Мо имрӯз шоҳиди бунёди иншоотҳои соҳаи маориф, тандурустӣ, варзишию солимгардонӣ, сохтмону баистифодадиҳии осорхонаву китобхонаҳои бошукӯҳ, технологикунонии муассисаҳои таълимиву пажуҳишӣ, бунёди иншоотҳои бузурги миллӣ дар мисоли нерӯгоҳи барқи обии Роғун, бунёди нақбҳо ва садҳо иқдомоту ташаббусҳои дигари созанда гашта истодаем, ки барои кишварамон натанҳо аҳамияти бузурги иқтисодӣ доранд, балки нақши ниҳоят гаронарзиш дар заминагузориву ташаккули маърифативу инкишофи зеҳнӣ, фароҳам овардани ташаккули шахсият ва ба вуҷуд овардани ифтихори ватандориву ҳувияти миллӣ ва худшиносӣ доранд. Албатта, ин навгониҳо моро ба ояндаи боз ҳам нек роҳнамоӣ мекунанд ва аз ин ҳама ҳар як фарди ватандӯсту баору номус шоду масрур мешавад ва мекӯшад, ки баҳри ободонии минбаъдаи мамлакат боз ҳам фаъолтар бошад.

Дар баробари ин, набояд фаромӯш намоем, ки имрӯз дар ҷомеаи ҷаҳонӣ тағйиротҳои пай дар пай ба амал омада истодааст. Айни ҳол раванди ҷаҳонишавӣ дар тамоми мамлакатҳои дунё вусъат ёфта истодааст. Имрӯз дар давраи ҷаҳонишавӣ дар тамоми ҷаҳон раванди хатарноки муқобилгузории тамаддунҳо авҷ гирифта, инсониятро ба гирдоби таҳлука тела медиҳад. Тамоми донишмандони инсонпарвар ва сиёсатмадорон аз ин ҷараён дар ташвишанд. Дарвоқеъ, сатҳи тараққиёт ва эътибори байналмилалии кишварамон аз он вобаста аст, ки ҷавонон то чӣ андоза дорои маърифати сиёсиву фарҳангӣ ва ихтисосу дониши муосир буда, ҳадафу вазифаҳои худро вобаста ба бунёди давлати ҳуқуқбунёд, демократӣ ва дунявӣ дарк менамоянд. Мутаассифона, имрӯз бинобар камтаҷрибагӣ далелҳое кам нестанд, ки ҷавонони мо бо таъсири омилҳои гуногун ба калавишҳо дучор меоянду гоҳо ба ҷараёнҳои ифротгаро мепайванданд. Ин ҳолат бозгӯи он аст, ки масъалаи таълиму тарбияи насли наврас ҳанӯз аз костагиҳо орӣ нест. Дар ин замина, тарбияи насли солим, соҳибмаърифат ва худшиносу худогоҳ як шарти муҳими инкишофи ҷомеа ба шумор меравад. Бинобар он, миёни ҷавонон тарбияи ватандӯстиро бояд ба таври пуртаъсиру густурда ба роҳ монему онҳоро ба зиракию таҳаммулгароӣ даъват намоем. Маҳз ватандӯстӣ, меҳри Ватан ҷавононро аз таъсири омилҳои гуногуни номатлуб эмин медорад, онҳоро ба ҳифзи кишвар ва бузургдошти арзишҳои миллӣ водор месозад. Шахси ватандӯст хиёнаткор буда наметавонад. Ватандӯст ҳеҷ гоҳ тарки Ватан намекунад. Танҳо шахси воқеан ватандӯст метавонад дилсӯзона ва бо тамоми ҳастӣ ҳифзи амният ва ободии Ватани худро таъмин созад. Дар раванди тарбияи ватандӯстӣ пешгирӣ кардани зуҳуроти экстремизм ва таассуби динӣ, аз таъсири таблиғоти ифротгароёна ва оштинопазирии милливу мазҳабӣ эмин нигоҳ доштани ҷавонон аз ҷумлаи вазифаҳои муҳими давлат ва ҷомеа мебошад. Асоси тафаккури нави сиёсӣ ва фарҳангии ҷавононро бояд танҳо ғояи таҳкими истиқлолияти давлатӣ ва ваҳдату худшиносии миллӣ ташкил диҳад.

Мо-насли калонсол бояд барои баланд бардоштани ҳисси ватанпарвариву худшиносии миллӣ, сатҳи маърифату донишандӯзӣ, рушду такомули маҳорату малакаи ҷавонон кӯшишу мусоидат намоем. Яке аз вазифаҳои муқаддас ва қарзи инсонии падару модарон, омӯзгорону мураббиён, зиёиён ва умуман аҳли ҷомеа ин аз амалу рафтори ноҷо ва ғайриқонунӣ нигоҳ доштан ва ба роҳи дуруст ҳидоят кардани наврасон ва ҷавонон мебошад. Вале ба ҷои ин, баъзан танқиди бамавриду бемавриди ҷавонон ва шикоят аз онҳо ба назар мерасад. Яъне баъзан калонсолон ба ҷои тарбияи ҷавонон танқид кардани онҳоро одати худ қарор додаанд. Чунин шахсон гоҳо ҳикмати халқро фаромӯш мекунанд, ки «ҳар чӣ киштӣ, ҳамон медаравӣ».

Чун омӯзгор аз таҷрибаи зиндагӣ ба насли ҷавон гуфтаниам, ки айёми ҷавонӣ ба мисли оби дарё зудгузар асту бебозгашт. Пас онро бояд ғанимат донанду хуб гузаронанд. Воқеан, барои бунёди ҷомеаи солим ҷавонони солеҳро ба воя расонида, дар руҳияи инсондӯстиву ватанпарварӣ тарбия намуда, донишу маърифати ҳуқуқии онҳоро баланд бардоштан зарур аст. Ба ибораи дигар, фасли ҷавонӣ навниҳолеро мемонад, ки ба нигоҳубини боғбони гулдасте эҳтиёҷ дорад. Ин боғбонҳои гулдаст волидон, устодон, калонсолон ва атрофиён мебошанд. Бахусус, волидон дар тарбияи фарзанд масъулияти бештар доранд. Чунки ҷавонон муҳимтарин сифатҳои одамиро аз волидон меомӯзанд. Танҳо оилаи солим метавонад ба ҷавонон хислатҳои ҳамидаро омӯзад. Оилаи солим боиси осудагиву пешравии ҷомеа мегардад. Нуктаи дигар. Панду андарз дар ҳама давру замонҳо баҳри тарбия равона шудааст. Яъне, нахустин чизе, ки ба ҷавонон таъсири мусбӣ мерасонад, ин панду насиҳат аст.

Албатта, пӯшида нест, ки имрӯз мушкилот дар кору фаъолияти ин қувваи пешбарандаи ҷомеа низ кам нестанд, вале тавре шоҳидем, ҳамасола бо дастгирии роҳбарияти мамлакат ғамхориҳои зиёде зоҳир гардида, шароитҳои муносиб барои зиндагии арзандаи ҷавонон фароҳам гашта истодааст ва албатта ҳар як мушкилот тадриҷан гузарандаву ҳалшаванда аст. Насли ҷавон имрӯз масъул аст, ки на танҳо дастовардҳои истиқлолият, сулҳу салоҳ, ваҳдату ягонагӣ ва якпорчагии Тоҷикистонро ҳифзу эҳтиёт кунад, балки масъул аст, ки он ҳама корҳои неки анҷомдодаи падарони шарафмандамонро дар ҷодаи дӯстӣ, иттиҳоду ягонагӣ ва ҳамраъйӣ бо халқҳои сулҳпарвару тараққихоҳи оламро ба тамоми ҳастӣ ҳифз намояд. Мо набояд ба он мероси беназири гузаштагон носипосӣ кунем. Хушбахтона, аксари ҷавонони кишвар ин ҳикмати бузургро хуб дарк намудаву қадр мекунанд. Фаромӯш накунем, яке аз сабабҳои ҷанги шаҳрвандӣ дар Тоҷикистон дар солҳои нахустини соҳибистиқлолӣ маҳз бо сабаби нокифоягии савияи идроки сиёсӣ буд. Мо сокинони кишвар ва дар навбати аввал ҷавонон бояд аз он ҳодисаҳои пурфоҷиаву пурзарар, ки асосан ҷавононро дар гирдоби ҳалокатбори худ қарор дод, сабақ бигирем, хулосаҳои зарурӣ барорем ва ба тамоми он дигаргуниву ҳодисаҳое, ки имрӯз ба вуқӯъ меоянд, баҳои дуруст дода тавонем. Ба ҳар гуна ақидаҳои носолим, ташвиқоти нодуруст дода нашавем.

Саидҷамол НУРАЛИЕВ, декани шуъбаи ғоибонаи Коллеҷи тарбияи ҷисмонии Тоҷикистон