Дар рушду нумуи ҳар миллату давлат маънавиёт, илму дониш нақши асосӣ мебозад. Заминаи донишу маърифати баланди ҳар ҷомеа аз мутолиаи китоб сарчашма мегирад. Зеро, китоб сарчашмаи дониш, ба фармудаи Мавлоно Ҷомӣ аниси кунҷи танҳоӣ, мероси гаронбаҳои ҳар фарҳангу тамаддун, пайвандгари наслҳо, роҳи шинохти таърих, паёми гузаштагон барои наслҳои имрӯзу оянда, дунёи андешаву суханони бузургону мутафаккирон ва омили комёбӣ ва муваффақияти ҳар миллату давлат аст. Хондан ва навиштани китоб хоси мардуми бофарҳангу соҳибмаърифат буда, он ҷузъи муҳимми одати ҳаррӯзаи онҳо ба шумор меравад.

Дар давраҳои пеш аз сабаби кам будани китобу китобхонаҳо, набудани дастгоҳи чоп, мақоми нобаробар доштани одамон бештари мардум ба китоб дастрасӣ надоштанд. Ашхоси ҷудогона қадри китобро бисёр боло медонистанд ва ба китобхона роҳ пайдо карданро кори бузург мешумориданд. Чунон ки нақл мекунанд, замоне, Абӯали ибни Сино подшоҳи Сомонӣ Нӯҳ ибни Мансурро табобат мекард ва пас аз он, ки шифо ёфт, Нӯҳ ибни Мансур аз Сино дар ҳузури вузарои худ дар ивази ин хизматаш пурсид, ки ӯ чӣ мехоҳад, то барояш муҳайё гардонад. Ҳамагон аҳли дарбор фикри онро доштанд, ки Сино аз подшоҳ пулу моли зиёд талаб мекунад, аммо ӯ аз подшоҳ дархост намуд, ки вайро ба баҳрамандӣ аз китобхонаи бузурги дарбор “Авонис-ул-улум” иҷозат диҳад. Подшоҳ ҳамон замон хоҳиши ӯро пазируфт. Ин китобхона дар ҳаёти Ибни Сино таҳаввулоти ҷиддиеро ба вуҷуд овард. Аз ин ҳикояти аҷиб маълум мегардад, ки бузургони мо чӣ қадар муҳаббати беандоза ба китобу китобхона доштанд.

Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар Паёми хеш ба Маҷлиси Олии кишвар бобати масъалаи китобхонӣ ва тарғиби наврасону ҷавонон ба омӯзиши илму дониш дастур дода, талаб намуданд, ки озмуни ҷумҳуриявии “Фурӯғи субҳи доноӣ...” боз ҳам дар сатҳи баланд ва бо фарогири қишрҳои гуногуни ҷомеа баргузор гардад. Ҳамчунин ба сохтору идораҳо супориш доданд, ки ба хотири баланд бардоштани сатҳи маънавиёти аҳолӣ чопи китобҳои бадеиро зиёд карда, дар як сол хондани на камтар аз панҷ китоби бадеӣ ва ҳифзи асарҳои манзуму мансури адибони гузаштаву муосирро барои калонсолону хонандагон ба роҳ монанд.

Пешвои миллат рушди илму маорифро дар пешрафти давлат калидӣ унвон намуданд ва бо мақсади расидан ба натиҷаҳои баланд солҳои 2020-2040 “Бистсолаи омӯзиш ва рушди фанҳои табиатшиносӣ, дақиқ ва риёзӣ дар соҳаи илму маориф” эълон намуданд.
Талошҳои Пешвои миллат дар ин самт ба он мақсад аст, ки шаҳрвандон, хосса наврасону ҷавонон на танҳо кӣ будани аҷдодони худро донанд, ҳамчунин осори гаронарзиши гузаштагон ва фарҳанги қадимаи миллати тоҷикро барои ҷаҳониён муаррифӣ карда тавонанд. Ин амалҳо замоне имконпазир мегардад, ки ҳамаи мардум рӯ ба омӯзиш ва мутолиаи китоб оранд. Ҳатто аз ҷониби Сарвари давлат ба Ҳукумати кишвар супориш дода шуд, ки барои боло бардоштани маънавиёти шаҳрвандон, сатҳи худшиносӣ ва омӯзиши амиқи таърихи пурифтихори халқи тоҷик шоҳасари Бобоҷон Ғафуров китоби “Тоҷикон” аз ҳисоби Фонди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон чоп карда, то ҷашни 30 – солагии Истиқлолияти давлатӣ ба ҳар як оилаи кишвар туҳфа карда шавад.

Донишмандону мутафаккироне, ки номашон ва осорашон то ба замони мо расидаанд ва дар рушди ҳаёти башарӣ хизмати назаррас анҷом додаанд, дар замони худ пайваста ба хондани китоб машғул шуда, ба дараҷаҳои баланди дарку фаҳмиши зиндагӣ расиданд. Аз ин рӯ, ба қавли Пешвои миллат китобхонаҳо бояд ба маркази муҳимми илму фарҳанг табдил дода шаванд, зеро китоб маҳсули ақлу заковати мардуми соҳибтамаддун, омили асосии ҳифзи фарҳанги миллӣ ва яке аз муҳимтарин воситаҳои маърифатнок кардани аҳли ҷомеа мебошад. Ҳоло дар ин самт барои боз ҳам боло бурдани завқи наврасону ҷавонон ба китобхонӣ саҳми падару модарон ва омӯзгорон бисёр назаррас буда метавонад.

Шӯҳрат САИДЗОДА,
раиси шӯрои олимони ҷавони
вилояти Суғд