Барҳақ солҳои охир волидайн нисбати таҳсили фарзандони худ, махсусан духтарон бетафовут нестанд ва кӯшиш мекунанд, ки духтаронашон соҳибтахассус гарданд. Вале ба назар мерасад, ки то ба ҳол бархе аз духтарон, махсусан духтароне, ки аз минтақаҳои дурдаст ҳастанд, мушкили таҳсил дар муассиссаҳои олии касбиро доранд. Бархе аз онҳоро хонавода иҷоза намедиҳад, бархеи дигарро шароити иқтисодӣ ё бархеи дигар худ хоҳиши таҳсилро надоранд. Бо вуҷуди ин, мо гуфта наметавонем, ки духтарони мо таҳсил намекунанд. Аммо дар баробари ин, духтароне кам нестанд, ки бо сабабҳои гуногун истеъдодҳояшон пушти парда пинҳон мемонад.

Озода яке аз он духтаронест, ки ҳамагӣ 20 сол дорад. Ӯро вазъияти иқтисодии хонавода иҷоза надод, ки пас аз хатми мактаб ба ягон муассисаи олии касбӣ дохил шаваду таҳсилашро идома диҳад. Ин дар ҳолест, ки ӯ хоҳиши зиёди таҳсилро дорад.

- Сабаби асосии таҳсил накарданам, вазъияти иқтисодии хонаводаамон аст. Агар падару модарам маблағ медоштанд, маро мехононданд. Бисёр хамсинфонам дар донишгоҳу донишкадоҳо таҳсил мекунанд. Вақте онҳоро мебинам, ҳаваси хонданам меояд. Ба фикри ман духтари таҳсилкарда аз таҳсилнакарда фарқи зиёд дорад. Масалан, духтари таҳсилкарда бо тарзи фикронӣ, рафтор ва ҳатто либоспӯшиаш фарқ мекунад. Ман то ҳол дар дил орзуи таҳсил карданро дорам, вале чӣ илоҷ?,- бо таассуфи зиёд иброз дошт, Озода.

Дар муқоиса бо Озода, Матлуба духтарест, ки худро хушбахттарин инсон меҳисобад, чунки ӯ донишҷӯ аст.

- Бештари ҳамсинфонам баъд аз хатми мактаб таҳсили худро идома надода, ба шавҳар баромаданд. Вале баъзан бо онҳо вохӯрам, аз шавҳар кардан изҳори пушаймонӣ мекунанд ва мегӯянд, ки кош мо ҳам мисли ту таҳсиламонро идома медодем. Ба андешаи ман, вакте духтар таҳсилкарда аст, дар оянда пешпо намехӯрад ва дар ҳама ҳолати зиндагӣ нони худро ёфта метавонад,- мегӯяд, Матлуба.

Дар як тадқиқоти сотсиологӣ, ки соли 2010 аз ҷониби ҷомеашиносони тоҷик анҷом дода шудааст, муайян гардидаст, ки 70 фисади сабаби асосии таҳсил накардани духтарон камбизоатӣ ва монеа шудани волидони онҳо аст.

Бино ба гуфтаи ҷомеашинос Комилова Мавҷуда, аз рӯйи тадқиқотҳои анҷомшуда маълум гардид, ки сабаби якум камбизоатӣ аст, чунки 70 фисади аҳолии кишвари мо дар деҳот зиндагӣ мекунад, ки онҷо тафриқабандии ҷинсӣ вуҷуд дорад, ки таҳсили духтаронро инкор мекунанд ва бештар нисбати мардон таваҷҷуҳи зиёд зоҳир мегардад. Ӯ афзуд: “Ман намегӯям, ки сабаби таҳсил накардани духтарон танҳо камбизоатӣ ё монеъ шудани волидайн аст, ки 70 ё 80% -ро ташкил мекунанд, инро тадқиқотҳои сотсиологӣ исбот кардааст. Ин писихологияи як шахс нест, балки шуури ҷаъмиятӣ аст”.

Ба ақидаи ин ҷомеашинос аз соли 2010 то ба имрӯз талабот дигар шудааст ва тадқиқотҳо дар соли 2019 таҳсили духтарон натиҷаи мусбат додааст.

- Имрӯз мушоҳида кардан мумкин аст, ки бештари ҷавондухтарон кӯшиш мекунанд, таҳсили худро ба воситаи Квотаи президентӣ ё ройгон идома диҳанд. Лекин дидан мумкин аст, ки аз солҳои қабл теъдоди духтарони таҳсилкарда зиёд шуда истодааст. Вакте духтарон таҳсил намекунанд, ба ҷамият зарар меоранд. Гирифтани маълумоти миёна ҳатмист. Агар аз ҷониби волидайн монеае дида шаванд, мутобиқи қонун ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд. Агар духтар маълумоти олӣ гирад ва онро дар амал тадбиқ накунад ҳам, метавонад ба фарзандаш ба мерос гузарад»,- илова намуд, ҷомеашинос.

Мушоҳидаҳо нишон медиҳад, ки таҳсил кардани духтарон, махсусан дар ҷомеаи Тоҷикистон муҳим ва саривақтист. Чун ояндаи фарзандони мо аз тарзи дуруст таълиму тарбия намудани модарон вобастагии калон дорад. Барои он ки дар оянда духтарони мо дар миёнароҳи зиндагӣ сарсону саргардон нашаванд ва ҳамеша аз ин ҳолат худро раҳо карда тавонанд, таҳсили ҳатмӣ ва тарбияи дурусти фарзандон ояндаи онҳоро рӯшан мегардонад. Ба хамаи мо маълум аст, ки духтарон модарони оянда ҳастанд ва насли наврасро тарбия мекунанд. Вакте духтар таҳсилдида аст, оянда фарзандони босаводу таълимдидаро ба воя мерасонад.

Норхолой ТУЛЛАЕВА,
донишҷӯи ДМТ