Зиндагӣ дар паҳлӯи инсонҳои нек роҳати ҷон аст

Маҳмадсаид Махсумов солҳост, ки дар ҷодаи фарҳанг заҳмат мекашад. Дар театри халқии ноҳияи Данғара фаъолият намуда, дар рушди театри миллӣ ва тарбияи ҳунармандони ҷавон саҳми арзанда дорад. Заҳмати ӯ бо “Ифтихорнома”-и Ҳукумати кишвар, унвони Аълочии фарҳанги Ҷумҳурии Тоҷикистон қадрдонӣ шудааст. Суҳбати мо бо ин ҳунарманди варзида атрофи одоби ҳамсоядорӣ сурат гирифт.
Одоби ҳамсоядорӣ бисёр мавзӯи муҳим аст, – нақл кард М. Махсумов. - Онро метавон як ҷузъи санъат ва адабиёт ҳисобид. Зеро он ҳам як ҳунар аст. Мардуми мо ҳаққи ҳамсоядориро ба ҳаққи Худо баробар донистаанд. Ин аз ҳурмату эҳтироми ҳамсоя ва ҳамсоядорӣ дарак медиҳад. Дар шароити шаҳр, ки мардум дар хонаҳои баландошёна ва аз як дари даромадгоҳ истифода мекунанд, нигоҳ доштани одоби ҳамсоядорӣ басо муҳим аст. Зеро баъзе оилаҳо бемор ва нафарони пиру барҷомонда доранд, ки оромии онҳоро халалдор кардан гуноҳест нобахшиданӣ. Аммо баьзе падару модарон на танҳо барои фарзандон одоби ҳамсоядориро намеомӯзонанд, балки худ аз ин кӯча нагузаштаанд. Барои дупула гап ғавғо бардошта, бо ҳамсояи худ ҳатто даст ба гиребон мешаванд. Фарзанд нахуст муомиларо бо одамони ғайр аз ҳамсоядории волидон меомӯзад. Зеҳни кӯдак басо тез аст. Чизе ки дар кӯдакӣ мебинему мешунавем, то дер дар ёдамон нақш мебандад.

- То ҷое ки ман медонам, Шумо асосан дар деҳа зиндагӣ мекунед, аммо дар шаҳр ҳам хона доред. Одоби ҳамсоядорӣ дар куҷо бештар риоя мешавад?

- Солҳои пеш мардум одоби шаҳрнишиниро, ки қоидаву қонунҳои худро дорад, риоя мекарданд. Солҳои охир бисёр нафарон аз деҳот ба шаҳр омадаанд ва аз фарҳанги шаҳр ва шаҳрнишинӣ чандон хабардор нестанд. Дар деҳот вазъ дигар аст. Мардум дар ҳавлиҳои алоҳида умр ба сар мебаранд. Ҳар кас ба рӯзгори худ овора. Лек мардум ҳамсояҳои худро нағз мешиносанд. Ба қавле, ҳафт пушти якдигарро медонанд. Солҳои пеш чунин андеша буд, ки деҳотиён фарҳангро аз мардуми шаҳр меомӯзанд. Ба андешаи ман, шаҳриён низ дар ин масьала метавонанд аз деҳотиён бисёр чизҳоро омӯзанд. Шахсан ман одоби ҳамсоядорӣ, ҳурмату эҳтироми дигаронро аз падарам омӯхтаам. Қиблагоҳ воқеан ҳам, ҳаққи ҳамсоядориро хеле пос медоштанд. Агар гӯям, ки як пиёла чойро бе ҳамсоя нӯши ҷон намекарданд, хато нахоҳад шуд.

– Бисёр мушоҳида мекунем, ки мардуми мо барои масъалаи ночизе бо ҳам муноқиша мекунанд. Байни моҷарои фарзандони хурдсоли якдигар даромада, баъдан солҳо ногап мешаванд. Шумо дар ин гуна ҳолатҳо чӣ гуна мавқеъ мегиред?

– Шиорам дар ҳамсоядорӣ чунин аст: ҳамсояи бадро ҳаволааш бар Худо. Зеро бо одами бад сар ба сар шудан кори марди оқил нест. Баъзе мардҳо асли воқеаро нафаҳмида, бо ҳамсояи худ даст ба гиребон мешаванд. Кор то суду милиса мерасад, ки ин ба шаъни мард намезебад. Ба андешаи ман, қоидаи асосии ҳамсоядорӣ бояд чунин бошад: тарзе рафтор ва зиндагӣ бояд кард, ки зарарат ба ҳамсоя нарасад. Ман ба шумо як ривоят меорам. Дар замонҳои қадим марди камбағале дар ҳамсоягии як нафари бадавлат зиндагӣ мекардааст. Он марди доро шабона дар ҳавлии худ машъал фурӯзон мекардааст. Аз равшании он аҳли оилаи марди фақир дарз дӯхта аз даромади он ризқу рӯзӣ ба даст меоварданд. Рӯзе бузургворе аз он марди камбағал мепурсад, ки оё ту барои истифода аз рӯшноии машъал аз ҳамсоя иҷозат пурсидаӣ? Марди камбағал посухи рад дода, ба бузургвор мефаҳмонад, ки машъалро ҳар шаб худи марди доро фурӯзон мекунад. Бузургвор ба марди фақир мефаҳмонад, ки бояд иҷозат пурсад. Вагарна он ризқи аз пушти дарздӯзӣ ба даст оварда ҳаром мешавад.

Бубинед, ки гузаштагони мо бо овардани ин ривоят ҳаққи ҳамсояро то кадом андоза боло донистаанд. Ба андешаи ман, ҳамсоядорӣ маҷмӯи илмҳост, ки дар таркиби он ҳам сиёсат, ҳам равоншиносию тиб, ҳам иқтисодиёт ворид аст. Дар сиёсат низ ҳамсоядории байни давлатҳо аз ҳамсоядории одамон реша мегирад. Мо аз таърих хуб медонем, ки душмании давлатҳои ҳамсоя ба сари одамон чӣ гуна бадбахтиҳо овардааст.

Хушбахтии ҳар инсон ва дар маҷмуь давлат аст, ки ҳамсояи хубу хайрхоҳ ва аҳли фаҳм дорад. Хулоса, ҳамсоя хоҳ дар шаҳру хоҳ дар деҳот ва ё кадом макон аст, агар хуб бошад, бо ӯ муомила кардан осон, дар паҳлӯяш ҳаёт ба сар бурдан роҳати ҷон аст.

Аз одоби оиладорию ҳамсоядорӣ одоби ҷомеа реша мегирад. Бояд мо ҳар субҳ аз манзили худ бо чеҳраи кушода берун оем, то аз он чеҳраи ҳамсоягон низ равшан гардад. Баъд салом доданро набояд фаромӯш кард. Зеро салом гуфтан суннати Паёмбари гиромии Ислом ва аз гӯшаи имондорист.

Беҳрӯз КАРИМЗОДА, "ҶТ"