САЙЁҲӢ
Якшанбе 29 Декабр 2024 08:41
Сайри маркази туристии Покистон
Ҳарчанд Ҷумҳурии Исломии Покистон яке аз шарикҳои муҳими Тоҷикистон ба шумор равад ҳам, солиёни зиёд миёни ду кишвар роҳи ҳавоӣ вуҷуд надошт. Сайёҳону тоҷирони тоҷику покистонӣ тавассути Кобулу Истанбул ва Дубай ба кишварҳои ҳамдигар сафар мекарданд, ки вақту маблағи зиёд сарф мешуд. Аз ин рӯ, мавзӯи ифтитоҳи хатсайри ҳавоӣ миёни Тоҷикистону Покистон ҳамеша дар мадди назари роҳбарони ду кишвари бародар қарор дошт. Хушбахтона, ин нияти нек шашуми майи соли равон ҷомаи амал пӯшид.
Дар ин рӯз Ширкати ҳавопаймоии «Сомон-Эйр» нахустин парвози хатсайри ҳавоии «Душанбе-Лоҳур»-ро ба роҳ монд. Бо ташаббусу дастгирии Ширкати ҳавопаймоии «Сомон-Эйр» як гурӯҳ рӯзноманигорони расонаҳои хабарии Тоҷикистон ба гурӯҳи мусофирони нахустини хатсайри мазкур шомил шуданд. Дар маросими ифтитоҳи хатсайр ҳайати роҳбарикунандаи ширкати мазкур, намояндагони Вазорати нақлиёти ҷумҳурӣ, Сафорати Ҷумҳурии Исломии Покистон дар Ҷумҳурии Тоҷикистон, Палатаи савдо ва саноати Ҷумҳурии Тоҷикистон, ВАО ва мусофирони нахустини хатсайр иштирок намуданд. Директори тиҷоратии Ширкати ҳавопаймоии «Сомон-Эйр» Эъҷоз Хон иброз дошт, ки парвоз ба шаҳри Лоҳур ҳафтае ду маротиба - рӯзҳои душанбе ва ҷумъа амалӣ мешавад. Давомнокии парвоз 1 соату 30 дақиқаро ташкил медиҳад. Ба гуфтаи Эъҷоз Хон рӯзҳои наздик Ширкати ҳавопаймоии «Сомон-Эйр» хатсайри нави Душанбе-Теҳрон-Душанберо ифтитоҳ менамояд. Алҳол ҳавопаймоҳои Ширкати «Сомон- Эйр» ба кишварҳои Олмон, ИМА, Туркия, Хитой, Русия, Қазоқистон ва Афғонистон парвоз мекунанд. Баъд аз якуним соати парвоз тайёраи «Боинг-737-900» ба фурудгоҳи Лоҳур расид.
Фурудгоҳи байналмилалии ба номи Иқболи шаҳри Лоҳур баъди Карочӣ дуюмин фурудгоҳи калонтарини Покистон ба шумор меравад. Он соли 1962 ба фаъолият шуруъ кардааст. Фурудгоҳ аз маркази шаҳри Лоҳур 15 километр дур буда, дорои се терминал мебошад. Аз ин ҷо ба бисёр шаҳрҳои Осиё ва Аврупо, ба монанди Дубай, Абу Дабӣ, Масқат, Бангкок, Амстердам, Пекин, Токио, Лондон, Копенгаген, Франкфурт, Арриёз ва ғайра ҳавопаймоҳо парвоз мекунанд. Бинобар ин, ба роҳ мондани хатсайри ҳавоии Душанбе-Лоҳур ба нафъи шахрвандони кишвар хоҳад буд. Зеро ҳамватанонамон бо истифода аз фурудгоҳи шаҳри Лоҳур метавонанд бо нархи нисбатан арзон ва сарфаи вақт ба шаҳрҳои зикршуда сафар кунанд. Нархи чиптаи хатсайри Душанбе-Лоҳур 1600 сомонӣ мебошад. Барои тавассути Лоҳур ба дигар шаҳрҳо рафтан аз интернет метавон бо хатсайрҳои нисбатан қулаю арзон ошно шуд.
Вақте мо ба фурудгоҳи Лоҳур расидем, шабонгоҳ ҳаво 34 дараҷа гарм буд. Вақти Тоҷикистон бо Покистон як аст, зеро ҳар ду кишвар дар як минтақаи соат ҷойгиранд.
Дар фурудгоҳи шаҳри Лоҳур моро намояндагони Департаменти туризми музофоти Панҷоб, роҳбарияти фурудгоҳ, намояндагии «Сомон-Эйр» дар шаҳри Лоҳур, ширкатҳои телевизионии Покистон истиқбол гирифтанд. Сафири Ҷумҳурии Тоҷикистон дар Ҷумҳурии Исломии Покистон Шералӣ Ҷононов ифтитоҳи хатсайри ҳавоии Душанбе-Лоҳурро қадами дигар дар густариши робитаҳои Тоҷикистону Покистон шумурда гуфт: “Иқдоми мазкур ба пешрафти туризм, ҷалби сармоя, рушди тиҷорат, таҳкими робитаҳои фарҳангӣ миёни ду кишвари дӯст мусоидат хоҳад кард. Кушодашавии ин хатсайр бо ташаббусу пешниҳоди роҳбарияти Тоҷикистону Покистон сурат гирифт. Лоҳур яке аз шаҳрҳои қадимаи Покистон ба шумор рафта, то асри XVIII яке аз марказҳои тамаддуни форсӣ дар нимҷазираи Ҳинд буд. Аз ин рӯ, дар ёдгориҳои таърихии он навиштаҷоти форсиро хеле зиёд дучор меоем. Боварӣ дорам, ки ба роҳ мондани хатсайри ҳавоии Душанбе- Лоҳур дӯстии Тоҷикистону Покистонро таҳким хоҳад бахшид”.
Директори тиҷоратии Ширкати ҳавопаймоии «Сомон-Эйр» Эъҷоз Хон зимни мусоҳиба бо шабакаҳои телевизионии Покистон иброз дошт, ки Душанбе яке аз шаҳрҳои сарсабзу пургул ва тозаю амни Осиё ба шумор меравад. Ӯ аз ободиҳои солҳои охири пойтахти Тоҷикистон сухан карда, таъкид намуд, ки Душанбе барои Покистон ба ҳайси «Дарвозаи Осиёи Марказӣ» шаҳри тамошобобу диданӣ аст.
Қобили ёдоварист, ки Ширкати «Сомон-Эйр» соли 2015 аз ҷониби Кумитаи ҷавонон, варзиш ва сайёҳии назди Ҳукумати ҷумҳурӣ беҳтарин ширкати ҳавопаймоии дар рушди туризм саҳмгузор дониста шуд.
Лоҳур пойтахти музофоти Панҷоб буда, баъди Исломобод ва Карочӣ сеюмин маркази сиёсии Покистон ба шумор меравад. Шоиру мутафаккирони бузурги Покистон, ба монанди Муҳаммад Иқбол, Файз Аҳмади Файз, Саодат Ҳасан Манто, Интизор Ҳусейн, рассомон Абдураҳмони Чағатоӣ ва Шокир Алӣ дар ин шаҳр зиндагиву эҷод кардаанд. Ин шаҳри таърихӣ пойтахти фарҳангии Покистон маҳсуб меёбад. Ҳар сол дар ин ҷо конфронсҳои байналмилалӣ, фестивалҳои мусиқию театр, намоишгоҳу ярмаркаҳои китоб баргузор мешавад. Номи Лоҳур ҳанӯз дар асри Х дар китоби «Ҳудуд-ул-олам» дарҷ гардида буд. Солҳои 1099-1114 ва 1153-1186 Лоҳур пойтахти давлати Ғазнавиҳо ба шумор мерафт. Дар асри XIII онро «Гавҳари салтанати Деҳлӣ» меномиданд. Соли 1296 муҳофизони Лоҳур бо ҳамроҳии артиши салтанати Деҳлӣ зери роҳбарии Алоуддин Муҳаммад дар ин ҷо лашкари 100-ҳазорнафараи муғулҳоро шикаст дода буданд. Ёдгориҳои таърихии ин шаҳри қадима зиёданд. Аз ин рӯ панҷобиҳо мақоле доранд: «Касе ки Панҷобро надида бошад, гӯё ба дунё наомадааст».
Бо мақсади ошноӣ бо таърихи зиндаи Лоҳур намояндагони ширкати «Сомон-Эйр» моро ба сайри шаҳри қадима бурданд. Тавассути автобуси сайёҳӣ ба дарвозаи Лоҳури қадима расидем. Роҳбалади ин мавзеи таърихӣ Муҳаммад Ҷовид мухтасар дар бораи шаҳри куҳан маълумот дод. Ӯ саёҳатро аз тамошои «Шоҳӣ ҳаммом» (ҳаммоми шоҳӣ) ё «Ҳаммоми Вазир Хон» оғоз кард. Ин ҳаммом соли 1632 дар замони ҳукмдори Шоҳиҷаҳон (бунёдгузори Тоҷмаҳали афсонавӣ) сохта шуда, то имрӯз шакли худро гум накардааст. Хиштҳои он ба хиштҳои ёдгориҳои таърихии қалъаи Ҳисор шабоҳат дорад. Ҳаммом дорои толорҳои оби гарму сард, буғхона, толори масҳ ва оташхона мебошад. Дар як қисмати ҳаммом ҳавзчае сохта буданд, ки ба монанди ваннаи имрӯза истироҳаткунандагон дар оби ширгарм нишаста, дам мегирифтанд. Ҳаммом на танҳо ҷои шустушӯй, балки ба ҳайси як маркази табобатӣ низ хизмат мекард. Баъди масҳи табобатӣ ва шунидани ғазалҳои сӯфиёна мизоҷон худро сабуку болидарӯҳ эҳсос мекарданд.
Сипас, роҳбаладон моро ба масҷиди Вазир Хон бурданд, ки номзад ба рӯихати мероси таърихии ЮНЕСКО мебошад. Ҳар сайёҳе, ки ба Лоҳур меояд, ҳатман ба ин ҷо ташриф меорад. Ба гуфтаи Муҳаммад Ҷовид масҷиди Вазир Хон солҳои 1634-1639 сохта шудааст. Кас ба завқу ҳавсалаи кандакорону устоҳои 400 соли пеш қоил мешавад. Онҳо аз санги сурху рег ва гилу гаҷ ин иморати пурнақшу нигори зеборо тавре мустаҳкам сохтаанд, ки бо гузашти қариб 4 аср таровати худро гум накардааст. Агар тамоми ин масҷидро 400 сол пеш дар 5 сол сохта бошанд, танҳо барои таъмири як манораи он солҳои 70-уми асри XX устоҳои муосир 7 сол заҳмат кашиданд. Ин масҷид низ дар давраи ҳукмронии Шоҳиҷаҳон аз ҷониби ҳокими Лоҳур Вазир Хон сохта шудааст. Имрӯз ҳам дар ин масҷиди таърихӣ ва саҳни он қариб 4000 нафар намозҳои панҷвақта, ҷумъа ва идро адо мекунанд.
Азбаски забони форсӣ тӯли қариб 8 аср дар нимҷазираи Ҳинд расмӣ буд, то ҳол дар номгузории бисёр мавзеъҳои аҳолинишин ва навиштаҷоти ёдгориҳои таърихӣ таъсири забони форсиро мушоҳида кардан мумкин аст. Чунончӣ, роҳбалад моро тавассути тангкӯчаҳои «Кӯчадарзӣ» (кӯчаи дӯзандагон) ва «Кӯчаи Ғуборчиён» сайр дода, то дарвозаи Лоҳури қадима гусел кард. Мо огоҳ шудем, ки дар он тарафи дарёи Равии Лоҳур Шоҳдара ном мавзее будааст, ки мақбараҳои шоҳи Ҳинд Ҷаҳонгир (падари Шоҳиҷаҳон), ҳамсараш Нуриҷаҳон, додарарӯсаш Осиф Хон дар ҳамон ҷо воқеъ гаштаанд. Дар Роштқалъаи Тоҷикистон низ Шоҳдара мавҷуд аст.
Дар шаҳри Лоҳур теъдоди коллеҷу осорхонаҳо хеле зиёданд. Аз ин рӯ онро «маркази фарҳангию маърифатӣ»-и Покистон низ меноманд. Барои мо шиносоӣ бо Осорхонаи давлатии Лоҳур хеле ҷолиб буд. Коллексияҳои осорхона аз ёдгориҳои асри санг то асри XX-ро дар бар мегиранд. Рӯ ба рӯи осорхона «Тӯпи Замзама» ҷой дода шудааст. Ин тӯп (пушка)-ро ҷанговари машҳур Аҳмадшоҳи Абдол соли 1761 зимни мубориза бо истилогарони англис дар наздикии Потипат истифода бурдааст. Тӯп аз мис ва омехтаи якчанд фулузот бо маблағи хайрияи сокинони маҳаллӣ сохта шудааст. Дарозии он 4,4 метр буда, қутраш 24 сантиметр мебошад. Ҳар сол дар арафаи идҳо ба назди ин тӯпи таърихӣ ба ёди муҳофизони ватан гул гузошта, дар наздикии он чорабиниҳои ботантана мегузаронанд.
Бо ташаббуси Департаменти туризми Лоҳур ду автобуси дуошёнаи англисӣ харида шудааст, ки хоҳишмандонро ба сайри шаҳри қадима мебарад. Ҳайати 20-нафараи намояндагони Тоҷикистон низ бо яке аз ин автобусҳои мунаққашу барҳаво як қисмати Лоҳурро сайр намуданд.
Охирин шаҳре, ки истилогарони англис дар нимҷазираи Ҳинд ишғол карданд, Лоҳур (соли 1849) буд. Баъди забти шаҳр бо истифода аз санъати меъмории ҳиндумавританӣ англисҳо маҳаллаеро бунёд намуданд, ки имрӯз бо номи «Молл» машҳур аст. Зимни саёҳат бо автобуси болокушодаи дуошёна аз ин маҳалла гузашта, қадимтарин мактаби олии Покистон – Донишгоҳи Панҷоб (соли 1882), бинои Суди Олӣ (1874), Шуъбаи почта (1892), Коллеҷи давлатӣ (1864, қадимтарин коллеҷи Покистон), Коллеҷи Айтчисон (1886), боғҳои бо усули бритонӣ бунёдшударо дидем. Зиёрати мақбараи Муҳаммад Иқболи Лоҳурӣ, масҷиди Подшоҳӣ, Манораи Покистон (баландиаш 60 метр) ва ғайра хеле ҷолиб буд. Мавҷуд будани ёдгориҳои сершумори таърихӣ ва боғҳои истроҳатӣ Лоҳурро ба маркази туристии Покистон табдил додааст. Умед аст, ки таъсиси хатсайри Душанбе–Лоҳур робитаҳои ин ду бародаршаҳрро таҳким бахшида, ба рушди туризм ва ривоҷи тиҷорат мусоидат мекунад.
Ҳарчанд Ҷумҳурии Исломии Покистон яке аз шарикҳои муҳими Тоҷикистон ба шумор равад ҳам, солиёни зиёд миёни ду кишвар роҳи ҳавоӣ вуҷуд надошт. Сайёҳону тоҷирони тоҷику покистонӣ тавассути Кобулу Истанбул ва Дубай ба кишварҳои ҳамдигар сафар мекарданд, ки вақту маблағи зиёд сарф мешуд. Аз ин рӯ, мавзӯи ифтитоҳи хатсайри ҳавоӣ миёни Тоҷикистону Покистон ҳамеша дар мадди назари роҳбарони ду кишвари бародар қарор дошт. Хушбахтона, ин нияти нек шашуми майи соли равон ҷомаи амал пӯшид.
Дар ин рӯз Ширкати ҳавопаймоии «Сомон-Эйр» нахустин парвози хатсайри ҳавоии «Душанбе-Лоҳур»-ро ба роҳ монд. Бо ташаббусу дастгирии Ширкати ҳавопаймоии «Сомон-Эйр» як гурӯҳ рӯзноманигорони расонаҳои хабарии Тоҷикистон ба гурӯҳи мусофирони нахустини хатсайри мазкур шомил шуданд. Дар маросими ифтитоҳи хатсайр ҳайати роҳбарикунандаи ширкати мазкур, намояндагони Вазорати нақлиёти ҷумҳурӣ, Сафорати Ҷумҳурии Исломии Покистон дар Ҷумҳурии Тоҷикистон, Палатаи савдо ва саноати Ҷумҳурии Тоҷикистон, ВАО ва мусофирони нахустини хатсайр иштирок намуданд. Директори тиҷоратии Ширкати ҳавопаймоии «Сомон-Эйр» Эъҷоз Хон иброз дошт, ки парвоз ба шаҳри Лоҳур ҳафтае ду маротиба - рӯзҳои душанбе ва ҷумъа амалӣ мешавад. Давомнокии парвоз 1 соату 30 дақиқаро ташкил медиҳад. Ба гуфтаи Эъҷоз Хон рӯзҳои наздик Ширкати ҳавопаймоии «Сомон-Эйр» хатсайри нави Душанбе-Теҳрон-Душанберо ифтитоҳ менамояд. Алҳол ҳавопаймоҳои Ширкати «Сомон- Эйр» ба кишварҳои Олмон, ИМА, Туркия, Хитой, Русия, Қазоқистон ва Афғонистон парвоз мекунанд. Баъд аз якуним соати парвоз тайёраи «Боинг-737-900» ба фурудгоҳи Лоҳур расид.
Фурудгоҳи байналмилалии ба номи Иқболи шаҳри Лоҳур баъди Карочӣ дуюмин фурудгоҳи калонтарини Покистон ба шумор меравад. Он соли 1962 ба фаъолият шуруъ кардааст. Фурудгоҳ аз маркази шаҳри Лоҳур 15 километр дур буда, дорои се терминал мебошад. Аз ин ҷо ба бисёр шаҳрҳои Осиё ва Аврупо, ба монанди Дубай, Абу Дабӣ, Масқат, Бангкок, Амстердам, Пекин, Токио, Лондон, Копенгаген, Франкфурт, Арриёз ва ғайра ҳавопаймоҳо парвоз мекунанд. Бинобар ин, ба роҳ мондани хатсайри ҳавоии Душанбе-Лоҳур ба нафъи шахрвандони кишвар хоҳад буд. Зеро ҳамватанонамон бо истифода аз фурудгоҳи шаҳри Лоҳур метавонанд бо нархи нисбатан арзон ва сарфаи вақт ба шаҳрҳои зикршуда сафар кунанд. Нархи чиптаи хатсайри Душанбе-Лоҳур 1600 сомонӣ мебошад. Барои тавассути Лоҳур ба дигар шаҳрҳо рафтан аз интернет метавон бо хатсайрҳои нисбатан қулаю арзон ошно шуд.
Вақте мо ба фурудгоҳи Лоҳур расидем, шабонгоҳ ҳаво 34 дараҷа гарм буд. Вақти Тоҷикистон бо Покистон як аст, зеро ҳар ду кишвар дар як минтақаи соат ҷойгиранд.
Дар фурудгоҳи шаҳри Лоҳур моро намояндагони Департаменти туризми музофоти Панҷоб, роҳбарияти фурудгоҳ, намояндагии «Сомон-Эйр» дар шаҳри Лоҳур, ширкатҳои телевизионии Покистон истиқбол гирифтанд. Сафири Ҷумҳурии Тоҷикистон дар Ҷумҳурии Исломии Покистон Шералӣ Ҷононов ифтитоҳи хатсайри ҳавоии Душанбе-Лоҳурро қадами дигар дар густариши робитаҳои Тоҷикистону Покистон шумурда гуфт: “Иқдоми мазкур ба пешрафти туризм, ҷалби сармоя, рушди тиҷорат, таҳкими робитаҳои фарҳангӣ миёни ду кишвари дӯст мусоидат хоҳад кард. Кушодашавии ин хатсайр бо ташаббусу пешниҳоди роҳбарияти Тоҷикистону Покистон сурат гирифт. Лоҳур яке аз шаҳрҳои қадимаи Покистон ба шумор рафта, то асри XVIII яке аз марказҳои тамаддуни форсӣ дар нимҷазираи Ҳинд буд. Аз ин рӯ, дар ёдгориҳои таърихии он навиштаҷоти форсиро хеле зиёд дучор меоем. Боварӣ дорам, ки ба роҳ мондани хатсайри ҳавоии Душанбе- Лоҳур дӯстии Тоҷикистону Покистонро таҳким хоҳад бахшид”.
Директори тиҷоратии Ширкати ҳавопаймоии «Сомон-Эйр» Эъҷоз Хон зимни мусоҳиба бо шабакаҳои телевизионии Покистон иброз дошт, ки Душанбе яке аз шаҳрҳои сарсабзу пургул ва тозаю амни Осиё ба шумор меравад. Ӯ аз ободиҳои солҳои охири пойтахти Тоҷикистон сухан карда, таъкид намуд, ки Душанбе барои Покистон ба ҳайси «Дарвозаи Осиёи Марказӣ» шаҳри тамошобобу диданӣ аст.
Қобили ёдоварист, ки Ширкати «Сомон-Эйр» соли 2015 аз ҷониби Кумитаи ҷавонон, варзиш ва сайёҳии назди Ҳукумати ҷумҳурӣ беҳтарин ширкати ҳавопаймоии дар рушди туризм саҳмгузор дониста шуд.
Лоҳур пойтахти музофоти Панҷоб буда, баъди Исломобод ва Карочӣ сеюмин маркази сиёсии Покистон ба шумор меравад. Шоиру мутафаккирони бузурги Покистон, ба монанди Муҳаммад Иқбол, Файз Аҳмади Файз, Саодат Ҳасан Манто, Интизор Ҳусейн, рассомон Абдураҳмони Чағатоӣ ва Шокир Алӣ дар ин шаҳр зиндагиву эҷод кардаанд. Ин шаҳри таърихӣ пойтахти фарҳангии Покистон маҳсуб меёбад. Ҳар сол дар ин ҷо конфронсҳои байналмилалӣ, фестивалҳои мусиқию театр, намоишгоҳу ярмаркаҳои китоб баргузор мешавад. Номи Лоҳур ҳанӯз дар асри Х дар китоби «Ҳудуд-ул-олам» дарҷ гардида буд. Солҳои 1099-1114 ва 1153-1186 Лоҳур пойтахти давлати Ғазнавиҳо ба шумор мерафт. Дар асри XIII онро «Гавҳари салтанати Деҳлӣ» меномиданд. Соли 1296 муҳофизони Лоҳур бо ҳамроҳии артиши салтанати Деҳлӣ зери роҳбарии Алоуддин Муҳаммад дар ин ҷо лашкари 100-ҳазорнафараи муғулҳоро шикаст дода буданд. Ёдгориҳои таърихии ин шаҳри қадима зиёданд. Аз ин рӯ панҷобиҳо мақоле доранд: «Касе ки Панҷобро надида бошад, гӯё ба дунё наомадааст».
Бо мақсади ошноӣ бо таърихи зиндаи Лоҳур намояндагони ширкати «Сомон-Эйр» моро ба сайри шаҳри қадима бурданд. Тавассути автобуси сайёҳӣ ба дарвозаи Лоҳури қадима расидем. Роҳбалади ин мавзеи таърихӣ Муҳаммад Ҷовид мухтасар дар бораи шаҳри куҳан маълумот дод. Ӯ саёҳатро аз тамошои «Шоҳӣ ҳаммом» (ҳаммоми шоҳӣ) ё «Ҳаммоми Вазир Хон» оғоз кард. Ин ҳаммом соли 1632 дар замони ҳукмдори Шоҳиҷаҳон (бунёдгузори Тоҷмаҳали афсонавӣ) сохта шуда, то имрӯз шакли худро гум накардааст. Хиштҳои он ба хиштҳои ёдгориҳои таърихии қалъаи Ҳисор шабоҳат дорад. Ҳаммом дорои толорҳои оби гарму сард, буғхона, толори масҳ ва оташхона мебошад. Дар як қисмати ҳаммом ҳавзчае сохта буданд, ки ба монанди ваннаи имрӯза истироҳаткунандагон дар оби ширгарм нишаста, дам мегирифтанд. Ҳаммом на танҳо ҷои шустушӯй, балки ба ҳайси як маркази табобатӣ низ хизмат мекард. Баъди масҳи табобатӣ ва шунидани ғазалҳои сӯфиёна мизоҷон худро сабуку болидарӯҳ эҳсос мекарданд.
Сипас, роҳбаладон моро ба масҷиди Вазир Хон бурданд, ки номзад ба рӯихати мероси таърихии ЮНЕСКО мебошад. Ҳар сайёҳе, ки ба Лоҳур меояд, ҳатман ба ин ҷо ташриф меорад. Ба гуфтаи Муҳаммад Ҷовид масҷиди Вазир Хон солҳои 1634-1639 сохта шудааст. Кас ба завқу ҳавсалаи кандакорону устоҳои 400 соли пеш қоил мешавад. Онҳо аз санги сурху рег ва гилу гаҷ ин иморати пурнақшу нигори зеборо тавре мустаҳкам сохтаанд, ки бо гузашти қариб 4 аср таровати худро гум накардааст. Агар тамоми ин масҷидро 400 сол пеш дар 5 сол сохта бошанд, танҳо барои таъмири як манораи он солҳои 70-уми асри XX устоҳои муосир 7 сол заҳмат кашиданд. Ин масҷид низ дар давраи ҳукмронии Шоҳиҷаҳон аз ҷониби ҳокими Лоҳур Вазир Хон сохта шудааст. Имрӯз ҳам дар ин масҷиди таърихӣ ва саҳни он қариб 4000 нафар намозҳои панҷвақта, ҷумъа ва идро адо мекунанд.
Азбаски забони форсӣ тӯли қариб 8 аср дар нимҷазираи Ҳинд расмӣ буд, то ҳол дар номгузории бисёр мавзеъҳои аҳолинишин ва навиштаҷоти ёдгориҳои таърихӣ таъсири забони форсиро мушоҳида кардан мумкин аст. Чунончӣ, роҳбалад моро тавассути тангкӯчаҳои «Кӯчадарзӣ» (кӯчаи дӯзандагон) ва «Кӯчаи Ғуборчиён» сайр дода, то дарвозаи Лоҳури қадима гусел кард. Мо огоҳ шудем, ки дар он тарафи дарёи Равии Лоҳур Шоҳдара ном мавзее будааст, ки мақбараҳои шоҳи Ҳинд Ҷаҳонгир (падари Шоҳиҷаҳон), ҳамсараш Нуриҷаҳон, додарарӯсаш Осиф Хон дар ҳамон ҷо воқеъ гаштаанд. Дар Роштқалъаи Тоҷикистон низ Шоҳдара мавҷуд аст.
Дар шаҳри Лоҳур теъдоди коллеҷу осорхонаҳо хеле зиёданд. Аз ин рӯ онро «маркази фарҳангию маърифатӣ»-и Покистон низ меноманд. Барои мо шиносоӣ бо Осорхонаи давлатии Лоҳур хеле ҷолиб буд. Коллексияҳои осорхона аз ёдгориҳои асри санг то асри XX-ро дар бар мегиранд. Рӯ ба рӯи осорхона «Тӯпи Замзама» ҷой дода шудааст. Ин тӯп (пушка)-ро ҷанговари машҳур Аҳмадшоҳи Абдол соли 1761 зимни мубориза бо истилогарони англис дар наздикии Потипат истифода бурдааст. Тӯп аз мис ва омехтаи якчанд фулузот бо маблағи хайрияи сокинони маҳаллӣ сохта шудааст. Дарозии он 4,4 метр буда, қутраш 24 сантиметр мебошад. Ҳар сол дар арафаи идҳо ба назди ин тӯпи таърихӣ ба ёди муҳофизони ватан гул гузошта, дар наздикии он чорабиниҳои ботантана мегузаронанд.
Бо ташаббуси Департаменти туризми Лоҳур ду автобуси дуошёнаи англисӣ харида шудааст, ки хоҳишмандонро ба сайри шаҳри қадима мебарад. Ҳайати 20-нафараи намояндагони Тоҷикистон низ бо яке аз ин автобусҳои мунаққашу барҳаво як қисмати Лоҳурро сайр намуданд.
Охирин шаҳре, ки истилогарони англис дар нимҷазираи Ҳинд ишғол карданд, Лоҳур (соли 1849) буд. Баъди забти шаҳр бо истифода аз санъати меъмории ҳиндумавританӣ англисҳо маҳаллаеро бунёд намуданд, ки имрӯз бо номи «Молл» машҳур аст. Зимни саёҳат бо автобуси болокушодаи дуошёна аз ин маҳалла гузашта, қадимтарин мактаби олии Покистон – Донишгоҳи Панҷоб (соли 1882), бинои Суди Олӣ (1874), Шуъбаи почта (1892), Коллеҷи давлатӣ (1864, қадимтарин коллеҷи Покистон), Коллеҷи Айтчисон (1886), боғҳои бо усули бритонӣ бунёдшударо дидем. Зиёрати мақбараи Муҳаммад Иқболи Лоҳурӣ, масҷиди Подшоҳӣ, Манораи Покистон (баландиаш 60 метр) ва ғайра хеле ҷолиб буд. Мавҷуд будани ёдгориҳои сершумори таърихӣ ва боғҳои истроҳатӣ Лоҳурро ба маркази туристии Покистон табдил додааст. Умед аст, ки таъсиси хатсайри Душанбе–Лоҳур робитаҳои ин ду бародаршаҳрро таҳким бахшида, ба рушди туризм ва ривоҷи тиҷорат мусоидат мекунад.
Хабарҳои дигар
Рӯзнома
Эзоҳи худро нависед