Ё чаро волидон ҳарфи дили фарзандонро шунидан намехоҳанд?

Дилшод дар дил орзу дошт, ки ба Донишгоҳи славянии Русияву Тоҷикистон дохил шаваду дар оянда хуқуқшинос бошад. Вале мутаассифона орзуи ӯ танҳо дар дилаш монду халос ва ба хотири падару модараш касби табибиро интихоб намуд. Ӯ аллакай муассисаи олиро хатм намудаву панҷ сол мешавад, ки дар ин ҷода фаъолият дорад. Аммо мегӯяд, ҳар субҳ бо дили нохоҳам ба ҷои кор мераваду гӯё дар ҳаёт чизеро аз даст додааст ва наметавонад бо ҳеҷ ганҷе онро харидорӣ намояд. Ҳарчанд рӯзгораш бо касби доштааш хуб бошад ҳам, вале орзуи ҳуқуқшинос шуданро то ҳол дар дил мепарварад.

Имрӯз дар ҷомеаи мо мисли Дилшод ҷавонони зиёде ҳастанд, ки пешаашонро на худ, балки волидон интихоб намудаанду аз касби дӯстдоштаашон ҳатто боре ҳам пурсон нагардидаанд.

Интихоби дурусти касб барои ҳар нафар муҳим ва зарурист. Зеро маҳз ҳамин чиз боис мегардад, ки шахс пешаи хешро сидқану самимӣ омӯзаду ба зинаҳои баланди он рафта расад. Вале мушкиле, ки дар ин масъала то ҳол ҷой дорад, ин интихоби нодурусти касб миёни ҷавонон ва ё аз ҷониби волидон интихоб намудани касби ояндаи фарзандон мебошад.

Имрӯз мушоҳида мешавад, ки баъзе волидон қобилияти зеҳнии фарзандонашонро умуман ба инобат намегиранду онҳоро ба ихтисосҳое дар муассисаҳои олӣ дохил менамоянд, ки ҳеҷ мувофиқи хоҳиши фарзандашон нест. Дар ин гуна ҳолатҳо фикр ҳам намекунанд, ки фарзандашон оё шавқи ҳамин пешаро дорад ё не? Дар оянда бо ин гуна интихоб онҳо метавонанд, ҷойгоҳи хешро дар ҷомеа пайдо кунанд? Ва оё ин ба ҳолати равонии онҳо чӣ гуна таъсир дошта метавонад? Инҳо суолҳоеанд, ки бояд посухи амиқу дақиқашро дарёфт.

Собирҷон Саидов, равоншинос вобаста ба ин масъала гуфт: “Интихоби касб дар ҳаёти шахс марҳилаи хеле муҳим мебошад, зеро чӣ гуна сурат гирифтани ояндаи худро фард муайян мекунад. Интихоби касб бояд дар дасти худи шахс бошад. Вақте шахс маҷбуран ягон касбро интихоб менамояд ё маҷбур мешавад, ки касбашро иваз кунад, ин ҳолат аллакай ба рӯҳияи ӯ таъсири манфӣ мерасонад ва дар ҳолати ногувор қарор медиҳад. Аммо ин ҳолатҳо низ сабабҳои худро доранд”.

Номбурда ҳамзамон гуфт, шахс вақте мехоҳад дар оянда соҳиби касби муайяне шавад, бояд аз овони мактабхонӣ баробари парвардани орзуи он дар қалб ҳамзамон донишҳои ибтидоии онро аз бар намоянду бо донишҳои соҳаи мазкур муҷаҳҳаз гарданд.

“Баъзан вақте падару модар маҷбуран ба фарзандони худ пеша интихоб мекунанд, ин маънои онро надорад, ки онҳо дар бораи ояндаи фарзандашон фикр намекунанд, балки фикр мекунанд. Аммо ин ҳолат рӯҳан ба фарзандон таъсир мекунад ва завқу шавқи онҳо нопадид мегардаду дилмонда мешаванд. Ин ҳолатҳо боиси коҳиши мутахассисони варзида гардидааст”.

Дар ин росто масъалаи дигар ин аст, ки шахс бояд дар интихоби ҷодаи ояндааш хуб андешад. Зеро баъзан худи фард низ дар интихоби касб иштибоҳ мекунад.

Рубина Раҳимова, омӯзгори мактаби миёна бар он андеша аст, ки бедор кардани ҳавас ва шавқи интихоби касб дар вуҷуди фарзандон ин вазифаи асосии падару модар ба ҳисоб меравад. Ӯ гуфт: “Мо, омӯзгорон танҳо аз рӯи хониш ва фаҳмиши толибилмон ба онҳо баҳо медиҳем, ки ба кадом касб сазоворанд ва барои ноил шудан ба он чӣ корҳоро бояд анҷом диҳанд. Вале ин, ки падару модари онҳо чӣ мехоҳанд, дар дасти худи онҳост. Мо дар фаъолияти кориамон бисёр ҳолатҳоеро мебинем, ки ҷавон орзу дорад дар оянда касберо, ки худаш мехоҳад, интихоб кунад. Вале мутаассифона падару модар иҷозати онро намедиҳад ва ин сабаби он мегардад, ки ҷавон тамоман дигар ба хондан майл намекунад”.

Аммо дар ин росто ҷомеашиносон бар он назаранд, ки имрӯз он қадар муҳим нест, ки шахс аз рӯйи ихтисосаш кор мекунад ё на.

“Вақте инсон дар ҷомеа наметавонад, таввасути касби интихобнамудаи худ кору фаъолият намояд ва қобилияти дигар корро дорад, ин аллакай муайян мекунад, ки ӯ қодир ба чӣ ё кадом касб аст. Аз ин рӯ, имрӯзҳо чуноне мебинем, бисёр шахсҳо аз рӯйи ихтисоси худ кору фаъолият намекунанд ва ҳатто барои баъзе корхона низ муҳим нест, ки вай кадом ихтисосро хондааст, зарур он, ки ӯ аз уҳдаи кор барояд. Имрӯз дар ҷомеа вақте мегӯянд, маҷбуран касбамонро интихоб кардем ва он писанди мо нест ё аз уҳдаи он кор баромада наметавонем, аз нигоҳи ман ин як баҳонае беш нест. Албатта, муҳим аст, ки шахс худаш касбашро интихоб кунад. Ин чиз ҳаст, ман ҳаққи инкори инро надорам. Вале инсон агар хоҳад, ӯ метавонад ба ҷое бирасад. Муҳим мақсадест, ки ӯ дар зиндагиаш мегузорад”, - гуфт Фирӯз Нурмуҳаммад, ҷомеашинос.

Агар ки интихоби дурусти касб боиси комёбии инсон аст, агар ки интихоби дурусти касб аз ҷониби худи шахс барои муваффақ шуданаш дар оянда муҳиму зарурист ва агар интихоби касби фарзанд аз ҷониби волидон омили рӯҳафтодагист, пас ҳатман лозим аст, ки ҷавонон худ касбашонро дуруст интихоб намоянду дар ҷодаи хеш мутахассиси варзида гарданд ва дар рушди соҳаи хеш ва ба ин минвол дар пешрафти меҳани худ саҳмгузор бошанд. Дар ин росто лозим аст, ки волидон ҳарфи дили фарзандонро нодида нагиранд, балки барои бароварда гардонидани он кумаку дастгирӣ намоянд. Ин чиз барои фарзандон хеле муҳим аст. Зеро шахс барои интихоби касби ояндааш ҳуқуқ дорад ва набояд онро нодида гирифт.

Саҳоба ШАРИПОВА, коромӯзи “ҶТ”