Ҳунарпешаи мардумии Тоҷикистон, ҳунарманди театр, ровии шинохта Оритиқи Қодир дар деҳи кӯҳистоне чашм ба олами ҳастӣ кушодааст. Айёми тифливу наврасиашро бо дараву хушачиниҳо гузарондаву кӯшиш намудааст, то дар айёми ҷавонӣ роҳи муваффақият дар зиндагиро пайдо кунад. Тамоми муваффақиятҳояшро ба даврони ҷавониаш иртибот медиҳад. Афсӯс ҳам мехӯрад, ки чаро бештару бештар аз пайи дониш нагардидааст.

- Ҷавонӣ аз нигоҳи Шумо чист?

- Ҷавонӣ ганҷи бебаҳост. Ҳар нафаре, ки дар аҳди ҷавонӣ қарор дораду неруманд аст ва аз ҳар дарду ранҷ орӣ аст, ба қадри ин ганҷ расиданро эҳсос намекунад ва дарк намесозад, ки чӣ ганҷинаи бузурге дар даст дорад. Барои ҳамин ҳикматест, ки мегӯянд: “Эй кош ҷавонӣ, медонист ва эй кош пирӣ метавонист.”
Дар як маҳфил ҷавонон аз Афзалшо Шодӣ хоҳиш карданд, ки суруди “Ҷавонӣ рафт”-ро, ки ба қалами устод Лоиқ тааллуқ дорад, қироат намояд. Ҷавонон аз ин суруд бо кафкӯбию хушҳолӣ истиқбол гирифтанд. Чун навбати сухан ба ман расид, таъкид доштам, ки “Ҷавонӣ рафт” набояд ҷои хандаву кафкӯбӣ бошад, балки ҳасрат аст. Низомӣ бисёр некӯ қайд мекунад, ки:

Ҷавонӣ дар сари кӯч аст, дарёбин ҷавониро,
Ки шаҳрӣ боз кай бинад, ғариби корвониро.
Хамидапушт аз он гаштанд, пирони ҷаҳондида,
Ки андар хок меҷӯянд айёми ҷавониро.

Агар ҷавонӣ ройгону бедарак нарафта бошад, ҳасратхӯрӣ кам мегардад. Ман агарчанде аз овони ҷавониам ҳасратҳо надорам, аммо баъзан аз он пушаймонӣ менамоям, ки чаро забонҳои хориҷиро хуб аз бар накардам, то имрӯз метавонистам ба ин васила осори бузургони миллати хешро тарҷума намоям. Миллати худро дар баҳамоӣ ва набарди фарҳангҳо муаррифӣ ва ҳифз карда тавонам. Шояд дар доираи сафарҳои ҳунарӣ моноспектакле намудаву осори бузургони миллати хешро ба хориҷиён намоиш медодам. Гузашти ҷавонӣ ҳасрате аст, барои ҳар нафаре, ки аз ин кӯча убур кардааст.

- Ҷавонони даврони Истиқлолиятро бо ҷавонони даврони худ чӣ гуна қиёс мекунед?

- Айёми ҷавонии мо ба даврае рост омад, ки марҳилаи гузариш ба худшиносии миллӣ буд. Шоирон ва равшанфикрон қадам ба қадам аз чорчӯбаи идеологияи комунистӣ берун мегаштанд ва рӯ меоварданд ба ифтихори миллӣ ва пос доштани арзишҳои миллӣ. Он замон шеърҳои ватандӯстонаи Лоиқ Шералӣ ва Бозор Собир рӯи чоп меомаданд, ки ба мафкура ва ҳисси худшиносии ҷавонон таъсири амиқ мерасонид. Ҷавониҳои мо дар марҳилаи бедоршавии миллӣ сипарӣ гаштааст. Ҷавонони Истиқлолият дар даврае умр ба сар мебаранд, ки метавонанд озодона перомуни арзишҳои миллӣ андеша ронанд ва ифтихор аз миллату ватани азизи хеш дошта бошанд. Дар гузашти таърих чунин як ҳарорат, ҷӯшу хурӯш ва эҳсоси ватандӯстию худшиносие, ки ҷавонони ин даврон доранд ва онро бидуни тарсу биме ошкор менамоянд, шояд набуд.

Ёд дорам, соли 1976 замоне, ки донишҷӯ будам, ҳамроҳи ҳунармандони театри Лоҳутӣ ба шаҳри Бухоро сафари ҳунарӣ доштам. Банда ровӣ будам ва ҳамон ҷо шеъри “Забони модарӣ”-и Бозор Собирро қироат намудам. Аксари мардум нороҳат гардида, вокунишҳо нишон доданд ва ман мавриди сарзаниш қарор гирифтам. Сармуҳаррири рӯзномаи “Бухоро ҳақиқати” Тошпулот Ҳомид дар як ҷамъомад ба ман “насиҳатомез” гуфт, ки ин гуна шеърҳои миллатгароиро нахон. Ман дар ҷавоб гуфтам, ки ин миллатгароӣ нест, ҳақиқати ҳол аст. Миллатгароӣ ин аст, ки дар ин ҷо мактаби тоҷикиро бастаанд, рӯзномаи тоҷикиро бастаанд ва ҳатто дар китобхонаҳо як китоби тоҷикӣ нест. Ҳатто, ин суханҳо то ректори мо омада расид ва ин сабабгори он шуд, ки аз дипломи сурх бенасиб гардам. Бояд ҷавонони даврони Истиқлолият аз миллияти хеш ифтихор намоянд ва пайваста шукргузор бошанд, ки чунин давроне насибашон гаштааст. Дар даврони мо аз арзишҳои миллӣ ва ҳақиқати таърихӣ ҳарф задан мамнуъ буд.

- Дар мавриди ахлоқи ҷавонон чӣ андеша доред?

- Вақте сухан дар мавриди бурду бохт ва ахлоқи ҷавонон меравад дар ин ҷо пеш аз ҳама бузургсолон саҳмгузоранд. Ман чунин андеша дорам, ки ҳар амали нодурусте, ки аз ҷониби ҷавонон содир мешавад, ин ҷо айб бар дӯши бузургсолон аст. Ҷавонро ҳар гунае, ки тарбия кунӣ, ҳамон гуна ба воя мерасад. Баъзан калонсолони мо муҳтоҷи тарбия ҳастанд. Вақте дар нақлиёти ҷамъиятӣ ҷавонон ба калонсолон ҷой медиҳанд, онҳо менишинанду ҳатто “раҳмат”, “саломат бошед” намегӯянд. Ин суханҳо ба кас равони тоза мебахшад ва касро барои чунин корҳои нек таҳрик медиҳад. Вақте мо дар хурдӣ ягон кори хубе анҷом медодем, аз ҷониби колонсолҳо ҳазорҳо таҳсину офарин мешунидем. Ҳатто як салом додан кифоя буд, ки мавриди эҳтироми калонҳо қарор гирем. Гумон мекунам, ин чизҳо дар психологияи ҷавонону наврасон таъсир мегузорад.

- Ҷомеае, ки 70%-и онро ҷавонон ташкил медиҳад, чӣ гуна бояд бошад?

- Бояд ягон нафар аз бузургсолон нисбат ба тақдири насли наврас ва ҷавонон бетараф набошад. Ин чиз мусаллам аст, ки ояндаи ҷомеа ва рушду нумӯи давлату миллат ба ҷавонон вобастагӣ дорад ва ояндаи мо дар дасти ҳамин насли созанда аст. Вақте мебинам байни мактабҳо хусумату хушунат аст ва дар ниҳоди ҷавонон ҳисси маҳалгароӣ аланга мезанад, пеш аз ҳама худро гунаҳкор менамоям, ки шояд дар куҷое заъфе аз аъмол нишон додаам.

Имсолро беҳуда Соли ҷавонон эълон накардаанд. Ин маънии онро дорад, ки мо дар ғами оянда ҳастем. Пешвои миллат аз минбарҳои баланд пайваста таъкид мекунад, ки ба ҳаёти ҷавонон бетараф набошем, вале мутаассифона, баъзе гуфтаҳои Сарвари давлат дар сохторҳои алоҳида саҳл ва нодида гирифта мешавад. Як кас наметавонад сарбози ғолиб бошад, бояд ҳамагон гирди ҳамин идеяи миллатсозӣ муттаҳид бошем. Агар ҳар яки мо дар ғами нафсу манфиати хеш бошем, бисёр бад аст ва натиҷаҳои бадро низ ба бор хоҳад овард. Вақте Пешво ва роҳбари арзанда дорем, бояд ӯро ҳамчун идеал барои худ интихоб кунем ва дар гирди ғояҳои миллӣ муттаҳид шавем ва бетараф набошем.

Ҷомеае, ки ба насли ҷавон эҳтиром мегузорад, ба комёбиву муваффақиятҳо хоҳад расид.

Хуршед ХОВАРӢ,"ҶТ"