Дар ҳамаи давраҳои инкишофи инсоният тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш саршори омилҳои зебоӣ, паҳлавонӣ, ватанхоҳӣ ва ҳувияти миллӣ мебошад. Ҳамин аст, ки варзиш воситаи ташкили фароғати аҳолӣ буда, ба таҳкими ҳамдигарфаҳмӣ, боварӣ, ҳамкорӣ ва сулҳу дӯстӣ мусоидат менамояд. Беҳуда нест, ки инсон ба ин бахши фаъолияти худ аз қадим таваҷҷуҳи махсус зоҳир менамояд. Маҳз ҳамин таваҷҷуҳ буд, ки варзиш дар ҷомеа хеле тавсеа ёфта, рӯз то рӯз навъҳои гуногуни он пайдо шуд. Дар мавриди аҳамият, нақш, мақоми тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш дар ҷомеа, ҷанбаҳои таърихии муносибати мардуми тоҷик ба варзиш, дастоварду навгониҳои соҳа дар даврони соҳибистиқлолӣ ва паҳлуҳои дигари соҳа ба ифтихори Рӯзи варзишгарон суҳбате доштем бо Шодӣ Сафаров, ректори ДТҶТ ба номи С. Раҳимов, ки пешкаши хонандагон менамоем.

- Мехоҳем, дар мавриди истилоҳи “варзиш”, аҳамияти он, ҷанбаҳои таърихии муносибати мардумамон ба варзиш суҳбатамонро оғоз бахшем..

- Варзиш як бахши муҳаррики ҳаёти инсонҳост. Аз диди илмӣ варзиш яке аз рукнҳои тарбияи ҷисмонии ҷамъият мебошад, ки таърихаш дар шакли фаъолияти мусобиқавӣ ва таҷрибаи махсуси тайёрии инсон барои мусобиқаҳо ба миён омадааст. Аз ин хотир, тарбияи ҷисмонӣ як навъи санъат буда, ҷараёни махсус ва натиҷаи фаъолияти инсонҳо, восита ва тарзи мукаммалгардонӣ барои иҷрои уҳдадориҳои иҷтимоӣ мебошад.

Имрӯз тарбияи ҷисмонӣ ва варзишро метавон ба талаботи китоб хондану дониш андӯхтан баробар кард. Одам бе китоб наметавонад дунёи маънавии хешро инкишофу такмил диҳад, бе тарбияи ҷисмонӣ бошад, саломатӣ ва қаду қомату зеборо. Умуман, дар масъалаи аҳамияти варзиш баҳсҳои илмию амалии доманадоре мавҷуданд, аммо он чиз мусаллам аст, ки қуввату дониш бузургтарин ҷавҳари одамизоданд. Шахсе, ки аз ин ду неъмати илоҳӣ бархӯрдор аст, шахси ташаккулёфта, яъне инсони комил аст.

Боиси хурсандист, ки миллати тоҷик ҳамеша ба варзиш чун ба як воситаи обутоб додани бадан муносибат менамуд ва варзишро яке аз омилҳои беҳтарин дар роҳи камолоти ақлониву фалсафии худ медонист. Ба ибораи дигар, халқи тоҷик аз азал хиради бузурги варзишгаронаро доро буда, табиатан дӯстдори варзиш аст.

- Хело бомаврид хотиррасон шудед, ки халқи тоҷик аз азал хиради бузурги варзишгаронаро доро буд. Ҳамин аст, ки соҳаи варзишу тарбияи ҷисмонӣ ба шарофати истиқлолият бахши муҳими сиёсати иҷтимоии давлат ва дар ин замина самти афзалиятнок дар ҷумҳурӣ муқаррар гардид. Мухтасар рушди соҳаро дар даврони соҳибистиқлолӣ чӣ гуна маънидод менамоед?

- Дар расми ифтитоҳи Иншооти беназири варзишии Қасри теннис ва Маҷмааи варзишии намудҳои об Пешвои муаззами миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бо муқоиса ба даврони Шӯравӣ махсус хотиррасон шуданд, ки танҳо давоми 10 сол, яъне давоми солҳои 2011-2019-ум 2550 иншоотҳои варзишӣ бунёд ва 2000 иншоотҳои дигари варзишӣ таъмиру азнавсозӣ гаштаанд. Ё дар мисоли пойтахт ёдовар шуданд, ки танҳо дар 3 соли охир 225 иншооти варзишӣ бунёду ба истифода дода шуд. Худи кушодашавии ҳамин Маҷмааи бузург ва рақамҳои зикршуда кифоя аст, то бигӯем, ки давраи истиқлолият бемуболиға тамоми шароитҳоро барои рушди соҳа муҳайё намуд. Илова ба иншоотҳои бунёдшаванда тадбирҳои зиёди дигар бобати ҳавасмандгардонии варзишгарон, пайваста гузаронидани чорабиниҳои бонуфузи варзишӣ дар кишвар, дастовардҳои назарраси варзишгаронамон ин ҳама аз рушди соҳа дарак медиҳанд.

- Вақте дар бораи бурду бохти соҳа сухан мегӯем, наметавон рисолати ягона боргоҳи олии таълимии варзиши кишварро, ки аз таъсисёбиаш ним аср сипарӣ мегардад, фаромӯш намоем. Дар мавриди нақши муассиса андешаҳоятонро баён медоштед.

- Бо сарфарозӣ бояд зикр созам, ки аз ғамхориҳои зиёде, ки ба соҳаи варзишу маориф зоҳир мегардад, пайваста Донишкадаи тарбияи ҷисмонии Тоҷикистон баҳравар аст. Ҳамин аст, ки дар ҷавоб ба ғамхориҳо сол аз сол масъулияти кормандону устодон барои омода намудани мутахассисони соҳа дучанд мегардад.

Маҳз натиҷаи ҳамин дастгириҳост, ки имрӯз донишкада анъанаи дерини нобиғаҳои варзиши ватаниро дар шакли нав ва рӯҳу равони тоза идома бахшида истодааст ва айни замон муассиса фаъолияташро тавсеа бахшида, ба як маркази бузурги омода намудани варзишгарони касбӣ, тайёр намудани омӯзгорон, мураббиён, доварон, афсарон, сайёҳон, кӯҳнавардҳо, воқеанигорони варзиш мубаддал гаштааст ва албатта, сокинони кишвар мудом аз пирӯзию муваффақиятҳои номварони варзиши ҷаҳонӣ –собиқ дастпарварон ва муҳассилини имрӯзаи донишкада, чун Зебунисо Рустамова, Андрей Абдувалиев, Саидмӯъмин Раҳимов, Дилшод Назаров, Расул Боқиев, Мавзуна Чориева, Парвиз Собиров, Шералӣ Бозоров, Муҳаммад Абдураҳмонов, Шералӣ Достиев, Акмалиддин Каримов, Мақсадулло Ҷабборов, Анвар Юнусов, Галина Митяева, Сотиболдӣ Ҳайитов, Мурод Тӯйчиев, Дилшоду Фарҳод Восиевҳо, Абдурауф Мӯсоев, Темур Раҳимов, Беҳрӯз Хоҷазода ва даҳҳо варзишгарони дигар ифтихор менамоянд, ки маҳз онҳо нахустин алифбои варзишро аз донишкада омӯхтаанд. Имрӯз аксари дастпарварони донишкада аъзои тимҳои мунтахаб мебошанд. Дастпарварони мо аз рӯи аксари намудҳои варзиш дар баландтарин сатҳи мусобиқаҳо шарафи мамлакатро ҳимоя менамоянд ва дар қувваозмоиҳои сатҳи ҷаҳонӣ, байналмилалӣ, минтақавӣ ва ҷумҳуриявӣ аз рӯи аксарияти намудҳои варзише, ки ҳамчун дастаи мунтахаби Тоҷикистон сафарбар карда мешаванд, афзалият доранд.

- Суҳбати мо, ки дар арафаи Рӯзи варзишгарон сурат мегирад, шояд ин лаҳза аз мушкилоти соҳа сухан гуфтан то дараҷае бомаврид набошад, бо вуҷуди ин Шумо дар ин маврид чӣ андеша доред?

- Дар муқоиса бо 10-15 соли гузашта, он мушкилоте, ки чун дигар соҳаҳо самти варишро низ фаро гирифта буд, бемуболиға имрӯз, қариб ки пурра аз байн рафтааст, Аслан ҳар як соҳа бе мушкилӣ буда наметавонад ва ҳар масъала тадриҷан роҳи ҳалро албатта пайдо месозад. Бубинед, имрӯз дар дурдасттарин ноҳияву деҳа як толор ва ё як майдон бунёд гаштааст, ки чанд сол қабл роҳу воситаҳои сохтани онҳоро меҷустем.

Ин ҷо мехостам ба паҳлӯи дигари масъала диққати махсус диҳем. То кадом дараҷа сокинони кишвар, бахусус насли наврасу ҷавонамон аз шароитҳои муҳайёгашта самаранок истифода карда истодаанд? Дар мисоли пойтахт қариб дар ҳар гӯшаи шаҳр, дар ҳар маҳал майдончаҳои беҳтарин бунёд ёфтаанд. Худи ҳамин Иншооти варзишие, ки дар пойтахт чанде пеш ифтитоҳ ёфт, бемуболиға аз рӯи ҳашамату бузургиаш шояд дар бисёр кишварҳои ҳамсоя беҳамтост. Ин шароитҳо ҳама барои кӣ? Албатта, барои ҳамдиёрон, хусусан наврасону ҷавонон аст.

Муҳим он аст, ки аҳолӣ, бахусус ҷавонон дар муносибат ба иншооту толору майдонҳои варзишии бунёдшаванда масъулиятшиносона муносибат дошта бошанд, чун моликияти ҷамъиятӣ ба онҳо эҳтиром гузоранд, то аз ин иншоотҳо дигар ҳамдиёрон боз солҳо истифода баранд. Бубинед, ки барои бунёди ҳар яке аз ин иншоотҳо чи қадар маблағу меҳнат сарф гаштааст. Пас, ба қадри талошу заҳматҳои Пешвои муаззами миллат бояд бирасем.

- Дар интиҳо ба сокинони кишвар чӣ таманно доред?

- Тавре шоҳидем, бо баракати истиқлолият, кӯмаку дастгирӣ ва ғамхориҳои Роҳбари давлат тамоми соҳаҳо рушд ёфта истодаанд ва албатта бо итминон метавон иброз намуд, ки мардуми шарафманди кишвар бо як рӯҳияи баланд бо шукргузорӣ аз сиёсати дуранандешонаи Роҳбари давлат новобаста аз мушкилоти мавҷуда ба сати пеш ҳаракат карда, дастовардҳои нав ба навро соҳиб хоҳанд шуд.

Мусоҳиб
Мавлон ШАРИФОВ,
узви ИЖТ