ҶАВОНОН
Ҷумъа 29 Март 2024 01:15
Луқмони Ҳакимро пурсиданд: “Адаб аз кӣ омӯхтӣ?” Гуфт: “Аз беадабон”.
Панд гирифтан аз ҳаёти шахсони муваффақ ва роҳи ононро тай намудан то андозае осон менамояд. Аммо аз шахсоне, ки дар зиндагӣ номуваффақанд ва натавонистаанд, ки як зиндагии муваффақонаеро созмон диҳанд, панд гирифтану баръакси онон роҳи расидан ба соҳили муродро интихоб намудан басо душвор аст. Ин ҷо мехоҳем хонандаи гиромиро ба ҳаёти нафаре ошно созем, ки тамоми таззодҳои зиндагиро баръакс қабул намудаву дар роҳи зиндагӣ киштии муродашро ба шикаст мувоҷеҳ сохтааст. Акои Аслам. Баъзеҳо девонааш мегӯянду баъзеи дигар майхораву оворагард ва ҳамагӣ худро аз суҳбат бо ӯ канор мегиранд. Ба гуфтаи худаш ҳам ӯ аз зиндагӣ ҳеҷ лаззатеро начашидаву дар чорсӯи зиндагӣ дармондааст. Дуруст аст, ки чунин нафарҳо ба касе на идеал мешаванду на муаллим. Балки ҳамагон кӯшиш мекунанд, ки барои раҳоӣ ёфтан аз мушкилиҳо ба ҷодае, ки чунин ашхос гом мениҳанд, қадам нагузоранд. Ин суҳбатро мо ҳам ба он хотир оростем, то хонандаи закӣ огоҳ шавад, ки кадом омилҳо маҳз сабаб мешавад, то як фарди солиму бардам ва дорои ақлу ҳуш рӯ ба оворагардӣ мениҳад. Хонанда аз ҳаёти ӯ ба худ чунин бояд хулоса кунад, ки зинҳор даст ба шаробнӯшию корҳои ношоиста задан хатост. Дар зер суҳбатамонро айнан меорем:
- Салом амак.
- Салом.
- Мо мехоҳем, перомуни як мавзуъ бо Шумо суҳбат кунем?...
- Аввал пул дорӣ? Я сум те!
- Марҳамат, як сум не, ин 10-сомонаро гир (Пулро мегирад ва сипас каме ба фикр фурӯ рафта мепурсад)...
-Ту кӣ?
- Ман рӯзноманигор.
- Аз ман чӣ мехоҳӣ?
- Ман мехоҳам, перомуни зиндагии Шумо як мавод таҳия кунам.
- Дар бораи ман (бо ҳайрат аз ман мепурсад)?
- Ҳа, дар бораи худи Шумо.
- Дар бораи ман чӣ менависӣ? Рав, дар бораи ягон одами пулдор навис. Ман як одами бехонаву дар. Ҷои хобамро бин, даруни ана ҳамин партовгоҳ зиндагӣ мекунам. Ман дар ин ҷо (бо дасташ як тарафи партовгоҳро нишон медиҳад) ва зани ҷугорифурӯш онтарафтар хоб мекунем.
- Ба ҳар ҳол мехоҳам, бо Шумо суҳбат кунам.
- Хайр, чӣ мехоҳӣ?
- Мехостам, аввалан дар бораи айёми тифлии хеш қисса кунед?
- Ман дар оилаи шахси баобрӯе, дар яке аз ноҳияҳои наздик ба шаҳри Душанбе (номи ноҳия ва деҳаашро намегӯяд) таваллуд шудаам. Падарам омӯзгор ва дар деҳа шахси баобрӯе буданд. Ман низ овони мактабхонӣ, аз як ҷониб тарс аз падар ва аз ҷониби дигар ҳаваси хондаву олим шуданро ки дар дил мепарваридам, ҳамеша талош мекардам, ки ба дарсҳо тайёр бошаму ҳеҷ камбудие аз ман пайдо накунанд. Ҳақиқати ҳол ҳамин гуна буд. Ба ёд овардани он лаҳзаҳо бароям хеле душвор аст. Ман дар ҳақиқат яке аз хонандагони беҳтарини мактаб будам.
- Даврони ҷавониро чӣ гуна сипарӣ кардаед?
- Давраҳои ҷавониро дар аввал хеле хуб гузаронида будам, донишҷӯ будам, дар доншикада дарс мехондам. Дар курси яку ду хонданам донишҷӯи фаъол будам. Пас аз курси дуюм ба носу сигор ва сипас ба шаробнӯшӣ рӯ овардам. Вақте ки дар саҳни донишгоҳ маро дар даст сигору шишаи шароб ва маст диданд, аз донишгоҳ ронданд. Падарамро низ барои амали ман дар мактаб сахт танбеҳ доданд. Аз ҳамон рӯз саркарда падарам ба беморӣ гирифтор шуд. Пас аз ҳафту ним моҳи аз донишгоҳ хориҷ гаштани ман падарам фавтид. Ман пас аз он барои баровадани ғами худ шаробро дучанд менӯшидам. Кор то ҷое расид, ки як-як ҷиҳози хонаро фурӯхта, барои шаробнӯшӣ сарф мекардам. Тахминан пас аз чор соли марги падар, ки аз як мағозаи шаробфурӯшӣ қарздор шуда будам, бо нархи хеле арзон хонаро ба ҳамон соҳиби мағоза фурӯхтам ва дар ивазаш чанд моҳе “истироҳат кардам”.
- Метавонед, аввалин рӯзҳои ба шаробнӯшӣ майл карданатонро ба ёд биёред?
- Дар аввал ҳамроҳи чанд рафиқам дар як рӯзи таътил аз шароб истифода кардам. Дидам, ки ҳоламро каме дигар кард ва сипас ҳар мушкилоте пеш меомад, ба воситаи шароб гӯё он масъаларо бартараф мекардам. Ҳамин тавр ба шаробнӯшӣ одат карда мондам.
- Оё ба ин кори Шумо касе аз хешу табор монеъ намешуданд?
- Апаам ҷангам кард ва гуфт, ки набояд хонаи падарамонро мефурухтӣ. Барои шаробнӯшиам касе қариб эътибор намедод. Чунки садҳо бор гуфта буданду суде намебахшид. Зиндагии ман комилан ранги дигар гирифта буд.
- Пас аз фурӯхтани хона дар куҷо истиқомат мекунед?
- Рӯз то бегоҳ мегардаму шабона дар куҷое рост ояд, хоб мекунам. Хоҳ истгоҳ бошад, хоҳ партовгоҳ, фарқ надорад. Барои ман муҳим он аст, ки аз саҳар то бегоҳ ягон чизе барои хӯрдан ва ягон маблағе барои нӯшидани шароб пайдо кунам.
- Имконият нест, ки рафта дар хонаи пиронсолон иқомат кунед, чунки имрӯз Ҳукумати кишвар барои ҳамин қишри ҷомеа чунин ҷойҳоро таъсис додааст?
- Апаам як бор бурд ва тамоми ҳуҷҷатҳоро омода кард, то дигар аз шаробнӯшиву бехонагӣ ҷудо шавам, аммо ман пас аз ду рӯз гурехтам.
- Барои чӣ?
- Дар он ҷо реҷаи муайян аст. Ман дигар он гуна зиндагӣ карда наметавонам. Мехоҳам, озод бошам ва касе ба ман халал нарасонад.
- Бо вуҷуди он ки имрӯз як зиндагии пур аз даҳшатеро пушти сар мекунед, оё ягон умеде ба зиндагӣ доред?
- Намедонам. Дошта бошам ҳам, беҳуда аст.
- Шумо гуфтед, ки хешу ақрабои зиёде доштед. Оё ягон нафар дар суроғи шумо буданд (ҳастанд)?
- Чанд маротиба апаам суроғам кард ва ҳатто гуфт, ки дар хонааш бурда ҷоям мекунад, аммо инро ҳам рад кардам. Ман дигар ба касе лозим нестам. Баъзан вақт аз худам безор мешавам, аммо барои он худкушӣ намекунам, ки аз марг метарсам.
- Оё аз он ки роҳи номуносиби зиндагиро ихтиёр кардаед, пушаймон нестед?
- Ман роҳи бозгашт надорам. Ба шароб одат кардаам. Агар хоҳам ҳам, наметавонам дигар роҳро интихоб кунам. Аммо ҳар дафа таъкид мекунам, ки зинҳор ба ин роҳи ман касе наравад. Зеро охири ин роҳ ҳамин партовгоҳ асту хӯрок пасмондаи одамони дигар.
Хуршед ХОВАРӢ, “ҶТ”
Панд гирифтан аз ҳаёти шахсони муваффақ ва роҳи ононро тай намудан то андозае осон менамояд. Аммо аз шахсоне, ки дар зиндагӣ номуваффақанд ва натавонистаанд, ки як зиндагии муваффақонаеро созмон диҳанд, панд гирифтану баръакси онон роҳи расидан ба соҳили муродро интихоб намудан басо душвор аст. Ин ҷо мехоҳем хонандаи гиромиро ба ҳаёти нафаре ошно созем, ки тамоми таззодҳои зиндагиро баръакс қабул намудаву дар роҳи зиндагӣ киштии муродашро ба шикаст мувоҷеҳ сохтааст. Акои Аслам. Баъзеҳо девонааш мегӯянду баъзеи дигар майхораву оворагард ва ҳамагӣ худро аз суҳбат бо ӯ канор мегиранд. Ба гуфтаи худаш ҳам ӯ аз зиндагӣ ҳеҷ лаззатеро начашидаву дар чорсӯи зиндагӣ дармондааст. Дуруст аст, ки чунин нафарҳо ба касе на идеал мешаванду на муаллим. Балки ҳамагон кӯшиш мекунанд, ки барои раҳоӣ ёфтан аз мушкилиҳо ба ҷодае, ки чунин ашхос гом мениҳанд, қадам нагузоранд. Ин суҳбатро мо ҳам ба он хотир оростем, то хонандаи закӣ огоҳ шавад, ки кадом омилҳо маҳз сабаб мешавад, то як фарди солиму бардам ва дорои ақлу ҳуш рӯ ба оворагардӣ мениҳад. Хонанда аз ҳаёти ӯ ба худ чунин бояд хулоса кунад, ки зинҳор даст ба шаробнӯшию корҳои ношоиста задан хатост. Дар зер суҳбатамонро айнан меорем:
- Салом амак.
- Салом.
- Мо мехоҳем, перомуни як мавзуъ бо Шумо суҳбат кунем?...
- Аввал пул дорӣ? Я сум те!
- Марҳамат, як сум не, ин 10-сомонаро гир (Пулро мегирад ва сипас каме ба фикр фурӯ рафта мепурсад)...
-Ту кӣ?
- Ман рӯзноманигор.
- Аз ман чӣ мехоҳӣ?
- Ман мехоҳам, перомуни зиндагии Шумо як мавод таҳия кунам.
- Дар бораи ман (бо ҳайрат аз ман мепурсад)?
- Ҳа, дар бораи худи Шумо.
- Дар бораи ман чӣ менависӣ? Рав, дар бораи ягон одами пулдор навис. Ман як одами бехонаву дар. Ҷои хобамро бин, даруни ана ҳамин партовгоҳ зиндагӣ мекунам. Ман дар ин ҷо (бо дасташ як тарафи партовгоҳро нишон медиҳад) ва зани ҷугорифурӯш онтарафтар хоб мекунем.
- Ба ҳар ҳол мехоҳам, бо Шумо суҳбат кунам.
- Хайр, чӣ мехоҳӣ?
- Мехостам, аввалан дар бораи айёми тифлии хеш қисса кунед?
- Ман дар оилаи шахси баобрӯе, дар яке аз ноҳияҳои наздик ба шаҳри Душанбе (номи ноҳия ва деҳаашро намегӯяд) таваллуд шудаам. Падарам омӯзгор ва дар деҳа шахси баобрӯе буданд. Ман низ овони мактабхонӣ, аз як ҷониб тарс аз падар ва аз ҷониби дигар ҳаваси хондаву олим шуданро ки дар дил мепарваридам, ҳамеша талош мекардам, ки ба дарсҳо тайёр бошаму ҳеҷ камбудие аз ман пайдо накунанд. Ҳақиқати ҳол ҳамин гуна буд. Ба ёд овардани он лаҳзаҳо бароям хеле душвор аст. Ман дар ҳақиқат яке аз хонандагони беҳтарини мактаб будам.
- Даврони ҷавониро чӣ гуна сипарӣ кардаед?
- Давраҳои ҷавониро дар аввал хеле хуб гузаронида будам, донишҷӯ будам, дар доншикада дарс мехондам. Дар курси яку ду хонданам донишҷӯи фаъол будам. Пас аз курси дуюм ба носу сигор ва сипас ба шаробнӯшӣ рӯ овардам. Вақте ки дар саҳни донишгоҳ маро дар даст сигору шишаи шароб ва маст диданд, аз донишгоҳ ронданд. Падарамро низ барои амали ман дар мактаб сахт танбеҳ доданд. Аз ҳамон рӯз саркарда падарам ба беморӣ гирифтор шуд. Пас аз ҳафту ним моҳи аз донишгоҳ хориҷ гаштани ман падарам фавтид. Ман пас аз он барои баровадани ғами худ шаробро дучанд менӯшидам. Кор то ҷое расид, ки як-як ҷиҳози хонаро фурӯхта, барои шаробнӯшӣ сарф мекардам. Тахминан пас аз чор соли марги падар, ки аз як мағозаи шаробфурӯшӣ қарздор шуда будам, бо нархи хеле арзон хонаро ба ҳамон соҳиби мағоза фурӯхтам ва дар ивазаш чанд моҳе “истироҳат кардам”.
- Метавонед, аввалин рӯзҳои ба шаробнӯшӣ майл карданатонро ба ёд биёред?
- Дар аввал ҳамроҳи чанд рафиқам дар як рӯзи таътил аз шароб истифода кардам. Дидам, ки ҳоламро каме дигар кард ва сипас ҳар мушкилоте пеш меомад, ба воситаи шароб гӯё он масъаларо бартараф мекардам. Ҳамин тавр ба шаробнӯшӣ одат карда мондам.
- Оё ба ин кори Шумо касе аз хешу табор монеъ намешуданд?
- Апаам ҷангам кард ва гуфт, ки набояд хонаи падарамонро мефурухтӣ. Барои шаробнӯшиам касе қариб эътибор намедод. Чунки садҳо бор гуфта буданду суде намебахшид. Зиндагии ман комилан ранги дигар гирифта буд.
- Пас аз фурӯхтани хона дар куҷо истиқомат мекунед?
- Рӯз то бегоҳ мегардаму шабона дар куҷое рост ояд, хоб мекунам. Хоҳ истгоҳ бошад, хоҳ партовгоҳ, фарқ надорад. Барои ман муҳим он аст, ки аз саҳар то бегоҳ ягон чизе барои хӯрдан ва ягон маблағе барои нӯшидани шароб пайдо кунам.
- Имконият нест, ки рафта дар хонаи пиронсолон иқомат кунед, чунки имрӯз Ҳукумати кишвар барои ҳамин қишри ҷомеа чунин ҷойҳоро таъсис додааст?
- Апаам як бор бурд ва тамоми ҳуҷҷатҳоро омода кард, то дигар аз шаробнӯшиву бехонагӣ ҷудо шавам, аммо ман пас аз ду рӯз гурехтам.
- Барои чӣ?
- Дар он ҷо реҷаи муайян аст. Ман дигар он гуна зиндагӣ карда наметавонам. Мехоҳам, озод бошам ва касе ба ман халал нарасонад.
- Бо вуҷуди он ки имрӯз як зиндагии пур аз даҳшатеро пушти сар мекунед, оё ягон умеде ба зиндагӣ доред?
- Намедонам. Дошта бошам ҳам, беҳуда аст.
- Шумо гуфтед, ки хешу ақрабои зиёде доштед. Оё ягон нафар дар суроғи шумо буданд (ҳастанд)?
- Чанд маротиба апаам суроғам кард ва ҳатто гуфт, ки дар хонааш бурда ҷоям мекунад, аммо инро ҳам рад кардам. Ман дигар ба касе лозим нестам. Баъзан вақт аз худам безор мешавам, аммо барои он худкушӣ намекунам, ки аз марг метарсам.
- Оё аз он ки роҳи номуносиби зиндагиро ихтиёр кардаед, пушаймон нестед?
- Ман роҳи бозгашт надорам. Ба шароб одат кардаам. Агар хоҳам ҳам, наметавонам дигар роҳро интихоб кунам. Аммо ҳар дафа таъкид мекунам, ки зинҳор ба ин роҳи ман касе наравад. Зеро охири ин роҳ ҳамин партовгоҳ асту хӯрок пасмондаи одамони дигар.
Хуршед ХОВАРӢ, “ҶТ”
Эзоҳи худро нависед