Убайдулло Раҷабов, Ҳунарпешаи мардумии Тоҷикистон, дорандаи Ҷоизаи давлатии ба номи Рӯдакӣ ва коргардони бомаҳорати соҳаи театру кино дар оилаи деҳқон ва самимӣ ба воя расидааст.
Ӯ мегӯяд, аз хонаводаи шахсони бисёр оддӣ ҳаст. Падараш деҳқонӣ мекард, модараш, ки шахси бисёр саводнок буд, дар тарбияи фарзандон заҳмат мекашид.

Перомуни гузашти айёми ҷавонӣ чунин андеша дорад, ки ҷавонӣ беҳтарин фасл ва айёми шукуфтанҳову рустанҳост. Ҷавонӣ овонест, ки инсон ташаккул меёбад. Барои ҳар инсон он як даврае бояд бошад, ки ҳеҷ гоҳ аз хотир зудуда нашавад. “Ман агарчи талхиву шириниҳои зиндагиро бисёр чашидаам, аммо айёми ҷавониам ҳеҷ аз ёдам намеравад. Даврони кӯдакиҳоям низ то андозае дар ёдам ҳаст. Ҷавонӣ мисли дарёи шухе, ки аз баландӣ ба поён меояд ва ҳар чизе ки дар сари роҳ аст, мешӯяду тоза мекунад. Ва доим маҷрои об тоза мемонад. Ҷавонӣ ба мисоли ана ҳамин дарёст, ки ҷӯшу хурӯш варо пок нигоҳ медорад. Ҷавонӣ ҳамин ҷӯшу хурӯш аст, ки бояд озод гузарад. Падару модарҳо барои ҷавонон ҳама имкониятҳоро фароҳам оранд, то ҷовонон дар фазои озод ва холӣ аз фишорҳо ба камол расанд”.

- Чӣ боис гардид, ки роҳи ҳунару санъатро пеш гирифтед ва асрори комёбиатон дар чист?

- Падарам, ки то андозае шахси диндор буд, ҳеҷ гоҳ намехост, ки ман ҳунарманд бошам. Давраҳое, ки мо наврас будем, дар деҳи мо аз ҳисоби хоҷагӣ консертҳо ташкил карда мешуд. Дар онҳо ҳунармандон аз вилоят ва шаҳри Душанбе консерт ва намоишҳои театрӣ баргузор мекарданд. Онҳо бо завқ суруд мехонданд, масхарабозӣ мекарданд, мерақсиданду саҳнаҳои ҳаҷвиро ба намоиш мегузоштанд. Ҳар коре, ки анҷом медоданд, дар майнаи мо нақш мебаст ва рӯзҳои дигар, пас аз дарс мо - бачагон дар лаби ҳавзи деҳа, ки дар сояи ҷарӣ воқеъ буд, ҷамъ мегаштем ва нақшҳои онҳоро айнан такрор мекардем. Истеъдоди ҳунармандии ман аз ҳамон ҷойҳо сарчашма мегирад. Яъне тақлид ба ҳунармандон маро ҳунарманд кард. Дар кадом муҳите, ки ба воя расида бошӣ таъсири ҳамон муҳит мемонад.

Ман аслан бекориро дӯст намедорам. Агарчи имрӯзҳо ба як синну соли муайян расидаам, аммо боз ҳам дар пайи кору пайкор ва талошҳои зиндагӣ андармонам. Шояд сабаби чунин муваффақ гардиданам ҳамин бошад, ки ман бо бекорӣ шадидан мубориза мебарам.

- Муносибати ҷавонон ба театр чӣ гуна аст?

- Муносибат ва таваҷҷуҳи насли ҷавон ба театр бе ниҳоят кам аст. Солҳои пеш, вақте дар театр намоишҳо баргузор мешуданд, дар паси дари театрҳо 20-30 аншлаг (нафароне, ки барои тамошои намоиш чипта намеёфтанд) буд, ҷавонон бештар майл доштанд. Он вақтҳо намоишҳо мисли ид мегузашт. Вақте мардум аз театр берун меомаданд, то чанд рӯз дар хонаву дар кӯчаву бозор гапи намоишномаҳо буд. Имрӯзҳо тамошобинро то маҷбур накунӣ, намеоянд, ҳатто ҳаваси дидани театр дар ботини мардум кам гаштааст. Ба андешаи ман он солҳо, ки оинаи нилгун, радио ва дигар воситаҳо набуд, мардум ба театр бештар рӯ меоварданд. Имрӯзҳо ҷомеа то андозае ниёзи маънавии хешро аз радиову телевизион ва интернет бароварда месозад, аммо ин ҳама ҷои театрро намегирад. Театр чизи зинда аст.

Интернет ва дигар васоити техникӣ мардумро то андозае танбал мекунад, фаъолияти майнаи сарро суст ва хотираро заъиф менамояд. Дар баробари истифодаи техникаву технологияи навтарин насли ҷавонро лозим аст, то фарҳанги истифодаи онро низ омӯзанд.

- Аз нигоҳи Шумо ҷавонони имрӯз аз ҷавонони даврони Шумо чӣ тафовут доранд?

- Боиси хушнудист, ки имрӯз ҷавонон дар беҳтарин шароит таҳсил мекунанд. Қариб ҳама табақаҳои иҷтимоӣ ба мактабу маориф дастрасӣ доранд. Ҳама метавонад дар дилхоҳ мактаб таҳсил намояду дониш аз бар кунад. Мо дар мактабҳои деҳот мехондем, ки дар бисёр шаклҳои ноустувори меъморӣ бунёд шуда буданд. На синфхонаи ба талабот ҷавобгӯ доштем, на лавозимоти хониш, ки ба ҳама талабагон басандагӣ кунад. Аммо самимият дар миёни мо бештар буд, нисбат ба ҷовонони имрӯза. Ҳар кас кореро анҷом медод, дар он ҳатман самимияту муҳаббат буд. Аз нигоҳи ман, ҷавонони даврони мо нисбат ба Ватан - модар ва кору рафторашон садоқату самимияти бештар доштанд. Агарчи зиракиву ҳушёрии мо нисбат ба насли навраси имрӯза кам буд, вале садоқату самимият дар он овон бештар буд.

- Сабаби кам гаштани садоқати насли ҷавон дар чист?

- Аз нигоҳи ман яке аз сабабҳояш ин аст, ки психологияи мардум дар даврони мо он қадар махлут набуд. Мардум он қадар дастарсӣ ба иттилоот надоштанд ва дар зери як идеологияи махсус ба воя мерасиданд. Имрӯз бо пешрафти техникаву технология мардум ба ҳама гуна маълумот дастрасӣ дорад. Тафаккури насли ҷавонро имрӯз ҳар гуна гурӯҳҳои ифротиву иртиҷоӣ бо роҳу воситаҳои гуногун метавонанд дигаргун намоянд. Аз тариқи интернету шабакаҳои иҷтимоӣ ба мафкураи насли ҷавон таъсиргузорӣ хеле зиёд аст. Яке аз сабабҳои асосӣ дар ҳамин аст, ки насли ҷавон садоқату самимиятро дар зинаҳои поинтар қарор медиҳанд.

- Вобаста ба гаравидани ҷавонон ба ҳар гуна ҳизбу ҳаракатҳои иртиҷоӣ чӣ андеша доред?

- Ман ба ин чизҳо назари хуб надорам. Ҳеҷ гоҳ қабул намекунам, ки ҷавоне аз кишвару миллати ман рафтаву дар дигар мамолик “қаҳрамонӣ” кунад. Дар гаравидани ҷавонон ба ҳар гуна ҳизбу ҳаракатҳои ифротӣ аввалан оилаҳо ва пасон дигар институтҳои иҷтимоӣ гунаҳкоранд. Солҳое, ки ман ҷавон ва наврас будам, дар назди хонаи мо масҷид буд. Ҳама пиру ҷавони деҳа ба масҷид мерафтанд. Масҷид ҷои таълими ахлоқ буд. Дар он ҷо ба мо талқин мекарданд, ки аз пайи донишомӯзӣ бошем. Масҷид мактаби тарбияро мемонд, на ҷои даъват ба ҳар гуна ҳизбу ҳаракатҳо. Дар масҷидҳо он давр қаҳрамониҳову корнамоиҳои паёмбарону гузаштагонро, ки ҷанбаи ахлоқӣ доштанд, нақл мекарданд, то ҷавонон дар руҳияи шикастнопазирӣ ба воя расанд. Аммо имрӯз масҷидҳо то андазае ин функсияи хешро гум кардаанд.

Имрӯз дар ҷомеа ҳама чиз ҳаст, андеша нест. Бояд андеша кардан ва дар баробари ин баркашиданро ёд гирем. Зиндагии худро бо мамолики дигар кишварҳо қиёс карда тавонем. Давлати Амрико бо сиёсати ҷаҳониаш, Русия бо ҳама масоҳату паҳновариаш, Эрон бо ҳама шаҳомати таърихиву фарҳангиву диниаш ва Туркия бо пешрафти босуръати саноатиаш наметавонанд оромиву суботро дар ҷомеаҳои хеш пойдор созанд. Тоҷикистон бо вуҷуди давлати ҷавон ва аз ҷиҳати масоҳат хурд будан оромиву суботе, ки дорад, дар ҷаҳон беназир аст. Ҷавонҳоро лозим аст, ки ин чизҳоро бинанду қиёс кунанд ва шукр гузоранд. Гарчанде биҳиштро дар рӯи замин намеҷӯянд, аммо биҳишт ҳамин аст. Он ҷо, ки субот аст, оромӣ аст, биҳишт ҳамон ҷост.

Хуршед ХОВАРӢ, "ҶТ"