Пешравию ободии ҳар кишвар аз сатҳи маърифатнокии аҳолӣ ва сифати омода намудани кадрҳои болаёқат ва ҷавобгӯ ба талаботи бозори меҳнат зич вобаста буда, маҳз онҳо дар ҳалли масъалаҳои иҷтимоиву иқтисодӣ ва рушди ҷомеа имконият ва тавоноии бештарро соҳиб мебошанд. Бинобар ин, давлатҳои муосир талош доранд, фаъолияти соҳаи маорифро сифатан беҳтар гардонида, кадрҳои баландихтисос омода намоянд. Аммо масъала танҳо дар будани шароити таълиму донишомӯзӣ нест, гузашта аз ин, оё ҷавон баробари ҳамаи имконияти мавҷуда, завқи дар он соҳа кор кардан ва ба сатҳи мутахассиси баланд расиданро дорад ё не? Завқ ва дӯст доштани касбу ҳунар омили муҳими комёбии шахсро ташкил медиҳад. Ба андешаи Стив Ҷобс, поягузори ширкати Айфон ягона кори бузурге, ки шумо анҷом медиҳед, онро дӯст доштан аст. Чӣ қадар шахс касби худро дӯст дорад, ҳамон қадар имкони дар он соҳа муваффақ шуданро дорад.

Баъди хатми донишгоҳ соҳиби кор шудан ва аз рӯи он фаъолият намудан, барои ҳар ҷавон нишондиҳандаи назаррас дар роҳи комёбӣ ба ҳисоб меравад. Дар замони мо, ҳамасола ҳазорҳо нафар ҷавонон донишгоҳҳои дохил ва хориҷи кишварро хатм намуда, соҳиби дипломи олӣ мегарданд. Вале аксарияти онҳо бинобар набудани дониши кофӣ, малакаи касбӣ, надоштани завқи кор аз рӯи касби хеш фаъолият намекунанд. Саволе ба миён меояд, ки киҳо метавонанд ба ҷавонон барои интихоби касб кӯмак намоянд ва онҳо ҳангоми интихоб чиҳоро бояд ба назар гиранд, то дар ин роҳ иштибоҳ накунанд?.

Ба андешаи соҳибназарон, истеъдод модарзодист, вале барои сайқали малакаи касбӣ дар ягон соҳа мунтазам меҳнату заҳмат кашидан лозим. Аксари ҷавонон бинобар дар оянда номаълум будани талаботи бозори меҳнат нисбат ба соҳаи муайян, дақиқ надонистани он ки кадом донишгоҳ имконияти бештари мутахассис омода намудани онҳоро кафолат медиҳад, дар кӯчаи сарбаста қарор мегиранд. Ягон ҷавон намехоҳад, ки 4-5 соли ҳаёти қимати худро барбод дода, дар оянда ба мушкилоти иҷтимоиву равонӣ рӯ ба рӯ гардад. Аз ҳамин лиҳоз, мавзӯи интихоби касб ва донишгоҳ барои хатмкунандагони муассисаҳои таҳсилоти миёна мавзӯи муҳим аст.

Дар ҳақиқат интихоб кори бисёр душвор аст. Аз Алберт Эйнштейн мепурсанд, ки аз ҳама кори душвор бароятон чист? Ӯ чанд лаҳза фикр мекунад ва чунин ҷавоб медиҳад, интихоб кардан! Интихоб кардани касб барои ҷавонон аз он лиҳоз душвор аст, ки ба чигунагии зиндагии ояндаашон робитаи бевосита дорад.

Бархе ҷавонон аз давраи наврасӣ ба омӯхтани ҳунар машғул шуда, соҳиби касб мегарданд ва бо ин роҳ зиндагии хешро пеш мебаранд. Баъзеи дигар роҳи донишгоҳ пеш мегиранд ва бо интихоби ин ё он ихтисос таҳсили худро давом медиҳанд. Ҳастанд нафароне, ки дар иҷрои вазифаҳои давлатӣ ва ё ҷамъиятӣ завқ, дониш ва маҳорат доранд ва он касб барояшон мувофиқ меояд.

Вақте як ҷавон дар назди худ барои интихоби касб мақсад мегузорад, ҳатман талаботи бозори меҳнат, завқ ва хислати худро бояд ба назар гирад. Назар намояд, ки дар кадом соҳа имконияти бештари муваффақ шуданро дорад. Дар самти интихоби касб завқ нақши аввалиндараҷа дорад. Дар вақти интихоби касби фарзанд маҷбуран дахолати волидон кори оқилона нест. Албатта, волидон ояндаи неки фарзандро мехоҳанд ва барои он кӯмаки модӣ ва маънавии хешро дареғ намедоранд. Аммо дар интихоби касб падару модарро зарур аст, ки дар асоси завқи фарзанд андешаҳои худро пешниҳод кунанд. Беҳуда намегӯянд, ки ҷомаи бомаслиҳат кӯтоҳ намеояд. Фаромӯш набояд кард, ки маълумоти олӣ ба фарзанд кафолати ҷои кори хуб ва маоши баландро намедиҳад. Он танҳо самти фаъолиятро муайян мекунад. Муайян кардани самти фаъолият маънои ҳоло дар он самт мутахассиси хуб буданро надорад. Барои мутахассиси хуб шудан, истеъдод ва донишу маҳорати соҳавӣ лозим аст. Аз ин рӯ, ҷавононро зарур аст, ки касби худро бо назардошти истеъдод, дониш, малакаву маҳорат ва шавқу завқи худ интихоб карда, барои ба мақсад расидан пайваста кӯшишу талош намуда, аз маслиҳати дигарон низ истифода баранд.

Шуҳрат САИДЗОДА, устоди ДДҲБСТ