Зиндагӣ аз лаҳзаи хурд бунёд меёбад. Як сония ҳам зиндагисту як соат ҳам. Гоҳо мешавад, ки инсон орзу ва ҳасрати чанд сонияро мекунад. Гоҳе дигар ҳам инсон дар чанд сония шоҳиди манзарае мешавад, ки тамоми умр дигар онро вонамехӯрад. Яъне ҳар лаҳзаи зиндагӣ пур аз воқеаву саҳна ва ҳолатҳост. Саҳнаҳое, ки аз диданашон гоҳе месӯзем, гоҳе механдему гоҳе меомӯзем. Ҳолатҳое, ки мушоҳидаашон таҷриба меафзояд. Моро водор мекунад, ки соатҳо бобаташ андеша кунем.

Шоми тирамоҳӣ. Чун ҳамеша Душанбе ҷӯшону хурӯшон. Чун чашмаҳои дили кӯҳ одамон меҷӯшиданд. Мардуми зиёд чун селаи парандаҳои муҳоҷири аввали фасли пойиз шитобон ба ҳар сӯ равона буданд. Садои нақлиёт низ чун дигар садоҳои мепечид дар фазо. Ҳеҷ ҷои аҷобат надошт, чун ҳамвора ин ҳолатро дидан мумкин аст.
Нуқтаҳои хидматрасонӣ ва мағозаю фурӯшгоҳҳо, дӯконҳои нонфурӯшӣ низ серодам буд. Дар анҷоми рӯз ҳама кас барои хони шомгоҳӣ чизе харид мекард. Бо оилаю фориғ аз кор хурсандии худро дучанд кардан мехостанд. Пушти дӯконе воқеъ дар маҳаллаи 32-юми пойтахт нафарони зиёде навбат мепоиданд. Бӯи нони акнун аз танӯр беруншуда дар ҳаво паҳн шуда буд. Ба он ҷо будаҳо лаззату ҳаловат мебахшид. Ҳар касе беқаророна зуд мехост, нони супоришии худро гирад. Аз ҷумла ман. Далели ин шояд хастагиҳои давоми рӯз ва ҳамон хушбӯии нонҳои навпухта буд.

Дар миёни ҳозирбудагон як зани ҷавоне баръакси мо хеле ором буду бепарво. Таваҷҷуҳаш банд буд танҳо ба телефони дасташ. Шояд касе дар хона интизори нони ӯ набуд. Ё чунин ором будан одати табиии ӯ буд. Ё чизи муҳимтар аз нон буд дохили телефон. Ногоҳ садои наврасе баланд шуд. Садое, ки шуниданаш нигоҳи занро тағйир дод: “Ҳа тупой, чо кардӣ?” Ин сухану садо равона буд ба ҳамон зан. Садое, ки ҳамаи овози шавқуни ҷамъбудагонро пахш кард. Садое, ки сухани гушношуниде дошт.
Андешаҳои ман зуд пайи чарх задан шитофтанд. Кӣ буд ин наврас? Ҳамсоябача? Як ошно? Ҷиян? Додар? Чи касе? Аммо набояд ба як навраси ҳамсояву ошно то ин ҳад ҷуръат насиб гардад, ки ба як зани аз худ бузург бепарвоёна чунин дағал муроҷиат кунад. Шояд бародар? Аммо набояд. Зеро дар мо апа ҳурмати хосеро доро аст, назди додар. Дар замони ғуломдорӣ низ қарор надорем, ки наврасро писари фармонравои ин зан хонем. Ҳамин лаҳза ҷавоби ин зан самти гардиши андешаҳои моро тағйир дод: “Ҳа дибил чӣ мегуй?” Зан чун қабл ором буд. Чунин посухаш бошад ғайриинтизор. Ман бошам ба ин суолам посух меҷӯстам: Чаро то ин ҳад беодобӣ аз ҷониби наврасону чунин бепарвоиҳо нисбаташон аз мо калонсолон?

Шояд барои на ҳамаи навбатбудагон ин суханҳо ҷолибтар аз бӯи нон ва ба даст овардани он буд. Аммо ман ва чанд нафари дигар танҳо “накҳат”-и ин суҳбатро шамидан хостем. Чанд лаҳза баъд такони ҷиддие дар афкорамон рух дод. Писарбача дубора баргашт сӯи зан ва бо дастонаш рухсораҳои аз ғазаб сурхшудаи худро молиш дода, бо ситеза гуфт: “Оча, ҳозиям нон нагирифтӣ?”.

Акнун гӯё ба роҳи андешаҳоям монеаи бузурге пайдо гардид, ки аз ҳаракат боз монданд. Нафасҳоям дарун афтод. Суханҳо бе садо шуд. Назарҳо ҳайрон, фикрҳо парешон ва мақсадҳо ноаён гардид. Пас, ин суҳбати “шуниданӣ” аз модару фарзанд будааст. Суҳбате, ки набояд чунин мебуд. Суҳбате, ки мебоист ғарқи муҳаббат мешуд. Суҳбате, ки мебоист моро такони меҳр медод. Суҳбате, ки бояд омӯзонанда мебуд. Суҳбате, ки бояд аз бузургии модару аз заҳматҳояш дар тарбияти фарзанд дарак медод. Суҳбате, ки бояд амалҳою суханҳои бадро маҳкум мекард. Суҳбате, ки мебоист таъсирбахш мешуду гуворо. Зеро ин суҳбати ду инсони дар кӯчавохӯрда на, балки аз модару фарзанд буд. Аммо суханҳои мо шунида натанҳо аз дунёи модару фарзанд, балки аз дунёи одамӣ дур буд. Акнун чӣ ояндае интизори ин навраси дар чунин тарбият қарордошта бошад?

Бо ғарқи чунин суолҳо гардидан аз расидани навбат бехабар мондам. Торикиҳои шом охирин нурҳои хуршедро низ гуселонида буд. Модару фарзанд низ бо ҳамон гуна суханрониҳои “хуш”-ашон равон гардиданд. Ман ҳам ба роҳ даромадам. Аммо дар сарам андешаҳои зуд расидан ба хонаю ҳаловат бурдан аз шом набуд. Андешаҳои бозмондаам дубора ба ҳаракат пардохтанд. Ин бор танҳо банди як суол буданд: Аҷабо, бо ин тарбият ба куҷо мерасем?