ВАРЗИШ
Ҷумъа 03 Май 2024 01:49
9741
Ип Ман устоди бузурги санъати ҳарбии Винг Чун, ки дар миёнаҳои асри бист ба ин навъи варзиш дар Ҳонконги Чин асос гузоштааст, ба ҳисоб меравад. Ип Манро шояд ками андар кам нафарон шиносанд, аммо шогирд ва дастпарвари ӯ Брюс Лиро ҳамагон мешоносанду аз маҳорати зебояш завқ мебаранд. Маҳз бо шарофати Брюс Ли ин санъати ҳарбӣ барои аврупоиҳо ва амрикоиҳо дастрас шуд ва дар ҳоли ҳозир миллионҳо нафар дар саросари ҷаҳон новобаста аз ақаллиятҳои қавмиву нажодӣ барои ҳимоят аз худ санъати винг чун меомӯзанд.

Ип Ман дар маркази Фошан, ки мутааллиқ ба музофоти Гуандуни Чин мебошад, 14 октябри соли 1893 дида ба дунё кушодааст. Гуфта мешавад, ки Фошан аз замонҳои қадим бузургтарин шаҳри таърихии Чин ба ҳисоб мерафт. Дар яке аз чунин оилаҳои обрӯманду сарватманд ва ашрофи шаҳр Ип Ман даврони кӯдакӣ рондааст.

Падари нобиғаи оянда - Винг Чун соҳиби хоҷагии бузург буд ва дар саросари шаҳраки Фошан хонаҳои боҳашамат бунёд карда буд. Тибқи анъанаҳои чинӣ писари хурдӣ набояд сармояи оилавӣ ва мавқеи иҷтимоиро мерос гирад, аммо падари Ип Ман мероси хешро ба ҷуз дурдонаи хӯрдиаш дигар ба касе раво намедид. Молу сарвати беҳадду андоза Ип Манро мағруру назарбаланд накард, балки ӯ ин имкониятро дар роҳи омӯзиши варзиш истифода мекард. Маҳз он вақт дар Чин санъатҳои варзишӣ бо ҳама навъаш рушд мекард, ки санъати якҳарбии шарқӣ ҷузъи асосии он санъатҳо маҳсуб меёфт.

ОМӮЗИШИ ТЕХНИКАИ ВИНГ ЧУН ВА КУНГ - ФУ

Замоне, ки Ип Манро барои гирифтани таҳсил ба мактаби анъанавии Чин фиристоданд бисёр хурду лоғарнамо буд. Азбаски омӯзиши санъати ҷангӣ як ҷузъи ҷудонашавандаи барномаи таълимӣ буд, писарак маҷбур шуд, то дар овони шашсолагӣ дасту остин барзада ба омӯзишӣ санъати Винг Чун ва Кунг - фу шуруъ кунад.

Нахустин мураббии Ип Ман устоди машҳури Чин Чен Хуа Шун маҳсуб меёфт ва дар айни рушди варзишгар, яъне 12-солагӣ устодаш вафот мекунад. Пеш аз маргаш Чен Хуа Шун аз дастпарвари бузургсолаш Наг Чун Со хоҳиш мекунад, ки писари боистеъдодро тарк накунад ва бо ӯ ҳар ончи дар бисоташ ҳаст омӯзонад. Ҳамин тариқ, дар ҳаёти Ип Ман устоди дувум пайдо шуд. Устоди сеюми ӯ Лян Би, писари устоди номдори Кунг - фу Лян Зан буд. Ип-Ман бо ӯ дар соли 1908, ки понздаҳ сол дошт, дар Ҳонконг замоне вохӯрд, ки дар Коллеҷи Стивен таҳсили илм мекард.

Ип Ман дар 24-солагӣ дигарбора аз Ҳонконг ба зодгоҳаш Фошан баргашта ба ҳайси афсари полис ба кор даромад. Ҳамзамон, ӯ такмили маҳорати худро дар санъати ҳарбӣ идома медод. Ип Ман баробари кори ҳарбӣ, инчунин ба шавқмандони Винг Чун ва Кунг-фу дар боғи назди хонааш таълим медод.

Ӯ соли 1926 бо дӯстдухтари хеш Чжан Юнчен издивоҷ кард, ки дар оянда ҳамсарон соҳиби ду духтар ва ду писар гардиданд.

Аз лаҳзаи ба Фошан баргаштанаш то саршавии ҷанги байни Чину Ҷопон, Ип Ман расман донишҷӯёнро ҷалб накард, балки таҷрибаи худро дар азхудкунии ҳунари ҷангии Винг Чун ба ҳамкорон ва хешовандонаш меомӯзонд.

Соли 1937 қувваҳои ишғолгари Ҷопон вориди Фошан шуданд. Ип Ман намехост бо онҳо тамос гирад ва ҳамкорӣ кунад, аз ин рӯ корашро аз даст дод ва дере нагузашта пуле барои зистан боқӣ намонд. Як дӯсташ, ки соҳиби корхонаи пахта буд, ба ӯ аз ҷиҳати молиявӣ кумак кард, то он замоне, ки барои пайдо намудани қути лоямут ба Ҳонконг рафт. Вақте ки Ҷанги дуюми ҷаҳонӣ ба охир расид, ӯ дигарбора ба хона баргашт ва дубора ба ҳайси полис ба кор даромад.

Пас аз ҷанги Ҷопон ва Чин ҷанги шаҳрвандӣ дар кишвараш сар шуд ва то соли 1949 коммунис-тон пурра идораи Чинро ба даст гирифтанд. Ип Ман ҷонибдори як самти консервативии сиёсӣ буд ва ҳамчун полис кор мекард, таҳти роҳбарии Ҳизби коммунист ӯ ба мавҷудияти бехатар зистан бовар надошт ва ба ҳамин хотир дару буми худро дубора раҳо намуда ба Ҳонконг рафт.

ЗИНДАГӢ ДАР ҲОНКОНГ

Гузораи вақту фосила ва дурӣ аз ёру диёр дар панҷоҳсолагӣ Ип Мани нотакрорро пир кард. Синну солаш дигар ба меҳнати ҷисмонии вазнин тоб оварда наметавонист ва дар охир маҷбур шуд, то бо роҳи таълим додани муҳорибаҳои ҳарбӣ маблағ ба даст оварад ва ин ҳам бошад на дар самти Винг Чун, балки дар риштаи Кунг - фу. Вай ба ҳайси инструктори Кунг - фу ба ассотсиатсияи коргарони Кунг - фу шомил шуда, бар ивази маблағи ночиз ба хоҳишмандон таълим медод. Пас аз ду соли фаъолияти мураббигӣ ӯ толори худро кушод. Ин тиҷорат набуд, балки шароити маҷбурӣ буд. Ӯ мехост Винг чунро наҷот диҳад ва ҳамин тавр ҳам кард.

Дар соли 1962, писарони Ип Ман ба Ҳонконг омаданд, ҳамроҳи падарашон ба омӯзишу тарғиби санъати ҳарбии Винг чун пардохтан ва дар кӯтоҳтарин муддат муваффақ шуданд, то ин навъи варзишро ба Аврупову Амрико ошно гардонанд.

Соли 1967, Ип Ман Ассотсиатсияи варзишии Винг Чунро расман ташкил намуд. Мақсад ва вазифаҳои ин созмон рушд ва паҳн кардани санъати ҳарбӣ буд. Ҳоло ассотсиатсия мақоми байналмилалӣ дорад ва шумораи ҳаводорони он сол то сол меафзояд.

Бояд гуфт, ки якчанд сол пеш аз маргаш, Ип Ман таҳсилро бо гурӯҳҳо қатъ кард, аммо ӯ қабули баъзе хоҳишмандонро дар хона идома дод. Соли 1972 ташхиси табибон нишон дод, ки устоди бузурги Винг Чун ба саратони гулӯ мубтало шудааст ва барои табобаташ ҳеҷ дарду давое нест. Ип Ман қабл аз маргаш иҷрои техникаи Винг Чунро дар лента сабт кард ва ҳамин тариқ мехост варзиши кашфнамудаи хешро ба насли оянда ба мерос гузорад. 1-уми декабри соли 1972 риштаи умри Ип Ман дар 79-солагӣ канда шуд.

Ип Ман бо ҳама он ҳунару маҳорати нотакрораш паси пардаи сиёҳи таърих монда буд ва танҳо дар асри 21 нақши таърихии ӯро дар самти муҳорибаҳои шарқи эътироф карда, соли 2002 дар Фошан осорхонаи “Ip Man”-ро таъсис доданд. Дар тули ҳаёти хеш ҳеҷ унвони варзишӣ надошт, аммо дар ҳоли ҳозир ӯ ҳамчун асосгузор ва абарустоди санъати ҳарбии Винг Чун эътироф мешавад. Дар ҳоли ҳозир бошад, анъанаи падарро писарон идома дода, мактабҳои бузурги Винг Чун дар саросари олам таъсис додаанд ва ба миллионҳо хоҳишманд санъати ҳарбиро таълим медиҳанд.

КОР БО ДОНИШҶӮЁН

Ип Ман дар интихоби шогирдони болаёқат диққати зиёд медод. Вай аксар вақт такрор мекард: "Барои шогирд дарёфтани устоди хуб осон нест, аммо барои устод ёфтани шогирдони арзанда боз ҳам мушкилтар аст". Ин гуфта аз он шаҳодат медиҳад, ки ҳангоми интихоби донишҷӯён устод саррофона амал мекард.
Чунин кордониву инсоншиносии Ип Ман буд, ки яке аз дастпарваронаш Брюс Ли бо ҳунари нотакрори Винг Чун ва Кунг - фу ҷаҳонро тасхир карда буд, ки ҳатто девҷуссаҳоро низ зеру забар мекард.

Шиносоии Ип Ман ва Брюс Ли замони дар Ҳонконг иқомат кардани Ип Ман иттифоқ афтодааст. Он замон шуҳрату шони устоди Винг чун Чин, ки ҳатто ҷаҳонро тасхир карда буд ва маҳз ин шуҳрату шон падари Брюс Лиро водор кард, то писари хешро, ки ба якҳарбаҳои шарқӣ мароқи беандоза дошт ба назди Ип Ман орад.
Маҳорат ва техникаи Брюс Лии наврас устодро мафтун кард ва дар кӯтоҳтарин фурсат тамоми нозукиҳои Винг Чунро аз худ намуд. Бояд иқрор омад, ки интиқолдиҳандаи Винг Чун ба аврупову Амрико маҳз Брюс Ли мебошад.

УСТОДИ БУЗУРГ ДАР КИНО

То соли 2008, Ип Манро танҳо дар филмҳои мустанад, ки доир ба ҳаёт ва фаъолияти Брюс Ли наворгирӣ шудаанд, лаҳзаина нишон медод. Дар яке аз ин филмҳо нақши устод ба писараш ҳамчун аввалин мураббиёни Брюс Ли ёд карда мешавад.

Дар охири соли 2008 филми драммавӣ ва тарҷумаҳолии "Ип Ман" рӯи пардаи синамо омад. Филмро Вилсон Йип дар ҳамкорӣ бо коргардони машҳури Ҳонконг ва коргардони амрикоӣ Саммо Ҳун таҳия кардааст. Аз ҷониби хореографияи ҷангӣ ва маълумоти биографӣ писари Ип Ман - Ип Чун ба ҳайати филмсозон роҳнамову роҳбалад буд. Нақши асосиро дар филм ҳунарманди машҳури чинӣ Чжен Зидан, ки бо лақаби Донни Йен маъруф аст, бозидааст.

Филм бар воқеаҳое асос ёфтааст, ки дар Ҷанги дуюми Чину Ҷопон (аз соли 1930 то 1940) дар Фошан рух додаанд. Филм дар Ҳонконг дар охири соли 2008 намоиш дода шуд ва аз ҷониби мунаққидони синамо баҳои мусбат гирифт. Ин мавҷи муваффақият сабаби наворгирии қисми дуввуми филм дар соли 2010 гардид, ки дар ин қисм сухан дар бораи давраи ҳаёти устод дар Ҳонконг меравад. Соли 2016, мухлисони истеъдоди Ип Ман қисми сеюми филмро бо хушнудӣ пешвоз гирифтанд.

Соли 2012 коргардони Ҳонгконг Вонг Карвай филми дигари ҳунарии "Устоди бузург" -ро дар бораи зиндагии Ип Ман таҳия кард, ки зиндагии ӯро аз 1930 то охири умраш қисса мекунад. Нақши асосиро дар ин филм ҳунарманд аз Ҳонконг Тони Леунг Чу иҷро кардааст. Нахустнамоиши филми мазкур дар авоили соли 2013 дар Пекин баргузор шуд ва пас аз як моҳ ин филм ифтитоҳи ҷашнвораи филмҳои Берлин гардид. Филм инчунин соли 2014 ба ҷоизаи Оскар дар бахши беҳтарин кинематография пешбарӣ шуда буд.

Соли 2013, як филми дигар дар бораи зиндагии устоди Винг Чун, Ип Ман: таҳти унвони “Истгоҳи охирин” рӯи пардаи синамо омад. Филмро Ҳерман Яу таҳия кардааст ва нақши асосиро Энтони Вонг Чау-Санг бозидааст.

Соли 2019 қисми 4-уми филми Ип Ман ба бозори синамо ворид гардид. Дар ин филм боз ҳам нақши асосиро Дони Эн ва дар нақши манфии асоси ҳунарманди машҳури англис Скот Эдкинс нақшофарӣ кардаанд, ки ин филм ҳам аз ҷониби мунаққидони синамо ва мухлисон баҳои баланд гирифт.
Ҳама он тасвире, ки дар филмҳо инъикос гардидаанд, боз ҳам зиндагиномаи ин марди бузургу таърихиро ба пуррагӣ фаро нагирифтаанд, онҳо танҳо як қисми рӯйдодҳои воқеии ҳаёти Ип Манро нишон медиҳанду тамом.

Яҳё МАҲМАДНАБИЕВ, “ҶТ”

Эзоҳи худро нависед



Рамзҳо дар расм