Бонувони кишвар бо касби истиқлолияти давлатӣ ва рушди соҳаҳои гуногуни мамлакат дар баробари мардон рӯ ба илму дониш оварда, баҳри дар амал татбиқ намудани донишҳои хеш талош намуда истодаанд, ки ин худ аз таваҷҷуҳи онҳо ба илму технологияи навин буда, ҳамоҳангии онҳоро ба илми ҷаҳонӣ маънидод менамояд.

Аз талошу омӯзиши бонувон аён аст, ки онҳо мехоҳанд, дар рушду ободонии кишвар саҳмгузор бошанд. Дар баробари омӯзиши донишҳои вобаста ба соҳаи интихобнамудаи худ бонувон инчунин боз ҷаҳд месозанд, то ба ихтироот машғул гардида, ба қадри имкон дар пешаи дӯстдоштаашон навгониҳоро ба вуҷуд биёранд.

Имрӯз дар тамоми соҳаҳо бонувон низ бо иродаи устувор фаъолият доранд ва дар баробари фаъолият натиҷаҳои назаррас нишон медиҳанд. Гувоҳи ин гуфтаҳо он аст, ки ҳар сол дар Муассисаи давлатии Маркази миллии патенту иттилооти Вазорати рушди иқтисод ва савдои Ҷумҳурии Тоҷикистон навовариҳои бонувони тоҷик дар соҳаҳои гуногун ба қайд гирифта шуда, ихтирооти эшон соҳиби патент мегарданд.

Яке аз дастовардҳои бонувони ихтироъкор дар солҳои соҳибистиқлолӣ он аст, ки онҳо бо навовариҳои хеш на танҳо дар озмунҳои дохилӣ, балки дар намоишгоҳу озмун ва форумҳои ҷаҳонӣ бо натиҷаҳои илмии хеш иштирок намуда, соҳиби мақомҳои ифтихорӣ мешаванду парчами меҳанро миёни дигар кишварҳо баланд мебардоранд.

Тайи чанд соли охир бонувони ихтироъкори ҷумҳурӣ дар намоишгоҳ ва Форуми занҳои ихтироъкори ҷаҳон муваффақона ширкат меварзанд. Аз ҷумла, имсол низ дар форуми мазкур 9 адад ихтирои бонувон-ихтироъкорони ҷумҳурӣ пешниҳод ва соҳиби зинаҳои ифтихорӣ гардиданд.

Дар 11-умин намоишгоҳ ва Форуми занҳои ихтироъкори ҷаҳон, ки аз 28 июн то 1 июл дар шаҳри Сеули Кореяи Ҷанубӣ доир гардид, Муассисаи давлатии Маркази миллии патенту иттилооти Вазорати рушди иқтисод ва савдои Ҷумҳурии Тоҷикистон 9 адад ихтирои бонувон-ихтироъкорони ҷумҳуриро пешниҳод намуд. Ихтирои бонувони тоҷик аз ҷониби Кумитаи тадорукот соҳиби 4 медали тилло, 4 нуқра ва 1 биринҷӣ гардиданд.

Бонувон - ихтироъкороне, ки дар ин форум соҳиби медалҳои тилло гардиданд, Сурайё Тағоева, номзади илмҳои кимиё, дотсент, мудири кафедраи “Пайвастҳои калонмолекулӣ ва технологияи химиявӣ”-и факултети кимиёи Донишгоҳи миллии Тоҷикистон барои ихтироъ дар соҳаи кимиё бо номи “Эфири этилии 2- атсетил — 4- ҳидрокси – 5 — бутилокси кислотаи пентан ҳамчун маводи хушбӯй”, Фариза Ҳалимова, дотсенти кафедраи “Физиологияи муқаррарӣ”-и Донишгоҳи давлатии тиббии Тоҷикистон ба номи Абӯалӣ ибни Сино барои ихтироъ дар соҳаи тиб бо номи “Тарзи пешгӯии вайроншавии саломатии репродуктивӣ”, Зумрат Ғайбуллоева, номзади илмҳои кимиё, устоди Донишгоҳи техникии Тоҷикистон ба номи М.С.Осимӣ барои ихтироъ дар соҳаи металлургия бо номи “Тарзи истихроҷи сурб аз консентратҳои полиметаллии сулфидӣ” ва Мижгона Шуҳратзода, ассистент, аспиранти кафедраи “Кимиёи фармасевтӣ ва токсикология”-и Донишгоҳи давлатии тиббии Тоҷикистон ба номи Абӯалӣ ибни Сино барои ихтироъ дар соҳаи тиб бо номи “Метрарги фаъолияти зиддимикробӣ зоҳиркунанда” мебошанд.

Раъно Қаҳорова, номзади илмҳои тиб, корманди Маркази колопроктологияи шаҳри Душанбе барои ихтироъ дар соҳаи тиб бо номи “Малҳами бензой барои табобати раванди илтиҳоби фасодӣ”, Маина Султонмамадова, номзади илмҳои кимиё, устоди кафедраи кимиёи органикии Донишгоҳи миллии Тоҷикистон барои ихтироъ дар соҳаи кимиё бо номи “Эфири 1,2-пропан-диоли туршобаи 3α,7β- дигидрокси холонат ба сифати маводи холелитолитикӣ ва гипохолестиеринӣ”, Замира Расулова, лаборант – духтури клиникии Институти гастроэнтерологияи Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон барои ихтироъ дар соҳаи тиб бо номи “Маводи “Фитазид” дорои таъсири зиддимикробӣ” ва Шабнам Муродова, духтури ҷарроҳ барои ихтироъ дар соҳаи тиб бо номи “Тарзи ташхиси лапароскопии дараҷаи долихосигма” бошанд, дар ин Форуми занҳои ихтироъкори ҷаҳон бо медалҳои нуқра ва Кимиё Мабадқадамова, номзади илмҳои кимиё, дотсент, ходими пешбари илмии Пажӯҳишгоҳи илмӣ-таҳқиқотии Донишгоҳи миллии Тоҷикистон барои ихтироъ дар соҳаи кимиё бо номи “Тарзи сайқалдиҳии электролитии маснуоти тиллоӣ” бо медали биринҷӣ қадрдонӣ шуданд.

Бино ба таъкиди Маркази миллии патенту иттилооти Вазорати рушди иқтисод ва савдои ҷумҳурӣ, ин дастоварди бонувони ихтироъкори ҷумҳурӣ бори аввал набуда, соли ҳафтум аст, ки ихтироъҳои бонувони тоҷик дар намоишгоҳ ва Форуми занҳои ихтироъкори ҷаҳон дар шаҳри Сеули Кореяи Ҷанубӣ дар сатҳи байналмилалӣ қадрдонӣ карда мешаванд.

Шабнам Муродова, духтур - ҷарроҳ дар Беморхонаи клиникии шаҳрии №5 хеле хушҳол аст, ки дар ин Форуми занҳои ихтироъкори ҷаҳон ихтирояш бо медали нуқра қадрдонӣ гардидааст.

Шабнам Муродова, хатмкардаи Донишгоҳи давлатии тиббии Тоҷикистон ба номи Абӯалӣ ибни Сино буда, ихтирои ин бонуи навовар дар соҳаи тиб мебошад. Ихтирои ӯ ки “Тарзи ташхиси лапароскопии дараҷаи долихосигма” ном дорад, дар соҳаи ҷарроҳии тиббӣ буда, онро муаллиф 28 марти соли 2017 ба қайд гирифтааст.

“Ин ихтирое, ки намудам, дар фаъолияти кориям дуюмин ихтироъ ба ҳисоб меравад. Зеро пеш аз ин дар соҳаи хеш бо номи “Тарзи пешгирии норасогии кукҳои анастамозӣ” ихтироъ намуда будам, ки он дар фаъолияти касбиям аввалин буд. Аз тарафи Маркази миллии патенту иттилооти Вазорати рушди иқтисод ва савдои Ҷумҳурии Тоҷикистон гуфтанд, ки дар шаҳри Сеули кишвари Кореяи Ҷанубӣ Форуми занҳои ихтироъкори ҷаҳон доир мегардад ва шумо метавонед, ки ихтирои худро пешниҳод намоед ва ман онро пешниҳод намудам”, - иброз медорад Шабнам Муродова.

Ӯ комёбии худро дар ин самт аз сидқан дӯст доштани касбаш медонад. “Ман касби худамро бениҳоят дӯст медорам. Агар шахс пешаашро сидқан интихоб намуда бошад, албатта дар оянда ӯ ба дастовардҳои зиёде ноил хоҳад гашт. Дар баробари оне, ки фаъолият менамоед, дар самти дӯстдоштаи хеш бар замми он боз мехоҳед, ки чизҳои тозаеро рӯи кор биёред, яъне як навоварие намоеду саҳми худро дар рушди соҳаи худ гузоред”, - мегӯяд ӯ.

Чун дар соҳаи тиб фаъолият менамояд, ба таъкиди ӯ бо шарофати истиқлолияти давлатии кишвар дар баробари дигар соҳаҳо дар соҳаи тиб низ бонувони ихтироъкор хеле зиёд аст. Имрӯз дар самти ҷарроҳӣ он бонувоне, ки кору фаъолият мебаранду инчунин навоварӣ менамоянд, хеле муваффақ ҳастанд. Бо боварӣ метавон гуфт, ки дар оянда низ сафи бонуҳои ихтироъкору навовар зиёд мегардад.

Кимиё Мабадқадамова, дотсенти кафедраи ғайриорганикӣ, факултети химияи Донишгоҳи миллии Тоҷикистон, дорандаи медали биринҷии Форуми занҳои ихтироъкори ҷаҳон низ ба ояндаи ихтироъкорӣ миёни бонувон хушбин буда, мегӯяд: “Махсусан солҳои охир танҳо аз факултети мо дар чунин озмунҳо бонувони навовар бомуваффақият иштирок намуда, бо муаррифӣ намудани илми ҷумҳурӣ тавассути навоварии хеш соҳиби медали биринҷӣ гардида буданд. Имсол бошад, хушбахтона аз факултети мо се нафар ширкат варзиданд. Дар оянда умед менамоем, ки ин шумора боз ҳам зиёд шавад”.

Кимиё Мабадқадамова низ имсол дар Форуми занҳои ихтироъкори ҷаҳон барои ихтироъ дар соҳаи кимиё бо номи “Тарзи сайқалдиҳии электролитии маснуоти тиллогӣ” соҳиби медали биринҷӣ гардида, хушнуд аз он аст, ки нахустин навоварияш соҳиби ҷоиза дар озмуни сатҳи ҷаҳонӣ гардидааст.

Ӯ даҳ сол аст, ки фаъолияти педагогӣ дораду ба донишҷӯён дарс мегӯяд. Чун аз таваҷҷуҳи донишҷӯён ба навоварӣ пурсон шудем, гуфт: “Имрӯз таваҷҷуҳи бисёр аз донишҷӯён ба илм хеле зиёд аст. Махсусан ба илмҳое, ки ба технологияву химия дахл доранд. Далели ин гуфтаҳо он аст, ки имрӯз мо аспирантоне дорем, ки дар мавзӯъҳои гуногун соҳиби ихтироот мебошанд. Имрӯз низ онҳо бо шавқу завқ фаъолияти илмӣ карда истодаанд”.

“Дар оянда дар самти илм боз корҳои зиёдеро ба нақша гирифтаем. Имрӯз аллакай натиҷаҳои корҳои илмии мо дар истеҳсолот ҷорӣ шуда истодааст ва дар ин самт мо соҳиби санад низ гардидем. Дар оянда низ мақсад дорем, ки натиҷаҳои илмиро дар истеҳсолот низ татбиқ намоем”, - иброз дошт Кимиё Мабадқадамова.

Воқеан, талоши бонувони ихтироъкори тоҷик имрӯз назаррас буда, шумораи он дар оянда боз ҳам бештару беҳтар хоҳад гашт. Зеро имрӯз кулли имкониятҳои зарурӣ ҷиҳати машғул гардидан ба корҳои илмӣ-тадқиқотӣ дар ҷумҳурӣ муҳайё буда, дар ин росто танҳо бонувонро лозим аст, то аз ҳама шароит самаранок истифода бурда дар рушди илми кишвар саҳмгузор бошанд.