ҶАВОНОН
Ҷумъа 29 Март 2024 02:37
Раванди босуръати техникаву технологияи навин ва осон гардидани муколамаву муошират бо афроди мухталифи ҷомеаи ҷаҳон ва густариши ҷаҳонишавӣ мо - ҷавононро водор месозад, ки дар ин ҳама гирудору моҷаро ва бархӯрди фарҳангҳову манфиатҳои геополитикӣ зиракии сиёсиро аз даст надиҳем. Баҳри эҳё ва ҳифзи мероси ниёгонамон, ки саросар аз панду ахлоқу ростист, ҷадал намоем. Ба ин васила тавониста бошем, ному нуфузи миллати тоҷикро дар арсаи байналмилалӣ боз ҳам баланд бардорем ва бори дигар исбот намоем, ки тоҷик миллати худшиносу худогоҳ аст. Имрӯз низ ин миллат насли хирад, насли андешаву афкор ва насли созандаву бунёдкор дорад, ки метавонанд парчамбардори Ватани маҳбуби хеш бошанд.
Таҳлилҳо ва назарҳо дар мавриди он ки кадом омил боис мешавад, то ҷавонони тоҷик ба гуруҳҳои тундрав мепайванданд, гуногунанд. Аммо асли воқеа ин аст, ки надоштани саводи кофӣ ва дарк накардани моҳияти асосии дини мубини ислом боис гардидааст, ҷавонон фирефтаи таблиғоту ташвиқоти гуруҳҳо ва ташкилотҳои террористиву экстремистӣ гарданд. Омилҳо ва сабабҳои ҳамроҳ шудани ҷавонон ба гуруҳҳои ҷиноятпешаву ифротгаро мухталиф аст. Мо низ дар навбати худ кӯшидем, ки якчанд сабабҳои пайвастани ҷавононро таҳлил намоем:
1. Надоштани мавқеи муайян дар ҷамъият. Дар баробари он ки дар таълиму тарбияи насли наврас мактаб ва оила нақши муҳим мебозад, таъсири муҳит-ҷомеа низ дар ин самт кам нест. Хусусан, вақте ки наврасон бо рафиқону атрофиёнашон суҳбат намуда робита пайдо менамоянд, дар ин асно хулқу рафтору одати ҳамнишинашон ба онҳо асар мекунад ва ё рафиқонашонро барои худ намунаи ибрат ҳисобида, онҳоро идеал интихоб мекунанд. Ин раванд дар оянда низ идома меёбад, вале гоҳо беназоративу бепарвоии волидайн дар ин ҷода боис ба вусъати мавқеи ноустувори наврас мегардад ва ӯ "ман"-и худро дар ҷомеа гум мекунад;
2. Бесаводӣ ва маърифати пасти диниву дунявӣ. Надонистан ва огоҳ набудан аз маърифати исломӣ, фармудаҳои Қуръону суннат, зудбоварӣ ба мубаллиғони бадхоҳ сабаб мегардад, ки кас роҳгумзада шавад. Ба таъбири Шайх Абӯалӣ ибни Сино "ҳар кас одат кунад, ки ба ҳар далел ҳар ҳарферо бовар кунад, аз сурати одамӣ хориҷ мешавад";
3. Дарк накардани моҳияти амал. Ба назари равоншиносон ин нукта дар ҳаёти ҳаррӯзаи мо нақши зарурӣ мебозад, зеро ҳар шахс бояд донад, ки кай ва ба куҷо меравад, бо кӣ меравад ва ҳамнишинонаш қиҳоянд. Яъне, зиракии сиёсиро аз даст надиҳад;
4. Зиёд гаштани ҳисси бадбинӣ. Донишманди замон Лорд Авебурӣ гуфтааст, ки мушкилтарин корҳо ин аст, ки инсон худро бишносад ва осонтарин корҳо ин аст, ки аз дигарон айбҷӯӣ кунад. Воқеан, барои худшинос будан вақт ва меҳнати зиёд лозим аст, то кас тавонад аз фарҳанги пурғановати миллати хеш огоҳӣ пайдо намояд, гузаштагони худро донад ва ба қадри ин меҳану Ватан бирасад. Мухолифони сохти демократӣ ва сиёсати пешгирифтаи имрӯзаи Ҳукумати мамлакат ҷавононро ба тариқи суҳбат ва иртибот дар сомонаҳои иҷтимоӣ меомӯзанд ва ҳамин тавр аз мавқеи онҳо огоҳ мешаванд. Мебинанд, ки ҷавон саводи казоӣ надорад, ба ҳамин васила ӯро зуд ба доми фитнаву фиреб гирифтор намуда, ба ҷангу ҷинояту муқобилият раҳнамун месозанд. Баҳри бартараф намудани ақидаҳои ифротгароӣ ва пешгирии ҳамроҳшавии ҷавонон ба гуруҳҳову ташкилотҳои террористиву экстремистӣ андешидани чунин тадбирҳоро бояд зарур шуморем:
1. Ҳамкории пайваста бо аҳолӣ. Ин иқдом аллакай аз ҷониби масъулин дар шаҳру навоҳии ҷумҳурӣ ва ҳатто, бо ҳамватанони бурунмарзӣ ҷараён дорад. Дар мактабҳо ва ҷойҳои ҷамъиятӣ баргузор кардани суҳбату вохӯриҳо аз манфиат холӣ нест, чунки донистану фаҳмондани моҳияти аслии дини мубини ислом ва зистан дар давлати дунявӣ ба хонандагон ва донишҷӯён баҳри пешгирии тундгароӣ мусоидат менамояд. Мулоқотҳо набояд бо ибрози андешаи намояндагон анҷом ёбад, балки ба иштирокчиён иҷоза дода шавад, то фикру андешаашонро дар ин маврид озодона гуфта бошанд;
2. Тақвияти корҳои таблиғотӣ. Дар ин ҷода саҳми воситаҳои ахбори омма хеле муҳим аст. Минҷумла, аввалан ба тариқи телевизион, радио ва матбуот намоишномаҳо, мақолаву гузоришҳои гуногун дар самти пешгирии ҷинояткорӣ, пайвастан ба гуруҳҳои ифротӣ пурзӯр карда шавад, яъне гуногунрангӣ дар тарзи пешниҳоди матолиб дида шавад, такрору дилбазан набошад.
3. Ташкили озмуну мусобиқаҳо. Таърихи навини ҷумҳурӣ гувоҳ аст, ки бо тариқи ташкил ва баргузор намудани озмуну мусобиқоти варзишӣ дар мубориза зидди зуҳуроти номатлуб муваффақиятҳо ба даст омадааст. Хусусан, чанд сол қабл, дар бобати коҳиши бемории ВИЧ/СПИД ва дар самти мубориза бо нашъамандӣ чорабиниҳои зиёд гузаронда шуданд ва ҳамаи ин тадбирҳо ба кам гардидани сафи беморони СПИД ва нашъаманд мусоидат намуданд;
4. Вусъати ҳамкориҳои байналмилалӣ. Терроризму экстремизм мушкилотест, ки ҷомеаи ҷаҳонро ба ташвиш андохтааст. Аз ҷумла, Тоҷикистон низ дар мубориза ба ин "вабои замон" ҳамкориро бо кишварҳои минтақа ва ҷаҳон пурзӯр намуда истодааст. Месазад гуфт, ки ташаббусҳо, ба монандӣ сафари гуруҳи ҷавонони пешсаф ба хориҷа бештар гардад. Ин иқдом саривақтӣ ва боиси дастгирӣ мебошад, зеро ҷавонон дар муколама бо ҳамсолони худ метавонанд озодона фикру андешаҳояшонро баён созанд.
Ҳамин тариқ, метавон гуфт, ки ҳамбастагӣ, ҳамкорӣ ва робита бо ҷомеа баҳри коҳиш додани ин зуҳуроти номатлуб - терроризму экстремизм мусоидати фаъол менамояд.
Наврӯз ҶОБИРОВ, рӯзноманигор
Таҳлилҳо ва назарҳо дар мавриди он ки кадом омил боис мешавад, то ҷавонони тоҷик ба гуруҳҳои тундрав мепайванданд, гуногунанд. Аммо асли воқеа ин аст, ки надоштани саводи кофӣ ва дарк накардани моҳияти асосии дини мубини ислом боис гардидааст, ҷавонон фирефтаи таблиғоту ташвиқоти гуруҳҳо ва ташкилотҳои террористиву экстремистӣ гарданд. Омилҳо ва сабабҳои ҳамроҳ шудани ҷавонон ба гуруҳҳои ҷиноятпешаву ифротгаро мухталиф аст. Мо низ дар навбати худ кӯшидем, ки якчанд сабабҳои пайвастани ҷавононро таҳлил намоем:
1. Надоштани мавқеи муайян дар ҷамъият. Дар баробари он ки дар таълиму тарбияи насли наврас мактаб ва оила нақши муҳим мебозад, таъсири муҳит-ҷомеа низ дар ин самт кам нест. Хусусан, вақте ки наврасон бо рафиқону атрофиёнашон суҳбат намуда робита пайдо менамоянд, дар ин асно хулқу рафтору одати ҳамнишинашон ба онҳо асар мекунад ва ё рафиқонашонро барои худ намунаи ибрат ҳисобида, онҳоро идеал интихоб мекунанд. Ин раванд дар оянда низ идома меёбад, вале гоҳо беназоративу бепарвоии волидайн дар ин ҷода боис ба вусъати мавқеи ноустувори наврас мегардад ва ӯ "ман"-и худро дар ҷомеа гум мекунад;
2. Бесаводӣ ва маърифати пасти диниву дунявӣ. Надонистан ва огоҳ набудан аз маърифати исломӣ, фармудаҳои Қуръону суннат, зудбоварӣ ба мубаллиғони бадхоҳ сабаб мегардад, ки кас роҳгумзада шавад. Ба таъбири Шайх Абӯалӣ ибни Сино "ҳар кас одат кунад, ки ба ҳар далел ҳар ҳарферо бовар кунад, аз сурати одамӣ хориҷ мешавад";
3. Дарк накардани моҳияти амал. Ба назари равоншиносон ин нукта дар ҳаёти ҳаррӯзаи мо нақши зарурӣ мебозад, зеро ҳар шахс бояд донад, ки кай ва ба куҷо меравад, бо кӣ меравад ва ҳамнишинонаш қиҳоянд. Яъне, зиракии сиёсиро аз даст надиҳад;
4. Зиёд гаштани ҳисси бадбинӣ. Донишманди замон Лорд Авебурӣ гуфтааст, ки мушкилтарин корҳо ин аст, ки инсон худро бишносад ва осонтарин корҳо ин аст, ки аз дигарон айбҷӯӣ кунад. Воқеан, барои худшинос будан вақт ва меҳнати зиёд лозим аст, то кас тавонад аз фарҳанги пурғановати миллати хеш огоҳӣ пайдо намояд, гузаштагони худро донад ва ба қадри ин меҳану Ватан бирасад. Мухолифони сохти демократӣ ва сиёсати пешгирифтаи имрӯзаи Ҳукумати мамлакат ҷавононро ба тариқи суҳбат ва иртибот дар сомонаҳои иҷтимоӣ меомӯзанд ва ҳамин тавр аз мавқеи онҳо огоҳ мешаванд. Мебинанд, ки ҷавон саводи казоӣ надорад, ба ҳамин васила ӯро зуд ба доми фитнаву фиреб гирифтор намуда, ба ҷангу ҷинояту муқобилият раҳнамун месозанд. Баҳри бартараф намудани ақидаҳои ифротгароӣ ва пешгирии ҳамроҳшавии ҷавонон ба гуруҳҳову ташкилотҳои террористиву экстремистӣ андешидани чунин тадбирҳоро бояд зарур шуморем:
1. Ҳамкории пайваста бо аҳолӣ. Ин иқдом аллакай аз ҷониби масъулин дар шаҳру навоҳии ҷумҳурӣ ва ҳатто, бо ҳамватанони бурунмарзӣ ҷараён дорад. Дар мактабҳо ва ҷойҳои ҷамъиятӣ баргузор кардани суҳбату вохӯриҳо аз манфиат холӣ нест, чунки донистану фаҳмондани моҳияти аслии дини мубини ислом ва зистан дар давлати дунявӣ ба хонандагон ва донишҷӯён баҳри пешгирии тундгароӣ мусоидат менамояд. Мулоқотҳо набояд бо ибрози андешаи намояндагон анҷом ёбад, балки ба иштирокчиён иҷоза дода шавад, то фикру андешаашонро дар ин маврид озодона гуфта бошанд;
2. Тақвияти корҳои таблиғотӣ. Дар ин ҷода саҳми воситаҳои ахбори омма хеле муҳим аст. Минҷумла, аввалан ба тариқи телевизион, радио ва матбуот намоишномаҳо, мақолаву гузоришҳои гуногун дар самти пешгирии ҷинояткорӣ, пайвастан ба гуруҳҳои ифротӣ пурзӯр карда шавад, яъне гуногунрангӣ дар тарзи пешниҳоди матолиб дида шавад, такрору дилбазан набошад.
3. Ташкили озмуну мусобиқаҳо. Таърихи навини ҷумҳурӣ гувоҳ аст, ки бо тариқи ташкил ва баргузор намудани озмуну мусобиқоти варзишӣ дар мубориза зидди зуҳуроти номатлуб муваффақиятҳо ба даст омадааст. Хусусан, чанд сол қабл, дар бобати коҳиши бемории ВИЧ/СПИД ва дар самти мубориза бо нашъамандӣ чорабиниҳои зиёд гузаронда шуданд ва ҳамаи ин тадбирҳо ба кам гардидани сафи беморони СПИД ва нашъаманд мусоидат намуданд;
4. Вусъати ҳамкориҳои байналмилалӣ. Терроризму экстремизм мушкилотест, ки ҷомеаи ҷаҳонро ба ташвиш андохтааст. Аз ҷумла, Тоҷикистон низ дар мубориза ба ин "вабои замон" ҳамкориро бо кишварҳои минтақа ва ҷаҳон пурзӯр намуда истодааст. Месазад гуфт, ки ташаббусҳо, ба монандӣ сафари гуруҳи ҷавонони пешсаф ба хориҷа бештар гардад. Ин иқдом саривақтӣ ва боиси дастгирӣ мебошад, зеро ҷавонон дар муколама бо ҳамсолони худ метавонанд озодона фикру андешаҳояшонро баён созанд.
Ҳамин тариқ, метавон гуфт, ки ҳамбастагӣ, ҳамкорӣ ва робита бо ҷомеа баҳри коҳиш додани ин зуҳуроти номатлуб - терроризму экстремизм мусоидати фаъол менамояд.
Наврӯз ҶОБИРОВ, рӯзноманигор
Эзоҳи худро нависед