ҶАВОНОН
Ҷумъа 26 Апрел 2024 04:58
Ё чаро баъзе ҷавонони мо зудбоваранд?
“Бино ба маълумоти Созмони Милали Муттаҳид, имрӯзҳо дар сафҳои гурӯҳи террористии “Давлати исломӣ” ҳазорон нафар террористҳо тақрибан аз 100 кишвари ҷаҳон, аз ҷумла аз кишварҳои пасошӯравӣ, меҷанганд. Шумораи зиёди гумоштагонро шаҳрвандони кишварҳои Аврупои Ғарбӣ ташкил медиҳанд, ки дар миёни онҳо занҳо низ ҳастанд. Ин ҳолат баёнгари маккориву ҳилагарии тарғиботчиён ва содагиву зудбоварии ҷавонон мебошад, ки ба доми фиреби террористҳо афтода, ба сӯи Ховари Миёна роҳ пеш гирифтаанд (Аз суханронии Пешвои миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар мулоқот бо намояндагони диаспора ва муҳоҷирони меҳнатии тоҷики муқими Ҷумҳурии Бошқирдистони Федератсияи Русия 08.07.2015) ”.
Эътимод ё худ боварӣ яке аз хислатҳои инсонист. Одатан синоними он – имонро диндорон барои бовар ҳосил кардан ба Худо ва аҳкоми он истифода менамоянд. Чӣ қадар маълумот доштани мо дар бораи касе ё чизе ба эътиқоду бовариамон сабаб мешавад. Ҳар вақте ба маълумоти доштаамон чизе зам гардад, шинохтамон то рафт зиёд шавад, имонамон ҳам мустаҳкаму побарҷо мегардад. Дар сурате, ки инсон дар бораи ягон падидаву зуҳуроти нав тамоман ва ё кам маълумот дошта бошад, агарчи он нодуруст ҳам бошад, дар навбати аввал бовар мекунад. Ин ҳолат бошад, одатан ба ҷавонону наврасон хос аст. Чунки ба гуфтае онҳо қоғази сафед ҳастанду ҳамакнун дар он хат мекашанд. Ҳамин аст, ки барои эътимод пайдо кунонидан ба чизе ва ё ба касе одатан аз қувваи ҷавонон кор мегиранд.
Ҷавонон дар баробари он ки нерӯи созанда ва пешбарандаи ҷамъиятанд, инчунин як қувваи хеле ҳассос ва зудбоваранд. Дар ин синну сол онҳо наметавонанд дар бораи натиҷаи амалҳояшон хулосаи дуруст бароранд. Аз ин ҳассосӣ ва зудбоварии онҳо қувваҳо ба хубӣ огаҳанду кӯшиш мекунанд, ки баҳри пиёда намудани аҳдофи муғризонаи худ ҷавононро истифода кунанд.
Ба гуфтаи Шуҳрат Саидов, раиси Шӯрои олимони ҷавони Донишгоҳи ҳуқуқ, бизнес ва сиёсати Тоҷикистон, аз сабаби он ки баъзе ҷавонон дониш, маърифат ва ҷаҳонбинии ташаккулёфтаву комил надоранд, дар ҷустуҷӯи роҳу равиши зиндагӣ ва ҳақиқатҳое мешаванд, ки худашон аз онҳо огоҳ нестанд ва барои муайян кардани ин роҳу равиш ва ҳақиқат ба амалҳое даст мезананд, ки танҳо ба ҳиссиёт ва хости онҳо рабт доранд: “Маҳз ҳамин хостанҳо онҳоро ба доми фиребу найранг, ташкилотҳои террористию экстремистӣ ва созмонҳои ифротӣ мебарад. Баъзе ҷавонҳо аз сабаби мавҷуд будани мушкилиҳои иҷтимоӣ, иқтисодӣ дар ҳаёташон ва ё паст будани сатҳи донишашон ба созмонҳои ифротӣ ва ё ғайрирасмӣ ворид мешаванду ба ин васила он мушкилиро рупӯш ё ҷуброн мекунанд, ки ин як навъ қасдгирӣ аст”.
Зудбоварӣ ба он маъност, ки бисёр ташкилоту созмонҳо барои ҷалби ҷавонон ва истифодаи нерӯи азими онҳо вориди як ҷомеа мешаванд ва кӯшиш мекунанд, ки нахуст бо роҳҳои нишон додани унсурҳои диққатҷалбкунанда ва василаҳое, ки барои тафаккури ҷавонон ва завқу рағбати онҳо созгор аст, истифода намоянд. Бигузор он дар шакли либос, пул, тавсифи як ҷомеаи ободу пешрафта ва ё арзишҳои динӣ бошад. Дар ин сурат ҷавонон аз роҳи маърифат кор намегиранд. Балки аз роҳҳои хостаҳо кор мегиранду талаботи физиологии худро бароварда месозанд. Маҳз дар ҳамин сурат зудбоварии ҷавонон ба кор мераваду онҳо ба доми фиреб меафтанд.
Одатан зудбоварӣ аз сабаби хароб будани маърифату фарҳанг ба вуҷуд меояд. Ба андешаи Моҳира Сафарова, номзади илми филология, агар яке аз сабабҳои зудбоварии ҷавонон тарғиботи пурқудрати гурӯҳҳо ва ё давлатҳои манифитдор бошад, дигар ин замина ё баъзаи пурқуввати маънавӣ надоштани ҷавонон мебошад: “Камсаводӣ ва якҷониба омӯхтани илму дониш ба зудбоварии ҷавонон сабаб мешавад. Масалан, мо мутахассиси хуб омода мекунем. Дар мафкураи ӯ ҷо мекунем, ки бояд духтур ё муаллими хуб шавад, аммо хислатҳои муҳими кӣ будани як инсони комилро ба ӯ намеомӯзонем. Ин ба сиёҳро аз сафед, хубро аз бад фарқ накардани ӯ оварда мерасонад. Табиист, ҳар як ҷавон дар дил орзуи онро дорад, ки аз худ як қаҳрамонӣ нишон диҳад. Агар дар назари омма ғайриоддӣ тобад ҳам. Аз нигоҳи равонӣ дар ин давра ҳама ҷавонҳо зудбоваранд. Аммо ин вазифаи калонсолҳост, ки ба ҷавонон роҳу воситаҳояшро нишон диҳанд, ки ҷавон чӣ гуна бояд қаҳрамонӣ нишон диҳаду ба чӣ бовар кунад”.
Ба ақидаи Хушдил Раҳимҷонов, ҷонишини сармуҳаррири рӯзномаи “Баҳори Аҷам” бошад, ба ин масъала бояд аз ду дидгоҳ – фаҳмиши мусбат ва манфӣ муносибат кард. “Паҳлӯи мусбати масъала, хушбоварии ҷавонони имрӯзаи кишвар аст, ки ин ба урфу одати мардум ва эътиқоди онҳо рабт дорад. Асосҳои тарбияи суннатии аҷдодии мо чунин руҳияи хуберо дар замири ҳар яки мо аз хурдӣ мепарварад. Шояд аз шумори камтарин миллатҳои дунё бошем, ки ба боварӣ ҳамчун ба яке аз муҳимтарин омилҳои устувории василаи муошират муносибат мекунем. Таълимоти Исломи ноб низ ба боварии байниҳамдигарии инсонҳо арҷ мегузорад. Паҳлӯи манфии масъала, ки ба зудбоварӣ алоқаманд аст ва яке аз масъалаҳои нозуки замони муосир мебошад, ин пуртаззоду пурмоҷаро будани вазъи кунунист, ки аз хислати беҳтарини инсонҳо – бовар кардан сӯиистифода мешавад. Аз ин рӯ, ин масъала эҳтиёткориро тақозо менамояд. Агар хушбоварии ҷавонон ба омилҳое, ки гуфтем, вобаста бошад, пас, зудбоварии онҳо ба сатҳи пасти саводнокӣ ва маърифати онҳо вобаста аст”, - мегӯяд номбурда.
Огоҳии пурра надоштан аз вазъи замон, ҷараёнҳо ва чолишҳои замони муосир, кофӣ набудани маълумоти динӣ, сатҳӣ будани дониш боис мегардад, ки ҷавонон зудбовар шаванду ба доми гурӯҳҳои ифтротгарою тундрав афтанд. Ба гуфтаи Пешвои миллатамон: “Ҳеҷ каси соҳибақл ва солимфикру огоҳ ба таҷовузкорон ҳамроҳ намешавад. Зеро аз ахбори ҳаррӯзаи шабакаҳои телевизионию интернетӣ тавре аён аст, онҳое худро “эҳёгари исломи ноб” меноманд, ки душмани исломанд ва дастҳояшон ба хуни мусалмонон ва одамони бегуноҳ оғушта аст”.
Хуршед МАВЛОНОВ, “ҶТ”
“Бино ба маълумоти Созмони Милали Муттаҳид, имрӯзҳо дар сафҳои гурӯҳи террористии “Давлати исломӣ” ҳазорон нафар террористҳо тақрибан аз 100 кишвари ҷаҳон, аз ҷумла аз кишварҳои пасошӯравӣ, меҷанганд. Шумораи зиёди гумоштагонро шаҳрвандони кишварҳои Аврупои Ғарбӣ ташкил медиҳанд, ки дар миёни онҳо занҳо низ ҳастанд. Ин ҳолат баёнгари маккориву ҳилагарии тарғиботчиён ва содагиву зудбоварии ҷавонон мебошад, ки ба доми фиреби террористҳо афтода, ба сӯи Ховари Миёна роҳ пеш гирифтаанд (Аз суханронии Пешвои миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар мулоқот бо намояндагони диаспора ва муҳоҷирони меҳнатии тоҷики муқими Ҷумҳурии Бошқирдистони Федератсияи Русия 08.07.2015) ”.
Эътимод ё худ боварӣ яке аз хислатҳои инсонист. Одатан синоними он – имонро диндорон барои бовар ҳосил кардан ба Худо ва аҳкоми он истифода менамоянд. Чӣ қадар маълумот доштани мо дар бораи касе ё чизе ба эътиқоду бовариамон сабаб мешавад. Ҳар вақте ба маълумоти доштаамон чизе зам гардад, шинохтамон то рафт зиёд шавад, имонамон ҳам мустаҳкаму побарҷо мегардад. Дар сурате, ки инсон дар бораи ягон падидаву зуҳуроти нав тамоман ва ё кам маълумот дошта бошад, агарчи он нодуруст ҳам бошад, дар навбати аввал бовар мекунад. Ин ҳолат бошад, одатан ба ҷавонону наврасон хос аст. Чунки ба гуфтае онҳо қоғази сафед ҳастанду ҳамакнун дар он хат мекашанд. Ҳамин аст, ки барои эътимод пайдо кунонидан ба чизе ва ё ба касе одатан аз қувваи ҷавонон кор мегиранд.
Ҷавонон дар баробари он ки нерӯи созанда ва пешбарандаи ҷамъиятанд, инчунин як қувваи хеле ҳассос ва зудбоваранд. Дар ин синну сол онҳо наметавонанд дар бораи натиҷаи амалҳояшон хулосаи дуруст бароранд. Аз ин ҳассосӣ ва зудбоварии онҳо қувваҳо ба хубӣ огаҳанду кӯшиш мекунанд, ки баҳри пиёда намудани аҳдофи муғризонаи худ ҷавононро истифода кунанд.
Ба гуфтаи Шуҳрат Саидов, раиси Шӯрои олимони ҷавони Донишгоҳи ҳуқуқ, бизнес ва сиёсати Тоҷикистон, аз сабаби он ки баъзе ҷавонон дониш, маърифат ва ҷаҳонбинии ташаккулёфтаву комил надоранд, дар ҷустуҷӯи роҳу равиши зиндагӣ ва ҳақиқатҳое мешаванд, ки худашон аз онҳо огоҳ нестанд ва барои муайян кардани ин роҳу равиш ва ҳақиқат ба амалҳое даст мезананд, ки танҳо ба ҳиссиёт ва хости онҳо рабт доранд: “Маҳз ҳамин хостанҳо онҳоро ба доми фиребу найранг, ташкилотҳои террористию экстремистӣ ва созмонҳои ифротӣ мебарад. Баъзе ҷавонҳо аз сабаби мавҷуд будани мушкилиҳои иҷтимоӣ, иқтисодӣ дар ҳаёташон ва ё паст будани сатҳи донишашон ба созмонҳои ифротӣ ва ё ғайрирасмӣ ворид мешаванду ба ин васила он мушкилиро рупӯш ё ҷуброн мекунанд, ки ин як навъ қасдгирӣ аст”.
Зудбоварӣ ба он маъност, ки бисёр ташкилоту созмонҳо барои ҷалби ҷавонон ва истифодаи нерӯи азими онҳо вориди як ҷомеа мешаванд ва кӯшиш мекунанд, ки нахуст бо роҳҳои нишон додани унсурҳои диққатҷалбкунанда ва василаҳое, ки барои тафаккури ҷавонон ва завқу рағбати онҳо созгор аст, истифода намоянд. Бигузор он дар шакли либос, пул, тавсифи як ҷомеаи ободу пешрафта ва ё арзишҳои динӣ бошад. Дар ин сурат ҷавонон аз роҳи маърифат кор намегиранд. Балки аз роҳҳои хостаҳо кор мегиранду талаботи физиологии худро бароварда месозанд. Маҳз дар ҳамин сурат зудбоварии ҷавонон ба кор мераваду онҳо ба доми фиреб меафтанд.
Одатан зудбоварӣ аз сабаби хароб будани маърифату фарҳанг ба вуҷуд меояд. Ба андешаи Моҳира Сафарова, номзади илми филология, агар яке аз сабабҳои зудбоварии ҷавонон тарғиботи пурқудрати гурӯҳҳо ва ё давлатҳои манифитдор бошад, дигар ин замина ё баъзаи пурқуввати маънавӣ надоштани ҷавонон мебошад: “Камсаводӣ ва якҷониба омӯхтани илму дониш ба зудбоварии ҷавонон сабаб мешавад. Масалан, мо мутахассиси хуб омода мекунем. Дар мафкураи ӯ ҷо мекунем, ки бояд духтур ё муаллими хуб шавад, аммо хислатҳои муҳими кӣ будани як инсони комилро ба ӯ намеомӯзонем. Ин ба сиёҳро аз сафед, хубро аз бад фарқ накардани ӯ оварда мерасонад. Табиист, ҳар як ҷавон дар дил орзуи онро дорад, ки аз худ як қаҳрамонӣ нишон диҳад. Агар дар назари омма ғайриоддӣ тобад ҳам. Аз нигоҳи равонӣ дар ин давра ҳама ҷавонҳо зудбоваранд. Аммо ин вазифаи калонсолҳост, ки ба ҷавонон роҳу воситаҳояшро нишон диҳанд, ки ҷавон чӣ гуна бояд қаҳрамонӣ нишон диҳаду ба чӣ бовар кунад”.
Ба ақидаи Хушдил Раҳимҷонов, ҷонишини сармуҳаррири рӯзномаи “Баҳори Аҷам” бошад, ба ин масъала бояд аз ду дидгоҳ – фаҳмиши мусбат ва манфӣ муносибат кард. “Паҳлӯи мусбати масъала, хушбоварии ҷавонони имрӯзаи кишвар аст, ки ин ба урфу одати мардум ва эътиқоди онҳо рабт дорад. Асосҳои тарбияи суннатии аҷдодии мо чунин руҳияи хуберо дар замири ҳар яки мо аз хурдӣ мепарварад. Шояд аз шумори камтарин миллатҳои дунё бошем, ки ба боварӣ ҳамчун ба яке аз муҳимтарин омилҳои устувории василаи муошират муносибат мекунем. Таълимоти Исломи ноб низ ба боварии байниҳамдигарии инсонҳо арҷ мегузорад. Паҳлӯи манфии масъала, ки ба зудбоварӣ алоқаманд аст ва яке аз масъалаҳои нозуки замони муосир мебошад, ин пуртаззоду пурмоҷаро будани вазъи кунунист, ки аз хислати беҳтарини инсонҳо – бовар кардан сӯиистифода мешавад. Аз ин рӯ, ин масъала эҳтиёткориро тақозо менамояд. Агар хушбоварии ҷавонон ба омилҳое, ки гуфтем, вобаста бошад, пас, зудбоварии онҳо ба сатҳи пасти саводнокӣ ва маърифати онҳо вобаста аст”, - мегӯяд номбурда.
Огоҳии пурра надоштан аз вазъи замон, ҷараёнҳо ва чолишҳои замони муосир, кофӣ набудани маълумоти динӣ, сатҳӣ будани дониш боис мегардад, ки ҷавонон зудбовар шаванду ба доми гурӯҳҳои ифтротгарою тундрав афтанд. Ба гуфтаи Пешвои миллатамон: “Ҳеҷ каси соҳибақл ва солимфикру огоҳ ба таҷовузкорон ҳамроҳ намешавад. Зеро аз ахбори ҳаррӯзаи шабакаҳои телевизионию интернетӣ тавре аён аст, онҳое худро “эҳёгари исломи ноб” меноманд, ки душмани исломанд ва дастҳояшон ба хуни мусалмонон ва одамони бегуноҳ оғушта аст”.
Хуршед МАВЛОНОВ, “ҶТ”
Хабарҳои дигар
Рӯзнома
Эзоҳи худро нависед