КИТОБХОНА
Шанбе 20 Апрел 2024 02:14
- Ман аз касе чизе умед надорам. На пул, на сарват, на шуҳрат мехоҳам. Фақат як салом ва ҳолпурсии шогирд бароям кифоя аст, ки як рӯзи худро шодмон ва холӣ аз ғам сипарӣ созам. Қадршиносӣ ва эҳтироми дигарон нисбати шахс беҳтарин чиз аст, – мегӯяд, академик Қурбон Восеъ.
Воқеан ҳам дар дили халқ маскан гирифтану ҷомеаро ба ваҳдату якдилӣ раҳнамоӣ кардан, корест басо мушкил ва заҳматталаб. Махсусан агар роҳбарии як иттиҳоди бонуфузеро бар дӯш дошта бошед. Яке аз чунин нафарон Қурбон Восеъ аст, ки тӯли 10 сол раиси Кумитаи иҷроияи Ҳаракати ваҳдати миллӣ ва эҳёи Тоҷикистонро бар дӯш дошта, ҳамзамон пешаи омӯзгориро, ки дӯстдоштатарин касби ӯст пеш мебурд.
Ӯ аз зумраи нафаронест, ки тавонистааст бо дониш ва ҷаҳонбинии худ дар қалби ҳазорон шогирд маскан бигираду бо маҳорати хоссаи инсонпарваронаи худ шогирдони зиёдеро ба фардои дурахшон раҳнамоӣ кунад. Эшон дар тӯли 75-соли умри худ 75 китоб ба нашр расонидааст, ки ба ҳар соли умр китобе рост меояд. Номбурда унвони Аълочии маорифи халқи Тоҷикистон, Корманди шоистаи Ҷумҳурии Тоҷикистон ва чандин ифтихорномаву мукофоти давлатиро сазовор гардидааст. Ҳамчунин академики Академияи илмҳои педагогӣ-иҷтимоии Федератсияи Русия ва узви Иттифоқи нависандагони Тоҷикистон аст.
Чун аз даврони наврасӣ ва ҷавониашон пурсон шудем, чунин ҳикоя кард:
- Дар замоне, ки мо ба дунё омадему навҷавон будем, ба деҳаи мо сабукраву ягон намуди нақлиёт аз сабаби набудани роҳ рафта наметавонист. Зиндагӣ бениҳоят душвору печ дар печ буд. Дар ҳамон “охири дунё” (деҳаамонро ҳамин хел ном мебарам) мо хондему аз пайи маърифату комил гардидани хеш шудем. Пас аз он, ки мактаби деҳаро хатм кардам, ба омӯзишгоҳи педагогии шаҳри Хуҷанд дохил гардидам. Пасон се сол хидмати ҳарбӣ ва сипас боз аз пайи таҳсил гардидам. Яъне агар инсон аз пайи комёбӣ ва муваффақият гардад, ҳатман ба он мерасад. Дар воқеъ дуруст гуфтаанд, ки ҷӯянда ёбанда аст.
- Чӣ чиз боиси комёбиҳои шумо гардид?
- Пеш аз ҳама меҳнат. Илм шабонарӯзӣ мехоҳад фаъолият дошта бошӣ. Дар соҳаи илм тасодуфӣ ворид шудану сатҳӣ хондан ва соҳибилм шудан мумкин нест. Агар инсон мехоҳад олим шавад ҳар рӯз ҳаддалимкон бояд ду се саҳифа сиёҳ кунад, яъне чизе бинвисад, таҳлил намояд, муқоиса кунад ва иловатан хонаду омӯзад. Танҳо омӯзиш сабаби муваффақияту комёбиҳои инсон дар зиндагӣ метавонад бошад.
- Ҷавонӣ аз нигоҳи Шумо чист?
- Дар бораи ҷавонӣ ҳамчун беҳтарин даврони зиндагӣ, гӯё сухане нест, ки нагуфта бошанд. Ҳар кас ба гунае васфаш мекунад, ки қобили пазириш аст. Дар воқеъ ҷавонӣ ба ҳама ситоиш арзанда аст. Зеро давраи эҳёи шахсият, замони ба баландиҳо по ниҳодани инсон ва айёми камолот маҳз ҷавонист. Гуногунрангии зиндагӣ ва лаззату нишоти умр хоссатан дар ҳамин айём ба даст меояд.
- Омӯзгорӣ пешаи дӯстдоштатарини Шумост. Оё буданд лаҳзаҳое, ки аз пешаи худ болидаву мояи ифтихораш дониста бошед?
- Солҳои ҷанги шаҳрвандӣ, замоне, ки дар ҳар роҳу кӯчаву паскӯча силоҳдорон инсонҳоро бидуни пурсишу ҷустуҷӯ шиканҷа медоданд ва баъзан ба қатл мерасониданд, пас аз итмоми соати корӣ аз ҷониби кӯчаи Шоҳмансур ба хона мерафтам. Чун ба театри “Опера ва балет” наздик шудам ду нафарро дидам, ки аз пасам шитобон меоянд ва якеаш муаллим лаҳзае таваққуф кунед гӯён маро мехост аз роҳ боздорад. Чун лаҳзаҳои ҳассосу ба касе бовар кардан душвор буд, ман низ наистода, роҳро идома додан гирифтам. Чун дар назди бинои театр қарор гирифтам, он ду нафар низ дар паҳлӯям рост шуданд ва зуд дастамро фишурда ба ҳолпурсӣ даромаданд. Ҳарчанд овозҳояшон бароям шинос менамуд, аммо чеҳраашонро нишинохтам. Чун аз рафторам пайхас карданд, ки ононро нашнохтаам, гуфтанд, ки мо собиқ донишҷӯёни мактаби милиса ҳастем, ки Шумо моро дар он ҷо дарс додаед. Пас аз оне, ки ному насаб ва курсу соли таҳсилашонро гуфтанд, оғӯши гарм гирифта, ҳолпурсӣ кардем. Дар фароварди суҳбат яке аз онҳо як қабза пулро аз ҷайбаш бароварда тақдимам кард. Ҳарчанд узр пеш овардам, ки маошам ба зиндагӣ мерасад ва ниёзе ба ҳеҷ чиз надорам, аммо бо вуҷуди ин таъкид кард, ки ин маблағ аз сари маошам ҳадяе ба шумост. Пулро дар ҷайбам гузошта, бо онҳо хайру хуш карда, дар роҳ ду нафар аз ҳамкорони куҳансоламро дидам, ки барои гирифтани нон навбат мепоиданд. Аз чеҳраҳояшон дарёфтам, ки шояд чанд рӯз аст таоме бар лаб набурдаанд. Ман воқеаи ба амал омадаро ба онҳо арза намудаму пулҳоро ба се қисмат карда, ду қисматашро ба онон додам. Онон чунон ба ваҷд омада, изҳори ташаккур карданд, ки фикр мекунам, беҳтарин хубии кардаам дар он солҳо ҳамин буд ва ин ҳам аз пешаи омӯзгорӣ.
- Чун дар арафаи Ваҳдат қарор дорем ва Шумо, ки солиёни дароз раиси Кумитаи иҷроияи Ваҳдати миллӣ будед, каме перомуни ваҳдат мегуфтед?
- Як қисмати муҳими ҳаёти ман ба Ваҳдат бастагӣ дорад. Ман ҳамчун як нафар шаҳрванд дар ҷараёни даргириҳои ҷанги шаҳрвандӣ қарор доштам. Машаққатҳои зиёдеро паси сар кардем. Чунон боварҳо аз дили мардум рафта буд, ки касе гумон намекард, субҳи рӯзи дигар аз хоб саломат бармехезад. Ҷомеаро натанҳо буҳрони сиёсиву иқтисодӣ, балки буҳрони маънавӣ низ фаро гирифта буд. Ба фарзанду ҷигаргӯшаи худ бавар кардан муҳол буд.
Воқеан, он солҳо барои ҷумҳурии азизи мо хеле тақдирсоз ба ҳисоб мерафт. Вазъият чандон эътимодбахш набуд. Ҷумҳурӣ мисле, ки дар як дарёи пуртӯғён афтода бошад, барои ба соҳил баромадан, аз хаси рӯи об ҳам умеди наҷот металабид. Бинобар ин, Президенти мамлакат барои раҳоӣ аз ин варта ҳар кори аз дасташон омадаро анҷом медоданд. Ҳадаф ин буд, ки мутаносибан бо раванди музокирот дар дохили ҷумҳурӣ низ мардум ба ифоқа биёянд, муттаҳиду ҳамфикр шаванд. Зеро эътимоду эътиқод ва боварии мардум ба маротиб коста гардида буд. Ҳамин тавр, мо он вақт Аҳдномаи ризоияти ҷомеаро ба имзо расондем. Дар доираи он Шӯрои ҷамъиятиро ташкил кардем. Созишномаи умумии истиқрори сулҳ ва ризоияти миллӣ дар Тоҷикистон ба имзо расид. Дар заминаи он Комиссияи оштии миллӣ таъсис ёфт. Бад-ин минвол аз ҳама гуна василаву омилҳои муттаҳидкунанда истифода мебурдем.
- Ба андешаи Шумо ҳамасола ҷашн гирифтани Ваҳдат ягон зарурат дорад?
- Имрӯз бо гузашти солҳо беш аз пеш эҳсос мегардад, ки ҳамаи ин иқдом чун ҳалқаҳои як занҷир ба ҳам омада, миллатро аз парокандагӣ ва Ватанро аз нобудӣ наҷот доданд. Бисёр ҷои таассуф аст, ки баъзеҳо рисолати ваҳдатро анҷомёфта пиндошта, зарурати таҷлили ҳамасолаву шукуҳманди онро нозарур мешуморанд. Албатта, дар ҷамъияте, ки демократия, озодӣ, ошкорбаёнӣ ва гуногунандешӣ ҳаст, дар он ҷо ихтилофи назарҳо мешавад, вале ба андешаи ман ин ақидаю назарҳо хатои маҳзанд. Баръакс, имрӯз дар раванди ҷомеасозии миллӣ Ваҳдати миллӣ аз ҳарвақта дида бештар зарурат дорад. Идеологияи Ваҳдати миллӣ дар ин гуна ҳолатҳо чун обу ҳаво зарур аст.
- Аз гузашти умр чӣ маъние бардоштед ё зиндагӣ чист?
Зиндагӣ дар садафи хеш гуҳар сохтан аст,
Дар дили шуъла фуру рафтану нагдохтан аст.
Зиндагӣ дарёеро мемонад, ки пур аз талотум ва хуруш аст. Нафарони вазнину ботамкин дар он то дергоҳ шино хоҳанд кард. Дар зиндагӣ сабру таҳаммул, тамкин ва тоқатпазирӣ дар баробари мушкилот инсонро комёб хоҳад кард.
Хуршед ХОВАРӢ, “ҶТ”
Воқеан ҳам дар дили халқ маскан гирифтану ҷомеаро ба ваҳдату якдилӣ раҳнамоӣ кардан, корест басо мушкил ва заҳматталаб. Махсусан агар роҳбарии як иттиҳоди бонуфузеро бар дӯш дошта бошед. Яке аз чунин нафарон Қурбон Восеъ аст, ки тӯли 10 сол раиси Кумитаи иҷроияи Ҳаракати ваҳдати миллӣ ва эҳёи Тоҷикистонро бар дӯш дошта, ҳамзамон пешаи омӯзгориро, ки дӯстдоштатарин касби ӯст пеш мебурд.
Ӯ аз зумраи нафаронест, ки тавонистааст бо дониш ва ҷаҳонбинии худ дар қалби ҳазорон шогирд маскан бигираду бо маҳорати хоссаи инсонпарваронаи худ шогирдони зиёдеро ба фардои дурахшон раҳнамоӣ кунад. Эшон дар тӯли 75-соли умри худ 75 китоб ба нашр расонидааст, ки ба ҳар соли умр китобе рост меояд. Номбурда унвони Аълочии маорифи халқи Тоҷикистон, Корманди шоистаи Ҷумҳурии Тоҷикистон ва чандин ифтихорномаву мукофоти давлатиро сазовор гардидааст. Ҳамчунин академики Академияи илмҳои педагогӣ-иҷтимоии Федератсияи Русия ва узви Иттифоқи нависандагони Тоҷикистон аст.
Чун аз даврони наврасӣ ва ҷавониашон пурсон шудем, чунин ҳикоя кард:
- Дар замоне, ки мо ба дунё омадему навҷавон будем, ба деҳаи мо сабукраву ягон намуди нақлиёт аз сабаби набудани роҳ рафта наметавонист. Зиндагӣ бениҳоят душвору печ дар печ буд. Дар ҳамон “охири дунё” (деҳаамонро ҳамин хел ном мебарам) мо хондему аз пайи маърифату комил гардидани хеш шудем. Пас аз он, ки мактаби деҳаро хатм кардам, ба омӯзишгоҳи педагогии шаҳри Хуҷанд дохил гардидам. Пасон се сол хидмати ҳарбӣ ва сипас боз аз пайи таҳсил гардидам. Яъне агар инсон аз пайи комёбӣ ва муваффақият гардад, ҳатман ба он мерасад. Дар воқеъ дуруст гуфтаанд, ки ҷӯянда ёбанда аст.
- Чӣ чиз боиси комёбиҳои шумо гардид?
- Пеш аз ҳама меҳнат. Илм шабонарӯзӣ мехоҳад фаъолият дошта бошӣ. Дар соҳаи илм тасодуфӣ ворид шудану сатҳӣ хондан ва соҳибилм шудан мумкин нест. Агар инсон мехоҳад олим шавад ҳар рӯз ҳаддалимкон бояд ду се саҳифа сиёҳ кунад, яъне чизе бинвисад, таҳлил намояд, муқоиса кунад ва иловатан хонаду омӯзад. Танҳо омӯзиш сабаби муваффақияту комёбиҳои инсон дар зиндагӣ метавонад бошад.
- Ҷавонӣ аз нигоҳи Шумо чист?
- Дар бораи ҷавонӣ ҳамчун беҳтарин даврони зиндагӣ, гӯё сухане нест, ки нагуфта бошанд. Ҳар кас ба гунае васфаш мекунад, ки қобили пазириш аст. Дар воқеъ ҷавонӣ ба ҳама ситоиш арзанда аст. Зеро давраи эҳёи шахсият, замони ба баландиҳо по ниҳодани инсон ва айёми камолот маҳз ҷавонист. Гуногунрангии зиндагӣ ва лаззату нишоти умр хоссатан дар ҳамин айём ба даст меояд.
- Омӯзгорӣ пешаи дӯстдоштатарини Шумост. Оё буданд лаҳзаҳое, ки аз пешаи худ болидаву мояи ифтихораш дониста бошед?
- Солҳои ҷанги шаҳрвандӣ, замоне, ки дар ҳар роҳу кӯчаву паскӯча силоҳдорон инсонҳоро бидуни пурсишу ҷустуҷӯ шиканҷа медоданд ва баъзан ба қатл мерасониданд, пас аз итмоми соати корӣ аз ҷониби кӯчаи Шоҳмансур ба хона мерафтам. Чун ба театри “Опера ва балет” наздик шудам ду нафарро дидам, ки аз пасам шитобон меоянд ва якеаш муаллим лаҳзае таваққуф кунед гӯён маро мехост аз роҳ боздорад. Чун лаҳзаҳои ҳассосу ба касе бовар кардан душвор буд, ман низ наистода, роҳро идома додан гирифтам. Чун дар назди бинои театр қарор гирифтам, он ду нафар низ дар паҳлӯям рост шуданд ва зуд дастамро фишурда ба ҳолпурсӣ даромаданд. Ҳарчанд овозҳояшон бароям шинос менамуд, аммо чеҳраашонро нишинохтам. Чун аз рафторам пайхас карданд, ки ононро нашнохтаам, гуфтанд, ки мо собиқ донишҷӯёни мактаби милиса ҳастем, ки Шумо моро дар он ҷо дарс додаед. Пас аз оне, ки ному насаб ва курсу соли таҳсилашонро гуфтанд, оғӯши гарм гирифта, ҳолпурсӣ кардем. Дар фароварди суҳбат яке аз онҳо як қабза пулро аз ҷайбаш бароварда тақдимам кард. Ҳарчанд узр пеш овардам, ки маошам ба зиндагӣ мерасад ва ниёзе ба ҳеҷ чиз надорам, аммо бо вуҷуди ин таъкид кард, ки ин маблағ аз сари маошам ҳадяе ба шумост. Пулро дар ҷайбам гузошта, бо онҳо хайру хуш карда, дар роҳ ду нафар аз ҳамкорони куҳансоламро дидам, ки барои гирифтани нон навбат мепоиданд. Аз чеҳраҳояшон дарёфтам, ки шояд чанд рӯз аст таоме бар лаб набурдаанд. Ман воқеаи ба амал омадаро ба онҳо арза намудаму пулҳоро ба се қисмат карда, ду қисматашро ба онон додам. Онон чунон ба ваҷд омада, изҳори ташаккур карданд, ки фикр мекунам, беҳтарин хубии кардаам дар он солҳо ҳамин буд ва ин ҳам аз пешаи омӯзгорӣ.
- Чун дар арафаи Ваҳдат қарор дорем ва Шумо, ки солиёни дароз раиси Кумитаи иҷроияи Ваҳдати миллӣ будед, каме перомуни ваҳдат мегуфтед?
- Як қисмати муҳими ҳаёти ман ба Ваҳдат бастагӣ дорад. Ман ҳамчун як нафар шаҳрванд дар ҷараёни даргириҳои ҷанги шаҳрвандӣ қарор доштам. Машаққатҳои зиёдеро паси сар кардем. Чунон боварҳо аз дили мардум рафта буд, ки касе гумон намекард, субҳи рӯзи дигар аз хоб саломат бармехезад. Ҷомеаро натанҳо буҳрони сиёсиву иқтисодӣ, балки буҳрони маънавӣ низ фаро гирифта буд. Ба фарзанду ҷигаргӯшаи худ бавар кардан муҳол буд.
Воқеан, он солҳо барои ҷумҳурии азизи мо хеле тақдирсоз ба ҳисоб мерафт. Вазъият чандон эътимодбахш набуд. Ҷумҳурӣ мисле, ки дар як дарёи пуртӯғён афтода бошад, барои ба соҳил баромадан, аз хаси рӯи об ҳам умеди наҷот металабид. Бинобар ин, Президенти мамлакат барои раҳоӣ аз ин варта ҳар кори аз дасташон омадаро анҷом медоданд. Ҳадаф ин буд, ки мутаносибан бо раванди музокирот дар дохили ҷумҳурӣ низ мардум ба ифоқа биёянд, муттаҳиду ҳамфикр шаванд. Зеро эътимоду эътиқод ва боварии мардум ба маротиб коста гардида буд. Ҳамин тавр, мо он вақт Аҳдномаи ризоияти ҷомеаро ба имзо расондем. Дар доираи он Шӯрои ҷамъиятиро ташкил кардем. Созишномаи умумии истиқрори сулҳ ва ризоияти миллӣ дар Тоҷикистон ба имзо расид. Дар заминаи он Комиссияи оштии миллӣ таъсис ёфт. Бад-ин минвол аз ҳама гуна василаву омилҳои муттаҳидкунанда истифода мебурдем.
- Ба андешаи Шумо ҳамасола ҷашн гирифтани Ваҳдат ягон зарурат дорад?
- Имрӯз бо гузашти солҳо беш аз пеш эҳсос мегардад, ки ҳамаи ин иқдом чун ҳалқаҳои як занҷир ба ҳам омада, миллатро аз парокандагӣ ва Ватанро аз нобудӣ наҷот доданд. Бисёр ҷои таассуф аст, ки баъзеҳо рисолати ваҳдатро анҷомёфта пиндошта, зарурати таҷлили ҳамасолаву шукуҳманди онро нозарур мешуморанд. Албатта, дар ҷамъияте, ки демократия, озодӣ, ошкорбаёнӣ ва гуногунандешӣ ҳаст, дар он ҷо ихтилофи назарҳо мешавад, вале ба андешаи ман ин ақидаю назарҳо хатои маҳзанд. Баръакс, имрӯз дар раванди ҷомеасозии миллӣ Ваҳдати миллӣ аз ҳарвақта дида бештар зарурат дорад. Идеологияи Ваҳдати миллӣ дар ин гуна ҳолатҳо чун обу ҳаво зарур аст.
- Аз гузашти умр чӣ маъние бардоштед ё зиндагӣ чист?
Зиндагӣ дар садафи хеш гуҳар сохтан аст,
Дар дили шуъла фуру рафтану нагдохтан аст.
Зиндагӣ дарёеро мемонад, ки пур аз талотум ва хуруш аст. Нафарони вазнину ботамкин дар он то дергоҳ шино хоҳанд кард. Дар зиндагӣ сабру таҳаммул, тамкин ва тоқатпазирӣ дар баробари мушкилот инсонро комёб хоҳад кард.
Хуршед ХОВАРӢ, “ҶТ”
Хабарҳои дигар
Рӯзнома
Эзоҳи худро нависед