Баъди хӯроки нимрӯзӣ телефони идора занг зад.

- Алло! Гӯшам б…!

- Хушнуд, бобои ҳоҷӣ тӯй дорад. Барои писараш арӯс оварданӣ. Ман туро интизор! Хайр, хеле саросемаам.

- Кадом бо…?

Телефон хомӯш шуд.

Хушнуди Баҳман, сарвари бахши иҷтимоӣ дар телевизион, ҳамсинфаш Бурҳониддинро шинохт. Хушнуд хислати дӯсташро хуб медонист, гӯё рӯзгори мардуми деҳаи Пистазорро ба дӯш гирифта бошад, ҳамеша саросема метофт. Вай ҳангоми баргузории тӯю маърака ё маросими азодорӣ Хушнудро хабар мекард. Хушнуд гоҳ-гоҳ барои ширкат ба деҳа сафар мекард. Бо баҳонаи кор ва ташвишҳои рӯзгор тӯли ду сол зодгоҳ нарафта буд.

Хушнуд аз ҷо хест. Дар дохили утоқи корӣ қадам зада меандешид: «Кадом бобои ҳоҷӣ бошад?» Медонист, ки дар Пистазор ду ҳоҷӣ ҳаст. Барои фарқ кардани онҳо мардум лақаб гузоштаанд: ҳоҷии яккарата ва ҳоҷии дукарата. Аз рӯи лақаб ҳоҷиро муайян мекарданд.

Ҳоҷии яккарата мулло Шарофиддин буд. Ӯ дар ҷавонӣ зери дасти муллоҳо пинҳонӣ дарс мехонд. Баъди ба истиқлолият расидани кишвар садои Шарофиддин баландтар шуд. Вай нахустин шуда аз деҳа ба зиёрати хонаи Худо рафт. Баъди баргаштан мардум аз рӯи ихлос имомхатиби масҷид таъинаш карданд. Дар камбудиҳои рӯзгор аз ӯ маслиҳат мепурсиданд. Ҳоҷӣ Шарофиддин дар байни мардум зуд шуҳрат пайдо кард. Ягон тӯю маърака ё маросими дафн бе ӯ намегузашт. Дертар чеҳраи лоғараш гӯшт гирифт ва дар рухсораҳояш сурхӣ дамид. Дандонҳои сафедаш ба тилло табдил ёфтанд. Ба ҳама маъракаҳо бо либоси нави хушдӯхт меомад. Садояш ҳам тағйир ёфта, гуфтораш бештар оҳанги фармонфармоӣ ба худ гирифта буд.

Ҳоҷии дукарата Субҳониддин ном дошт. Вай аввал омӯзгори мактаб ва узви Ҳизби Коммунистӣ буд. Баъди дар ҷомеа мавқеъ пайдо намудани муллоҳо Субҳониддин китобчаи ҳизби коммунистро дарронда партофт ва худро ба масҷид зад. Дертар вай ҳам ба ҳаҷ рафт. Баъди баргаштан хомӯшона дар маъракаҳо иштирок мекард. Соли дигар низ Каъбаро тавоф намуд. Баъди ин ба даъво гузашт. Ӯ дар байни мардум ташвиқот мебурд, ки ду маротиба хоки замини пайғамбаронро бӯсида, аз Худои таъоло хушбахтии мардуми деҳаашро талаб намудааст. Пас имомхатибии масҷид вазифаи ӯст.

Бо ҳамин рақобат байни ҳоҷии яккарата ва ҳоҷии дукарата оғоз ёфт. Ҳоҷӣ Шарофиддин низ хомӯш намеистод. Ӯ мегуфт: - Як бор хоки замини пайғамбаронро бӯсидан чиву сад бор бӯсидан-чӣ? Ҳама гуна бӯсаҳои шуморо Худо қабул намекунад. Ба ҳаҷ бо дилу нияти пок сафар кардан даркор. Агар ниятатон пок бошад, дар тафови аввал хоҳишҳоятон мустаҷо мегардад. Баъзеҳо бошанд, аз рӯи ғараз ба ҳаҷ рафтаанд. Пас илтиҷои ғаразноки онҳо ба гӯши Худо мерасида бошад? Фақат Парвардигор медонаду халос. Мо барои дарки он оҷизем.
Хархашаи ҳоҷиҳо авҷ мегирифт. Рӯзгори аҳолӣ бошад, рӯз то рӯз бад мешуд. Деҳаи Пистазорро бо маркази ноҳия як дарё ҷудо мекард. Дар вақти камобӣ мардум бо хару асп дарёро гузашта, дар муддати бист-сӣ дақиқа ба маркази ноҳия мерасиданд. Ҳангоми авҷ гирифтани борону сел маҷбурӣ бо мошин чил-панҷоҳ километрро пушти сар намоӣ. Ҳоҷиҳо бошанд, ба ҷуз аз мансабталошӣ дигар ғами мардумро намехӯрданд.

Хушнуд як воқеаро ҳеч аз хотир намебаровард. Ҷавонзанеро дар вақти ҳомила дард мегирад. Сел сади роҳ мешавад ва ба марказ рафта наметавонанд. Ҷавонзан дар роҳ ҷони худро аз даст медиҳад. Мактаби деҳ бошад, вайрона аст. Ба хонандаҳо парта намерасад. Паси партаҳои шикаста се-чор кас нишаста, дарс мехонанд. Аз тангии ҷо дар вақти навиштан ба якдигар халал мерасонанд.

Ҳар ду ҳоҷӣ парвои мактаб надоштанд. Зеро писарони худро бармаҳал хонадор карда буданд. Хушнуд дар тӯйи онҳо иштирок намуда, барои хушбахтии арӯсу домод сухан гуфта буд. Ҳоҷӣ Шарофиддин ба тӯи ду писараш ҳофизи овозадорро даъват кард. Ҳоҷӣ Субҳониддин бошад, як писару ду духтар дошт. Тӯи писарашро гузаронд. Тӯи домодашро, ки писари додараш буд, чун марди “саховатпеша” ба зимма гирифт. Вай ҳам ҳофизи номиро бо нархи баланд даъват кард. Байни мардум чанд рӯз маъракаҳои ду ҳоҷӣ вирди забон гашт.

Хушнуд гузаштани тӯйи писарони ду ҳоҷиро хуб медонист. Аммо дар вақти даъват ҳамсинфаш гуфта буд, ки ҳоҷӣ писарашро хонадор карданӣ. Пас шояд кадоме аз ин ҳоҷиҳо тӯи домоди худро ҳамчун марди “саховатманд” ба зимма гирифта бошанд? Ин чиз барои Хушнуд муаммо буд. Мебоист инро муайян мекард, пасон туҳфаи мувофиқ мегирифт.

Хушнуд гӯширо бардошт ва рақами телефони ҳамсинфашро чид.

- Алло!- садои дӯсташ шунида шуд.

- Маро ба кӯчаи сарбаста бурди-ку? - гуфт Хушнуд ва саросема будани ҳамсинфашро медонист, зуд ба савол гузашт:- То ҳозира тӯи кадом ҳоҷӣ буданашро муайян карда наметавонам. Ин барои ман хеле зарур аст.

- Ҳоҷӣ Абдураҳим.

- Ҳамон Абдураҳиме, ки трактор меронд?

- Бале!

- Вай ҳам зиёрати Каъба кард?

- Ният дошт, аммо маблағи ҷамъшударо барои сохтани пӯли мошингузар сарф намуд. Кори мардума осон кард. Ҳозир одамон дар як мижа задан ба маркази ноҳия мерасанд. Кори худро он ҷо саранҷом карда, зуд бармегарданд. Дар деҳа сохтани биноҳои боҳашамат авҷ гирифтааст. Эҳ, ин ободиро агар бо чашми худат медидӣ, ангушти ҳайрат мегазидӣ. Аҳа, қариб буд, ки фаромӯш кунам. Мардум рӯзи кушода шудани пӯл пеши қадами Абдураҳим гов куштанд ва ӯро “ҳоҷии асил” номиданд. Мардуми худотарси деҳа ҳоҷии асилро имомхатиби масҷид таъин карданд. Ҳозир одамон ҳоҷии яккаратаву ҳоҷии дукаратаро фаромӯш намудаанд. Агар мушкилӣ пеш ояд, ба ҳоҷии асил муроҷиат мекунанд.

- Ваҳ, ин тавр бошад, ҳатман ба тӯй меравам. Дастгоҳи наворбардорро ҳам бо худ мегирам. Корномаи ҳоҷии асил барномаи хубе барои телевизион хоҳад шуд...

Ҳамроҳи АВЛИЁПУР