Оё боре андешидаем, ки шахсони маъюбиятдошта чӣ кор мекунанд ва дар шароити мураккабе, ки зиндагӣ бар дӯши инсонҳои солим бори гаронӣ мекунад, онҳо чӣ гуна умр ба сар мебаранд? Имрӯз чунон ба назар мерасад, ки нақши ин нафарон дар пешбурди соҳаҳои мухталифи мамлакат аз бархеҳо зиёдтар ба назар мерасад, махсусан дар соҳаи варзиш.

Тибқи ҳисоботҳои оморӣ 623 миллион сокини сайёра нафарони дорои маъюбият мебошанд.
Тоҷикистони азизи мо низ, ки имрӯз бо фарогири беш аз 9 миллион аҳолӣ дар ҷаҳон мавқеи намоён дорад, зиёда аз 140 ҳазори онро шахсони маъюбиятдошта ташкил дода, аз ин шумора зиёда аз 730 нафари онҳо ба варзиш ҷалб гардидаанд. Таваҷҷуҳ ва ғамхории Ҳукумати мамлакат дар ин самт аз рӯзҳои аввали ба даст овардани Истиқлолияти давлатӣ дар мадди аввал қарор дошт ва аз рӯзҳои нахустини соҳибистиқлолӣ як қатор масъалаҳои марбут дар ин бобат ҳалли худро ёфтаву баъзе аз мушкилиҳо то кунун муаммои сарбаста мондаанд.

Пас аз ба даст овардани Истиқлолияти давлатӣ тамоми талошҳои Ҳукумати мамлакат ҷиҳати таъмини кафолатҳои иҷтимоии мардум, хусусан маъюбон равона гардида, дар ҷумҳурӣ заминаи ҳуқуқии ҳифзи иҷтимоии маъюбон низ пурра таҳия ва мавриди амал қарор дода шуд. Дуруст аст, ки варзиш дар ҷаҳон яке аз самтҳои афзалиятноки сиёсати иҷтимоии ҳар як давлату миллат ба шумор рафта, аҳли башар соҳаи мазкурро пеш аз ҳама ҳамчун муҳаррики асосии муаррификунандаи давлату миллат истифода мебаранд. Тавре аз суҳбати раиси Федератсияи варзишгарони маъюби Ҷумҳурии Тоҷикистон Абдурауф Алимов ба мо маълум гардид, имрӯз дар ҷумҳурӣ шумораи варзишгарони маъюб рӯз аз рӯз меафзояд ва онҳо низ дар муаррифии давлату миллат нақши созгор доранд. Маврид ба зикр аст, ки дар баробари имконияту шароитҳои мавҷуда боз мушкилоте низ мавҷуданд, ки ба рушду оммавигардонии варзиш ва пешрафти варзишгарони маъюб дар мамлакат таъсиргузор мебошанд. Чунончи худи ӯ меафзояд: “Мушкили асосие, ки имрӯз варзишгарони маъюб доранд, ин надоштани мактаби махсуси варзишӣ мебошад. Аз шумораи умумии варзишгарони маъюбе, ки дар ҷумҳурӣ ба қайд гирифта шудаанд, 6 гурӯҳ дар вилояти Суғд, 5 гурӯҳ дар вилояти Хатлон ва 3 гурӯҳ дар шаҳри Душанбе дар маҷмааву толорҳои умумӣ ба варзиш ҷалб гардидаанд. Аслан маъюбоне, ки ба варзиш машғул мебошанд, бояд толорҳои махсуси варзишии худро доро бошанд, зеро онҳо аз дасту пой ва ё чашму гӯшу забон, ки маҳруманд, тамрин дар толорҳои умумӣ барояшон метавонад, мушкилӣ ва ҳатто нороҳатиро низ ба миён орад”.

Ӯ дар идомаи суҳбат иброз дошт, ки дар мадди аввал се мушкили умдаи маъюбон бояд ҳаллу фасл гарданд:
- Якум толорҳои махсуси варзишӣ;
- Дуюм таъмини дафтари кории федератсия дар мавзеи мусоид, зеро федератсия, ки дар ошёнаи дуюми “Қасри теннис” фаъолияти худро пеш мебарад, рафтуомад ва баромадану фаромадани он барои маъюбон мушкилиҳои зиёдро ба бор меорад;
- Сеюм дастгирии варзишгарони маъюбе, ки роҳхат ба бозиҳои интихобиро гирифтаанду имкони иштирок дар Бозиҳои тобистонаи паралимпиро доранд.

Лозим ба зикр аст, ки созмонҳои бонуфузи ҷаҳонӣ, махсусан федератсияҳои байналмилалии марбут ба соҳаи варзиш низ дар робита ба ин масъала – баробарии маъюбон ва риояи ҳуқуқҳои онҳо дар ҳамаи соҳаҳои ҳаёти ҷамъиятӣ корҳои назаррасеро ба анҷом расонидаанд. Аз ҷумла, мусобиқаҳои байналмилалии варзишӣ барои маъюбон пас аз Бозиҳои олимпӣ аз соли 1960 инҷониб ҷараён доранд.

Федератсияи варзишгарони маъюби Ҷумҳурии Тоҷикистон низ бори аввал соли 1991 ташкил шуд ва он соли 1996 узви Кумитаи паралимпии ҷаҳон гардид ва дар ин росто соли 2003 Кумитаи миллии паралимпии Тоҷикистон таъсис ёфт. Бояд гуфт, ки дар зарфи 30 соли соҳибистиқлолии ватан варзишгарони маъюби кишвар низ то ба имрӯз мунтазам дар мусобиқаҳои байналмилалӣ ширкат варзидаву борҳо шарафи Тоҷикистони азизро дар қатори дигар варзишгарони солим боло бардоштаанд. Аз ҷумла, соли 1990 варзишгари нобинои мо С. Ҳамдамов дар мусобиқаи шоҳмотбозон дар Италия унвони чемпиони ҷаҳонро ба даст оварда буд. Моҳи июни соли 1994 С. Боев дар Супермарафони байналмилалӣ дар масофаи 9000 метр сазовори ордени “Мардонагӣ”-и Федератсияи Русия гардида буд. Соли 2004 вазнбардор Парвиз Одинаев дар Бозиҳои паралимпии Юнон мақоми 8-умро ба даст овардаву ба қатори 10 вазнбардори беҳтарини ҷаҳон дохил гардид.
Имсол низ варзишгарони маъюби мамлакат аз 5 намуди варзиш – вазнбардорӣ, тенниси рӯи миз, шиноварӣ, ҷудо ва варзиши сабук имкони иштирок дар Бозиҳои тобистонаи паралимпиро доранд ва айни замон ду нафар аз онҳо - Қодиров Акмал ва Шукруллои Файзулло дар мусобиқаи интихобӣ дар Аморати муттаҳидаи араб қарор доранд.
Лозим ба зикр аст, ки иттиҳодияи миллии маъюбони Тоҷикистон бо Федератсияи баскетболи Тоҷикистон ҳамкориро зич намуда, ба бозиҳои миллии варзишгарони маъюб аз тамоми шаҳру ноҳияҳои ҷумҳурӣ нафарони имконияташон маҳдуд ҷалб карда мешаванд. Инчунин дар назар аст, ки дар оянда тими мунтахаби Тоҷикистон таъсис дода мешавад ва онҳо дар бозиҳои паралимпии байналмилалӣ ширкат намуда, шаъну шарафи ватани азизамонро боло мебардоранд.

Дарвоқеъ, сарҳади варзиш беканор асту дилхоҳ инсон метавонад, ба бахше аз соҳаҳои он рӯ биёрад. Махсусан нафароне, ки имкониятҳояшон нисбат ба инсонҳои солим маҳдудтаранд ва дар шумули инсонҳои маъюб ҷой гирифтаанд. Аз ин рӯ, бо боварии комил метавон гуфт, маъюбоне, ки роҳи варзишро интихоб намудаанду мехоҳанд саҳме дар рушди варзиши мамлакат гузоранд, бешак дар пешрафту ободӣ ва муаррифии давлату миллат миёни оламиён нақши муассир ва мавқею манзалати хосса доранд. Фаромӯш набояд кард, ки дастгирии ин қишри ҷомеа натанҳо вазифаи ҳукумату давлат, балки вазифаи ҳар як фарди солимфикру саховатпешаи кишвар мебошад.


Қиёмиддин МАҲМАДҶОНОВ,
“ҶТ”