САЙЁҲӢ
Чоршанбе 24 Апрел 2024 06:10
ё чаро кишвари мо аз ҷониби расонаҳои дохиливу хориҷӣ ба таври бояду шояд тарғиб намешавад?
Тоҷикистон бо ба даст овардани истиқлолияти давлатӣ ба раванди ҷаҳонишавӣ (глобализатсия) ва зери таъсири манфии расонаҳои хориҷӣ қарор гирифт. Дар ин раванд то ҷое маълум аст, кишвари мо ба ҷомеаи ҷаҳонӣ аз ҷониби кишварҳои “дӯст” ҳамчун давлати ҷангзада ва ноором шиносонида шуд. Албатта ҳеҷ кас инкор карда наметавонад, ки дар давраҳои аввали соҳибистиқлолӣ кишвар ба буҳронҳои зиёде мувоҷеҳ шуда буд, аммо бо гузашти ҳамагӣ як даҳсола бо талошҳои халқи муаззами кишвар ва Пешвои миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон камбудӣ ва буҳронҳо бартараф шуда буданд. Тоҷикистон сар карда аз он давра ба як кишвари аз лиҳози амниятӣ ором ва мусоид бадал ёфта буду метавонист сайёҳони хориҷиро бидуни мамоният қабул ва пазироӣ кунад. Аммо...
Бо гузашти қариб се даҳсола аз соҳибистиқлолии кишвар вуруди сайёҳони хориҷӣ ҳанӯз ҳам қонеъкунанда несту мушкилоти соҳаи мазкур нигаронкунандаву ҳалталаб аст. Ҳамин боис шуда, ки Ҳукумати кишвар низ тасмимеро дар бораи рушди сайҳӣ ба даст гирад ва ин соҳаи сердаромаду муаррификунандаи кишварро то қадри имкон рушд диҳад. Ва ҳамин буд, ки ниҳоди махсус –Кумитаи рушди сайёҳӣ дар кишвар таъсис дода шуд. Пушида нест, ки як самти асосии даромади аксари кишварҳои пешрафтаи ҷаҳон ба сайёҳӣ вобастагии зич дорад. Зимни таҳқиқоти вижае соҳаи туризмро баъд аз саноати нафт ва автомобилсозӣ дар ҷои саввум қарор доданд. Тоҷикистон низ ҳамчун кишвари рӯ ба тараққӣ ва дорои захираву мавзеъҳои зиёди сайёҳии экологӣ, табиӣ ва саргузаштӣ метавонад дар радифи дигар давлатҳо ҳамчун минтақаи сайёҳӣ мақому ҷойгоҳе дошта бошад. Аммо як суоле пешорӯи мо қарор мегирад, ки чаро бо вуҷуди доштани хатсайрҳо ва маконҳои зиёди сайёҳӣ кишвари мо дар миқёси ҷаҳон ба таври бояду шояд ҳамчун минтақаи сайёҳӣ шинохта нашудааст?
Кор то ҷое буд, ки дар мафкураи аксари хориҷиён мутаасифона чунин андеша нақш баста буд. “Если я собираюс пойти в Таджикистан, мне нужно одевать бронежелет, или прокинут танком” (Агар ман ба Тоҷикистон рафтан хоҳам бояд ҳатман зиреҳ пушам ё бо танк вориди он шавам). Ин андешаи шахсиву фардии ҳеҷ кадоми эшон набуд, балки ононро тариқи расонаҳо пайваста талқин мекарданд, ки вазъи Тоҷикистон ҳамин аст. Ва онҳо дар асари бархурдҳои расонаӣ ба чунин хулоса омада буданд.
Нимаи дуюми солҳои 90-ум дар рӯзномаи “Комсомолская правда” бо чунин ном “В Таджикистане русских расстреливает” ( Дар Тоҷикистон русҳоро мепаронанд) мақолаеро нашр кард, ки муаллиф Наталия Лескова аз марги тасодуфии як русзабон ҳангома сохта буд. Муаллифи мақола аз сокинони ғайри тоҷики кишвар даъват ба амал меовард, ки тарки Тоҷикистон кунанд ва хориҷиёнро аз вуруд ба ин кишвар манъ мекард. Ба ин монанд ҳангомаҳо дар дигар расонаҳои русиву ғайри тоҷикӣ пайваста ба табъ мерасиданд. Ва ин кор мутаассифона то кунун идома дорад.
Расонаи sputnik-tj.com дар охирҳои моҳи январи соли равон таҳти унвони “Гузоришгари Sputnik дар шаҳри Душанбе кушта шуд” гузориши ҳангомабореро нашр кард, ки аз марги нобаҳангоми Галим Фасҳутдинов қисса мекунад. Гузориш ба сарлавҳа ҳеҷ мутобиқат намекунад, зеро Галим Фасҳутдинов кушта нашуда, балки тасодуфан зери чархи автомобил мондаву дар беморхона ба ҳалокат расидааст. Ин сад дар сад иғвогариеро мемонад, ки ба рушди сайёҳӣ ва вуруди сайёҳони хориҷӣ ба кишвар халал ворид мекунад.
Дар баробари инҳо расонаҳое низ амал мекунанд, ки пурра ба таблиғи идеологияи ғайр ва пур аз ғараз машғуланд. Дар мисоли расонаҳои хабарии payom.net, akhbor.com, ozodandishon.com, KSAADAT.COМ, саҳифаҳои фейсбукии “Гуруҳи 24” ва саҳифаҳои аъзоёни ТЭТ ҲНИТ инро метавон равшан дид. Дар як таҳқиқоти вижаи мо аз болои расонаҳои номбаршуда аён гардид, ки дар ин расонаҳо хабару гузоришҳои манфиатҷуёна ҳудуду марзҳоро убур мекунанд ва аксар вақт аз доираи меъёрҳои ахлоқии журналистиву ҳатто инсонӣ берун мераванд. Дар онҳо чунин маводҳое перомуни сиёсати давлатии кишвар ва амнияти он ба нашр мерасанд, ки хонандаи ноогоҳ аз Тоҷикистон ҳаргиз таваҷҷуҳе ба ин кишвари офтобии мо нахоҳад кард. Хеле таассуфовар аст, ки баъзан хабарҳои подарҳавоеро, ки умуман ба воқеият рост намеоянд паҳн карда, мафкураи дигаронро тағйир медиҳанд. Ҳатто аз рӯи баъзе хабарҳои akhbor.com Марказҳои таҳқиқотии кишвар ва журналистони алоҳида таҳқиқотҳо бурдаву бе появу асос будани онҳоро исбот карда буданд, вале то ҳанӯз ин расонаҳо фаъолият доранду дар пайи амалии амалҳои муғризонаи хешанд. Ин натанҳо ба рушди туризми хориҷӣ балки метавонад ба туризми дохилӣ низ латма занад.
Толиб Рифоӣ, Котиби генералии Созмони умумиҷаҳонии туристӣ, дар як баромади вижаи хеш дар соли 2016 Тоҷикистонро Швейтсарияи дуввум дар Осиёи Марказӣ унвон карда аст, аммо то ҳанӯз ба назар мерасад, ки ин “Швейтсария” ба ҷаҳониён ба андозаи бояду шояд ошно нест. Ин ҳама аз таблиғи ношоистаи кишвар аз ҷониби расонаҳои дихиливу хориҷист. Бо гузашти қариб се моҳ аз эълон гардидани “Соли рушди сайёҳӣ ва ҳунарҳои мардумӣ” дар ягон расонаи дохилӣ ин ибораи Толиб Рифоӣ “Тоҷикистон Шветсарияи дуввум аст” таблиғ нашудаву гуё фаромуш гашта аст. Ва ҳамон як ролики видеоии 30 сониягие, ки дар бораи кишвари сайҳӣ будани Тоҷикистон маълумот медоду замоне дар шабакаи “евро нюс” нашр мегардид, ба ғайр аз чанд шабакаи телевизионии давлативу сомонаи traveltajikistan.tj дар ҳеҷ ҷои дигар ба чашм намехӯрад.
Бархе то ҳанӯз ҳадс мезананд, ки мушкилоти соҳаи мазкур ҷои дигар аст. Ва иддае аз коршиносон мушкилоти фаннии соҳаи туризмро дар Тоҷикистон мавриди баррасӣ қарор дода, роҳҳои ҳалли онро ҷустуҷӯ менамоянд. Ва баъзеҳо мушкилоти асосии соҳаро ба иқтисоди нокифоя ва низоми номукаммали соҳаи сайёҳии кишвар рабт медиҳанд, ки ин албатта кори дуввумдараҷа аст. Дар аввали кор сайёҳон бояд ҷалб шаванд. Чун сайёҳон ба кишвар бештар ҷалб гарданд, метавон аз пайи бартараф кардани мушкилоти дигар шуд.
Бояд ба ин бовар бошем, ки фақат донистан ва пахш кардани иттилоот метавонад боиси пешрафт гардад. Ҳамин аст, ки бо нархҳои ҳангуфт ширкатҳо ва мамолики гуногун худро тарғиб мекунанд. Нархи як дақиқаи реклама дар баъзе шабакаҳои телевизионии Русия, ки нисбат ба телевизионҳои аврупоиву амрикоӣ хеле арзон аст, ҳудуди 2 миллион рубли русиро ташкил мекунад. Пас дар ин раванд ҳар соҳибрасонаро мебояд, ки ба қадри имкон мавзеъҳои сайёҳии кишвари хешро ба ҷомеаи ҷаҳонӣ муаррифӣ созад ва заррае ҳам бошад дар пешрафти ин соҳа саҳм гузорад.
Дар партави ин гуфтаҳо аз масъулини соҳаи сайёҳии кишвар даъват ба амал меорем, ки тарғиби ҳарчӣ бештари маконҳои сайёҳиро дар расонаҳои хориҷӣ ба роҳ монанд, зеро аз ҳар нигоҳ ба манфиати кор хоҳад буд.
Хуршед ХОВАРӢ “ҶТ”
Тоҷикистон бо ба даст овардани истиқлолияти давлатӣ ба раванди ҷаҳонишавӣ (глобализатсия) ва зери таъсири манфии расонаҳои хориҷӣ қарор гирифт. Дар ин раванд то ҷое маълум аст, кишвари мо ба ҷомеаи ҷаҳонӣ аз ҷониби кишварҳои “дӯст” ҳамчун давлати ҷангзада ва ноором шиносонида шуд. Албатта ҳеҷ кас инкор карда наметавонад, ки дар давраҳои аввали соҳибистиқлолӣ кишвар ба буҳронҳои зиёде мувоҷеҳ шуда буд, аммо бо гузашти ҳамагӣ як даҳсола бо талошҳои халқи муаззами кишвар ва Пешвои миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон камбудӣ ва буҳронҳо бартараф шуда буданд. Тоҷикистон сар карда аз он давра ба як кишвари аз лиҳози амниятӣ ором ва мусоид бадал ёфта буду метавонист сайёҳони хориҷиро бидуни мамоният қабул ва пазироӣ кунад. Аммо...
Бо гузашти қариб се даҳсола аз соҳибистиқлолии кишвар вуруди сайёҳони хориҷӣ ҳанӯз ҳам қонеъкунанда несту мушкилоти соҳаи мазкур нигаронкунандаву ҳалталаб аст. Ҳамин боис шуда, ки Ҳукумати кишвар низ тасмимеро дар бораи рушди сайҳӣ ба даст гирад ва ин соҳаи сердаромаду муаррификунандаи кишварро то қадри имкон рушд диҳад. Ва ҳамин буд, ки ниҳоди махсус –Кумитаи рушди сайёҳӣ дар кишвар таъсис дода шуд. Пушида нест, ки як самти асосии даромади аксари кишварҳои пешрафтаи ҷаҳон ба сайёҳӣ вобастагии зич дорад. Зимни таҳқиқоти вижае соҳаи туризмро баъд аз саноати нафт ва автомобилсозӣ дар ҷои саввум қарор доданд. Тоҷикистон низ ҳамчун кишвари рӯ ба тараққӣ ва дорои захираву мавзеъҳои зиёди сайёҳии экологӣ, табиӣ ва саргузаштӣ метавонад дар радифи дигар давлатҳо ҳамчун минтақаи сайёҳӣ мақому ҷойгоҳе дошта бошад. Аммо як суоле пешорӯи мо қарор мегирад, ки чаро бо вуҷуди доштани хатсайрҳо ва маконҳои зиёди сайёҳӣ кишвари мо дар миқёси ҷаҳон ба таври бояду шояд ҳамчун минтақаи сайёҳӣ шинохта нашудааст?
Кор то ҷое буд, ки дар мафкураи аксари хориҷиён мутаасифона чунин андеша нақш баста буд. “Если я собираюс пойти в Таджикистан, мне нужно одевать бронежелет, или прокинут танком” (Агар ман ба Тоҷикистон рафтан хоҳам бояд ҳатман зиреҳ пушам ё бо танк вориди он шавам). Ин андешаи шахсиву фардии ҳеҷ кадоми эшон набуд, балки ононро тариқи расонаҳо пайваста талқин мекарданд, ки вазъи Тоҷикистон ҳамин аст. Ва онҳо дар асари бархурдҳои расонаӣ ба чунин хулоса омада буданд.
Нимаи дуюми солҳои 90-ум дар рӯзномаи “Комсомолская правда” бо чунин ном “В Таджикистане русских расстреливает” ( Дар Тоҷикистон русҳоро мепаронанд) мақолаеро нашр кард, ки муаллиф Наталия Лескова аз марги тасодуфии як русзабон ҳангома сохта буд. Муаллифи мақола аз сокинони ғайри тоҷики кишвар даъват ба амал меовард, ки тарки Тоҷикистон кунанд ва хориҷиёнро аз вуруд ба ин кишвар манъ мекард. Ба ин монанд ҳангомаҳо дар дигар расонаҳои русиву ғайри тоҷикӣ пайваста ба табъ мерасиданд. Ва ин кор мутаассифона то кунун идома дорад.
Расонаи sputnik-tj.com дар охирҳои моҳи январи соли равон таҳти унвони “Гузоришгари Sputnik дар шаҳри Душанбе кушта шуд” гузориши ҳангомабореро нашр кард, ки аз марги нобаҳангоми Галим Фасҳутдинов қисса мекунад. Гузориш ба сарлавҳа ҳеҷ мутобиқат намекунад, зеро Галим Фасҳутдинов кушта нашуда, балки тасодуфан зери чархи автомобил мондаву дар беморхона ба ҳалокат расидааст. Ин сад дар сад иғвогариеро мемонад, ки ба рушди сайёҳӣ ва вуруди сайёҳони хориҷӣ ба кишвар халал ворид мекунад.
Дар баробари инҳо расонаҳое низ амал мекунанд, ки пурра ба таблиғи идеологияи ғайр ва пур аз ғараз машғуланд. Дар мисоли расонаҳои хабарии payom.net, akhbor.com, ozodandishon.com, KSAADAT.COМ, саҳифаҳои фейсбукии “Гуруҳи 24” ва саҳифаҳои аъзоёни ТЭТ ҲНИТ инро метавон равшан дид. Дар як таҳқиқоти вижаи мо аз болои расонаҳои номбаршуда аён гардид, ки дар ин расонаҳо хабару гузоришҳои манфиатҷуёна ҳудуду марзҳоро убур мекунанд ва аксар вақт аз доираи меъёрҳои ахлоқии журналистиву ҳатто инсонӣ берун мераванд. Дар онҳо чунин маводҳое перомуни сиёсати давлатии кишвар ва амнияти он ба нашр мерасанд, ки хонандаи ноогоҳ аз Тоҷикистон ҳаргиз таваҷҷуҳе ба ин кишвари офтобии мо нахоҳад кард. Хеле таассуфовар аст, ки баъзан хабарҳои подарҳавоеро, ки умуман ба воқеият рост намеоянд паҳн карда, мафкураи дигаронро тағйир медиҳанд. Ҳатто аз рӯи баъзе хабарҳои akhbor.com Марказҳои таҳқиқотии кишвар ва журналистони алоҳида таҳқиқотҳо бурдаву бе появу асос будани онҳоро исбот карда буданд, вале то ҳанӯз ин расонаҳо фаъолият доранду дар пайи амалии амалҳои муғризонаи хешанд. Ин натанҳо ба рушди туризми хориҷӣ балки метавонад ба туризми дохилӣ низ латма занад.
Толиб Рифоӣ, Котиби генералии Созмони умумиҷаҳонии туристӣ, дар як баромади вижаи хеш дар соли 2016 Тоҷикистонро Швейтсарияи дуввум дар Осиёи Марказӣ унвон карда аст, аммо то ҳанӯз ба назар мерасад, ки ин “Швейтсария” ба ҷаҳониён ба андозаи бояду шояд ошно нест. Ин ҳама аз таблиғи ношоистаи кишвар аз ҷониби расонаҳои дихиливу хориҷист. Бо гузашти қариб се моҳ аз эълон гардидани “Соли рушди сайёҳӣ ва ҳунарҳои мардумӣ” дар ягон расонаи дохилӣ ин ибораи Толиб Рифоӣ “Тоҷикистон Шветсарияи дуввум аст” таблиғ нашудаву гуё фаромуш гашта аст. Ва ҳамон як ролики видеоии 30 сониягие, ки дар бораи кишвари сайҳӣ будани Тоҷикистон маълумот медоду замоне дар шабакаи “евро нюс” нашр мегардид, ба ғайр аз чанд шабакаи телевизионии давлативу сомонаи traveltajikistan.tj дар ҳеҷ ҷои дигар ба чашм намехӯрад.
Бархе то ҳанӯз ҳадс мезананд, ки мушкилоти соҳаи мазкур ҷои дигар аст. Ва иддае аз коршиносон мушкилоти фаннии соҳаи туризмро дар Тоҷикистон мавриди баррасӣ қарор дода, роҳҳои ҳалли онро ҷустуҷӯ менамоянд. Ва баъзеҳо мушкилоти асосии соҳаро ба иқтисоди нокифоя ва низоми номукаммали соҳаи сайёҳии кишвар рабт медиҳанд, ки ин албатта кори дуввумдараҷа аст. Дар аввали кор сайёҳон бояд ҷалб шаванд. Чун сайёҳон ба кишвар бештар ҷалб гарданд, метавон аз пайи бартараф кардани мушкилоти дигар шуд.
Бояд ба ин бовар бошем, ки фақат донистан ва пахш кардани иттилоот метавонад боиси пешрафт гардад. Ҳамин аст, ки бо нархҳои ҳангуфт ширкатҳо ва мамолики гуногун худро тарғиб мекунанд. Нархи як дақиқаи реклама дар баъзе шабакаҳои телевизионии Русия, ки нисбат ба телевизионҳои аврупоиву амрикоӣ хеле арзон аст, ҳудуди 2 миллион рубли русиро ташкил мекунад. Пас дар ин раванд ҳар соҳибрасонаро мебояд, ки ба қадри имкон мавзеъҳои сайёҳии кишвари хешро ба ҷомеаи ҷаҳонӣ муаррифӣ созад ва заррае ҳам бошад дар пешрафти ин соҳа саҳм гузорад.
Дар партави ин гуфтаҳо аз масъулини соҳаи сайёҳии кишвар даъват ба амал меорем, ки тарғиби ҳарчӣ бештари маконҳои сайёҳиро дар расонаҳои хориҷӣ ба роҳ монанд, зеро аз ҳар нигоҳ ба манфиати кор хоҳад буд.
Хуршед ХОВАРӢ “ҶТ”
Хабарҳои дигар
Рӯзнома
Эзоҳи худро нависед