Бо шарофати соҳиб-истиқлолӣ бозиҳои варзишии миллии тоҷик дубора эҳё гардид. Ва имрӯз дар ҷаҳони варзиш баробари дигар намудҳои варзиш гӯштин низ мақоми хос пайдо намудааст. Рӯз то рӯз ба ин намуди варзиш таваҷҷуҳи ҷавонону варзишгарон зиёд шуда истодааст. Махсусан дар рӯзҳои идҳои баҳорӣ. Дар Наврӯзи байналмилалӣ паҳлавонони мо аз тамоми гӯшаву канори мамлакат бо паҳлавонони хориҷ қувваозмоӣ менамоянд, ки ин нишони гуфтаҳои болост.

Гӯштини миллии тоҷикӣ яке аз варзишҳои маъмул дар миёни мардуми тоҷик ба ҳисоб рафта, дар замонҳои пеш ин намуди гӯштинро бештар дар тӯю маъракаҳояшон барпо мекарданд. Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар анҷоми тантанаҳои идонаи наврӯзии соли 2016 дар Наврӯзгоҳи пойтахт пешниҳод намуда буданд, ки минбаъд ҳамасола дар кишвар 22 март Рӯзи гӯштингирон эълон шавад. Вобаста ба рушду мақоми гӯштини миллии тоҷикӣ бо Тошқул Намозов, мудири кафедраи тарбияи ҷисмонӣ ва мудофиаи шаҳрвандии ДДОТ ба номи Садриддин Айнӣ суҳбате оростем, ки пешкаши хонанда мегардад.

-Гӯштини миллӣ ва заминаҳои рушди он дар замони муосир аз нигоҳи шумо?

- Аз қадимулайём то инҷониб ягон чорабинии фарҳангии тоҷикон бе мусобиқаи гӯштингирӣ баргузор намегардад. Ҳоло гӯштини миллӣ яке аз воситаҳои муҳими оммавӣ гардонидани варзиш, инчунин тайёр намудани варзишгарони баландмаҳорат оид ба гӯштини дзю-до, самбо, гӯштини тарзи озод ва ғайра гаштааст. Ғайр аз ин имрӯзҳо гӯштини миллӣ аз сатҳти ҷумҳурӣ баромада, он мавқеи байналмилалиро гирифтааст.

-Шумо мутахассиси гӯштини миллӣ ҳастед. Доир ба ин намуди варзиш чандин китобҳоро низ рӯи чоп овардааед, ки ба ҳамагон дастрас аст. Мегуфтед, ки қоидаҳои нонавиштаи гӯштини суннатии тоҷикон чӣ гуна аст?

- Қоидаи нонавиштаи гӯштини суннатии тоҷикон чунин аст, ки бо таклифи шахсони мӯътабари диёр ва ё вакил мақсади гузаронидани маъракаи гӯштингирӣ, вақти гузаронидан, мавзеи гузаронидан, ҷаъмоварии маблағи зарурӣ барои солим, туҳфа, қабули меҳмонон, зиёфати онҳо ва амсоли ин корҳои ташкилӣ пешниҳод карда мешавад ва бо таври овозаҳои халқ, ки қариб ҳар сол вобаста ба ҷашнҳои пешомада чунин маъракаҳоро интизорӣ мекашанд, ба дигар диёрҳо мерасанд. Дар маъракаи гӯштини суннатии тоҷикӣ вазн ба эътибор гирифта намешавад, лекин синну сол барои кӯдакон ва наврасон ҳатман ба тахмини зеҳнии довари майдон ва садои мухлисон ба эътибор гирифта мешавад. Барои гӯштингирон вақт ҷудо карда намешавад. Агар рақобат тӯлонӣ давом кунад, бо хоҳиши якдигар ба онҳо танаффус дода мешавад, ки вақти муайян надорад ва ё бо хоҳиши якдигар рақобат мусовӣ ҳисобида шуда, аввал ба ҳардуи онҳо якхела ягон туҳфа дода мешавад, ё туҳфаи эълоншуда, байни онҳо тақсим карда мешавад. Ин рақибон метавонанд рақобатро бо дигар паҳлавонон давом диҳанд. Дар хотимаи гӯштин аз ҳама туҳфаи арзишмандтар ба номи паҳлавони маҳбуби диёр эълон мегардад ва хоҳишмандон баромада, дар маркази майдон ба қатори паҳлавони номбаршуда мешинанд, ё ин ки ягон руймолро “тавоқ” гуфта номи туҳфаи қиматтаринро эълон намуда, дар маркази майдон мегузоранд.

- Гӯштини суннатии тоҷикон солҳои тӯлонӣ халқи тоҷикро ҳамчун халқи диловар, ҷасур, паҳлавон, меҳмоннавоз ва сулҳпарвар дар арсаи байналмилалӣ муаррифӣ намудааст. Пас мегуфтед, ки кадом паҳлавонон солҳои тӯлонӣ майдондорӣ намудаанд?

-Дуруст қайд кардед, гӯштини миллии мо муаррифгари кишварамон буду то ҳол ҳаст. Паҳлавонони зиёде ба монанди Саъидмуъмин Раҳимов, Искандаршоҳи Раҳматулло, Худойназар Боқиев, Саид Шариф, Манон, Ҷалол, Хонов Алӣ, Бобоҷон Ҳаитов, Ғозӣ Шодмонов, Раҷаб Тешаев, Қиёмиддин Ибрагимов, Талбак Ҷурахонов, Маҳмадулло Гадоев, Ҷамшед Ибронов, Урозалӣ Мамадалиев, Амон Намозов ва садҳо нафари дигар мебошанд, ки солҳои зиёд майдондорӣ намуда, сазовори ҳурмату эҳтироми халқ гаштаанд ва то имрӯз фарзандони ин паҳлавонони ҷасур номбардори миллати тоҷик мебошанд. Имрӯзҳо дар тамоми маъракаҳои гӯштини суннатии миллӣ паҳлавонон ҳунарҳои худашонро нишон дода, мардум аз онҳо мухлисӣ мекунанд. Одамон номи паҳлавонони номиро ба забон мегиранд, яъне дар маъракаҳо соҳиби майдон мегарданд, соҳиби шоҳҷоиза мешаванд. Ба қавле ном ба номи онҳо мешавад, ки метавон дар ин радиф аз Набимуҳамад Хоркашев, Комроншоҳи Устопириён, Саидҷалол Саидов, Беҳрӯз Хоҷазода, Фаррух Муродов, Ғазалшоҳ Давлатов, Шамшод Абдуллоев, Ориф Додов ва садҳои дигар ном бурд.

-Нафари гӯштингир бояд дорои кадом сифатҳои ҷисмонӣ бошад?

-Нафари варзишгар дар ҳамаи намудҳои варзиш, аз ҷумла гӯштингирӣ бояд дорои панҷ сифати ҷисмонӣ - чолок, чақон, чандир, пурқувват ва босабр бошад, вагарна муваффақ намешавад.

- Ҳар сол кафедраи тарбияи ҷисмонии ДДОТ чӣ қадар варзишгарони намуди гӯштини миллиро омода мекунад ва чанд мусобиқа оид ба гӯштини миллӣ мегузаронад?

- Соли 2021 соли хотирмон ва сермаҳсул буд. Варзишгарони кафедраи мо дар якчанд мусобиқаҳои сатҳи байналмилалӣ иштирок намуданд. Дар соли 2021 7 нафар донишҷӯёни мо дар мусобиқаҳо сазовори ҷойҳои намоён гардиданд. Кафедра ҳар сол қариб 150 нафар варзишгар аз намуди гӯштини миллӣ, самбо ва ҷудо омода мекунад.