ё зарари маънавии ин гуна суханҳо ба ҷомеаи навини Тоҷикистонро кӣ ҷуброн мекунад?

Имрӯз дар шабакаҳои иҷтимоӣ суханҳои наве пайдо шудаанд, ки умуман ба фарҳанг ва маданияти мо мувофиқ намеоянд. Ин гуна суханҳо ҳамарӯза аз даҳони мардуми мо шунида мешавад, аз қабили “э майлӣ”, “э ма наём”, ё имрӯз маъмултаринаш “бачаҳои ёш бас кунетон”. Ин гуна суханҳо монанди кирмакҳое ҳастанд, ки ба фонди луғавии мо ворид шуда, онро нест кардан мегиранду мо онҳоро дар забони худ парвариш мекунем.

Вақте ки ин гуна “тренд”-ҳо, аз қабили ”бачаҳои ёш бас кунетон” пайдо мешавад, блогерону одамони зиёде кӯшиш мекунанд, ки видеоҳои ғайриахлоқӣ ва бешармонаро ёфта, дар охираш ҳамин суханҳоро монда, дар шабакаҳои иҷтимоӣ паҳн кунанд. Баъдан шумораи ин гуна наворҳо беҳад зиёд мешаванд, ки ҳазорҳо нафар ҳам шармандаи шабакаҳои иҷтимоӣ мешаванду ҳам таънашунави мардум.

Шояд баъзеҳо гумон мекунанд, ки чунин наворҳоро барои ислоҳи наврасон мегузоранд. Не. Умуман не! Барои онҳо “лайк”-у “просмотр” аз обрӯи дигарон дида болотар аст. Агар онҳо ислоҳи бачаҳои бадахлоқро мехостанд, на бо роҳҳои ҳаҷву масхара, балки бо роҳҳои фаҳмондадиҳиву тарғиби видеоҳои тарбиявӣ инро анҷом медоданд. Магар беҳтар нест, ки ҷавононро ҷамъ намуда, маҳфилҳо мегузарониданд ва ба онҳо зарари чунин амалҳояшонро фаҳмонида, баъдан натиҷаи онро ба навор гирифта, намоиш диҳанд? Аммо ҳаргиз чунин намекунанд, чунки маблағе, ки аз беобрӯкунии дигарон меёбанд, аз обрӯманд кардани нафаре намеёбанд. Онҳо манфиати худашонро аз манфиати дигарон болотар медонанд.

Масалан, агар як духтарак ё писарак шеъре дар мавзӯи ватан ё модар хонад, ё ягон ҳикояти панду ахлоқӣ гӯяд ва онро дар шабакаи иҷтимоӣ гузорад, қисмати хеле ками одамон онро мебинанд ва баъзеяшон ҳатто то охир тамошо намекунанд. Ва он шеъри пурмазмуну тарбиявӣ дар ҳолати гумномӣ мемонад. Лекин агар як ҷавони бадахлоқ “э ма наём” ё “бачаҳои ёш бас кунетон” гӯяд, ҳазорҳо нафар писанд мекунанду ба ҳазорон каси дигар равон мекунанд.

Магар дар чунин ҳолатҳо мо метавонем гӯем, ки ворисони Рӯдакиву Фирдавсиву Айнӣ ҳастем? На, ҳаргиз наметавонем. Яъне мо кашшофи ана ҳамин суханҳоем, на ворисони Рӯдакиву Айнӣ.

Хуб мешавад, агар нисбати шахсоне, ки чунин суханҳоро тарғиб мекунанд, ҷазоҳои ахлоқӣ татбиқ карда шавад. Масалан, ба онҳо вақти муайян дода шавад ва дар муддати муйяншуда 5 ё 10 китоби бадеӣ аз осори гузаштагон ё муосир хонда нақл кунанд. Хоҳу нохоҳ, вақте ки чунин шахсон осори бузургонро мехонанд, дигар ҳаргиз чунин суханҳои пучу бемаъниро ба ёд овардан ҳам намехоҳанд.

Аҷибаш ин аст, ки аз ҷониби шоирону нависандагон ва ё зиёиёни кишвар нисбати ин гуна суханҳо вокуниш намешавад. Шояд аз он сабаб бошад, ки зиёиёни мо аз шабакаҳои иҷтимоӣ кам истифода мекунанд ва аз ин гуна суханҳо бехабаранд ё ин ки огоҳанду ба хотири он ки дар байни мардум “муд” шудааст, чизе намегӯянд?

Агар чунин аъмол пешгирӣ нашавад, дур нест рӯзе, ки мо аз мағозаҳои бо номи “Бачаҳои ёш бас кунетон” харид мекунем, сурудҳое бо номи “Бачаҳои ёш бас кунетон” мешунавем ва шояд китобҳое бо номи “Бачаҳои ёш бас кунетон” мехонем... Ин ҳама аз беаҳамиятӣ, бепарвоӣ, хунукназарӣ ва ноогоҳии мо сар мезанад, ки зарарашро дар ояндаи начандон дур хоҳем дид.

Ҳамчун як донишҷӯ фикрамро баён кардам, ҷавонон онро чи хел қабул мекунанд, ба худашон бастагӣ дорад. Барои ман покизагии забону қадру манзалати фарҳангу маданияти миллат аз ин гуна суханҳо дида ҳазорҳо маротиба афзалтар аст.


Зайнулло БОБОЕВ,
донишҷӯи ДМТ