Тафовути психологӣ миёни марду зан то андозае бузург аст, ки баъзан онҳоро махлуқони сайёраҳои мухталиф меноманд. Ин одати маъмулӣ аст, агар мо ба ҳамон як навъи ангезандаҳо эътино ва таваҷҷуҳи яксон дошта бошему ба бемориҳои гуногун яксон майл намоем ва одатҳои муайяни худро низ дошта бошем. Шояд хислату сифатҳои якдигарро омӯхтану истифода намудан ба манфиати кор бошад?

КӢ БЕШТАР МАТИНУ ТОБОВАР ТАВЛИД МЕШАВАД?
Ҳанӯз дар батни модар ҷанин ё нутфаҳои мардона нисбат ба ҷанинҳои занона қариб ду маротиба зиёдтар мемиранд. Духтарчаҳои навзод нисбат ба писарчаҳо тобовару ҷонсахттаранд. Худованд занҳо, идомадиҳандаи наслҳои моро нисбатан пурбардошту матин офаридааст. Ин аст, ки онҳо дорои ду Х-хромосома, мардҳо бошанд, дорои як Х-хромосома ва як Y-хромосома мебошанд. Олимон бар он андешаанд, ки маҳз ҳамин “чӯбчаҳо” организми мардро нисбат ба организми зан дар муқобили ҳар гуна бемориҳо осебпазиртар гардонидааст.

ҲАЁТИ КӢ БЕШТАР ХАТАРЗО АСТ?
Боз ҳам аз мардҳо. Ҳормони тестостерон мардҳоро нисбатан пурҷӯшу хурӯш ва моил ба хавфу хатарҳо мегардонад. Маҳз ба ҳамин хотир, замоне ки духтарчаҳо оромона бо лӯхтакҳои худ бозӣ мекунанду ҳамроҳи дугонаҳояшон ба ғайбату суханчинӣ машғуланд, писарбачаҳо ҳар гуна асбобҳои тарканда месозанду ба болои бому дарахтон хазида мебароянд. Аксари писарон, вақте ба камол мерасанд, ихтисосҳои хатарнокеро аз қабили ҳарбию сӯхторхомӯшкунӣ интихоб мекунанду ба зудӣ ба ҷанҷолу занозанӣ мепайванданд. Барои занҳо бошад, амали беш аз ҳама “хатарзо” ин таваллуди тифл аст.

СТРЕСС БА ОНҲО ЧӢ ГУНА ТАЪСИР МЕКУНАД?
Ин ҷо низ занҳо пешгоманд. Онҳо аз таъсири стресс дуртар мемонанд. Олимони амрикоӣ бар он назаранд, ки дар тӯли ҳаёт ҳолати рӯҳафтодагӣ 21% занҳо ва танҳо ба андозаи 13% мардҳоро фаро мегирад. Намояндагони ҷинси латиф фироқу ҷудоиро аз шахси наздик нисбатан вазнинтар паси сар мекунанд. Ҳолатҳои ба ҳар гуна бемориҳои вобаста ба асаб мубтало шудани онҳо бештар ба назар мерасад. Занҳо аз бадбахтии ба сарашон омада хеле мутаассир шуда, алами сахти ҳиҷрон мекашанд.
Мардҳо нисбатан камтар ба ҳолати руҳафтодагӣ дучор мешаванд ва асабҳои худро дар ҳолати муътадил нигоҳ дошта метавонанд, аммо онҳо як норасоӣ ва ё заифӣ доранд: ҳама аламу дардро дар ботини худ нигоҳ медоранд ва стресс “роҳи баромад наёфта”, организмро аз дарун “мехӯрад”. Қабл аз ҳама дил ва меъда мавриди зарбаи шадид қарор мегиранд. Занҳо ба осонӣ ғаму андӯҳи худро бо дугонаҳояшон қисмат мекунанд ва муҳимтар аз ҳама гиря мекунанд. Олимон дар қатраҳои ашки инсон моддаеро бо номи пептид дарёфт намудаанд, ки таъсирнокии он ба маводи нашъаовар шабоҳат дошта, дард ва ғаму ғуссаро таскин мебахшад.

КӢ БЕШТАР ВА БА КАДОМ БЕМОРИҲО ГИРИФТОР МЕШАВАД?
Занҳо бо шарофати организми нозук ва табиати ҳассоси худ дар саргаҳи тамоми бемориҳо ва яъсу ноумедиҳо қарор мегиранд, ки мардҳо онҳоро васвасаву ҷунун меҳисобанд.
Мардҳо бештар мубталои бемориҳои зиққи нафас (зиёд сигор мекашанд) ва иллати миёну сутунмуҳра (ба меҳнати ҷисмонӣ машғул мешаванд) мегарданд. Бемории сиррози ҷигар, захми меъда ва рӯдаи дувоздаҳангушта нисбат ба занҳо мардҳоро 5 маротиба бештар мутеи худ месозад. Баракси ин, занҳо 3 маротиба бештар ба бемории систид (варами масона) гирифтор мешаванд, чунки роҳҳои пешобгузари онҳо кутоҳтар буда, хафви сироятёбии пешобдонро зиёд менамояд. Ҳангоми ҷароҳат бардоштан хунравӣ дар занҳо камтар мушоҳида мешавад, зеро организми онҳо аз “тамринҳо” -и ҳармоҳа обутоб ёфтааст.
Майзадагӣ – бемории маъмулии мардона аст, аммо агар мард худаш ба он майл дошта бошад. Дар аксар маврид он табобатшаванда аст.
Бемориҳои қалбу рагҳо дар синни 40-50 мардҳоро нисбат ба занҳо 3 маротиба зиёдтар таъқиб менамояд. Хоса мардонро мебояд, ки аз сактаи дил хеле худро эҳтиёт намоянд. Намояндагони ҷинси латифро бошад, аз чунин бемориҳо ҳормонҳои махсусе ҳимоят мекунанд, аммо то як давраи муайян. Занҳоро бошад, дар ин давра бемории остеопороз таҳдид менамояд – устухонҳои онҳо бар асари норасоии калсий дар организм заифу зудшикан мешаванд.

МУНОСИБАТИ ОНҲО БА БЕМОРИҲО ЧӢ ГУНА АСТ?
Мардҳо ба назди духтур рафтанро хеле бад мебинанду интизор мешаванд, ки дард кай “худаш гузашта меравад”. Онҳо ғолибан намехоҳанд, ки худро дар чашми касе заифу нотавон нишон диҳанд. Мутаассифона, аксари мардҳо барои ҳифзи сиҳатии худ ва ҷавону тоза нигоҳ доштани худ заррае кӯшиш ба харҷ намедиҳанд.
Занҳо бошанд, хеле пухтакоранд. Ин аст, ки ҳар маслиҳату машварати табибонро бечунучаро иҷро менамоянд. Баъзе занҳо, бо вуҷуди солим буданашон низ мунтазам аз муоинаи табибон гузашта, ташхисҳо мегузаронанд. Сабаб дар он аст, ки занҳо барои ояндаи фарзандон худро масъул меҳисобанд ва барои солиму ботарбия ба воя расонидани онҳо пеш аз ҳама солимии худро муҳим мешуморанд. Ғайр аз ин, онҳо ҳамеша миёни ҳамдигар дар рақобатанд: кӣ меҳрубонтар, кӣ ҷавонтар, кӣ зеботар аст? Барои нигоҳ доштани ин ҳама “сифатҳо” ҳамеша меваву сабзавот истеъмол мекунанду ба варзиш машғул мешаванд.

КӢ УМРИ ЗИЁДТАР МЕБИНАД?
Ҳисоби миёнаи умри мардҳо 59, аз занҳо 71 сол мебошад.

МАСЛИҲАТҲО БАРОИ ЗАНҲО
• Барномаи мубориза бо стрессро таҳия намоед: тамрину машқи бадан, машқҳои йога ва ғайра. Маҳбуби худро маркази олам ва коинот нахонед, то ба хавфи ҷудоӣ боз мушкилоти саломатӣ низ изофа нагардад.
• Ғизоҳои аз калсий ғанибударо истеъмол намоед: йогурт, творог, панир, бодом, зардолу.
• Дар ҳавои абрнок либоси гарм ба бар намоед, дар оби сард оббозӣ накунед, то аз бемории систит (варами масона) дар амон бошед.

МАСЛИҲАТҲО БАРОИ МАРДҲО
• Сигор, тамоку, шароб ва ғизоҳои равғанинро барои ҳамеша фаромӯш кунед, ба варзишгоҳ равед ва ё ақаллан ба ҷои дар гӯшаи хилвате нишаста, пиво нӯшидан бо тӯб бозӣ кунед.
• Ҳангоми бадбахтиву мусибат аз гиря кардан шарм накунед, ин амал барои кори дил ва меъда манфиатнок аст.
• Бемориро ҳарчи барвақттар ошкор созед, муолиҷаи он ҳамон андоза осонтар мешавад. Ҳангоми пайдоиши аломатҳои нахустини бемадориву нотобӣ ба табиб муроҷиат кунед.
• Шиори “Зудтар, баландтар, бақувваттар”- ро бо шиори “Эҳтиёт - ними ҳаёт” иваз намоед. Дар он сурат дар дарозумрӣ бо занҳо баробар хоҳед шуд.