Машварати оҷилан даъваткардаи бюрои кумитаи партиявии ноҳия бесабаб набуд. Новобаста аз кӯмаку дастгирии роҳбарони ноҳия, вазъият дар совхози ба номи Ленин беҳбудӣ наёфт. Ҳамоно мураккаб боқӣ монд. Совхоз аз лиҳози молиявӣ қафомонда буд. Техникаҳои соҳаи кишоварзӣ намерасид. Соҳаҳои асосии хоҷагӣ, ғаллакорӣ, пахтакорӣ ва чорводорӣ рӯ ба таназзул ниҳода буданд. Роҳбарияти ноҳия дар бюрои кумитаи партиявӣ баъди машваратҳои тӯлонӣ аз сухан ба амал гузошта, роҳи ҳалли онро фақат дар иваз кардани роҳбари хоҷагӣ дарёфтанд. Онҳо дар интихоби роҳбар хато накарданд. Соли 1987 буд. Бо супориши бюрои кумитаи партиявии ноҳия, котиби дуюми кумитаи партиявии ноҳия, В.В.Орешкин ба совхози ба номи Ленин ташриф оварда, ба меҳнаткашони хоҷагӣ суҳбату машварат гузаронид. Аҳли заҳмати хоҷагӣ аз ӯ хоҳиш карданд, ки роҳбари хоҷагиро иваз карда, ҷавони серғайрату ҷасур Эмомалӣ Раҳмонро ба ин вазифа таъин намояд. В.В.Орешкин пешниҳоди онҳоро пазируфт, аммо то даъвати навбатии бюрои кумитаи партиявии ноҳия инро ба касе нагуфта, пинҳон нигоҳ медошт. Дере нагузашта бюрои кумитаи партияи ноҳия барпо гардид. В.В.Орешкин дар маҷлиси бюро оиди вазъи хоҷагӣ ҳисобот дода, таклиф намуд, ки инструктори кумитаи партиявии ноҳия Эмомалӣ Раҳмон ба вазифаи директори совхози ба номи Ленини ноҳияи Данғара таъин карда шавад. Аъзои бюро ин пешниҳодро қабул карда, қарори дахлдор қабул намуданд. Акнун вазифаи хеле масъулиятнок ба дӯши роҳбари ҷавон даҳчанд гардид. Бо ёриву дастгири роҳбарони ҳукумат ва дигар хоҷагиҳои пешқадами ноҳия, майдони кишти зироатҳои ғалладонагӣ ва пахта дар хоҷагӣ зиёд карда шуд. Аз дигар хоҷагиҳо ба қадри зарурӣ тухмӣ ва тракторҳои шудгоркунанда оварда шуд. Ҳамон сол обу ҳаво мӯътадил омада, ҳосили баланди ғалладона ва пахта ҷамъоварӣ карда шуд. Аз ҳисоби фурӯши ғалла, пахта, алафи хушк каме ҳам бошад хоҷагӣ қоматашро рост кард. Дар тӯли 2 соли аввали кор роҳбари ҷавон тавонист, ки соҳаҳои қафомандаро ба пеш барорад. Соли 1989 гурӯҳи кории як зумра олимони соҳаи кишоварзӣ аз ҷумҳуриҳои Русия, Украина ва Белорусия ба ҷумҳурии мо ташриф оварданд. Мақсади омаданашон аз навъҳои аълосифати тухмӣ рӯёнидани ҳосили баланди гандум дар ноҳияҳои Тоҷикистон буд. Гурӯҳи кории онҳо барои таҷрибаомӯзӣ аз шаҳри Душанбе ба ноҳияҳои Данғара, Темурмалик, Фархор, Ёвон ва Вахшу Бохтар сафарбар карда шуданд. Як гурӯҳи кории олимони хориҷӣ дар ҳамбастагӣ бо олимони тоҷик ба хоҷагии ба номи Ленин, ки ба он Эмомалӣ Раҳмон роҳбарӣ мекард, омаданд. Олимони соҳаи ғаллакорӣ аввалин шуда корҳои таҷрибаомӯзиро аз ҳамин хоҷагӣ оғоз намуданд. Онҳо шудгори заминро аз тамғаи тракторҳои шудгоркунандаи азимҷуссаи Т-150, Т-75, Т-54 сар карда, чуқурии онро ба 40 см расониданд. Ҳамаи 50 гектар заминро хушсифат шудгор карда, ба ҳар гектар замин ба ҳисоби миёна аз 3 то 3,5 миллион донаи навъи хушсифат кориданд, ки ин ба ҳар гектар 189 килограммӣ рост омад.

Олимони соҳа маслиҳат доданд, ки бояд ба як метри кубӣ 370 дона тухмӣ корида шавад. Аз меъёри муқаррарӣ зиёд коштани дона, ба паст шудани ҳосил сабаб мегардад. Бо маслиҳати олимони соҳа, баъди коштани тухмӣ, қабати болои заминро аз ҳисоби партовҳои нафтӣ пурра пӯшониданд. Зеро, ки зироати гандум дар зери чуқурии хок ҳам оксиген нафас гирифта, аз худ гази карбон хориҷ мекунад. Дар сурати ба болои қабати замин пошидани партовҳои нафтӣ гандум оксиген нафас мегираду аммо аз худ гази карбон хориҷ карда наметавонад. Дар натиҷа қабати замин нарм шуда, ба пору табдил меёбад. Баъди неш задани тухмӣ ба замин ба миқдорӣ муқаррарӣ нуриҳои фосфорӣ, минералӣ ва азотӣ доданд. Натиҷаи таҷрибаомӯзии олимони соҳа нишон дод, ки дар ҷамъоварии ҳосил, ҳосилнокии ҳар гектар заминҳои лалмӣ 40-45 сентнериро ташкил дод. Ин дар миқиёси ҷумҳурӣ натиҷаи рекордӣ ба ҳисоб мерафт. Совхоз на ин ки нақшаи ғалларо пурра таъмин кард, балки ҳосили мислаш дида нашуда ба даст овард. Обрӯи хоҷагӣ на танҳо дар ноҳия, балки дар миқёси кишвар овозадор гардид. Аз ин рӯ минбаъд майдони ғаллазор сол то сол дар хоҷагӣ васеъ карда шуд. Чунки тарзи корбариро минбаъд роҳбари ҷавон Эмомалӣ Раҳмон дар хоҷагӣ давом дода, соҳаи ғаллакориро ба яке аз соҳаҳои пешқадам табдил дод. Аз ҳисоби даромади соҳаи ғаллакорӣ соҳаи пахтакорӣ низ дар хоҷагӣ тараққӣ кард. Соли 1990 дар совхоз зиёда аз ҳазор тонна пахтаи хушсифат ҷамъоварӣ карда шуд. Вале роҳбари кордону пуртаҷриба, пахтаи хоми саноатиро ба пунктҳои қабул насупорид. Ҳарчанд ки роҳбарони ноҳия ба ӯ фишор оварданд. Роҳбарони ноҳияро бовар кунонд, ки пахтаи хоҷагиро бо нархи биржаи ливерпулӣ ба фурӯш бароварда, буҷети хоҷагиро беҳтар мекунад. Вале ин ба осонӣ ба даст наомад. Зеро ки барои фурӯши он берун аз ҷумҳурӣ ба хориҷи кишвар литсензия гирифтан зарур буд. Довталабони фурӯши пахта дар ҷумҳурӣ хеле зиёд буданд. Ҳатто онҳо дар вазифаҳои баланди давлатӣ кор мекарданд. Роҳбари хоҷагӣ аз ин мушкил наҳаросида дар муҳлати начандон тӯлонӣ онро ба даст оварда, пахтаи хоҷагиро бо нархи биржаи ливерпулӣ ба фурӯш баровард. Ҳамон сол даромади софи хоҷагӣ аз ҳисоби фурӯши ғалладона, пахта, чорводорӣ, пашму пӯст ба 1 миллиону 500 ҳазор суми даврони шӯравӣ баробар шуд, ки ин зиёда аз 2 миллион доллари амрикоиро ташкил дод. Совхоз яке аз хоҷагиҳои пешқадами ҷумҳурӣ шинохта шуд. Аз ин ҳисоб зиндагии мардуми заҳматкаш оҳиста-оҳиста беҳтар гардида, ба хоҷагӣ техникаҳои нави ғалладарав, шудгоркунанда ва пахтакорӣ ворид гардид. Аз ин ҳисоби даромади хоҷагӣ аввалин шуда дар ҷумҳурӣ 100 сар чорвои шохдори калони зоти костромаро аз Русия харидорӣ карда, ба фермаҳои хоҷагӣ оварда шуданд. Акнун совхози ба номи Ленини ноҳияи Данғара, дар соҳаи ғаллакорӣ, чорводорӣ ва пахтакорӣ дар миқёсӣ ҷумҳурӣ ба яке аз хоҷагиҳои номдор табдил ёфт. Роҳбари хоҷагии овозадор Эмомалӣ Раҳмонро дар кишвар ҳамчун олими соҳаи кишоварзӣ шинохтанд, ва эътироф намуданд. Ӯ бузургии худро чӣ қадаре ки тавонист дар арсаи меҳнат нишон дод. Худро ҳамчун як роҳбари одӣ, нисбат ба мардум хоксору меҳрубон муаррифӣ кард. Кибру ғурур дар вуҷудаш набуд. Ба ҳар коре, ки даст мезад аввал аз падару модараш, аз пирони рӯзгордида дуо мегирифт. Дар ҷодаи меҳнат ва роҳбарӣ обутоб ёфт. Натиҷаи ҳамин дастовардҳои меҳнатӣ буд, ки соли 1991 оммаи васеи халқ ӯро дар қатори даҳ номзад дар ҳавзаи интихоботи №172 ҳамчун номзади арзанда ба вакилии мардум дар Шӯрои Олӣ пешбарӣ намуданд. Вале, мутаассифона, нотавонбинону тангназарон бо рафтори ғайриинсонии худ номзадии ӯро истиқбол накарданд. Иқтибосҳо аз журнали “Огонёк-2001”: “Ӯро ба кумитаи партиявии ноҳия даъват намуда, фишор оварданд. Маҷбур карданд, ки номзадиашро бозпас гирад. “Ман номзадиамро аз пеши худам ихтиёран намондаам. Маро оммаи васеи мардуми заҳматкаш пешбарӣ кардааст. Агар лозим донед, рафта аз онҳо пурсед. Иштирок кардан ё накардани маро ҳамчун номзад дар интихобот бигузор онҳо ҳал кунанд на шумо. Ман аз боварии халқи меҳнаткаш баромаданӣ нестам. Аз ин рӯ, ман номзадиамро ҳаргиз бозпас гирифтанӣ нестам Боварии онҳоро нодида намегирам”,- гуфт бо қаҳр номзади ҷавон. Боз ҳамон суолҳои таҳқиромезона садо доданд:

“Чаро шумо чунин мешуморед, ки мардум аз пушти шумо меравад ва ба шумо овоз медиҳад? Чаро шумо худро аз роҳбари партиявӣ боло медонед? Ҳар чизе, ки роҳбарони ҳизбӣ гӯянд, ҳамон мешавад”. Оташи кибру ғурур аланга мезад, боз мегӯяд, ки ман ҳама чизро медонам. Бале медонам аз он ки интихобат набояд бо фишори роҳбарияти ҳизб, балки он ба тариқи озоду шаффоф гузарад. Ҳарчанд ки ба ӯ фишор оварданд, номзадиашро бозпас нагирифт. Чунки мардуми одии заҳматкаш пуштибонаш буданд. “Ман Ватану миллатамонро дӯст медорам. Мехоҳам, ки дар оянда мардуми сарбаланди ман хушбахтона зиндагӣ кунанд. Чунин сурат гирифтани корро, котиби дуюми кумитаи партиявии ноҳия В.В.Орешкин дар ҷамъомади бюро интизор набуд. Ӯ аз ҷой хеста таклиф намуд, ки совхози овозадори ба номи Ленин дар ноҳия беҳтарин хоҷагӣ ба ҳисоб меравад. Номзадии роҳбари он дар интихобот арзанда аст. Агар ӯ дар интихобот ғолиб ояд мо ӯро истиқбол мекунем”. Ана, ҳамин дуои падару модар ва пирони рӯзгордида буд, ки дар интихобот дар байни даҳ номзад ғолиб омад.

Худованд ба ӯ қуввату илҳом бахшид. Тавонист, ки давлату миллаташро, ба истилоҳ, аз нестшавӣ нигоҳ дорад. Агар Худованд миллатеро дӯст дорад, барояш пешвое насиб мегардонад, ки туфайли кордонию истеъдод ва фидокориаш Ватан ободу миллат хушбахт мегардад. Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон аз ҷумлаи он мардонест, ки нангу номуси ватандориаш танҳо ба хотири ободии Тоҷикистон ва хушбахтии миллат буд. Ин ҷавонмарди матинирода тавонист, ки дар муттаҳидӣ бо халқаш Тоҷикистони харобазорро ба гулистон табдил диҳад. Ҳар як фарди ватандӯст бояд заҳмати Пешвои миллатро дар ҷодаи шукуфоии Ватан, пойдории сулҳу ваҳдати миллӣ арҷгузорӣ намояд. Шукронаи неъмати Худо ва Пешвои оқилу фарзонаро кунад. Маҳз ҳамин ҷоннисариаш, далериаш, хислатҳои неку ҳамидааш дар назди Ватану миллат буд, ки мардуми кишвар ба ӯ якдилона унвони Пешвои миллатро сазовору арзанда донистанд.

Холназар КАСИРОВ, рӯзноманигор