Ё КОШ ЯК ҶУМЛАЕ ТАЛҚИН ШАВАД, КИ ВАҲДАТРО ИНЪИКОС НАМОЯД 

Ваҳдат, ваҳдат ва боз ваҳдат. Зери ин матн саропо калимаи ваҳдатро хондан мумкин ва аз такрор ба такрор овардани калимаи мазкур мо ҳазар нахоҳем кард. Зеро соле як маротиба ба ин неъмати худододӣ таваҷҷуҳ мекунем, зеро ба қадри ин мафҳум бисёр кам мерасем, зеро аксар аз фалсафаи он бехабаранд, зеро ба ҳикмати он кам арҷ мегузорем, зеро ин навишта, бо нигоҳи дигар аст.
 
Агар дар дилхоҳ маҷмӯаҳои ҷустуҷӯии интернетӣ, ки ба истилоҳи имрӯз “браузер” меномем, калимаи "ваҳдат"-ро пайгирӣ кунем, ҳамагӣ чанд сония пас ҳазорҳо маълумоти матнию савтиву видеоӣ пайдо мешавад. Ин далели он аст, ки доир ба ваҳдат як қисм корбарони фазои маҷозӣ маълумоти ёфтаву доштаашонро ворид мекунанд ва қисми дигар аз онҳо истифода мебаранд. Дар он ҳар корбар ба қадри фаҳмишу маърифати худ иттилоъ ворид мекунад ва ҳар корбари дигар ба андозаи тафаккуру идрок аз маълумоти пайдошуда истифода мебарад. Агар дилхоҳ китоб ё маҷмӯаро варақгардон кунем, ҳатман доир ба ваҳдат чизе пайдо мекунем. Агар бастаи яксолаи дилхоҳ рӯзномаро саҳифагардон кунем, бешубҳа дар бораи ваҳдат матолиби гуногунжанр дарёфт хоҳем кард. Дар ин росто бояд дар хотир дошт, ки ҳама он шинохтанҳову қадр карданҳои мо пеши мафҳум, маънӣ, умумият, нақш ва мавқеи Ваҳдат чизе нест. 
 
Хушбахтона, дар мо калимаҳое чун истиқлолият, ваҳдат, озодӣ, демократия, баробарӣ, якдигарфаҳмӣ, ҳамраъйӣ... хеле зиёд истифода мешаванд. Телевизион, радио, матбуот, интернет, мактаб, донишгоҳ, масҷид, кӯча, хона ва умуман дар ҳама ҷое, ки калонсолон бо хӯрдсолон рӯ ба рӯ мешаванд, калимаҳои мазкурро шунидан мумкин аст ва аксарият калонсолон кӯшиш мекунанд, ки то андозаи дарку фаҳмиши худ мафҳуми калимаҳои болоро ба ҷавонону хурдсолон фаҳмонанд. Мо ба атрофиёнамон, хусусан толибилмон ҳамеша дар ҳамбастагӣ бо калимаҳои боло талқини аз бар кардани шеъру ҳикояву андарз мекунем. Падар аз кӯдакаш, мураббия аз кӯдаки боғча омада, муаллим аз хонанда, устод аз донишҷӯ, роҳбар аз шогирд, мулло аз мурид... хоҳиш мекунанд, ки ҳадди ақал дар барои ду се калимаи аввалӣ маълумоти пурра бо иловаи шеърҳо донанд. Ба андешаи сирф фардии мо аз донистани сад мисраъ шеъре, ки маънояшонро нафари азбарнамуда намедонад, аз даҳ ҳикояву бист андарз донистан дида, беҳтар аст, як ҷумла дар бораи истиқлолият ё ваҳдат донад ва он ҷумла аз ормонҳо, орзуҳо, мақсадҳо ва ному нишони мо дарак диҳад. 

Ваҳдат чист? Ин саволест, ки бояд ҳамагӣ ба он ҷавоб дошта бошанд, ҷавоби саҳеҳ, пурра, нав, бетакрор ва инъикоскунандаи тамоми паҳлуҳои ин неъмати худодод.

Ваҳдат чист? Ин саволест, ки бояд ҳамагон пеш аз хобу пас аз хоб дар ҳошияаш сухани гуфтанӣ дошта бошанд. 

Ваҳдат чист? Ин саволест, ки ҳамаи тоҷикистониён ҳадди ақал боре шунидаанд, аммо на ҳамеша қудрати ҷавоб додан кардаанд.

Ваҳдат чист? Ин савол ба гӯши чанд нафар расид ва дар зер ҷавобҳои онҳоро мехонем:

Тифли навзод ба ҷойи ҷавоб додан ғаш кард.

Кӯдаки яксола чашмонашро пӯшида хоб кард.

Кӯдаки дусола бо шунидани ин савол ҳайрон-ҳайрон нигариста назди модараш рафт.

Кӯдаки сесола ханда карда, аз дастам дошт, то ки аз ҷӯйбори пеши хона якҷо гузарем.

Кӯдаки чорсола каме сукут кард ва баъди чанде омада пурсид: “Ака ваҳдат ширинай?”.

Кӯдаки панҷсола ду дасташро ба тарафҳои муқобил каме тоб дода, ишораи маъмулии “намедонам”-ро намуд.

Кӯдаки шашсола ба фикр фуру рафт, гӯё ки чизе гуфтан мехоҳад, вале ҷавоб надода аз наздам дур шуд. 

Хонандаи синфи якум гуфт: “Ҳоли мо ин калимаро нагузаштем”.

Хонандаи синфи дуюм гуфт: “Ваҳдат калимаест, ки аз ду ҳиҷо ва шаш ҳарф иборат аст”.

Хонандаи синфи сеюм гуфт: "Ака, дар бораи ваҳдат як шеър хонам?”.

Хонандаи синфи чорум гуфт: “27-уми июн рӯзи Ваҳдати миллӣ аст”.

Хонандаи синфи панҷум сарашро дошта худашро тарзе нишон додан хост, ки гӯё ҷавоб кофта истодааст, аммо илман исбот шудааст, ки ба чунин тарз ҳеҷ гуна фикре ба сар намеояд, ҷавоб ёфтан ба саволе бошад имконнопазир аст. 

Хонандаи синфи шашум дарс дорам гуфта рафт.

Хонандаи синфи ҳафтум гуфт: “Як дақиқа, ҳозир аз “Google” пурсам.

Хонандаи синфи ҳаштум “Ваҳдат ин озодии мост”-гуфта худро канор гирифт.

Хонандаи синфи нуҳум пас аз танаффусе гуфт: “27 июни соли 1997 дар таърихи миллати тоҷик ҳамчун рӯзи Ваҳдати миллӣ бо ҳарфҳои заррин сабт ёфтааст. Имрӯз барои халқу миллати сарбаланди мо рӯзи таърихӣ ба шумор меравад.

Хонандаи синфи даҳум гуфт: “Ваҳдат сарчашмаи ҳама хушиву хурсандиҳои мо ба шумор меравад.

Хонандаи синфи ёздаҳум баҳонаи имтиҳонҳои хатму дохилшавӣ карда, аз ҷавоб додан худро раҳонид.

Донишҷӯйи курси якум ба ҷойи ҷавоб додан аз ман аудитория пурсид.
 
Донишҷӯйи курси дуввум ба фикр фурӯ рафт, ба фикри шеъре, ки дар давраи мактабиаш азбар карда буд.

Донишҷӯйи курси саввум кори курсиву рефератҳояшро баҳона овард.
 
Донишҷӯйи курси чорум баҳонаи рисолаи хатм карда, пурташвиш буданашро бо оҳанги ғамгин баён дошт.

Донишҷӯйи курси панҷум пушти кору пайкори минбаъдаи хеш барои ҷавоб додан узр пурсид. 

Давоми ин сархатҳоро магистрант, докторант, номзад, профессор, академик ва билохира... пур мекунанд. 

Агар ба ин масъала аз равзанаи дигар назар афканем, зани хонашин, холаи говдӯш, марди савдогар, бобои деҳқон, момои мурдашӯй, тағои гӯркоб, апаи ширинипаз, амаи курпачадӯз, бародари муҳоҷир... вонамуд мешаванд ва онҳо низ ҳамагӣ ба тавру тарзи худ мафҳуми ваҳдатро маънидод мекунанд. 

P.S: Имрӯз ба ҷое расидем, ки ба мафҳуми Ваҳдат дурусттар диққат диҳем. 
Имрӯз ба ҷое расидем, ки Ваҳдатро на бо шеъру суруд, балки бо тамоми ҳастӣ ҷӯё шавем.