимии модарон низ муфид аст. Таҳлилҳо нишон медиҳанд, ки синамаконӣ модаронро аз хавфи гирифторшавӣ ба саратони сина муҳофизат менамояд. Исбот шудааст, ки агар модарон ба таври зарурӣ ба кӯдакон шири сина бидиҳанд, 20 ҳазор марги бо сабаби бемории саратони сина пешгирӣ карда мешавад. Ҳамчунин, он сатҳи камбизоатиро коҳиш медиҳад.
Шералӣ Раҳматуллоев, сардори Раёсати ташкили хизматрасониҳои тиббӣ ба модарону кӯдакон ва танзими оилаи Вазорати тандурустӣ ва ҳифзи иҷтимоии аҳолӣ аз сатҳи пасти огоҳии мардум доир ба моҳияти синамаконӣ ва ғизои солим изҳори нигаронӣ намуда, нақши намояндагони ВАО-ро дар ин ҷода муҳим арзёбӣ кард. “Дар 1 сол барои харидории шири сунъӣ дар дунё 54 миллиард доллари ИМА (дар Тоҷикистон - 41 миллион доллар) масраф мешавад. Дар ҷаҳон ҳар сол 823 ҳазор нафар кӯдак бо сабабҳои ғизодиҳии номуносиб мемиранд. Боиси таассуф аст, ки тули ду даҳсолаи охир танҳо 34 фоизи модарони тоҷик кӯдакони навзоди худро то шашмоҳагӣ бо шири холис таъмин мекунанду халос. Ягон навъи маҳсулоти хӯрока ва ягон дорую дармон низ дар дунё шири модарро иваз карда наметавонад, чунки ҳуҷайраҳои таркиби шири модар зиндаанд ва беҳуда нест, ки шири модарро “хуни сафед” меноманд. Далелҳое низ мавҷуданд, ки баъзе бемориҳоро танҳо бо шири модар табобат кардан имкон дорад”.
- Модарони азиз, ба кӯдакон ҳарчи бештар сина маконед, то солимии ҷомеаро таъмин кунед! Зеро синамакконӣ барои саломатӣ ва некӯаҳволии якумрӣ замина фароҳам меорад, - ин буд муроҷиати иштирокчиёни вохӯрӣ.
Хабарҳои дигар
Рӯзнома
Эзоҳи худро нависед