КИТОБХОНА
Душанбе 30 Декабр 2024 08:57
Ё дар бораи инсоне дардманд, вале бо руҳи солиму иродаи қавӣ
Раҳимҷоне, ки ҳамагӣ чанд соле бо ӯ шиносу ҳамкор будам. Раҳимҷоне, ки ба дӯстон бо навозиш бо «ҷон» муроҷиат карданро хуш дошт ва худ ҳам ба он арзанда буд. Мо аз на¬сле будем, ки аз солҳои мактабхонӣ ба рӯзноманигорӣ завқ доштем. Ҳамтоёни мо аз ҳар ноҳияе бо хаба¬ру мақолаҳо дар саҳифаҳои матбуоти даврӣ, бахусус, рӯзномаи вилоятии «Роҳи ленинӣ» зуд-зуд баромад кар¬да меистод, ҳарчанд аксаран ҳанӯз мактабхон будем. Якдигарро бо ному насаб ғоибона мешинохтему бас. Имзои «Р. Рафиев» аз ҳамон солҳо бароям ошност. Тақдир мо ду нафар ҳамкорро дар рӯзномаи «Ҷавонони Тоҷикистон» вақте бо ҳам овард, ки мутаассифона, Раҳимҷони алакай хастаҳолу хастаҷоне аз дард ва гиру¬дори зиндагӣ пешорӯям меистод. Бо вуҷуди ин, то вопасин нафасҳо дар рисолати рӯзноманигорӣ содиқ монд. Аз ҷумлаи дӯстони содиқи Раҳимҷон - Хайруллои Раҷабиён, ки дар рӯзҳои ахири умри Раҳимҷон ӯро ҳамроҳӣ дошт, нақл кард, ки шабе пеш аз маргаш бо вуҷуди тамоман ҳоли хуб надо¬штан ҳикояи тозаоғозашро ҷамъбаст ва нуқтаи охирини эҷоду ҳаёташро гӯё гузошт. Дар чопи китоби навбатии Раҳим бо номи «Ҳикояҳо» афсӯс, ки Хайрулло ҳамагӣ як-ду рӯзе дер кар¬ду муаллиф натавонист, ки онро бу¬бинаду варақ занад. Китоби охирини шодравон бошад, ба сарпараст ниёз дорад.
Бо маънои пурра фидоии кори худ буд Раҳимҷон. Ҳамин аст, ки тавонист мероси арзандаи адабиеро ба ёдгор монад. Маҷмӯаи қиссаю ҳикояҳои ӯ бо номҳои «Бӯи деҳа», «Бозгашт», «Дар хобу бедорӣ», «Чароғи давра», «Нони так-такӣ», «Дунёи фиреб», «Ҳикояҳо» оғоз аз соли 2003 чоп гардида, шурӯъ аз соли 2011 то вафот марҳум соле як китобашро аз чоп баровардааст, ки исботи гуфтаҳои болоянд. Нависанда дар онҳо хонандаро ба интихоби роҳи дуруст дар зиндагӣ, одаму одамгарӣ, меҳнатдӯстию илму ҳунаромӯзӣ даъ¬ват намудааст. Ҳамин буд, ки Раҳим Рафиев тавонист, ки ҷойгоҳи хоса¬еро миёни аҳли адаби кишвар ва ҳаводорони каломи бадеъ касб намо-яд. Сазовори узвияти Иттифоқи нави¬сандагони Тоҷикистон, нишони «Аъло¬чии матбуоти Тоҷикистон», «Аълочии маорифи Тоҷикистон», ғолиби чандин озмунҳои матбуоти даврӣ гардад. Ногуфта намонад, ки ягона довтала¬би арзандаи озмуни имсолаи адабии раиси вилояти Хатлон мебошад, агар¬чи умр вафо накард. Боварӣ дорем, ки барои ғолиби озмун донистани ин ғолиби марг реҳлаташ монеъ намегар¬дад, чунки ҷисман бо мо набошад ҳам асарҳояш бо мост.
Шеваи сахтнависӣ ва ошкоргӯии Раҳим на ҳамаро писанд буд. Кӯмак чӣ ки, баъзан тоифаҳое аз ӯ бо ҳамин ваҷҳ аз рӯи эҳтиёт кор мегирифтанд. Вале ӯро аз ин ҳама парвое набуд, балки аз покизадилию ростгӯии худ қаноатмандӣ мекард. Китобҳо барои Раҳим фарзанди кенҷагиро мемон¬данд. Аз ҷигарбандон хотирҷамъ буд. Ба ҳар ҳол, роҳи худро дар зиндагӣ ёфта буданд. Боқӣ, ҳама ҳушу ёдаш ба асарҳояш банд буд. Ҳавлию ошёни хоксорона, вале дилу дар ва дастурхо¬ни кушода, хонаи ободу фарзандони солеҳ дошт Раҳимҷон. Агар ҳамин дар¬ди зормонда гиребонашро сар медод, хушбахттарин инсон ҳисоб меёфт ӯ.
Дер боз ҳолати изтирорангезе ҳамсафарам буд, ки хусусан, бо садо додани занги телефон бевақтиҳои шаб ё субҳи барвақтӣ, диламро лар¬зае фаро мегирифт. Субҳи барвақте як рӯз пеш аз вафоти Раҳимҷон, 3 ноябри соли 2016 соати 6:12 дақиқа телефо¬нам садо дод. Навиштаҷоти рӯи ши¬шаи телефон «РАҲИМ РАФЕЪЗОД» ба чашмам бархӯрд. Дилам таҳ кашид. Гуфтам, ки тамом. Даргузаштаасту ба ҷаноза хабарам доранд. Ғайри пиндо¬рам аз он тарафи гӯшӣ лаҳни форами хоси Раҳимҷонро шунида, лаҳзае дар ҳайрат афтодам. Ҳам хурсанд шудам, ҳам хиҷолат. Хурсанд аз он ки гуфтори ӯ ба он вазъе, ки нисбат дода буданд, монанд набуд. Чун одами тамоман сиҳат меҳрубонона «Мирзоҷон» - гуф¬та, аз саломатии худаму аҳли байт ва кору борам пурсон шуд. Хиҷолат он буд, ки шахси бемор мани тансиҳатро ҳолпурсӣ дошт ва гӯр ташвишу корҳои рӯзгор шавад, ки натавонистем дер боз аз ҳоли ҳамдигар хабар гирем. Ниҳоят, хушҳолона гуфтам, ки Худоро шукр, ки ҳолаш хеле хуб шудааст ва ҳатман хабараш мегирем. Вале ман аз куҷо медонистам, ки ин охирин суҳбати мо будааст. Рӯзи дигар ай¬нан дар ҳамон муҳлат хабари даргу-зашташро ба ман расониданд. Ҳатто пайвандонаш аз суҳбати телефонии як рӯз пеш аз марги ӯ бо ман дар ҳайрат буданд, ки бо вазъи доштаи ӯ ин ҳеҷ имкон надошт. Маҷбур шудам, ки сабти телефониро далел пеш орам. То ҳол дилам намешавад, ки занги онрӯзаро бардорам. Занги онрӯза, ки фаромӯшиаш даргумон аст, бори ди¬гар инсони бузург будани Раҳимҷонро собиту сахт мутаассирам сохт.
Аввалҳои баҳори соли 2014 думболи ҳам бародар ва модари бузургворамро аз даст додам. Фурсати зиёде ҳам надоштам, ки рафиқонро хабар намоям. Аммо...миёни омада¬гон Раҳимҷони аз куҷое хабарёфтаро дида, бори дигар ба одамияташ қоил шудам. Коҳишаш ҳам кардам, ки сало¬матии худаш хуб несту ташвиш кашидааст.
Ҳамсари меҳрубону бовафои Раҳимҷон низ чун худаш ҷиддан дардманд аст. Гоҳо Раҳимҷон барои ҳаёти ҳамсараш ва гоҳо ҳамсараш барои ҳаёти ӯ якҷо бо фарзандон дар талош буданд.
Чанд соле пеш Хайруллои Раҷабиён дурандешона якнусхагӣ аз як шеъри ниҳоят самимию заминии ба Раҳимҷон бахшидаи Саид Раҳмонро ба рафиқон тақсим карда дода буд, ки матлаъаш ин аст:
Худовандо, Раҳимамро нигаҳ дорад,
Ки дар дунё дигар додар надорам.
Оре! Чун Раҳимҷон инсонҳое заминӣ, покизадилу покизарафтор, раҳмдилу ғамхори дӯстон ниҳоят кам андар кам аст. Вале дарди бераҳм ба Раҳимҷони ҳанӯз ҷавону раҳмдил раҳм накард. Чизе буд, набуд, ки аз бари мо Раҳимҷони бо чеҳраи нуронӣ ва хушсуханро бурд. Онеро, ки дар айни камолоти эҷодӣ, ширинии ҳаёт қарор дошт. Онеро, ки ҷон доду инони ихтиёр ба дасти дарди қотил не.
Руҳат шоду манзили охиратат обод,бародар ва дӯсти гиромӣ!
Раҳимҷоне, ки ҳамагӣ чанд соле бо ӯ шиносу ҳамкор будам. Раҳимҷоне, ки ба дӯстон бо навозиш бо «ҷон» муроҷиат карданро хуш дошт ва худ ҳам ба он арзанда буд. Мо аз на¬сле будем, ки аз солҳои мактабхонӣ ба рӯзноманигорӣ завқ доштем. Ҳамтоёни мо аз ҳар ноҳияе бо хаба¬ру мақолаҳо дар саҳифаҳои матбуоти даврӣ, бахусус, рӯзномаи вилоятии «Роҳи ленинӣ» зуд-зуд баромад кар¬да меистод, ҳарчанд аксаран ҳанӯз мактабхон будем. Якдигарро бо ному насаб ғоибона мешинохтему бас. Имзои «Р. Рафиев» аз ҳамон солҳо бароям ошност. Тақдир мо ду нафар ҳамкорро дар рӯзномаи «Ҷавонони Тоҷикистон» вақте бо ҳам овард, ки мутаассифона, Раҳимҷони алакай хастаҳолу хастаҷоне аз дард ва гиру¬дори зиндагӣ пешорӯям меистод. Бо вуҷуди ин, то вопасин нафасҳо дар рисолати рӯзноманигорӣ содиқ монд. Аз ҷумлаи дӯстони содиқи Раҳимҷон - Хайруллои Раҷабиён, ки дар рӯзҳои ахири умри Раҳимҷон ӯро ҳамроҳӣ дошт, нақл кард, ки шабе пеш аз маргаш бо вуҷуди тамоман ҳоли хуб надо¬штан ҳикояи тозаоғозашро ҷамъбаст ва нуқтаи охирини эҷоду ҳаёташро гӯё гузошт. Дар чопи китоби навбатии Раҳим бо номи «Ҳикояҳо» афсӯс, ки Хайрулло ҳамагӣ як-ду рӯзе дер кар¬ду муаллиф натавонист, ки онро бу¬бинаду варақ занад. Китоби охирини шодравон бошад, ба сарпараст ниёз дорад.
Бо маънои пурра фидоии кори худ буд Раҳимҷон. Ҳамин аст, ки тавонист мероси арзандаи адабиеро ба ёдгор монад. Маҷмӯаи қиссаю ҳикояҳои ӯ бо номҳои «Бӯи деҳа», «Бозгашт», «Дар хобу бедорӣ», «Чароғи давра», «Нони так-такӣ», «Дунёи фиреб», «Ҳикояҳо» оғоз аз соли 2003 чоп гардида, шурӯъ аз соли 2011 то вафот марҳум соле як китобашро аз чоп баровардааст, ки исботи гуфтаҳои болоянд. Нависанда дар онҳо хонандаро ба интихоби роҳи дуруст дар зиндагӣ, одаму одамгарӣ, меҳнатдӯстию илму ҳунаромӯзӣ даъ¬ват намудааст. Ҳамин буд, ки Раҳим Рафиев тавонист, ки ҷойгоҳи хоса¬еро миёни аҳли адаби кишвар ва ҳаводорони каломи бадеъ касб намо-яд. Сазовори узвияти Иттифоқи нави¬сандагони Тоҷикистон, нишони «Аъло¬чии матбуоти Тоҷикистон», «Аълочии маорифи Тоҷикистон», ғолиби чандин озмунҳои матбуоти даврӣ гардад. Ногуфта намонад, ки ягона довтала¬би арзандаи озмуни имсолаи адабии раиси вилояти Хатлон мебошад, агар¬чи умр вафо накард. Боварӣ дорем, ки барои ғолиби озмун донистани ин ғолиби марг реҳлаташ монеъ намегар¬дад, чунки ҷисман бо мо набошад ҳам асарҳояш бо мост.
Шеваи сахтнависӣ ва ошкоргӯии Раҳим на ҳамаро писанд буд. Кӯмак чӣ ки, баъзан тоифаҳое аз ӯ бо ҳамин ваҷҳ аз рӯи эҳтиёт кор мегирифтанд. Вале ӯро аз ин ҳама парвое набуд, балки аз покизадилию ростгӯии худ қаноатмандӣ мекард. Китобҳо барои Раҳим фарзанди кенҷагиро мемон¬данд. Аз ҷигарбандон хотирҷамъ буд. Ба ҳар ҳол, роҳи худро дар зиндагӣ ёфта буданд. Боқӣ, ҳама ҳушу ёдаш ба асарҳояш банд буд. Ҳавлию ошёни хоксорона, вале дилу дар ва дастурхо¬ни кушода, хонаи ободу фарзандони солеҳ дошт Раҳимҷон. Агар ҳамин дар¬ди зормонда гиребонашро сар медод, хушбахттарин инсон ҳисоб меёфт ӯ.
Дер боз ҳолати изтирорангезе ҳамсафарам буд, ки хусусан, бо садо додани занги телефон бевақтиҳои шаб ё субҳи барвақтӣ, диламро лар¬зае фаро мегирифт. Субҳи барвақте як рӯз пеш аз вафоти Раҳимҷон, 3 ноябри соли 2016 соати 6:12 дақиқа телефо¬нам садо дод. Навиштаҷоти рӯи ши¬шаи телефон «РАҲИМ РАФЕЪЗОД» ба чашмам бархӯрд. Дилам таҳ кашид. Гуфтам, ки тамом. Даргузаштаасту ба ҷаноза хабарам доранд. Ғайри пиндо¬рам аз он тарафи гӯшӣ лаҳни форами хоси Раҳимҷонро шунида, лаҳзае дар ҳайрат афтодам. Ҳам хурсанд шудам, ҳам хиҷолат. Хурсанд аз он ки гуфтори ӯ ба он вазъе, ки нисбат дода буданд, монанд набуд. Чун одами тамоман сиҳат меҳрубонона «Мирзоҷон» - гуф¬та, аз саломатии худаму аҳли байт ва кору борам пурсон шуд. Хиҷолат он буд, ки шахси бемор мани тансиҳатро ҳолпурсӣ дошт ва гӯр ташвишу корҳои рӯзгор шавад, ки натавонистем дер боз аз ҳоли ҳамдигар хабар гирем. Ниҳоят, хушҳолона гуфтам, ки Худоро шукр, ки ҳолаш хеле хуб шудааст ва ҳатман хабараш мегирем. Вале ман аз куҷо медонистам, ки ин охирин суҳбати мо будааст. Рӯзи дигар ай¬нан дар ҳамон муҳлат хабари даргу-зашташро ба ман расониданд. Ҳатто пайвандонаш аз суҳбати телефонии як рӯз пеш аз марги ӯ бо ман дар ҳайрат буданд, ки бо вазъи доштаи ӯ ин ҳеҷ имкон надошт. Маҷбур шудам, ки сабти телефониро далел пеш орам. То ҳол дилам намешавад, ки занги онрӯзаро бардорам. Занги онрӯза, ки фаромӯшиаш даргумон аст, бори ди¬гар инсони бузург будани Раҳимҷонро собиту сахт мутаассирам сохт.
Аввалҳои баҳори соли 2014 думболи ҳам бародар ва модари бузургворамро аз даст додам. Фурсати зиёде ҳам надоштам, ки рафиқонро хабар намоям. Аммо...миёни омада¬гон Раҳимҷони аз куҷое хабарёфтаро дида, бори дигар ба одамияташ қоил шудам. Коҳишаш ҳам кардам, ки сало¬матии худаш хуб несту ташвиш кашидааст.
Ҳамсари меҳрубону бовафои Раҳимҷон низ чун худаш ҷиддан дардманд аст. Гоҳо Раҳимҷон барои ҳаёти ҳамсараш ва гоҳо ҳамсараш барои ҳаёти ӯ якҷо бо фарзандон дар талош буданд.
Чанд соле пеш Хайруллои Раҷабиён дурандешона якнусхагӣ аз як шеъри ниҳоят самимию заминии ба Раҳимҷон бахшидаи Саид Раҳмонро ба рафиқон тақсим карда дода буд, ки матлаъаш ин аст:
Худовандо, Раҳимамро нигаҳ дорад,
Ки дар дунё дигар додар надорам.
Оре! Чун Раҳимҷон инсонҳое заминӣ, покизадилу покизарафтор, раҳмдилу ғамхори дӯстон ниҳоят кам андар кам аст. Вале дарди бераҳм ба Раҳимҷони ҳанӯз ҷавону раҳмдил раҳм накард. Чизе буд, набуд, ки аз бари мо Раҳимҷони бо чеҳраи нуронӣ ва хушсуханро бурд. Онеро, ки дар айни камолоти эҷодӣ, ширинии ҳаёт қарор дошт. Онеро, ки ҷон доду инони ихтиёр ба дасти дарди қотил не.
Руҳат шоду манзили охиратат обод,бародар ва дӯсти гиромӣ!
Эзоҳи худро нависед