ё тамошои филмҳои хориҷӣ ба ҳолати равонии кӯдакон чӣ таъсир дорад?

Ҳоло тамошои филмҳо тариқи шабакаҳои телевизионии хориҷӣ дар оилаҳои тоҷик ба қавле муд шудааст. Оилаҳоеро вохӯрдан мумкин аст, ки ҳама аз хӯрд то бузург соатҳои дароз дар рӯ ба рӯи ҷаҳоннамо нишаста, ба тамошои ин гуна филмҳо мепардозанд. Баъзеҳо то андозае вобастаи чунин силсилафилмҳо шудаанд, ки мабодо дигар шабакаро тамошо кардан хоҳӣ, аҳли оила ба “ҳамла” мегузаранд. Чунин филмҳо ба равони аҳли оила, махсусан кӯдакон чӣ таъсир дорад? Силсилафилмҳои хориҷӣ то куҷо мафкураи моро зери таъсир қарор медиҳанд? Барои аз байн бурдани ин раванд чӣ корҳоеро бояд анҷом дод?

Ба гуфтаи коршиносон тамошои силсилафилмҳои гуногуни хориҷӣ бештар ба кӯдакон таъсири манфӣ мерасонад. Зеро кӯдакон ба пуррагӣ аз лиҳози мафкура афзоиш наёфтаанд ва онҳо метавонанд, ҳар лаҳза ба қаҳрамони филмҳо тақлид кунанд. Кӯдакон, ки қобилияти ҷудо кардани характери мусбату манфии қаҳрамонони филмҳоро надоранд, дар бештари маврид ба онҳо пайравӣ мекунанд. Бадбахтона, тамошои силсилафилмҳои хориҷӣ аз ҷониби кӯдакон дар ҳолест, ки онҳо барои синну соли онҳо аслан мувофиқ нестанд.

Қисме аз волидон натанҳо бо фарзандони худ филмҳои тасвирии тарбиявӣ ва хуб тамошо намекунанд, балки соатҳои дароз сериалҳои гуногунмазмунро дар ҳузури кӯдакон мебинанд, ки зеҳни онҳоро танҳо бо чизҳои нолозиму нодаркор пур мекунанду халос. Қисми зиёди онҳо ҳамаи номи қаҳрамонони сериалҳои туркиву ҳиндуро медонанд.

Баъзе кӯдакон он қадар вобастаи фарҳанги дигар гаштаанд, ки мехоҳанд, дар оянда дар он давлат таҳсил намудаву монанди онҳо либос пӯшанду кору зиндагӣ намоянд. Ҳамаи ин андешаҳо ва тақлид ба фарҳанги дигарон наҷитаи дидани чунин филмҳои хориҷии ба синнашон номувофиқ аст.

Ба таъкиди коршиносон тамошои чунин филмҳо аз ҷониби кӯдакон солимии ахлоқу фарҳанги моро дар ояндаи наздик зери суол мебарад.

- Мо дар телевизиони худамон аксаран филмҳои амрикоиро тамошо мекунем ва ин боис мегардад, ки онҳо арзишҳои бароямон бегонаи худро бор созанд. Мо мардумони шарқему менталитети мо дигар ва одобу ахлоқи хуби шарқиёна дорем. Фарҳанги амрикоӣ бошад, бароямон бегона аст. Вале кӯдакон инро дарк карда наметавонанд ва метавонанд, зери таъсири ғояҳои бегона ба воя расанд. Дар баробари филмҳои амрикоӣ, филмҳои туркӣ низ имрӯз миёни оилаҳои тоҷик хеле маъруф гаштаанд. Чунин филмҳо албатта ба кӯдакон таъсири бади худро расонида метавонанд, - мегӯяд киношинос, Саноат Азизова.

Ин киношинос дар мавриди тадбирҳои андешидашаванда мегӯяд, ки дар ин маврид қонунҳои мавҷуда ва мақомотҳои дахлдор бояд амал намоянд. Ва кормандони телевизион набояд филму барномаҳоеро намоиш диҳанд, ки ба кӯдакон муносиб нестанд.

Ӯ ҳамчунин дар идома гуфт: “Дар замони шуравӣ тамоми барномаҳо барои тифлон аз субҳ то нимрӯзӣ давом мекард. Бегоҳ бошад, кӯдакон барномаи “Шаби хуш бачаҳо” - ро тамошо мекарданд. Ҳоло ин гуна барнома мавҷуд нест ва хубаш он барқарор шавад. Бояд барномаҳо бо назардошти синну соли кӯдакон аз ҳашт то даҳсола, даҳ то дувоздаҳсола ва ғайра роҳандозӣ шаванд. Натанҳо як телевизиони кӯдаконаи мо, балки ҳамаи онҳо барномаҳои махсус дошта бошанд. Ҳоло телевизиони “Баҳористон” барои хурдсолон аст, аммо ин кам аст. Ба мо як телевизиони махсуси дигар барои кӯдакону наврасон лозим аст, ки дар он мусиқиву қиссаҳои зиёд дар бораи ҳаёти наврасон намоиш дода шавад. Дар ин раванд волидон низ бояд саҳмгузор бошанд. Агар онҳо филмҳои гуногун тамошо кардан хоҳанду он ба синни кӯдак муносиб набошад, беҳтараш тифлон он ҷо ҳузур надошта бошанд”.

Равоншиносон ба он назаранд, ки имрӯз филмҳо ва сериалҳои хориҷӣ воситаи асосии тарғиби фарҳангу оин ба ҳисоб мераванд ва аз ҷониби кӯдакон тамошои филмҳое, ки ба синну солашон номувофиқанд, ба онҳо таъсири манфӣ дорад. Чун онҳо хурд ҳастанду аз арзишҳои миллӣ ва ҷомеаи худ огаҳии дуруст надоранд. Ин аст, ки онҳо зуд таҳти таъсири ин филмҳо қарор гирфта, ба фарҳанги онҳо тақлиди кӯр-кӯрона мекунанд.

- Мутаассифона, қисме аз модарон дар тамошои филмҳои хориҷиву ба синни кӯдак номувофиқ, бевосита фарзандони худро ҷалб месозанду фикр намекунанд, ки он филмҳо ба кӯдакон таъсири манфӣ мерасонанд. Чун вақте кӯдак филми бегонаро тамошо мекунад, дар вай оҳиста-оҳиста ба ҷойи арзишҳои миллӣ ва меъёрҳои рафтори иҷтимоие, ки дар ҷомеаи воқеии худ қабул шудааст, меъёрҳое таҳмил мешаванд, ки хоси миллати дигаранд. Албатта, чунин филмҳо ба кӯдакон зудтар таъсир мерасонад, чун онҳо он амалҳоеро иҷро мекунанд, ки мушоҳида мекунанд ва аз фарҳангу оинҳои худ шинохти зиёд надоранд ,- мегӯяд равоншинос Сайфиддин Расулов.
Ба қавли ин равоншинос барои дуруст тарбия намудан ва дар ҳолати хуб нигоҳ доштани ҳолати равонии кӯдакон яке аз омилҳои таъсиррасон ба рушди равонии кӯдак соҳаи телевизион ва кино аст.

Барои оне, ки ин омил таъсири созгор дошта бошад, ба гуфти коршиносон соҳаи киноро рушд дода, филмҳои хубу ба талаботи мардум мувофиқро офаридан лозим аст. Ва тавассути чунин филмҳо барои кӯдакон шахсият сохтан садҳо бор дар муқоиса ба филмҳои бегона хубтар аст. Баъдан, синну соли онҳоро ба эътибор гирифта, кӯшиш намоем, то кӯдакон филмҳои саҳнаҳои шаҳвонӣ ва куштору хушунатдоштаро тамошо накунанд.

Бояд гуфт, ки андешаҳои волидон низ дар масъалаи мазкур гуногун аст. Агар қисме аз волидон дар ин маврид бетаваҷуҳ бошанд, қисми дигар ба ин қишри ояндадору ояндасоз аҳамияти зиёд медиҳанд.

Наргис Усмонова, сокини шаҳри Душанбе мегӯяд, ки бояд зимни тамошои филмҳо мо - волидон ҳамроҳи кӯдакон ба филмҳое такя кунем, ки хусусияти таърихӣ ва ҳуҷҷатӣ доранд ва зимни тамошои чунин филмҳои таърихӣ он факту рақамҳое, ки кӯдаконамон сарфаҳм намераванд, шарҳу тафсир кунем.

Шуҳрат Раҷабов мегӯяд, ки натанҳо филмҳои туркӣ, балки ҳама он филмҳое, ки амалҳои ваҳшоният, истифодаи силоҳу қатлу куштору амалҳои маҳрамона доранд, метавонанд ба руҳияи аксарияти кӯдакон таъсири манфӣ расонанд. Аз ин рӯ, бояд тамошои филмҳо аз ҷониби волидон қатъӣ назорат карда шавад.

Ба назари ҷомеашинос Адиба Нурматова барои кам кардани таъсири манфии филмҳои хориҷӣ ва умуман дигар филмҳои ба синни кӯдакон номувофиқ хуб мешуд, ки волидон пеш аз тамошои фарзандон фаҳманд, ки оё тамошои чунин филмҳо ба синну соли фарзандонашон мувофиқ ҳаст ё не.

Хулоса, агар тамошои чунин филмҳо аз ҷониби волидон назорат карда нашавад, он метавонад дар зеҳни фарзандони онҳо, рафторҳои нозеби хоси фарҳанги бегонаро ҷой намуда, гуфтор, рафтор, тарзи либоспушӣ ва андешаронии онҳоро ғалату бегона кунад. Ва ин ҳама боиси он мегардад, ки кӯдакон зери фарҳанги бегона ба воя расанду ба бегонашавии фарҳангӣ мубтало шаванд.

Гулафшон КАРИМОВА, “ҶТ”