Баҳори соли 2015. Ҳама ҷо сабзу хуррам. Каме дуртар аз назди хонаҳои дар болои кӯҳ ҷойгирбуда гурӯҳе аз мардум ҷамъ омада, баҳри ким кадом як ҷашн миёни ҳам хурсандӣ доранд. Шуру шавқи ҷамъомадагон ва овози мусиқӣ ҳар роҳгузарро водор менамуд, ки рафта аз ин саҳна дидан намояд, ки “баҳри чӣ ва ба хотири кӣ ин ҳама шодист”. Онҳо сокинони деҳаи Ёли ноҳияи Шамсиддин Шоҳин буданд. Ҳамаи ин баҳри хурсанд намудани сутуни деҳ, пири барнодил, марди хирад, фидоии фарҳанги миллӣ, посдори китоб ва дӯстдори адабиёт бобои Мӯсо Абдураҳмонов буд. Сарояндаҳои хушовоз месуруданду мутрибон наво бармеангехтанд, раққосаҳо бо карашмаҳои дилфиреб ва сухандонону нуктасанҷон бо ҳарфу ҳиҷои пурмуҳтавои худ хотири ин шамъи маҳфилро болида созанд. Бобои Мӯсо ҳамаи ин тараддудро мушоҳида мекарду аз ғояти шодӣ гӯё пар бароварда парвоз мекард. Сарояндаи хушсалиқа Тилло Гадоев ба хондани шеъри “Баччагӣ”-и Лоиқ Шералӣ шурӯъ намуд:

Баччагиям бекасу танҳо гузашт,
Бо дарав, бо хӯшачиниҳо гузашт,
Доманаш аз хӯша пур аз домани саҳро гузашт...

Зимни замзамаи ин мисраҳо дар чашмони бобои Мӯсо ашк ҳалқа зад ва фикру ёди ӯро ба дуриҳо бурд...

...8 марти соли 1935 дар ҳавои серуни деҳаи хушманзари Ёл тифлаки нав ба дунё омад. Одати деҳотиён аст, ки вақте меҳмони нав ба дунё ояд, хурду калон ҳама маҳфилорои як хонадон мешаванд. Мӯсои хурдакакро ҳама “хуш омадед”-мегуфтанду фаро расидани накҳати ҳавои тозаи баҳориро ба қудуми ӯ марбут медонистанд. Бо расму русуми хоси деҳотии худ меҳмонро меҳмондорӣ мекарданду падару модари тифлро табрик...

Аммо зиндагӣ зистанро дар домони падару модар ба Мӯсои хурдакак зиёд насиб нагардонид. Ӯ волидонашро хеле барвақт, ки ҳанӯз 40 рӯз дошт, аз даст дод. Дигар нафаре набуд, ки барои ӯ муттакову пушту паноҳаш бошад. Чун дигарон ӯро дар дами дар дигар модари чашминтизораш интизор набуд. Аз он дам то пирӣ ҳавлии ӯ аз қадами падару модар тиҳӣ буд. Ӯ дигар аз хаёли ширини “модарам пушти дар аст”, ки раҳораҳ дигаронро фаро мегирад, холӣ буд. Марги бармаҳали модар, танҳову бекас ва гурусна мондани тифлаки навзод байти зерини шоир Сайёд Ғаффорро ба ёд меорад:

Бо лахчаи ситора пухтаст нони маҳтоб,
Ман гушна мондам, оча, бедор шав ту аз хоб...

Аммо дар урфият мегӯянд, “зиндагӣ худ муаллим аст”. Муаллиме, ки ба кас аз ҳама боб дарс мегӯяд. Ин муаллим Мӯсои хурдакакро, агарчи дар ҳалқаи наздикон ба воя расонид, аммо аз сабаби бепадариву бемодарӣ ӯро ба машаққатҳои зиёд мувоҷеҳ сохт. Воқеан, гӯё Лоиқ ин мисраҳоро аз ҳаёти баччагии ӯ бардоштааст:

Дар сари санге ҳама рӯз интизор
Мешумурдам турнаҳоро ҳар баҳор,
Баччагиям бо қатори турнаҳо якҷо гузашт...

...То ҷон дар рамақ ҳаст инсон баҳри зиндагии хубу нек доштан дар сиришташ умед мепарварад ва ба ин васила кӯшишу заҳмат кашида, пайваста талош меварзад. Ҳамин буд, ки Мӯсо ба ҳама ранҷу машққат ва носозгориҳои рӯзгор таҳаммул мекард, то омӯзад ва соҳиби илму дониш гардад. Баъди хатми мактаби миёна ба Омӯзишгоҳи 3-солаи тайёркунии коркунони маданӣ-равшаннамоӣ воқеъ дар ноҳияи Кӯктош (ҳоло Рӯдакӣ) дохил шуда, онро соли 1956 бо ихтисоси китобхонашиносӣ хатм мекунад. Соли 1980 бошад, шуъбаи ғоибонаи Донишкадаи санъати Тоҷикистон ба номи М.Турсунзодаро бо ихтисоси китобхонашинос-библиограф хатм намудааст.

Илм доштан дигар асту онро барои беҳрӯзии мардум истифода намудан дигар. Мақоли “Олими бе амал -занбӯри бе асал” низ аз ҳамин ҷо сарчашма мегирад. Мӯсо Абдураҳмонов баъди аз худ намудани дониши казоӣ пайваста баҳри босавод намудани насли наврас заҳмат кашидааст. Ӯ солҳои 1956-57 директори Хонаи маданияти собиқ ноҳияи Дашти Ҷум (ҳоло Шамсиддин Шоҳин), соли 1957-61 мудири китобхонаи ҷамоати деҳоти Ёл, солҳои 1961-63 мудири китобхонаи ҷамоати деҳоти Калинин, солҳои 1963-75 мудири китобхонаи ҷамоати деҳоти Шӯрообод, ноҳияи Москва (ҳоло Хамадонӣ), солҳои 1975-80 мудири китобхонаи ҷамоати деҳоти Дашти Ҷум, солҳои 1980-91 мудири китобхонаи филиали №19 ноҳияи Ленинград (ҳоло Муъминобод), солҳои 1991-2013 мудири китобхонаи филиали №10, ҳамзамон илова ба ин вазифа солҳои 2008-2013 методисти минтақавии ҷамоатҳои деҳоти Ёл, Дашти Ҷум ва Лангардараи ноҳияи Шӯрообод кор ва фаъолият намудааст. Дар маҷмуъ ӯ 57 сол ҳамчун китобдор кору фаъолият дошт.

Хизматҳои ӯ барои мардуми деҳаи Ёл бешуморанд. Чунон ки писараш Умар Абдураҳмонов қисса мекунад: “Боре, ҳангоми ба истироҳатгоҳ рафтанаш, азбаски саломатиаш он қадар хуб набуд, ман хоҳиш кардам рӯзе, ки муҳлати истироҳаташ ба охир мерасад, ҳатман занг занад ва худам рафта ӯро ба деҳа расонам. Як саҳар занг зада гуфт, ки ҳамин рӯз аз осоишгоҳ мебароям ва шуморо дар маҳаллаи “Водонасос” интизор мешавам. Саҳар барвақт аз шаҳри Кӯлоб баромада ба ҷои гуфтааш расида хеле интизор шудам, аммо наомад. Баъд ба хотирам омад, ки гуфта буд, назди вазири фарҳанг медароянд. Ба Вазорати фарҳанг рафтаму аз корманди қабулгоҳ пурсидам, ки мабодо ягон муйсафед наомада буд. Ӯ бо табассум ҷавоб дод, ки як соат боз муйсафеде бо вазир суҳбат дорад. Дар ҳамин асно дари утоқи вазир кушода шуду вазири фарҳанги ҳамонвақтаи Тоҷикистон устод Мирзошоҳрух Асрорӣ ҳамроҳи падарам баромаданд. Падарам маро бо вазир шинос намуд. Вазир супориш дод, ки худи ҳозир дархост дар бораи таъмини китобхонаи деҳаатон бо китобҳои сиёсию фарҳангӣ, бадеӣ, кӯдакона омода намоед. Ман аз забони падарам он дархостро навиштам ва вазир ба нашриётҳои ҷумҳуриявӣ супориш дод, ки ин китобҳо фавран омода ва ба суроғаи китобхона равон карда шавад ва ҳамин тавр ҳам шуд”.

Заҳмату талошҳои Мӯсо Абдураҳмоновро ба инобат гирифта, ӯро бо мукофотҳои пулию молиявӣ аз номи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, муҳтарам Эмомали Раҳмон (солҳои 2008, 2013, 2013, 2014), Грамотаи фахрии Президиуми Совети Олии РСС Тоҷикистон (1956), ифтихорномаҳои Вазорати фарҳанги Ҷумҳурии Тоҷикистон (1978, 1985) ва дигар ифтихорномаҳою мукофотҳои сатҳи вилоятӣ ва ноҳиявӣ сарфароз гардонидаанд. М. Абдураҳмонов Аълочии фарҳанги Ҷумҳурии Тоҷикистон (1996), нафақахури аҳамияти ҷумҳуриявидошта (2011), дорандаи дипломи озмуни ҷумҳуриявии китобхонаҳои оммавии “Чароғи Ҳидоят” бахшида ба 1100-солагии давлати Сомониён ва 90-солагии аллома Бобоҷон Ғафуров (1999) ва вакили анҷумани якуми таъсисии кормандони маданияти Тоҷикистон (1991) буд.

Соли 2015 аз ҷониби фарзандон 50-солагии фаъолияти фарҳангӣ-эҷодии Мӯсо Абдураҳмонов, ки ба 80-солагии рӯзи таваллудаш рост омада буд, дар деҳаи Ёли ҷамоати ба номи Н. Маҳмудови ноҳияи Шамсиддин Шоҳин ҷашн гирифта шуд.

Мӯсо Абдураҳмонов 14 январи соли 2016 дар сини 81-солагӣ олами фониро падруд гуфт. Аммо ин марг наметавонад, ки номи ӯро аз лавҳи хотираҳо зудуда созад, зеро, ки:

Мард намирад ба марг, марг аз ӯ ном ҷуст,
Ном чу ҷовид шуд, мурданаш осон куҷост?!