Иброҳими Адҳам замоне подшоҳи Балх буд. Мегӯянд, рӯзе мутафаккир, мутаҳаййир ва андӯҳгин нишаста буд, ки марде аз дар даромад ва ба пои тахташ нишаст. Касе аз наздикон ва дарбориён ёрои онро надоштанд, бипурсанд, ки омада кист.

Иброҳим гуфт: Чӣ мехоҳӣ?

Гуфт: Дар ин работ фурӯ меоям.

Гуфт: Работ нест, сарои ман аст. Ту девонаӣ?

Гуфт: Ин сарой пеш аз ин аз они кӣ буд?

Гуфт: Аз они падарам.

Гуфт: Пеш аз он?

Гуфт: Аз они падари падарам.

Гуфт: Пеш аз он?

Гуфт: Аз они падари фалон кас.

Гуфт: Ҳама ба куҷо шуданд?

Гуфт: Бирафтанд ва бимурданд.

Гуфт: Пас работ ин набувад, ки яке меояд ва яке мегузарад.

Ин гуфт ва нопадид шуд ва ӯ Хизр буд ъалайиссалом.

Баъд аз суҳбат Иброҳими Адҳам сарой ва тахташро батамом раҳо кард ва аз пайи Офаридгор шуд. Дар ин роҳ чандон заҳмат кашид, ки орифи замона Ҷунайди Бағдодӣ калиди илмҳои тариқаташ номид. Як рӯз пеши Абӯҳанифа разияллоҳу ъанҳу омад. Асҳоби Абӯҳанифа бо чашми тақсир вайро нигаристанд. Абӯҳанифа гуфт: - Сайидино Иброҳим!

Асҳоб гуфтанд: - Ин саёдат бо чӣ ёфт?

Гуфт: - Бадон ки доим ба хидмати Худованд машғул буд ва мо ба хидмати танҳои худ машғул. Боре як ҷавон ба наздаш омада пурсид:

- Маро нафсам ба содир кардани гуноҳ маҷбур мекунад. Намедонам бо нафси хеш чӣ гуна муқовимат кунам. Чӣ маслиҳатам медиҳед?

Иброҳими Адҳам бо услуби хосе масъаларо фаҳмонд:

- Аввал нафсатро аз шартҳои гуноҳ огоҳ намо. Агар шартҳоро ба ҷо овард, пас бигӯ, ки метавонад гуноҳ содир кунад.

Ҷавон ба ҳаяҷон омада гуфт:

- Магар гуноҳ низ шарт дорад? Бигӯ, то ба нафсам фармоям ба ҷо биёрад.

- Шарти якум. Ҳамин ки ба сарат андешаи гуноҳ кардан пайдо шуд, ба ҷое бирав, ки берун аз мулки он Зоте бошад, ки ту нисбаташ гуноҳ содир мекунӣ.

- Оё ин тавр мешавад? Охир ҳама ҷо мулки Ӯст. Ин хел ҷое нест, ки мулки Ӯ ҳисоб нашавад ва ман рафта гуноҳ карда биёям!..

- Ин тавр бошад, айб нест, ки ҳам дар мулкаш нишастаиву ҳам ба муқобилаш мебароӣ. Оё чунин носипосӣ ба ту барин як ҷавонмард мезебад?

Ҷавон хоҳиши шунидани шарти дуюмро намуд. Иброҳими Адҳам афзуд:

- Аввал тасмим бигир, ризқи ба ту додаи он Зотеро, ки нисбаташ исён карданӣ ҳастӣ, намехӯрӣ!

Ҷавон каме ба фикр рафта, пасон гуфт:

- Ин ҳам номумкин аст. Ман бе хӯрдани ризқи додаи Худованд зиста наметавонам.

- Пас шарм намедорӣ, ки ҳам дар мулкаш менишинӣ, ҳам аз ризқи додааш мехӯрӣ ва боз муқобилаш баромада, гуноҳ кардан мехоҳӣ? Оё виҷдони ҷавонмарде боҳуш ва боинсоф ба ин иҷозат медиҳад?

- Не, албатта! Ку шарти сеюмро ҳам шунавам...

- Ҳамин ки дар дилат ҳаваси гуноҳ кардан пайдо шуд, ба як ҷое бирав, ки Худованд туро набинад ва гуноҳ кардан гир.

- Мисли ду шарти аввал ин ҳам номумкин аст. Оё ягон ҷое ҳаст, ки берун аз назорати Ӯ бошад, то ман рафта гуноҳ карда биёям? Нест чунин ҷой.

Иброҳими Адҳам илова кард:

- Пас, гӯш дор, эй фарзанди арҷманд! Чӣ гуна мешавад, ки ҳам дар мулкаш менишинӣ, ҳам аз ризқи додааш мехӯрӣ, ҳам ҷое намеёбӣ, ки берун аз назари Худо бошад ва боз гуноҳ кардан мехоҳӣ? Оё ба як ҷавони боинсофу муъмин чунин исёну нофармонӣ зебанда аст?

Ҷавон баъд аз панди Ироҳими Адҳам ду даст боло бардошта фарёд мезанад:

- Таслим шудам, эй Иброҳим, таслим! Акнун ҳар гоҳ ки нафсам маро ба иҷрои гуноҳе водошт, аввал ба ӯ мегӯям, ки эй нафси носипос, шарм дор, ки дар мулкаш менишинӣ, аз ризқи додааш мехӯрӣ, ҷое берун аз назораи Ӯ намеёбӣ ва боз байрақи исён боло бардошта, гуноҳ кардан мехоҳӣ!..

Шумо чӣ мегӯед? Мо низ дар мулкаш мешинем, аз ризқи додааш мехӯрем ва маконе берун аз назораташ намедонем? Пас, бояд мисли он ҷавон ба муқобили нафси хеш бароем, ки моро ҳар лаҳза ба иҷрои гуноҳе тела медиҳад. Мо низ бояд бигӯем: “Шарм дор, эй нафс, носипос нашав!”

Башир УСМОН, “ҶТ”