ҶАВОНОН
Шанбе 09 Ноябр 2024 09:38
Мушкилие, ки имрӯз боиси садамаҳои маргбор дар кишвар, бахусус дар шаҳри Душанбе гардидааст, ин пойга миёни ҷавонон мебошад. Ҷавононе ҳастанд, ки бештар нимашаб миёни ҳам бо нақлиётҳои сабукрави шахсӣ пойга намуда, дар натиҷа ё ба садама дучор мешаванд ва ё ҳолатҳои зиёди хатарнокро ба вуҷуд меоранд. Суоли матраҳ ин аст, ки чаро ҷавонон ба пойга майл доранд? Чӣ бояд кард барои пешгирии ин амали хатарзо? Магар бо айбҷӯӣ ин мушкил роҳи ҳалли худро меёбад?
Чанд рӯз пеш Раёсати корҳои дохилӣ дар шаҳри Душанбе аз боздошти ронандаи “БМВ”-е хабар дод, ки ба ташкили пойгаи ғайриқонунӣ айбдор шуда буд.
Бино ба хабари мазкур ронандаи автомашинаи тамғаи “БМВ”, рақами қайди давлатиаш 8786МР01, мутааллиқ ба шаҳрванд Пирматов Насимҷон Бахтиёрович, санаи таваллудаш 17.12.1996, истиқоматкунандаи шаҳри Душанбе барои дар роҳи кӯчаи Ҳофизи Шерозӣ тавассути воситаи нақлиёти худ ташкил намудани пойгаи ғайриқонунӣ дастгир шуд. Нисбати номбурда тибқи талаботи моддаи 326, иловаи 1-и Кодекси ҳуқуқвайронкунии маъмурии Ҷумҳурии Тоҷикистон протоколи маъмурӣ тартиб дода шуда, барои чораҷӯӣ ба суд ирсол карда шуд.
Ин хабар аз садҳо яки он аст. Зеро теъдоди зиёди чунин ҷавонон бештар шабона миёни ҳам мусобиқа меороянд. Ҳатто баъзе мавридҳо танҳо як нафар бо якчанд воситаҳои нақлиётӣ пойга барпо мекунанд.
Ҳарчанд дар асоси моддаи 326 (1) барои ташкили пойгаҳои нақлиётии ғайрирасмӣ дар роҳҳои истифодаи умум манъу ҷаримаи сангин ва ҷазои сахт пешбинӣ гардидааст, аммо имрӯз кам нестанд ҷавоне, ки ба ташкили чунин пойгаи нақлиётӣ дар роҳҳои кишвар машғул шуда, ҳолатҳои зиёди садамавиро ба вуҷуд меоранд.
Роҷеъ ба ин мавзуъ дар шабакаи иҷтимоии Facebook бо саволи “Чаро ҷавонон ба ташкили пойга тавассути худравҳои хеш майл доранд?” назарпурсие гузаронидем, ки дар шарҳи ин мавзуъ посухҳо мухталиф буданд.
Масалан, корбаре бо номи Ятим Мусофиров гуфтааст, ҷавононе, ки дар ҳақиқат ба ин кор рағбат доранд, имкони савори мошинҳои лоиқеро надоранд. Аксари ҷавононе, ки имрӯз бо ин кор вақт мегузаронанд, аз мас-тию худнамоии онҳост.
Корбарони дигаре низ дар назарпурсӣ кам набуданд, ки ин амали ҷавононро ба филмҳои гуногун доир ба пойга, аз қабили “Форсаж” рабт дода, онро баргирифта аз чунин филмҳо ё тақлид ба онҳо медонанд.
- Роҳи ҳал сарзаниши чунин ҷавонон ва бадном кардани онҳо нест. Бигзор барояшон берун аз шаҳр замин ҷудо кунанд ва он ҷоро хоҳишмандон худ обод кунанд. Манъ кардану ҷарима корро бадтар мекунад, на беҳтар. Беҳтар он аст, ки барои чунин ҷавонони завқманд шароит фароҳам оварда шавад, то дар ҷойҳои махсус аз рӯи қоидаҳои варзишӣ шавқу шӯри ҷавонияшонро бароварда созанд, - навиштааст Салимҷон.
Шабнам ном корбари дигаре дар шарҳ ба ин пурсиш нигоштааст: “Пойга ва ë “гонка” миëни ҷавонон “мӯд” шудааст ва нафари дар ин гуна “мусобиқа” “ғолибомада” инро барои худ ифтихори бузург медонад, мисли он ки қуллаи Эверестро фатҳ карда бошад. Ба ҳамагон ба таври мукаммал омӯзондан ва фаҳмондани коидаҳои ҳаракат дар роҳро аз боғча сар карда, то мактабу донишгоҳ бояд чиддӣ ба роҳ монд”.
Назарҳо ба ҳар сурат дар ин пурсиш мухталиф буданд, баъзеҳо пойгаи ҷавононро тарафдорӣ намуда, хостори тавсеа ёфтани он ба таври варзиш ҳастанд, баъзеи дигар бошанд онро натиҷаи камсаводӣ ва тарбияи нодуруст медонанд.
Дар баробари ин, бевосита назари як ронандаи ҷавонро бо номи Амин дар ин маврид пурсон шудем, ки дар посух гуфт: “Мехоҳам ҷойҳои махсус барои пойга сохта шавад. Фикр мекунам, сохтани чунин ҷойҳо ба фоидаи кор аст, зеро мо, ҷавонон дар он ҷо рафта завқи худро дар ин роҳ бароварда месозем. Чунин ҷойро мумкин дар даруни шаҳр сохтан душвор бошад, лекин берун аз шаҳр созанд хубтар аст. Шояд бо сохтани чунин роҳҳои махсуси варзишӣ пойга дар роҳҳои дохили шаҳр камтар гардад”.
- Пойгаҳои ғайриқонунии кӯчагӣ яке аз намудҳои дастрас-тари варзиш мебошад, аз ин рӯ ҷавонон аксар вақт ба чунин кор машғул мешаванд. Он метавонад якчанд омил дошта бошад. Омили якум ин аст, ки баъзеҳо мехоҳанд бо ин роҳ худро пайдо кунанд ё кӯшиш мекунанд, бо ин роҳ аз осеби равонӣ наҷот ёбанд, - гуфтааст равоншинос Татяна Журавлева ба хабаргузории “NEWS.ru”.
Ба қавли номбурда аксар вақт, аз чунин вақтхушӣ одамоне лаззат мебаранд, ки мехоҳанд ба худ ва атрофиёнашон исбот кунанд, ки онҳо арзиши хос доранд ва бо ин корашон кам набудани худро аз дигарон исбот кардан мехоҳанд.
Ҳамчунин, ба назари равоншиносон чунин амалҳо метавонад, аз сабаби худбаҳодиҳии пасти ҷавонон сурат гирад. Зеро баъзе аз ҷавонон бо ин роҳ мехоҳанд, тарси худро мағлуб кунанд, то эҳсоси “ман ин корро карда метавонам, ман зӯрам” - ро дар худ пайдо кунанд.
- Ин на танҳо масъалаи ҷомеаи Тоҷикистон, балки мушкилоти бисёр кишварҳои дигар низ ҳаст. Аммо дар кишварҳои дигар ин як намуди порчафарҳанг (субкультура) аст, ки бо номи “Байкерҳо” маъмул аст. Яъне, ҷавонони синнашон аз 25-сола боло, ки аксарият собиқ варзишгаронанду ба варзиш рағбати зиёд доранд, баъди тарк кардани варзиш ба ҳамин намуди порчафаҳанг рӯ оварда, хоҳиши худро қонеъ мегардонанд. Онҳо бо либоси сиёҳи чармӣ бо мотосикл шабона баромада, дар ҷойҳои махсус бо суръати баланд пойга барпо мекунанд. Ҳоло барои як гурӯҳ ҷавонони тоҷик ин мӯд шудааст, - мегӯяд ҷомеашинос Беҳрӯ Насурова.
Ба гуфти ин ҷомеашинос садамаҳое, ки бештар нимашаб рух медиҳанд, аз сабаби чунин амали ҷавонон аст.
Ҳамчунин, номбурда мегӯяд: “Ҳатман ин масъала бояд пешгирӣ гардад, зеро он рӯз то рӯз дар авҷу хатарҳояш дар ҷомеа зиёд гардида истодааст”.
Ин масъала баҳси духӯраеро дар шабакаҳо ва миёни коршиносону ҳолдонон ба вуҷуд овардааст. Агар нафаре роҳи ҳалро ҷаримабандиву ба ҷавобгарӣ кашидани ҷавонон ҳисобад, нафари дигар онро сохтани маконҳои махсус барои пойга арзёбӣ мекунад.
Бештари корбарони шаба-каҳои иҷтимоӣ ин амали ҷавононро на кори манфӣ, балки шавқу завқ ба як навъи варзиш медонанд ва роҳҳалро низ дар сохтани чунин маконҳои суръатафзоӣ медонанд.
Дар ҳақиқат, пойга низ як навъи варзиш аст, ки дар ҷаҳон маъруфу машҳур аст ва гран-приҳо дар ин самт дар ҷаҳон баргузор мешавад. Бино ба хабаре, ки Шурои ҷаҳонии мотоспорти ФИА (FIA) интишор намудааст, мавсими имсолаи Гран-при 2 март дар Баҳрайн оғоз шуда, 8 декабр дар Абу-Дабӣ ба анҷом мерасад, ки рекорди 24 мусобиқа ба нақша гирифта шудааст.
Роҷеъ ба чунин навъи варзиш, инчунин маконҳои баргузории пойга тавассути худрав мо дар як суҳбати телефонӣ бо мутахассисони Кумитаи миллии олимпии Тоҷикистон суҳбате дош-тем, ки бароямон аз мавҷуд набудан ва рушд накардани чунин навъи варзиш дар Тоҷикистон гуфтанд.
Аз таҳлилу баррасиҳо хулоса кардан мумкин аст, ки дар ҳама мавридҳо намешавад гуноҳро ба сари ҷавонон бор кард, чун онҳо энергияи зиёд доранду онро ба ҳар тариқ сарф мекунанд. Ва хуб мешуд, барои пойгаашон ҷои махсусе сохта шавад, то хостаҳояшонро он ҷо бароварда созанд. Дар ин сурат ҳам завқмандон ба ин навъи варзиш машғул мешаванд ва ҳам то андозае ин мушкил ҳалли худро пайдо мекунад.
Рустам ОДИНАЕВ, "ҶТ"
Чанд рӯз пеш Раёсати корҳои дохилӣ дар шаҳри Душанбе аз боздошти ронандаи “БМВ”-е хабар дод, ки ба ташкили пойгаи ғайриқонунӣ айбдор шуда буд.
Бино ба хабари мазкур ронандаи автомашинаи тамғаи “БМВ”, рақами қайди давлатиаш 8786МР01, мутааллиқ ба шаҳрванд Пирматов Насимҷон Бахтиёрович, санаи таваллудаш 17.12.1996, истиқоматкунандаи шаҳри Душанбе барои дар роҳи кӯчаи Ҳофизи Шерозӣ тавассути воситаи нақлиёти худ ташкил намудани пойгаи ғайриқонунӣ дастгир шуд. Нисбати номбурда тибқи талаботи моддаи 326, иловаи 1-и Кодекси ҳуқуқвайронкунии маъмурии Ҷумҳурии Тоҷикистон протоколи маъмурӣ тартиб дода шуда, барои чораҷӯӣ ба суд ирсол карда шуд.
Ин хабар аз садҳо яки он аст. Зеро теъдоди зиёди чунин ҷавонон бештар шабона миёни ҳам мусобиқа меороянд. Ҳатто баъзе мавридҳо танҳо як нафар бо якчанд воситаҳои нақлиётӣ пойга барпо мекунанд.
Ҳарчанд дар асоси моддаи 326 (1) барои ташкили пойгаҳои нақлиётии ғайрирасмӣ дар роҳҳои истифодаи умум манъу ҷаримаи сангин ва ҷазои сахт пешбинӣ гардидааст, аммо имрӯз кам нестанд ҷавоне, ки ба ташкили чунин пойгаи нақлиётӣ дар роҳҳои кишвар машғул шуда, ҳолатҳои зиёди садамавиро ба вуҷуд меоранд.
Роҷеъ ба ин мавзуъ дар шабакаи иҷтимоии Facebook бо саволи “Чаро ҷавонон ба ташкили пойга тавассути худравҳои хеш майл доранд?” назарпурсие гузаронидем, ки дар шарҳи ин мавзуъ посухҳо мухталиф буданд.
Масалан, корбаре бо номи Ятим Мусофиров гуфтааст, ҷавононе, ки дар ҳақиқат ба ин кор рағбат доранд, имкони савори мошинҳои лоиқеро надоранд. Аксари ҷавононе, ки имрӯз бо ин кор вақт мегузаронанд, аз мас-тию худнамоии онҳост.
Корбарони дигаре низ дар назарпурсӣ кам набуданд, ки ин амали ҷавононро ба филмҳои гуногун доир ба пойга, аз қабили “Форсаж” рабт дода, онро баргирифта аз чунин филмҳо ё тақлид ба онҳо медонанд.
- Роҳи ҳал сарзаниши чунин ҷавонон ва бадном кардани онҳо нест. Бигзор барояшон берун аз шаҳр замин ҷудо кунанд ва он ҷоро хоҳишмандон худ обод кунанд. Манъ кардану ҷарима корро бадтар мекунад, на беҳтар. Беҳтар он аст, ки барои чунин ҷавонони завқманд шароит фароҳам оварда шавад, то дар ҷойҳои махсус аз рӯи қоидаҳои варзишӣ шавқу шӯри ҷавонияшонро бароварда созанд, - навиштааст Салимҷон.
Шабнам ном корбари дигаре дар шарҳ ба ин пурсиш нигоштааст: “Пойга ва ë “гонка” миëни ҷавонон “мӯд” шудааст ва нафари дар ин гуна “мусобиқа” “ғолибомада” инро барои худ ифтихори бузург медонад, мисли он ки қуллаи Эверестро фатҳ карда бошад. Ба ҳамагон ба таври мукаммал омӯзондан ва фаҳмондани коидаҳои ҳаракат дар роҳро аз боғча сар карда, то мактабу донишгоҳ бояд чиддӣ ба роҳ монд”.
Назарҳо ба ҳар сурат дар ин пурсиш мухталиф буданд, баъзеҳо пойгаи ҷавононро тарафдорӣ намуда, хостори тавсеа ёфтани он ба таври варзиш ҳастанд, баъзеи дигар бошанд онро натиҷаи камсаводӣ ва тарбияи нодуруст медонанд.
Дар баробари ин, бевосита назари як ронандаи ҷавонро бо номи Амин дар ин маврид пурсон шудем, ки дар посух гуфт: “Мехоҳам ҷойҳои махсус барои пойга сохта шавад. Фикр мекунам, сохтани чунин ҷойҳо ба фоидаи кор аст, зеро мо, ҷавонон дар он ҷо рафта завқи худро дар ин роҳ бароварда месозем. Чунин ҷойро мумкин дар даруни шаҳр сохтан душвор бошад, лекин берун аз шаҳр созанд хубтар аст. Шояд бо сохтани чунин роҳҳои махсуси варзишӣ пойга дар роҳҳои дохили шаҳр камтар гардад”.
- Пойгаҳои ғайриқонунии кӯчагӣ яке аз намудҳои дастрас-тари варзиш мебошад, аз ин рӯ ҷавонон аксар вақт ба чунин кор машғул мешаванд. Он метавонад якчанд омил дошта бошад. Омили якум ин аст, ки баъзеҳо мехоҳанд бо ин роҳ худро пайдо кунанд ё кӯшиш мекунанд, бо ин роҳ аз осеби равонӣ наҷот ёбанд, - гуфтааст равоншинос Татяна Журавлева ба хабаргузории “NEWS.ru”.
Ба қавли номбурда аксар вақт, аз чунин вақтхушӣ одамоне лаззат мебаранд, ки мехоҳанд ба худ ва атрофиёнашон исбот кунанд, ки онҳо арзиши хос доранд ва бо ин корашон кам набудани худро аз дигарон исбот кардан мехоҳанд.
Ҳамчунин, ба назари равоншиносон чунин амалҳо метавонад, аз сабаби худбаҳодиҳии пасти ҷавонон сурат гирад. Зеро баъзе аз ҷавонон бо ин роҳ мехоҳанд, тарси худро мағлуб кунанд, то эҳсоси “ман ин корро карда метавонам, ман зӯрам” - ро дар худ пайдо кунанд.
- Ин на танҳо масъалаи ҷомеаи Тоҷикистон, балки мушкилоти бисёр кишварҳои дигар низ ҳаст. Аммо дар кишварҳои дигар ин як намуди порчафарҳанг (субкультура) аст, ки бо номи “Байкерҳо” маъмул аст. Яъне, ҷавонони синнашон аз 25-сола боло, ки аксарият собиқ варзишгаронанду ба варзиш рағбати зиёд доранд, баъди тарк кардани варзиш ба ҳамин намуди порчафаҳанг рӯ оварда, хоҳиши худро қонеъ мегардонанд. Онҳо бо либоси сиёҳи чармӣ бо мотосикл шабона баромада, дар ҷойҳои махсус бо суръати баланд пойга барпо мекунанд. Ҳоло барои як гурӯҳ ҷавонони тоҷик ин мӯд шудааст, - мегӯяд ҷомеашинос Беҳрӯ Насурова.
Ба гуфти ин ҷомеашинос садамаҳое, ки бештар нимашаб рух медиҳанд, аз сабаби чунин амали ҷавонон аст.
Ҳамчунин, номбурда мегӯяд: “Ҳатман ин масъала бояд пешгирӣ гардад, зеро он рӯз то рӯз дар авҷу хатарҳояш дар ҷомеа зиёд гардида истодааст”.
Ин масъала баҳси духӯраеро дар шабакаҳо ва миёни коршиносону ҳолдонон ба вуҷуд овардааст. Агар нафаре роҳи ҳалро ҷаримабандиву ба ҷавобгарӣ кашидани ҷавонон ҳисобад, нафари дигар онро сохтани маконҳои махсус барои пойга арзёбӣ мекунад.
Бештари корбарони шаба-каҳои иҷтимоӣ ин амали ҷавононро на кори манфӣ, балки шавқу завқ ба як навъи варзиш медонанд ва роҳҳалро низ дар сохтани чунин маконҳои суръатафзоӣ медонанд.
Дар ҳақиқат, пойга низ як навъи варзиш аст, ки дар ҷаҳон маъруфу машҳур аст ва гран-приҳо дар ин самт дар ҷаҳон баргузор мешавад. Бино ба хабаре, ки Шурои ҷаҳонии мотоспорти ФИА (FIA) интишор намудааст, мавсими имсолаи Гран-при 2 март дар Баҳрайн оғоз шуда, 8 декабр дар Абу-Дабӣ ба анҷом мерасад, ки рекорди 24 мусобиқа ба нақша гирифта шудааст.
Роҷеъ ба чунин навъи варзиш, инчунин маконҳои баргузории пойга тавассути худрав мо дар як суҳбати телефонӣ бо мутахассисони Кумитаи миллии олимпии Тоҷикистон суҳбате дош-тем, ки бароямон аз мавҷуд набудан ва рушд накардани чунин навъи варзиш дар Тоҷикистон гуфтанд.
Аз таҳлилу баррасиҳо хулоса кардан мумкин аст, ки дар ҳама мавридҳо намешавад гуноҳро ба сари ҷавонон бор кард, чун онҳо энергияи зиёд доранду онро ба ҳар тариқ сарф мекунанд. Ва хуб мешуд, барои пойгаашон ҷои махсусе сохта шавад, то хостаҳояшонро он ҷо бароварда созанд. Дар ин сурат ҳам завқмандон ба ин навъи варзиш машғул мешаванд ва ҳам то андозае ин мушкил ҳалли худро пайдо мекунад.
Рустам ОДИНАЕВ, "ҶТ"
Хабарҳои дигар
Рӯзнома
Эзоҳи худро нависед