Баҳодур Неъматов Ҳунарманди халқии Тоҷикистон, сарояндаи мумтозу маҳбуб 20 июл 69-сола шуд. Ӯ дар давоми фаъолияти худ эҷод кардааст сурудҳои дилнишину мондагорро ва имрӯзҳо низ ҳамин рисолатро дорад бар дӯш. Ҳамчунин ҷавонони зиёдеро дар ин роҳ тарбиятгар асту роҳнамо. Барои бештар огоҳ шудан аз рӯзгору фаъолияташон суҳбати телефоние анҷом додем ҳамроҳашон.

Ба суоли аввалини мо ки пурсидем корҳо дар Консерваторияи миллӣ чӣ гуна пушти сар мешаванду имрӯзҳо чӣ ҳолу ҳаво доранд, посух доданд: “Дар баробари фаъолият дар Консерваторияи миллӣ ҳамчун сармушовир дар оркестри эстрадии “Гулшан” низ кор мекунам. Ҳамин рӯзҳо бошад дар рухсатиям”.

“ДАР ХУРДӢ БУЗУРГ БУДАМ”

- Расидан ба синни як кам ҳафтод чӣ эҳсос доштааст?

- Ба ин фикрам, ки чӣ хел солҳо тез гузаштаистодаанд. Ҳар лаҳзаи умри одам ғанимат будааст. Ба ҳамин хотир фикр мекунам, бояд талош кард, ки баъзе корҳоро анҷом дод. Сурудҳои нав эҷод кардан лозим. Сурудҳои сабтнашударо бояд сабт кард. Ҳарчӣ, ки дар дил аст, бояд берун бароварду пешкаш кард.

- Мегӯянд номи шуморо ба хотири ҳунарманд Маъруфхӯҷа Баҳодуров гузоштаанд?

- Падарам бисёр мухлис будаанд ба ин устод, ки он замон шуҳрати зиёд доштаанд. Устодро Баҳодурхӯҷа ҳам мегуфтаанд. Ба ҳамин хотир, маро Баҳодур номгузорӣ кардаанд. Боз як сабаби дигар ҳам дорад. Ман бисёр калон таваллуд шудаам, барои ҳамин бузургӣ ин номро гирифтаам.

- Дар ҷавонӣ ба варзиш ҳам шуғл доштаед. Аммо чаро варзишгар нашудед?

- Воқеан, варзишро зиёд дӯст медоштам ва ҳоло ҳам дӯст медорам. Дар давраи мактабхонӣ бештар ба гӯштину бокс машғул мешудам. Аммо ҳамзамон ба кружокҳои рубобнавозию сарояндагӣ ҳам мерафтам. Вақте мактабро хатм кардам, аллакай ҳамчун санъаткор дар тӯю маъракаҳо хидмат мекардам. Ҳамин тавр, санъат зӯрӣ карду рафтам ба Донишкадаи санъат.

- Пас, оҳанги аввалинатон “Ҷавонӣ” ҳанӯз пеш аз донишҷӯӣ эҷод шудааст?

- Бале. Ин суруд то донишҷӯӣ аллакай омода буд ва дар имтиҳони аввалинам, ки маҳорат буд, ҳамин сурудро иҷро кардам. Матни ин суруд аз Ғоиб Сафарзода аст.

ҲАМРОҲИ ҲАМЕШАГИИ “ГУЛШАН”

- Соли 1977 шомили ансамбли эстрадии “Гулшан” шудед. Чӣ гуна роҳ ёфтед ба ин ҳайати эҷодии овозадор?

- Ҳанӯз дар айёми донишҷӯӣ сурудҳоямро аллакай дар радио сабт мекардам. Бо “Гулшан” доимо рафтуо доштам. Он замон “Хонаи радио” омода набуду онҳо дар ҳавлии биное дар назди Шурои Олӣ машқ мекарданд. Ман ҳам ба он ҷо мерафтам. Устодон садои маро гӯш мекарданду баҳогузорӣ. Хусусан, роҳбари мусиқӣ Юрий Лядов гӯш карда, маслиҳатҳо медод. Аммо онҳо мегуфтанд, ки ҳоло донишҷӯ ҳастӣ ва хонданатро идома деҳ. Ҳамин тавр, ман дар айёми донишҷӯӣ ба онҳо аз худам дарак додам. Вақте донишгоҳро хатм кардам, Кумитаи телевизион ва радио аллакай омода шуда буд. Ба устод Орифшо Орифов гуфтам, ки ман хатм кардам ва ҳатто ба ман барои омадан ба ин ансамбл роҳхат додаанд. Устод гуфтанд, ки ин тавр бошад, ба наздикӣ шурои бадеӣ мешавад бо ансамбли худат биё. Замони таҳсил дар донишкада аз ҳисоби навозандаҳои беҳтарин ансамбл ташкил карда будем. Баъди гузаштани шӯрои бадеӣ боз бачаҳо дар назди устод сурудхонӣ кардем. Пас аз ду рӯз барои фаҳмидани натиҷа назди устод омадам. Устод гуфтанд, ки мо шуморо ба ансамбламон қабул кардем.

- “Гулшан” он замон басо машҳур буд. Ҳар яке аз овозхонони ин ансамбл шинохта буданд. Табиист, ки дар чунин муҳит рақобат шадидтар сурат мегирад. Фазои кории шумо чӣ гуна буд?

- Бисёр хубу ором. Мо ҳар нафар ҳунармандон сабку услуби худро доштем. Ҳеҷ кас ба каси дигар тақлид намекарду хондани як нафарро такрор намекард. Миёни мо ҳамеша ҳазлу шухӣ буд. Мо бо ҳам иттифоқ будем. Қариб ҳар шаб баъд аз кор бо ҳам дар ягон ҷо менишастем. Ё дар шаҳр ё берун аз шаҳр. Ба ҷуз рӯзҳое, ки консертҳо буд ё дар ягон чорабиниҳо банд будем.

- Солҳои нобасомониҳои кишвар ҷони ҳунармандонро ҳамарӯза хатар таҳдид мекард. “Гулшан” низ дур набуд аз азиятҳои солҳои ҷанг...

- Ин солҳо дар қатори дигар мардумон санъаткорон низ азобҳои зиёд диданд. “Гулшан” аз ҳар миллат иборат буд. Яҳудиҳое, ки дар ансамбл бо мо кор мекарданд, ин ҷоро тарк карданд. Русҳою тоторҳо ҳам кӯч бастанд. Баъзе сарояндагони худамон ҳам ба хориҷа рафтанд. Кароматуллоро қатл карданд. Аз дасти мо коре намеомад ба ҷуз бо суруде гуфтани дарди мардум. Аз ин рӯ, мо бо бародарон дар ҳамин солҳо суруди “Чун теғ ба даст орӣ”-ро сароидем. Бо ҳамин суруд хостем бадхоҳонро ҳушдоре диҳем.

- Ҳоли худатон чӣ гуна буд он замон?

- Фарзандонро берун аз шаҳр ба ҳар ҷо бурда мондам. Аммо худам аз Душанбе берун набаромадам. Кӯшиш мекардем бо сурудҳоямон дар бартараф кардани ҷангу ҷидол ҳисса гузорем. Рӯзҳои хеле сахту мушкил буд. Хусусан вақте ҳампешагонро аз даст медодем, чанд рӯз ба худ намеомадем. Аммо шукр ҳамааш гузашт ва мо ба оромиҳо расидем.

- Солҳои 2000-2003 роҳбарии ансамбли "Гулшан"-ро ба ӯҳда доштед. Чӣ корҳоеро барои ин оркестри эстрадӣ анҷом додед?

- Фаъолияти “Гулшан” он солҳо хеле назаррас шуда буд. Консертҳои калон гузошта будем. Кӯшиш мекардем, ки сурудҳои хубу фарқкунанда эҷод кунем. Ҳар матнею ҳар оҳангеро насароем. Фикр мекунам кори “Гулшан” он солҳо хуб буд. Зиёда аз як сол мешавад, ки боз бо ин ансамбл ҳастам. Писарам Баҳоваддин роҳбари бадеии “Гулшан” асту ман сармушовириашро ба ӯҳда дорам. Имрӯзҳо низ кӯшиш мекунем, кори ансамблро беҳтар созем. Дар якчанд барномаҳои телевизионӣ иштирок кардем. Ният дорем, барномаҳои консертӣ низ баргузор кунем.

- Соли 2001 дар яке аз суҳбатҳоятон гуфтаед: "Гулшан" дастгирӣ мехоҳад". Аз чӣ камӣ дошт дар он солҳо “Гулшан”?

- Ҳамон вақт мо як студияи худамонро надоштем, ки сурудҳоямонро сабт кунем. Суруди омодабударо мебурдем ба студияҳои дигар ва илтимос мекардем, то онҳо барои сабт моро иҷоза диҳанд. Ҳангоми дар Кумитаи телевизион ва радио буданамон ин азобҳоро надоштем. Чунки он ҷо студияҳои сабти овоз зиёд буд. Аммо вақте ансамбли “Гулшан”-ро аз ин кумита бароварда, ба ҳайати Вазорати фарҳанг шомил карданд, ҳамин гуна мушкилот пайдо кардем. Мо бо ансамбли рақсии “Зебо” ва “Ҷаҳоноро” дар бинои ҳозираи Телевизиони “Сафина” машқ мекардему як студияи сабт ҳам надоштем.

- Ин мушкилӣ бартараф шуд?

- Не, мутаассифона.

- Миёни “Гулшан”-и замони худу замони писар чӣ тафовуте мебинед?

- Ҳоло ҳам шароити на он қадар хуб дорем. Ҳоло ҳам “Гулшан” студияи сабти худро надорад. Мо дар хонаамон студияи сабт дорем ва сабтҳои дастаҷамъонаро дар хонаи ман иҷро мекунем. Ҳунармандонро ба хона даъват мекунем ва ҳамон ҷо сурудро сабт мекунем. Сарояндаҳои имрӯзаам хубанд. Ҳамеша онҳоро зери назорат мегирем. Сурудҳояшонро санҷида баъдан барои сабту пешниҳод ба мардум иҷоза медиҳем. Агар суруди хуб бошад, баъдан мо мегӯем, ки оркестр ба ҳамин суруд машғул шавад. Баъзан онҳо суруд меоранд, оҳангу шеърро як нафар навиштааст. Мо чунин сурудҳоро машқ намекунему вақти оркестро намегирем.

СЕ ДАР ЯК

- Соли 1975 суруди “Шаб ба хайр”-ро эҷод кардаед. Пас ин суруди мондагор қабл аз омадан ба "Гулшан" тавлид шудааст?

- Бале. Ин суруд охирҳои соли 1974 омода шуду онро соли 1975 сароидам. Дар айёми донишҷӯӣ ин ва чанде сурудҳои дигарро сабт карда будам. Вақте ба ансамбли “Гулшан” омадам аввал суруди “Эй Ватан”-ро сароидам. Дуюм суруди “Шаб ба хайр”-ро. Аввалин бор худам сароидам. Баъдан вақте Юрий Лядов танзим мекарданд, Муқаддас Набиева гуфтанд, ҳамин сурудро якҷоя хонем. Ҳамин тавр, варианти дуюм бо Муқаддас сароидем. Чанд сол баъд “Шаб ба хайр”-ро боз худам танҳо азнавхонӣ кардам.

- Ин суруд ҳамчун анъана дар фарҷоми ҳар тӯю ҷашн сароида мешавад. Яъне, суруди гуселонидани меҳмонҳост...

- Аввалин бор ин сурудро дар пахтачинӣ сароидаам. Ҳар шом он ҷо мо базм мекардему рақсу бозӣ. Шоме, ки навбати ман буд, бо акардеон якчанд суруд сароидам. Шаб нисф гузашта буд ва бояд базми мо анҷом меёфт. Дар анҷоми базм аввалин маротиба ҳамин сурудро сароидам. Яъне, ин суруд аввалин бор ҳам дар фарҷоми базм сароида шудааст.

- Якчанд китоб ҳам таълиф кардаед. Чиро фаро мегиранд онҳо?

- Аввалинкитобам “Парвози овоз” аст. Баъдан китоби “Ёди нигоре” чоп шуд. Ҳоло як китоби дигар омода кардаам бо номи “Замзамаи зиндагӣ”, ки дар он шеърҳои сароидаамро ба нота даровардаам. Ҳар сарояндае, ки мехоҳад нотаҳоро донад, метавонад аз ин китоб истифода кунад. Ин китоб рӯзҳои наздик чоп хоҳад шуд, ки метавонад дар коллеҷу мактабҳои мусиқӣ ҳамчун дастури илмӣ истифода шавад. Китобҳо ҳамагӣ ҳамин гуна эҷодиётамро фаро мегиранд.

- Дар ҳафтодсолагӣ чӣ дар назар аст? Таълифи китоб ё баргузории шаби эҷодие?

- Ниятҳою орзуҳо зиёданд агар Худо расонад. Соли оянда ман 70-сола мешавам, оркестри “Гулшан” 60-сола ва суруди “Шаб ба хайр” 50-сола. Барои ҳамин соли оянда соли ҷашнҳо хоҳад буд. Мо кӯшиш мекунем, 70 - солагии “Гулшан”-ро чун 60-солагиаш хубу ботантана гузаронем.

- Шояд ҳарсеро якҷо ҷашн мегиред?

- Шояд ҳамин хел ҳам шавад. Худо кунад, ки ба ин рӯзҳо расем.